Научная статья на тему 'ГИДРОТЕХНИКА ИНШООТЛАРИНИ ЛОЙИҲАЛАШДА ГЕОДЕЗИК ВА ТОПОГРАФИК ИШЛАРНИ ГАТ АСОСИДА БАЖАРИШНИ ИЛМИЙ АСОСЛАШ'

ГИДРОТЕХНИКА ИНШООТЛАРИНИ ЛОЙИҲАЛАШДА ГЕОДЕЗИК ВА ТОПОГРАФИК ИШЛАРНИ ГАТ АСОСИДА БАЖАРИШНИ ИЛМИЙ АСОСЛАШ Текст научной статьи по специальности «Энергетика и рациональное природопользование»

CC BY
328
32
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Гидротехника иншоотлари / Ўзбекистон / тўғонлар / каналлар / геодезия / топография / релъеф / горизонталлар / ГАТ / Global Mapper. / Hydraulic structures / Uzbekistan / dams / canals / geodesy / topography / relief / horizontals / GIS / Global Mapper.

Аннотация научной статьи по энергетике и рациональному природопользованию, автор научной работы — Нилуфар Авилова

Мазкур тадқиқотда гидротехника иншоотларини лойиҳалашда геодезик-топографик ишларни илмий ва амалий асослари, ГАТ (Геоахборот технологиялари)асосида такомиллаштириш ечимлари таҳлил қилинади. Сув омбори, тўғонлар ва каналларни лойиҳалашда геодезик ва топографик ишларнинг аҳамияти ёритиб берилади. Global Mapper дастури орқали гидротехника иншоотларинининг 3D (уч ўлчамли) модели яратилади ва мазкур дастур асосида гидротехника иншоотларини кузатишнинг самарадорлиги очиб берилади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

IN THE DESIGN OF GIDROTECHNICS FACILITIES SCIENTIFIC JUSTIFICATION OF THE IMPLEMENTATION OF GEODETIC AND TOPOGRAPHIC WORKS ON THE BASIS OF GIS

This study analyzes the scientific and practical basis of geodetic and topographic work in the design of hydraulic structures, solutions to improve them on the basis of GAT (Geoinformation Technologies). The importance of geodetic and topographic works in the design of reservoirs, dams and canals is highlighted. The Global Mapper program creates a 3D (three-dimensional) model of hydraulic structures, and on the basis of this program reveals the effectiveness of monitoring hydraulic structures.

Текст научной работы на тему «ГИДРОТЕХНИКА ИНШООТЛАРИНИ ЛОЙИҲАЛАШДА ГЕОДЕЗИК ВА ТОПОГРАФИК ИШЛАРНИ ГАТ АСОСИДА БАЖАРИШНИ ИЛМИЙ АСОСЛАШ»

ГИДРОТЕХНИКА ИНШООТЛАРИНИ ЛОЙИХДЛАШДА ГЕОДЕЗИК ВА ТОПОГРАФИК ИШЛАРНИ ГАТ АСОСИДА БАЖАРИШНИ ИЛМИЙ

АСОСЛАШ

Нилуфар Авилова

Тошкент ирригация ва кишлок; хужалигини маханизациялаш мухандислари

институти доктoранти avilovanilu2023@mail. ru

АННОТАЦИЯ

Мазкур тадкикотда гидротехника иншоотларини лойихалашда геодезик-топографик ишларни илмий ва амалий асослари, ГАТ (Геоахборот технологиялари)асосида такомиллаштириш ечимлари тахлил килинади. Сув омбори, тугонлар ва каналларни лойихалашда геодезик ва топографик ишларнинг ахамияти ёритиб берилади. Global Mapper дастури оркали гидротехника иншоотларинининг 3D (уч улчамли) модели яратилади ва мазкур дастур асосида гидротехника иншоотларини кузатишнинг самарадорлиги очиб берилади.

Калит сузларгГидротехника иншоотлари,Узбекистон, тугонлар, каналлар, геодезия, топография, релъеф, горизонталлар, ГАТ, Global Mapper.

IN THE DESIGN OF GIDROTECHNICS FACILITIES SCIENTIFIC JUSTIFICATION OF THE IMPLEMENTATION OF GEODETIC AND TOPOGRAPHIC WORKS ON THE BASIS OF GIS

Nilufar Avilova

PhD student of Tashkent Institute of Irrigation and Agricultural Mechanization

Engineers avilovanilu2023@mail .ru

ABSTRACT

This study analyzes the scientific and practical basis of geodetic and topographic work in the design of hydraulic structures, solutions to improve them on the basis of GAT (Geoinformation Technologies). The importance of geodetic and topographic works in the design of reservoirs, dams and canals is highlighted. The Global Mapper program creates a 3D (three-dimensional) model of hydraulic structures, and on the basis of this program reveals the effectiveness of monitoring hydraulic structures.

Keywords: Hydraulic structures, Uzbekistan, dams, canals, geodesy, topography, relief, horizontals, GIS, Global Mapper.

КИРИШ

Гидротехника иншоотларини лойихалашдахозирги вактда геодезик ва топографик дала кидирув ишларини амалга ошириш ва самарали натижаларга эришиш, колаверса тез ва аник курсаткичлар асосида ифодалаб бериш жараёнини ташкил килишда бир канча замонавий геодезик асбоблар хизмат килибгина колмай, балки геодезик ишларни тез ва самарали карталаштиришда ГАТ технологиялари хам кенг хизмат килиб келмокда.

Хрзирги кунда нафакат республикамизда, бошка давлатларда хам гидротехника иншоотларини хавфсизлигини таъминлаш ва уларни мунтазам кузатиб бориш буйича ишлар олиб борилмокда. Шу сабабли катта тогонларни деформациясини мунтазам кузатиб боришнинг янги ечимларини тадбик килиш оркали катта хавфларни олдини олиш ва назорат килиш имконини беради [1-3].

Гидротехника иншоотларини лойихалашда дастлаб геодезик ишлар нивелирлар ёрдамида бажарилган. Турли хил гидротехник иншоотларнинг лойихасини тузишда дастлаб дарёнинг буйлама профили асосий хужжат хисобланади. Буйлама профиль тузиш учун дарёнинг катта кисмидаги тавсифли нукталарнинг сув сатхлари аникданади. Бу сатх доимо узгариб турганлиги сабабли нивелирлашни дарёнинг барча кисмларида бир вактнинг узида амалга ошириш мумкин эмас. Шунинг учун алохида кисмлардаги турли вактларда бажарилган баландлик улчовларини бир вактга келтириш масаласи вужудга келади. Буйлама профиль тузиш учун дарёнинг битта киргоги буйлаб юкори синф аниклигидаги нивелирлаш йули утказилади. Бу йул пунктларидан дарё узани якинида жойлашган ишчи реперларга баландлик отметкалари узатилади. Ишчи реперлардан дарёнинг сув сатхи юзасини нивелирлашда фойдаланилади. Бу ишларга эса жуда куп ишчи кучи ва вакт кетганлиги сабабли гидротехника иншоотларини лойихалашда геодезик ишларни ГАТ дастурлари оркали ишлаб чикиш оркали самарали натижаларни олиш имконини беради [4-6].

Гидротехника иншоотларини лойихалашда асосан геодезик-топографик кидирув ишлари асосида олиб бориладиган жараёнларни хозирги кунга келиб тахлил килиш ва самарали ишлаб чикаришга куллаш максадида бир канча ГАТ дастурий таъминотлари хизмат килиб келмокда. Шу билан бир каторда олиб бориладиган геодезик ишларнинг тури ва хажмидан келиб чикиб ГАТ дастурий таъминотларини куллаш максадга мувофик булади. Яъни, гидротехника иншоотларини лойихалашда асосангеодезик-топографик дала майдонидаги кидирув ишлари амалга оширилади [7-9].

Мазкур маколада асосан Гидротехника иншоотларини лойихасини тузишда геодезик ва топографик ишларини ГАТ ёрдамида такомиллаштириш вазифалари бажарилади.Масалан сув омбори мисолида геодезик ва топографик ишларни бажариш кетма кетлиги куйидагича амалга оширилади [10-12]:

1. сув омбори чегарасини аникдаш;

2. сув омборидаги сув хажми ва кумилиш майдонини аниклаш;

3. сув босиши мумкин булган ахоли яшаш пунктлари, йуллар, электр узатгич тармокларини аниклаш, зарар куриш харажатларини хисоблаш, янги ахоли яшаш пунктлари лойихасини тузиш;

4. шахар ва турли ахоли яшаш пунктларини сув босишдан мухофаза этувчи инженерлик иншоотлари лойихасини тузиш.

Сув омбори-тугонлар ёрдамида сувни йигиш ва саклаш учун куриладиган сунъий сув хавзаси хисобланади [13]. Узбекистон республикаси Кашкадарё вилояти Х,исорак сув омбори Кашкадарё вилоятидаги Кашкадарёнинг ирмоги булган Оксув дарёси узанида курилган. Х,исорак сув омбори тугон, сув чикариш, сув ташланма иншоотлари, сув келтирувчи ва сув чикарувчи каналлар, дренаж тармоклари билан жохозланган [14]. Каналлар хакида хам умумий маълумотлар бериб утамиз. Канал-бу махсус казиладиган сув йули булиб сугориш системасининг асосий булаги хисобланади. Каналлар вазифасига караб магистраль, таксимлайдиган, хужалик турларига булинади [15]. Кискача таъриф: магистраль каналлар сув омборидан сувни олиб таксимлайдиган каналга етказиб беради, бевосита таксимлайдиган каналлар хужалик каналларига сувни етказиб беради, айнан хужалик каналлари оркали арикларга сув олиниб кишлок хужалиги ва бошка йуналишларга сув етказиб берилади. Демак гидротехника иншоотларини лойихалаш, куриш ва кайтадан таъмирлашнинг асосий вазифаси бу бутун жахон муоммоси хисобланган сув танкислигига канчадир микдорда ечим булади десак муболага булмайди [16].

Тадкикотнинг объекти.Узбекистон республикаси Кашкадарё вилояти худудидаги гидротехник иншоотлари яьни сув омбори, канал ва зовурлар.

Тадкикот усули:Х,ар бир гидротехника иншоотларини лойихалашда (кайта куришда, таъмирлашда, кузатишда ва янгидан барпо этишда) асосан биринчи навбатда жойнинг топографик-геодезик тафсилотлари урганилади [17]. Топографик-геодезик тафсилот деганда жойнинг жойлашиш урни, рельефи, баландликлари хакидаги маълумотларни туплаш тушунилади. Сув инкирози ривожланаётган мамлакатларда айникса, кишлок хужалиги экинларини сугориш, сув етказиб бериш ва сув билан боглик бошка муаммоларни ечиш учун кичик сув омборларини курислиши муаммони ечиш учун асос хисобланади [18]. Ушбу маколада сув омборлари ёки дарёлардаги тугонларни хамда каналларни куришдаги геодезик ва топографик ишларни бажаришни урганиш натижаларини келтирамиз. Сув омборларини барпо этишда тугонларни куришга катта эътибор каратилади. Тугонларни куришда топографик-геодезик ишлар куйидаги тартибда амалга оширилади [19].

1. Куриладиган тугонни топографик-геодезик урганиш:

тугон курилаётган жойда аввал бажарилган топографик-геодезик ишлар тугрисида маълумотлар туплаш;

координаталари ва баландлик тафсилотларини урганиш;

гидрографик хариталар оркали жойнинг масштаби хакида маълумотлар йигиш.

2. Куриладиган тугонни хавсизлигини таъминлаш максадида режалаштирилиган баландликларни геодезик пунктларга боглаган холда урганиш.

3. Юкоридаги топографик-геодезик ишларни тахлил килиб тугонни куриш учун энг макбул геодезик-техник лойихани тузиб чикиш.

Катта тугонларни куришда уни хавфсизлигини таъминлаш зарур. Чунки тугонларни бузилиши жуда катта талофатларга олиб келади. Шу боисдан тугонларни куришдаги барча топографик-геодезик ишлар мукаммал тахлил килиниб татбик килиниши максадга мувофик хисобланади [20]. Тугонлар курилгандан кейин хам деформациясини мунтазам кузатиб бориш зарур. Хрзирги кунда купгина давлатларда сув омборларини холатини мунтазам кузатиб бориш учун Глобал Маппер дастурида уларни 3Д моделини яратиш оркали кузатилиб келинмокда [21]. Узбекистонда хам бу тадкикот ишларини нафакат сув омборларида балки бошка гидротехника иншоотларида хам куллаш тавсияларини ишлаб чикиш ва татбик килиш лозим. Лойихаси амалга оширалаётган мавжуд гитротехника иншооти яъни сув омборини кузатишда ёки таъмирлашда сунъий йулдошлар оркали олинган суъратларини ГАТ дастурида кайта ишлаб Глобал Маппер оркали унинг 3Д моделини яратиб тахлил килишимиз максадга мувофик [22]. Тадкикот ишида Кашкадарё вилояти Х,исорак сув омборини Глобал Маппер дастури оркали 3Д моделини яратган холда сувни кутарилиши, тугонларни ва сув омборига тегишли бошка гидротехника иншоотлари холатлари кузатиш тавсия этилса максадга мувофик булади [23-25].

Узбекистон республикаси Кашкадарё вилояти Карши магистраль канали ва бошка бир канча сугориш каналлари хамда уларни холатини кузатиш учун олиб бориладиган геодезик ва топографик ишлар урганилди. Карши магистраль каналининг асосий вазифаси турли сохаларга, идораларга, муассаларга ва сугориш каналларига сувни етказиб беришдир. Узбекистон республикасида асосан энг катта сув истеъмолчиси кишлок хужалиги сохаси хисобланади. Кишлок хужалигига асосий хизмат килувчи каналлар бу-сугориш каналларидир. Сугориш каналлари вегетация даврида кишлок хужалиги экинларига сув етказиб берса, вегетация оралигида эса галла ёки шур ювиш учун сув етказиб бериши керак [26]. Каналларни лойиха килишда, куришда ва мавжуд каналларни холатини кузатишда топографик тадкикотларнинг урни бекиёсдир. Топографик тадкикотлар куламини тахминий, кичикрок улчов билан алмаштириш буйича бажарилган ишлар вакт ва ишчи кучини тежашга имкон беради. Каналларни

лойиха килишда топографик ишларни ГИС асосида такомиллаштириш максадга мувофикдир. Бунинг натижасида дала ишлари учун кетадиган вакт хажми, ишчи кучи ва маблаг тежалиши имкони берилади [27-29].

НАТИЖАЛАР ВА ТАХДИЛЛАР

Гидротехника иншоотларини лойихалашда асосан геодезик-топографик кидирув ишлар асосида олиб бориладиган жараёнлар Глобал Маппер дастури ёрдамида ернинг мутлок баландлигини аниклаш ва автоматлашган тизим асосида инженерлик иншоотларини лойихалаш ишларини олиб боришГлобал Маппер дастурида хам гидротехника иншоотларини карталарнинг баландлик маълумотлар асосида 3D (уч) улчамли тасвирларини хосил килиш мумкин. Бунинг учун баландлик маълумотлари базаси сакланган файлни дастур ёрдамида очиш кифоя. Юкорида айтиб утганимиздек дастур жойнинг баландлик маълумотлари асосида релъеф куринишини тасвирлайди [30]. Бу эса картадан фойдаланишни бироз мураккаблаштиради. Бунинг учун ушбу майдонга тегишли мавзули картани релъефли картага боглаш кифоя. Натижада дастур аввал жойнинг релъефли тасвирини унинг устидан мавзули картани жойлаштиради.

ГАТ технологиялари асосида 3D геотасвирларни хосил килиш учун бизга

баландлик маълумотлар базаси ва растрли тасвирлар керак булади. Глобал

* *

Маппер дастури hgt форматидаги баландлик маълумотларини укий олади. hgt форматидаги баландлик маълумотлар базасини юклаб олишнинг бир нечта турлари ва куринишлари 1-расм мисолида пайдо булади.

1-расм. Узбекистан республикаси Цашцадарё вилояти Хцсорак сув омборинингкоордината системаси курсаткичлари тахлил килиш жараёни

Агар берилган координаталар системаси курсаткичлари бизга маъкул булмаса, узимизга керакли координаталарни керакли узоклик ва кенгликка жойлаштириб, ойнанинг пастки кисмида жойлашган Растер Эхпортер тугмасини танлаймиз ва танланган майдоннинг баландлик маълумотлар базаси зип файл куринишида пайдо булади. Ушбу файлни танлаганимизда маълумотлар базаси автоматик равишда компьютеримизга жойланади. Факат файлни узимизга

керакли жойга кучириб олишни курсатсак бас. Кучириб олиш жараёнида файлда кайси худуд баландлик маълумотлари булса уша худуд номи билан номлаш тавсия этилади. Масалан, Карши шахри учун баландлик маьлумотлари картаси сифатида хам куриб утишимиз мумкин.

Натижада дастур номенклатура буйича кандай худуд танланган булса уша жойнинг релъефли куринишини тасвирлаб беради. Бунда тасвирнинг чап ва унг томонида турлар билан биргаликда картографик узоклик хамда кенлик тасвирланади. Бундан ташкари дастур ойнасининг чап кисмида худуднинг баландлик маълумотлари гипсометрик усулда рангларда тасвирланган булади.

Таянч нукталари сифатида топографик тур чизикларининг кесишган жойи, ерлардан фойдаланиш чегараларнинг бурилиш нукталари ва ахоли яшайдиган жойларнинг белгиси кабул килиниши мумкин. «Тасвирни тугирлаш» «Корректировка изображения» диалоги пайдо булади.

•■и с^axn-awifeu:lamm; им»д- -в»• i» j*ч-?и«-т_:кч j.s ч'.чпигтднмк:» «чгддц'цогидаг»

2-расм. Худудий маьлумотларнинг ГАТтехнологиялари асосида олинган 3 хил (рельеф, координата варастрли) тасвирлари

Ушбу диалогда 3 хил куринишдаги ойначалар тасвирланади. 1-ойнада дастлабки топографик растрли картамиз, 2-ойнада катталаштирилган карта (координата кийматларини танлаш учун), 3-ойнада релъефли карта тасвирланади.

2-ойнадаги картани катталаштириб, 1-нуктани танлаймиз ва

3-ойнадан хам шу координатага тугри келадиган жойни танлаб, 1-нуктани жойлаштирамиз. Кейин «Нуктани кушиш» «добовит точку» тугмасини босамиз ва назорат нуктасини хотирага оламиз. Шу йусинда юкори аникликдаги энг камида 4 та нуктани танлаб хотирада саклаймиз.

Нукталарни хотирада саклаганимиздан сунг «Кабул килиш» «Применит» тугмасини босамиз, бу бизга киритилган координата нукталарини кабул килишга ёрдам беради. ОК тугмасини босамиз.

Х,исорак сув омборининг горизонтал ва вертикал холатдаги топографик маьлумотларини олиб Глобал Маппер дастури оркали кайта ишлангандан сунг 3-б-расмда акс эттирилган Х,исорак сув омбори 3D (уч) улчамли модели хосил килинади.

a) б)

3-а-расм. Узбекистан республикаси Кашцадарё вилояти Хцсорек сув омборининг 3D модели. 3-б-расм.Сув омборининг горизонтал холатдаги топографик маьлумотларини олиш жараёни.

Бу геодезик ишларни ва дала кидирув натижаларини гидротехник иншоотларида олиб бориладиган геодезик топографик кидирув ишлар жараёнида олинадиган маьлумотларни бевосита камерал шароитда ГАТ дастурлари асосида рельеф курсаткичлари яьни горизонталлар буйича маьлумотларни хосил килиш ва келиб чикадиган хатолик курсаткичларини инобатга олган холда бу тузатмалар киритиб геодезик ва топографик кидирув ишларини тез, кулай, хатоларсиз ва самарали ишлаб чикаришда куллаш ишлари юкоридаги тадкикот натижаларида хам яккол ёритиб берилган.

ХУЛОСА

Гидротехника иншоотларини лойихалашда ва куришда геодезик ва топографикдала кидирув ишларини бажаришни ГАТ технологиялари ёрдамида такомиллаштириш буйича илмий ва амалий асослаш натижалари тахлил килинди.

Юкоридаги тахлиллардан куриниб турибдики, сув омбори ва каналларни лойихалашда ва куришда маълумотлар буйича ишлаш, тахлил килиш ва лойиха отметкаларини жой шароитида бажариш ишлари анчагина мураккаб ва машаккатли жараён хисобланади. ГАТ технологиялари синфига кирувчи Глобал Маппер дастурини куллаш геодезик ва топографикмаэлумотларни олишда иш

унуми сарфиниоширибгина колмай вактни тежаш ва маблагни иктисод килиш имконини беради.

Геодезик ва топографик тадкикот натижалари хам бевосита гидротехника иншоотларини лойихалашда яъни, сув омбори ва каналларда топографик кидирув жараёнидаги бир канча отметка, баландлик ва планли маълумотларни олиш ишлаб чикаришга куллаш колаверсамаълум даражада иш хажмини янгилаб боришга хизмат килади.

ГАТ технологиялари синфига кирувчи Глобал Маппер дастурини куллаган холда Узбекистон республикаси ^ашкадарё вилояти Х,исорак сув омборининг 3D (уч) улчамли моделини яратиб Х,исорак сув омборидаги тугонларини холатини, сувнинг кутарилиш холатини кузатган холда аввалги холатга таккослаб хавф-хатарни олдини олиш ва хавфсизликни таьминлаш имконини беради.

REFERENCES

[1] Muhammadbek, M. (2018). Improving the Methods of Forecasting the Diversification of the Land Fund in the Region. International Journal of Engineering, 2(4), 88-92.

[2] Ugli, М. M. D. (2019). Economic evаluation of land in land fund diversification. International Journal of Financial, Accounting, and Management, 1(3), 167-172.

[3] Mahsudov, M. D. (2018). Land use and management issues in local areas.

In Problems of improving the efficiency of work of modern production and economy of energyresources ''International Scientific and Practical Conference materials.-Andijan, Uzbekistan: -2018.

[4] Махсудов, М. Д. У. (2021). ЕР ФОНДИДАН ФОЙДАЛАНИШ ДИВЕРСИФИКАЦИЯСИНИ БОШ СХЕМА ОР^АЛИ ТАРТИБГА СОЛИШ. Scientific progress, 1(5).

[5] Mаhsudov, M. D. (2019). Диверсификация землепользования является фактором развития. Monograph. LAP Lambert Academic Publishing, 71-72.

[6] Mahsudov, M. D. U. (2021). PRIORITIZATION OF EXPORT PRODUCTS IN THE LAND USE DIVERSIFICATION. Scientific progress, 1(6).

[7] U Sangirova, Z Khafizova, I Yunusov, B Rakhmankulova, U Kholiyorov. The benefits of development cage fish farming. E3S Web of Conferences 217, 09006

[8] Mahsudov, M. D. (2019). IMPROVEMENT OF THE ALLOCATION OF LAND FUND DURING THE DIVERSIFICATION PROCESS. Central Asian Problems of Modern Science and Education, 3(4), 103-111.

[9] Махсудов, М. Д. У. (2017). Современное значение геодезии и картографии. Academy, (8 (23)).

SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 2 I ISSUE 2 I 2021

ISSN: 2181-1601

[10] Altiev, A., & Mahsudov, M. (2020). Improvement of the regulation mechanisms of the land use diversification. International Journal of Pharmaceutical Research. ISSN, 9752366.

[11] Altiev, A. S., & Mahsudov, M. D. (2019). REPRODUCTION CYCLE OF LAND. Central Asian Problems of Modern Science and Education, 3(4), 96-102.

[12] Алтиев, А. С. (2019). ДИВЕРСИФИКАЦИЯ ЗЕМЛЕПОЛЬЗОВАНИЯ В УСЛОВИЯХ УГЛУБЛЕНИЯ РЫНОЧНЫХ РЕФОРМ. In ПРОФЕССИОНАЛ ГОДА 2019 (pp. 92-96).

[13] Abdurshid, A., & Muhammadbek, M. (2020). IMPROVING THE REGULATION OF THE DIVERSIFICATION OF LAND USE IN THE TERRITORY.

[14] Ugli, М. M. D., & Qizi, B. S. S. (2019). Economic basis of evaluation of land resources and their capitalization. International Journal of Financial, Accounting, and Management, 1(2), 101-103.

[15] Mahsudov, M. D. U., Khakimova, S.A. (2021). ISSUES OF ATTRACTING INVESTMENT TO DIVERSIFICATION THE USE OF LAND FUND. Scientific progress, 1(6).

[16] Abdilxodievna, K. S. (2020). Encourage land use in land resources diversification. Indonesian Journal of Innovation Studies, 9.

[17] Shohruh, A., & Muhammadbek, M. (2019). Development of mechanisms to regulate land use diversification. South Asian Journal of Marketing & Management Research, 9(1), 48-56.

[18] Abdurashid, A., Barno, K., & Nilufar, A. (2020). Efficiency Of Use Of Schemes Of Regulation Of Land Use Processes In Uzbekistan. The American Journal of Interdisciplinary Innovations and Research, 2(11), 124-132.

[19] Muratovich, MukumovAbdugani and Alikulovich, Usmanov Yusuf and Sobir, Ruziboyev. (2020). The ways to increase the efficiency of dekhan and household plots.

International Journal of Psychosocial Rehabilitation, 24(03).

[20] Мукумов, АМ & Успанкулов, БМ. (2020). Особенности ведения земельного кадастра в зоне орошаемого земледелия. Землеустройство,кадастр и мониторинг земель, 3, 34-36

[21] Alikulovich, U. Y. (2020). Mechanisms Of Establishing The Use Of Irrigated Land In The Degradation State In The Conditions Of Land Use Diversification. The American Journal of Agriculture and Biomedical Engineering, 2(09), 7784. https://doi.org/10.37547/tajabe/Volume02Issue09-13

[22] M Begimova. Climate indicators for forest landing and evaluation evaluation of forest shelterbelts. E3S Web of Conferences 227, 02004 (2021). https://doi.org/10.1051/e3sconf/202122702004

SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 2 I ISSUE 2 I 2021

ISSN: 2181-1601

[23] KZ KHOLMURATOVNA. The Environmental Protection, the Role of Land Support in Creation of Economic and Legal Mechanisms of Effective Use of Land Resources. JournalNX - a Multidisciplinary Peer Reviewed Journal 2 (2), 84-86

[24] АР Бабажанов, СР Шарипов, БМ Успанкулов. ЗЕМЛИ ЛЕСНОГО ФОНДА РЕСПУБЛИКИ УЗБЕКИСТАН И АНАЛИЗ ИХ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ. Вестник Казахского гуманитарно-юридического инновационного университета. 2017. № 1 (33). С. 198-201.

[25] A Mukumov, K Xujakeldiev, F Xamidov, S Narbaev, K Abdivaitov. Features of the organization of agroclusters in the structure of land management projects. E3S Web

of Conferences, 227

[26] S Abdurakhmonov & I Abdurahmanov & D Murodova & A Pardaboyev & N Mirjalolov & A Djurayev. (2020). Development of demographic mapping method based on GIS technologies. ИнтерКарто. ИнтерГИС, 26(1), 319-328.

[27] J Choriev, T Muslimov, R Abduraupov, A Khalimbetov, S Abdurakhmonov (2020). Fundamentals of developing and designing portable weirs for farmlands. IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, Volume 869, NEW CONSTRUCTION TECHNOLOGIES

[28] С Садуллаев & Ш Умарова. (2021). ДЕХКОН ВА ТОМОРКА ХУЖАЛИКЛАРИ ЕРЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШ ЙУЛЛАРИ. Scientific progress, 2(1), 989-995.

[29] АР Бабажанов, СБ Рузибоев, БМ Успанкулов. Классификация зданий и сооружений Узбекистана для их оценки. Вестник Казахского гуманитарно-юридического инновационного университета. 2020. № 4 (48). С. 97-102.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

[30] S Avezbayev et al 2020 IOP Conf Ser.: Mater. Sci. Eng. 883 012059

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.