CC BY
153
ml. bryg. mgr inz. Adam GONTARZ
Zaklad-Laboratorium Technicznego Wyposazenia Strazy Pozarnej i Technicznych Zabezpieczen Przeciwpozarowych BS
WYMAGANIA TECHNICZNE, STANDARDY WYPOSAZENIA I OZNACZENIA SAMOCHODOW POZARNICZYCH
I KONTENEROW
Streszczenie
W artykule przedstawiono aktualny stan prawny w zakresie wymagan ogolnych dla samochodow pozarniczych i kontenerow wymiennych oraz standardow wyposazenia montowanego na stale w pojazdach i wyposazenia ratowniczo-gasniczego przenosnego. Podsumowano sposoby oznaczenia samochodow pozarniczych i kontenerow w swietle obowi^zuj^cych przepisow.
Summary
The article presents the actual legal state in the range of general requirements for fire engines and replaceable containers, standards of equipment installed permanently in vehicles and portable rescue and firefighting equipment. The ways of marking fire engines and containers in the light of regulations were summed up.
Wst$p
Panstwowa Straz Pozarna, z uwagi na swoj zakres obowi^zkow, dysponuje bardzo szerok^ gam^. pojazdow pozarniczych. Norma PN-EN 1846-1 „Samochody pozarnicze. Podzial i oznaczenie" wyszczegolnia dziewi^c podstawowych grup samochodow, w ktorych wyst^puje wiele odmian. Przykladowo, w ostatniej dziewi^tej grupie - „inne samochody specjalne" -mieszcz^. si§ m. in. samochody ratownictwa wodnego i samochody przeznaczone do akcji zwi^zanych z wypadkami kolejowymi. Dochodz^ jeszcze samochody do przewozu kontenerow wymiennych i dzwigi ratownicze.
Poza podzialem na grupy, pojazdy pozarnicze kwalifikj si§ rowniez do jednej z trzech klas (lekkiej, sredniej i ci^zkiej) oraz do jednej z trzech kategorii (miejskiej, uterenowionej i terenowej). Taki podzial sprawia, ze wyst^puje olbrzymie zroznicowanie samochodow pozarniczych, zarowno w cz^sci podwoziowej i nadwoziowej oraz wyposazeniu pozarniczym przenosnym i montowanym na stale.
Oddzieln^ grup§ stanowi^ kontenery wymienne, rozmieszczone w 16 bazach na terenie Polski. W zaleznosci od przeznaczenia kontenery posiadaji odpowiednio dobrane wyposazenie sprz^towe. Sposrod wielu typow kontenerow najbardziej znane to kontenery kwatermistrzowskie, zaopatrzeniowe, przeciwpowodziowe, socjalne.
Tak szerokie zastosowanie roznych typow pojazdow i kontenerow oraz roznorodnych urz^dzen ratowniczych, narzuca koniecznosc ich unifikacji i standaryzacji. Ujednolicenie wymagan w skali kraju umozliwia peln^ zamiennosc pojazdow, realizowanie tych samych zalozen taktycznych oraz wspolprac§ sprz^tu nowej generacji ze sprz^tem starszego typu. Bezposrednio ze standaryzacji wyposazenia wi^ze si§ jednolity system jego oznaczenia. Stosowanie odpowiednio dobranych symboli przypisanych danemu typowi wyrobu pozwala przede wszystkim na szybkie i sprawne przekazywanie informacji w kazdej formie: ustnej, pisemnej, graficznej, elektronicznej.
Wymagania techniczne i standaryzacja wyposazenia
Prace w zakresie standaryzacji pojazdow pozarniczych s^. praktycznie prowadzone od chwili powstania Panstwowej Strazy Pozarnej. Juz w roku 1993 w CNBOP opracowano zalozenia techniczno-konstrukcyjne dla samochodu ratownictwa drogowego [9]. W nast^pnych latach wykonano kolejne wymagania, m. in. w roku 1995 - wymagania techniczno-konstrukcyjne dla lekkiego, sredniego i ci^zkiego samochodu ratownictwa chemicznego [10], [11], [12], w roku 1996 - wymagania dla sredniego samochodu gasniczego.
Na podstawie w/w wymagan oraz - wtedy jeszcze - projektu normy europejskiej [2] opracowano w 1999 roku wymagania, badania i kryteria oceny (WBO) dla wi^kszosci typow samochodow pozarniczych, m. in.: gasniczych, specjalnych ratownictwa technicznego i chemicznego, zurawi ratowniczych, nosnikow kontenerowych i kontenerow wymiennych. WBO, po wprowadzanych sukcesywnie aktualizacjach, mialy do 22 sierpnia 2007 r. zastosowanie w procesie certyfikacji. Wymagania dotyczyly jednak tylko cz^sci podwoziowej, kabiny, nadwozia i wyposazenia pozarniczego montowanego na stale (maszt oswietleniowy, wci^garka, zuraw hydrauliczny, agregat pr^dotworczy, wysi^gnik dzwigu). Nie precyzowaly wyposazenia przenosnego oraz wielkosci i ilosci sprz^tu i urz^dzen w zaleznosci od klasy i kategorii pojazdu.
Fot. 1. Wymagania dla samochodów pozarniczych powstale w latach 1993+2003
Pierwszymi kompleksowymi wymaganiami byly „Wymagania dla sredniego samochodu gasniczego", opracowane przez specjalistow z KG PSP i CNBOP w roku 1996, zatwierdzone do stosowania przez Komendanta Glownego Panstwowej Strazy Pozarnej.
Na podobnych zasadach powstaly w 2002 roku wymagania ogolne i wymagania szczegolowe dla samochodow ratowniczo-gasniczych [7], [8]. Wymagania opracowal zespol skladaj^cy siç z przedstawicieli KGPSP, CNBOP, komend wojewodzkich i jednostek terenowych. Rok pozniej, podobny w skladzie zespol, opracowal wersjç robocz^ wymagan ogolnych i szczegolowych dla samochodow specjalnych i kontenerow [14], [15]: sredniego i ciçzkiego samochodu ratownictwa technicznego, sredniego samochodu wçzowego, lekkiego, sredniego i ciçzkiego samochodu dowodzenia, nosnikow kontenerowych i kontenerow wymiennych, przyczepy specjalnej do przewozu kontenerow wymiennych, sredniego samochodu zaopatrzeniowego, sredniego samochodu ratownictwa wodnego, kontenera kwatermistrzowskiego, kontenera z zaporami oraz kontenera z pomp^ duzej wydajnosci. Wymagania szczegolowe w kazdym przypadku zawieraly minimalne standardy wyposazenia, indywidualnie dobrane do danego typu pojazdu (lub kontenera) i liczebnosci zalogi. Przy tworzeniu wykazow wyposazenia posilkowano siç na sprawdzonych standardach funkcjonuj^cych w Niemczech.
Obecnie obowi^zuje Rozporz^dzenie Ministra Spraw Wewnçtrznych i Administracji z dnia 20 czerwca 2007 roku w sprawie wykazu wyrobow sluz^cych zapewnieniu bezpieczenstwa publicznego lub ochronie zdrowia i zycia oraz mienia, a takze zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobow do uzytkowania (Dz. U. Nr 143 z 2007 r., poz. 1002). Jest to niew^tpliwie pierwsze w Polsce systemowe podejscie do standaryzacji wyrobow produkowanych dla strazy pozarnej i stosowanych przez jednostki strazy.
Bazuje ono glownie na postanowieniach i zapisach zawartych w poprzednich wymaganiach, z uwzglçdnieniem zmian wynikaj^cych z nowelizacji przepisow prawnych i norm.
1002
ROZPORZ4DZENIE MINISTRA SPRAW WEWNETRZNYCH I ADMINISTRACJI11
z dnia 20 czerwea 2007 r.
w sprawie wykazu wyrobow sfuz^cych zapewnieniu bezpieczenstwa publicznego lub ochronie zdrowia i zycia oraz mienla, a takze zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobow do uzytkowania21
Na podstawie art. 7 ust. 14 ustawy z dnia 24 sierp-nia 1991 г. о ochronie przeciwpozarowej (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1229, z pózn. zm.3)) zarzqdza siç, со nastçpuje:
Rozdziat 1 Przepisy ogólne
§ 3. Wymagania techniczno-uzytkowe wyrobów, o których mowa w § 1 pkt 2, okresla zatqcznik nr 2 do rozporzgdzenia.
§ 1. Rozporzqdzenie okresla:
1)wykaz wyrobów stuzqcych zapewnieniu bezpie-czenstwa publicznego lub ochronie zdrowia i zycia oraz mienia, wprowadzanych do uzytkowania w jednostkach ochrony przeciwpozarowej oraz wykorzystywanych przez te jednostki do alarmo-wanla o pozarze lub Innym zagrozeniu oraz do prowadzenia dziatañ ratowniczych, a takze wyrobów stanowiqcych podr^czny sprz^t gasniczy, zwanych dalej „wyrobamí", które mogq bycstoso-wane wytqcznie po uprzednim uzyskaniu dopuszczenia do uzytkowania;
2) wymagania techniczno-uzytkowe wyrobów;
3)tryb wydawania, zmiany i cofania dopuszczenia wyrobów do uzytkowania;
4) tryb przeprowadzania kontroli dopuszczenia;
5) sposób znakowania wyrobów.
§ 2. Wykaz wyrobów, o którym mowa w § okresla zat^cznik nr 1 do rozporzqdzenia.
11 Minister Spraw Wewn^trznych i Administracji kieruje dziatem administracji rz^dowej — sprawy wewnetrzne, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 3 rozporzqdzenia Prezesa Ra-dy Ministrów z dnia 18 lipca 2006 r. w sprawie szczegóto-wego zakresu dziatania Ministra Spraw Wewn^Irznych i Administracji (Dz. U. Nr 131, poz. 919 oraz z 2007 r. Nr38, poz. 245).
2) Niniejsze rozporz^dzenie zostalo notyfikowane Komisji Éuropejskiej w dniu 31 maja 2006 r. pod numerem 2006/0262/PL, zgodnie z 5 4 rozporz$dzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposdbu funk-cjonowania krajowego systemu notyfikácji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 oraz z 2004 r. Nr 65, poz. 5971, które wdraza dyrektyw? 98/34/WE z dnia 22 czerwca 1998 r. ustanawiajaca procedure udzielanja in-formácji w zakresie norm i przepisów technicznych (Dz. Urz. WE L 204 z 21.07.1998, z pózn. zm.).
3) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostaty ogloszone w Dz. U. z 2003 r. Nr 52, poz. 452, z 2004 r. Nr 96, poz. 959, z 2005 r. Nr 100, poz. 835 i 836, z 2006 r. Nr 191, poz. 1410 oraz z 2007 r. Nr 89, poz. 590.
Tryb wydawania, zmiany i cofania dopuszczenia
5 4. 1. Wniosek o wydanie dopuszczenia, zwany dalej „wnioskiem", skladany w jednostce badawczo--rozwojowej Partstwowej Strazy Pozarnej wskazanej przez ministra wtasciwégo do spraw wewn§trznych, upowaznionej do wydawania, zmiany, kontroli i cofania dopuszczenia, posiadajqcej akredytacj? w rozu-mieniu ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodnosci (Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2087, z pózn. zm."), zwanej dalej „jednostk^ dopuszczajq-cs", zawiera:
1) okreálenie wyrobu;
2) przeznaczenie wyrobu;
3) oznaczenie podmiotu ubiegajgcego si§ o wydanie dopuszczenia i jego siedziby oraz wskazanie pet-nomocników, jezelí zostali ustanowieni;
4) okreálenie producenta wyrobu, jego siedziby i miejsca produkowania wyrobu.
2. Do wniosku nalezy dotqczyc nastepujqce doku-menty sporzqdzone w jgzyku polskim:
1) dokumenty umozlíwiajqce doktadnq identyfikacj^ wyrobu;
2Í opis techniczny wyrobu;
3) instrukcj? obstugi wyrobu;
4) informacje o warunkach gwarancji i serwisu wyrobu;
5) warunki techniczne zastosowania wyrobu;
6) dañe dotyczqce wtasciwosci techniczno-uzytko-wych wyrobu i jego wptywu na árodowisko;
7) deklaracje zgodnosci z wymaganiami zasadniczy-mi dla wyrobów objgtych dyrektywami Unii Europejskiej oraz certyfikaty, atesty, swiadectwa, jeáli sq wymagane.
41 Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostaty ogloszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 64, poz. 565 i Nr 267, poz. 2258, г 2006 r. Nr 170, poz. 1217, Nr 235, poz. 1700 i Nr 249, poz. 1832 i 1834 oraz г 2007 r. Nr 21, poz. 124.
Fot. 2. Rozporz^dzenie Ministra Spraw Wewnçtrznych i Administracji
Prace legislacyjne dotycz^ce w/w rozporz^dzenia trwaly nieprzerwanie od 2GG4 roku. Po wejsciu Polski do Unii Europejskiej, zmienily siç warunki techniczne pojazdów, m. in. w zakresie dopuszczalnych mas i nacisków, co mialo odzwierciedlenie w wymaganiach dla samochodów pozarniczych.
W 2GG6 roku wprowadzono ostatnie poprawki do rozporz^dzenia wynikaj^ce glównie z ukazania siç poprawek do normy PN-EN 1S46-2:2GG5 - „Samochody pozarnicze. Czçsé 2: Wymagania ogólne. Bezpieczenstwo i parametry", ustanowienia normy PN-EN 1S46-3:2GG6 - „Samochody pozarnicze. Czçsé 3: Wyposazenie zamontowane na stale. Bezpieczenstwo i parametry", jak równiez ustanowienia nowych norm dla drabin mechanicznych i podnosników hydraulicznych
[4], [5], [б].
Rozwój techniki i mozliwosci stosowania nowych rozwi^zan konstrukcyjnych w pojazdach pozarniczych, nowych technik ratowniczych, nowych technik informatycznych sluz^cych m. in.
do przesylania danych jest tak dynamiczny, ze w niedlugim czasie mozna si§ spodziewaé pierwszej nowelizacji rozporz^dzenia. Nowelizacja zapewne pozwoli równiez na wyeliminowanie bl^dnych zapisów, których - przy tak duzym zakresie tematycznym - nie udalo si§ unikn^é, a które juz po kilkumiesi^cznym okresie funkcjonowania rozporz^dzenia zostaly zweryfikowane przez rzeczywistosé. Niew^tpliwie nalezy zlagodzié niektóre wymagania dotycz3.ce wyposazenia montowanego na stale w pojazdach pozarniczych i daé swobodny wybór zamawiaj^cemu. Przykladowo mozna tu wymienié samochód ratownictwa wodnego, w którym nie zawsze b^dzie potrzebny zuraw zaladunkowy - lódz lub ponton moze byé przewozony nie na dachu pojazdu, ale np. na przyczepie przystosowanej do wodowania. Innym przykladem jest sztywna ilosé i rozmieszczenie nasad tlocznych w srednich samochodach ratowniczo-gasniczych (po jednej nasadzie z lewej i prawej strony). Ilosé nasad wynika wprawdzie z parametrów stosowanej pompy, jednak wykonanie dwóch nasad tlocznych z kazdej strony moze w niektórych sytuacjach znacznie ulatwié prowadzenie linii gasniczych, tylko z jednej strony samochodu. Z kolei w lekkich samochodach dowodzenia i l^cznosci, w których pojawily si§ juz anteny satelitarne na dachu, trudno jest pogodzié wysokosé wewn^trz przedzialu operatorów, zapewniaj^c^. dogodne warunki pracy, z calkowit^. wysokosci^. pojazdu ograniczon^ przepisami do 2,7 m. Jak potwierdzily badania w CNBOP, antena w pozycji transportowej nie wplywa w sposób znacz^cy na pogorszenie statecznosci statycznej i dynamicznej pojazdu.
Rozporz^dzenie, jak juz wspomniano, po 22 sierpnia 2007 r. anulowalo wszystkie w/w wymagania dla samochodów pozarniczych, w tym równiez wymagania szczególowe dla samochodów ratowniczo-gasniczych, obowi^zuj^ce od 2002 roku.
Rozporz^dzenie ma zastosowanie do samochodów pozarniczych o maksymalnej masie rzeczywistej (MMR) powyzej 2000 kg, a wi§c nie obejmuje samochodów operacyjnych oraz samochodów wykonanych na bazie samochodów osobowo-terenowych i wyposazonych np. w agregat gasniczy wysokocisnieniowy. Równiez nie s^. nim objete samochody dostawcze, traktowane jako pojazdy pomocnicze, nie bior3.ce bezposredniego udzialu w akcjach ratowniczo-gasniczych.
Zwarzywszy na fakt, ze rozporz^dzenie nie zawiera minimalnych standardów wyposazenia ratowniczo-gasniczego dla poszczególnych pojazdów, mozna stwierdzié, ze wymagania obecne nie s^. kompleksowe. Moze si§ zdarzyé, ze sprz^t b^dzie dobierany do
dopuszczalnej masy calkowitej pojazdu lub dopuszczalnych nacisków, a nie do stosowanych procedur ratowniczych lub chociazby do liczby czlonków zalogi. Z tego wzglçdu nalezy, w mozliwie najszybszym terminie, opracowaé standardy wyposazenia oraz wprowadzié do stosowania, poprzez np. zarz^dzenie Komendanta Glównego PSP. Z uwagi na szeroki zakres praca powinna byé realizowana przez zespól skupiaj^cy przedstawicieli wszystkich szczebli.
Oznaczenie samochodów pozarniczych i kontenerów wymiennych
Oznaczenie samochodów pozarniczych i kontenerów wymiennych nierozerwalnie wi^ze siç z wystçpuj^c^. standaryzaj tych wyrobów w ochronie przeciwpozarowej. Przyjçty jednolity sposób oznaczenia jest niezbçdnym elementem sprawnego dzialania jednostek ochrony przeciwpozarowej, w szczególnosci podmiotów skupionych w krajowym systemie ratowniczo-gasniczym. Umozliwia miçdzy innymi tworzenie baz danych dotycz^cych sil i srodków oraz szybkie przetwarzanie i przekazywanie informacji. Ma równiez zastosowanie w procesie szkolenia, do sporz^dzania szkiców sytuacyjnych podczas éwiczen z taktyki i wykonywania analiz z przebiegu akcji.
System oznaczenia musi charakteryzowaé siç prost^ i przejrzyst^. form^ oraz odpowiadaé przyjçtemu podzialowi pojazdów pozarniczych.
Obecnie, w zakresie podzialu i oznaczenia samochodów pozarniczych, obowi^zuje norma PN-EN 1846-1:2000 „Samochody pozarnicze. Podzial i oznaczenie", ustanowiona przez Polski Komitet Normalizacyjny w czerwcu 2000 roku. Norma jest polsk^ wersj^. normy europejskiej EN 1846-1, co oznacza, ze zostala przetlumaczona z wersji oryginalnej na jçzyk polski, bez wprowadzania jakichkolwiek zmian merytorycznych. Spowodowalo to wyst^pienie duzych rozbieznosci w zakresie podzialu, oznaczenia i nazewnictwa samochodów pozarniczych, w stosunku do zapisów poprzedniej normy PN-79/M-51300, stosowanej przez wiele lat. Przykladowo, w normie PN-EN 1846-1 nie ma podzialu samochodów pozarniczych na dwa typy: gasnicze i specjalne, jest natomiast podzial na dziewiçé grup samochodów w zaleznosci od zastosowania. Samochody gasnicze wg nowej normy otrzymaly nazwç „samochody ratowniczo-gasnicze".
W literaturze, obowiqzujqcych normach i dokumentach normatywnych, aktualnych przepisach prawnych oraz w komputerowych bazach danych sil i srodków wyst?puje kilka sposobów oznaczenia pojazdów pozarniczych i kontenerów wymiennych.
Dla oznaczania samochodów pozarniczych stosuje si? równolegle dwa sposoby oznaczania samochodów pozarniczych.
1) Pierwszy sposób: wg zasad podanych w PN-EN 1846-1 (ponizszy przyklad)
Samochód ratowniczo-gasniczy PN-EN 1846-1 S-2-3-5000-8/3200-1
Sposób oznaczenia samochodów jest tu scisle zwiqzany z zastosowanym w normie podzialem. Norma wyróznia klasy, kategorie i grupy samochodów pozarniczych. Przynaleznosc samochodu do danej klasy (lekkiej, sredniej lub ci?zkiej) zalezy od jego maksymalnej masy rzeczywistej (MMR), przez którq rozumie si? mas? wlasnq z kierowcq, powi?kszonq o mas? pozostalych czlonków zalogi, dla których samochód zostal zaprojektowany oraz mas? srodków gasniczych i mas? pozostalego przewozonego wyposazenia (masa kazdego czlonka zalogi i jego wyposazenie szacowane jest na 90 kg oraz dodatkowo 15 kg na wyposazenie kierowcy). Kategoria pojazdu charakteryzuje mozliwosci pojazdu do poruszania si? w okreslonych warunkach: po drogach twardych, poza drogami twardymi lub w terenie. Mozliwosci te zdefiniowane sq glównie poprzez rodzaj nap?du i minimalne wartosci parametrów technicznych, takich jak: przeswit, kqt natarcia, kqt zejscia, kqt rampowy. Oznaczenie podaje wprawdzie kilka waznych informacji o samochodzie pozarniczym, m. in. jego kategori? oraz liczb? czlonków zalogi, jednak jest bardzo rozbudowany i malo funkcjonalny w zastosowaniu w praktyce.
fPllCI POLSKA NORMA
Polski Komitet N°rma""cyiny PN-EN 1846-1 czerwiec 2000 Samochody pozarnicze Podziat i oznaczenie Fireflghting and rescue service vehicles - Part 1 : Nomenclature and designation Véhicules des services de secours et de lutte contre l'incendie - Partie 1 : Nomenclature et désignation Feuerwehrfahrzeuge-Teil 1 : Nomenklatur und Bezeichnung
Hologram PKN ^ J © Zadna czçsc niniejszej normy nie moze byc przedrukowywana ani kopiowana jak^kolwiek technika bez pisemnej zgody Prezesa Polskiego Komitetu Normalizacyjnego
Po dokladnym przeanalizowaniu normy PN-EN 1846-1 nasuwa siç duzo wiçcej niejasnosci zwi^zanych ze sposobem oznaczania, m. in. :
• brak mozliwosci jednoznacznego oznaczenia niektórych typów pojazdów, np. samochodów wçzowych, samochodów kontenerowych, dzwigów ratowniczych, samochodów z zurawiem hydraulicznym, samochodów oswietleniowych, samochodów gasniczych z motopompe, samochodów proszkowych i sniegowych,
• dodatkowe cechy pojazdu s^. w wielu przypadkach niejasno sprecyzowane, np. w oznaczeniu samochodu zaopatrzeniowego w rubryce „Opis funkcji" jest podana informacja „Do ustalenia",
• stosowanie systemu „zero - jedynkowego" do oznaczenia specjalistycznego wyposazenia równiez jest malo precyzyjne, gdyz wpisanie symbolu „1" informuje nas, ze samochód posiada dodatkowy sprzçt, ale nie wiemy czy to jest np. agregat pr^dotwórczy, czy wci^garka, czy moze zuraw hydrauliczny,
• brak parametrów nominalnych wyposazenia dodatkowego, np. maksymalnego udzwigu zurawia hydraulicznego lub dzwigu, mocy agregatu pr^dotwórczego.
Z oznaczeniami wg PN-EN 18-46-1 mozna siç najczçsciej zetkn^é w dokumentach przetargowych, w sprawozdaniach z badan, certyfikatach, jednak i w tych dokumentach podawane s^. zazwyczaj dodatkowe oznaczenia, opisane ponizej.
2) Drugi sposób: oparty na zasadach wycofanej w 2000 r. normy PN-79/M-51300 (ponizszy przyklad).
GCBA - 5/32
Jest on o wiele prostszy i bardziej przejrzysty i z tego wzglçdu powszechnie stosowany w praktyce, m. in. przy opracowywaniu znaków taktycznych.
Z uwagi na fakt, ze norma PN-79/M-51300 jest juz dzisiaj niedostçpna, ponizej przytoczono znaczenie uzywanych w oznaczeniach symboli (tabela 1).
Tabela 1.
Znaczenie symboli w oznaczeniu samochodów pozarniczych
Typ pojazdu, symbol Klasa, symbol Odmiana, symbol Parametry charakterystyczne
Lekka L • z autopomp^. • z motopomp^ A M wydajnosé autopompy, hl/min wydajnosé motopompy, hl/min pojemnosé zbiornika, m3 masa CO 2, kg
Ratowniczo-gasniczy G Srednia - 1) • ze zbiornikiem wodnym • z butlami CO2 • ze zbiornikiem z B Sm
Ci^zka C proszkiem gasniczym Pr masa proszku, kg
Lekka L • w^zowy • z drabin^. • z podnosnikiem hydraulicznym • z dzwigiem • dowodzenia i l^cznosci W D H Dz Dl Op Pgaz On Kw dlugosé w^zy, m (wielkosé) dlugosé wysuwu darabiny, m wysokosé podnoszenia, m udzwig maksymalny, kg
Specjalny S Srednia - 1) • operacyjny • przeciwgazowo-dymowy • oswietleniowy • kwatermistrzowski moc agregatu pr^dotw., kW
• ratownictwa: - wodnego - chemicznego R w ch -
Ci^zka C - technicznego • kontenerowy • ze zbiornikiem do przewozenia srodków gasniczych t Kn z pojemnosé zbiornika, m3
1)1 Brak wyróznika w oznaczeniu
Wazne jest aby dla zachowania spójnosci obydwu w/w sposobów oznaczania samochodów pozarniczych stosowaé si§ do ponizszych uwag.
Uwaga 1.
Nalezy stosowaé podzial na klasy przyj^ty w normie PN-EN 1846-1, tj.:
- klasa lekka - od 2 do 7,5 t (wg PN-79/M-51300 bylo: do 3,5 t),
- srednia - powyzej 7,5 do 14 t (wg PN-79/M-51300 bylo: powyzej 3,5 do 12 t),
- ci^zka - powyzej 14 t (wg PN-79/M-51300 bylo: powyzej 12 t).
Uwaga 2.
Dla samochodów gasniczych nalezy przyj^é nazw§ „samochód ratowniczo-gasniczy".
Uwaga 3.
Nalezy poslugiwac siç nazwami poszczegolnych typow, opartymi na PN-EN 1846-2 (przykladowe nazwy podano w tabeli 4).
Wspomniane powyzej Rozporz^dzenie Ministra Spraw Wewnçtrznych i Administracji w sprawie wykazu wyrobow sluz^cych zapewnieniu bezpieczenstwa publicznego lub ochronie zdrowia i zycia oraz mienia, a takze zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobow do uzytkowania wyroznia drugi sposob oznaczenia samochodow pozarniczych jako podstawowy (tabela 2).
W zwi^zku z tym, po wycofaniu normy PN-79/M-51300, zostal on w sposob formalny zalegalizowane i stal siç obowi^zkowy. W ten sposob zostalo wyjasnionych wiele w^tpliwosci i niejasnosci z tym zwi^zanych.
Tabela 2. Obowi^zuj^ce oznaczenia samochodow pozarniczych uzyte w rozporz^dzeniu [19]
Lp. Typ pojazdu Oznaczenie podstawowe Oznaczenie dodatkowe (wg PN-EN 1846-1)
1 Lekki samochod ratowniczo-gasniczy (zbiornik wody minimum 1000 dm3) GLBA - 1/8 L - 1 (2 lub 3) - 5 (lub 6) - 1000 -8/800 - 0
2 Sredni samochod ratowniczo-gasniczy (zbiornik wody 2000-2500 dm3) GBA - 2 (do 2,5)/16 M-1 (2 lub 3)-6 (lub 3)-2000 (do 2500)-8/1600-1
3 Sredni samochod ratowniczo-gasniczy z agregatem proszkowym (zbiornik wody 2000 dm3) GBAPr -2/16/750 M - 1 (2 lub 3) - 6 - 2000 - 8/1600 - 1
4 Ciçzki samochod ratowniczo-gasniczy (zbiornik wody minimum 4000 dm3) GCBA - 4/32 (lub 4/24) S-1 (2 lub 3)-3 (lub 6)-4000-8/3200 (lub 8/2400)-1
5 Ciçzki samochod ratowniczo-gasniczy (zbiornik wody minimum 8000 dm3) GCBA - 8/40 S - 2 (lub 1) - 3 - 8000 - 8/4000 - 0
6 Ciçzki samochod ratowniczo-gasniczy (zbiorniki na srodki gasnicze minimum 11000 dm3) GCBA -(pojemnosc zbiornika wody w m3)/60 S-2 (lub 1)-3-(pojemnosc zbiornika wody w dm3)-8/6000-0
7 Samochod ratowniczo-gasniczy specjalny (ze zbiornikiem proszku gasniczego) GPr - 1500 M - 1 (2 lub 3) - 3 - 0 - 0 - 1
8 Samochod ratowniczo-gasniczy specjalny (z CO2) GSn - 1500 M - 1 (2 lub 3) - 3 - 0 - 0 - 1
9 Lekki samochod ratownictwa technicznego SLRt L - 1 (2 lub 3) - 3 (5lub 6) - 1 - 0 - 1
10 Sredni samochod ratownictwa technicznego SRt M - 2 (lub 3) - 3 - 1 - 0 - 1
11 Sredni samochod ratownictwa technicznego - do poszukiwania i ratowania osob SRp M - 2 - 9 - 0 - 0 - 1
12 Ciçzki samochod ratownictwa technicznego SCRt S - 2 (lub 3) - 3 - 1/2 - 1 - 1
13 Sredni samochod wçzowy SW-2000 M - 2 (lub 3) -2 - 0 - 0 - 1
14 Lekki samochod dowodzenia SLD! L - 1 (lub 2, lub 3) - 5 - 5 - 1 - 1/2
15 Sredni samochod dowodzenia SD! M - 1 (lub 2, lub 3) - 8 - 8 - 1 - 1/2
16 Ciçzki samochod dowodzenia SCD! S - 1 (lub 2) - 13 - 13 - 1 - 1/2
17 Nosnik kontenerowy SCKn S-1 (lub 2, lub 3)-2 (lub 3) -1-0-0
18 Samochod zaopatrzeniowy SKw M - 2 (lub 3) - 2 - 0 - 0 -0
19 Sredni samochod sprzçtowy ratownictwa chemicznego SRch M-1 (lub 2) -3-1-1-0 (lub 1)
20 Ciçzki samochod sprzçtowy ratownictwa chemicznego SCRch S-1 (lub 2) -3-1-1-0 (lub 1)
21 Samochod z podnosnikiem hydraulicznym SH 30 M-1-3-30/10-1-1
22 Automatyczne i polautomatyczne drabiny mechaniczne SD 30 M-1-3-30/10-1-1
23 Sredni samochod specjalny -ratownictwo wodne SRw M - 2 (lub 3) - 6 - 1 - 1 - 1
Oznaczenie kontenerow wymiennych
Obecnie w Polsce brak jest jednoznacznego systemu oznaczenia kontenerow. Mozna si§ spotkac z oznaczeniami opartymi na symbolach stosowanych do oznaczania samochodow pozarniczych lub wykorzystuj^cymi typ nadany przez producenta.
W tabeli 3 podano wykaz kontenerow uzytkowanych obecnie w jednostkach PSP i zastosowane oznaczenia (wykaz podano na podstawie komputerowej bazy sprz^tu utworzonej w KG PSP-BT). W tabeli 4 podano analogiczne dane wyst^puj^cych w PSP nosnikow kontenerow.
Z uwagi na duz^ ilosc typow kontenerow eksploatowanych przez straz pozarn^, a prawdopodobnie zamawiane rowniez nowe typy, wykaz symboli do oznaczenia
poszczegolnych odmian wg tabeli 3 nie jest kompletny. Poza tym wyst^puj^ kontenery jednego typu, ale w kilku odmianach (np. kontener przeciwpowodziowy), rozni^ce si§ rodzajem i ilosci^. wyposazenia. Z tego powodu nalezy najpierw opracowac standardy wyposazenia dla poszczegolnych typow i odmian kontenerow, a nast^pnie nadac oznaczenia.
Tabela 3.
Wykaz kontenerow w PSP i stosowane oznaczenia
Lp. Rodzaj kontenera Oznaczenie
1 Kontener przeciwpowodziowy KPp KG-01
2 Kontener przeciwpowodziowy KPp KG-02
3 Kontener pompowy KMw
4 Kontener z pomp^ duzej wydajnosci KMw
5 Kontener kwatermistrzowski socjalny Ksoc
6 Kontener kuchenny Kkuch
7 Kontener sztabowy KSz
8 Kontener sanitarny Ksan
9 Kontener ekologiczny KEkol KP-01
10 Kontener przeciwpowodziowy KPp KP-01
11 Kontener dekontaminacyjny KDkr
12 Kontener dekontaminacji masowej KDkm
13 Kontener z zaporami parkanowymi Kzap
14 Kontener zbiornik chemiczny KZch
15 Kontener sorbcyjny Ksorb
16 Kontener zaporowo-sorbcyjny Ksorb
17 Kontener ratownictwa chemicznego KRch
18 Kontener transportowy skrzyniowy Ktrans
19 Kontener kwatermistrzowski skrzyniowy Ktrans
20 Kontener kwatermistrzowski skrzyniowy Ktech
21 Kontener zbiornik wodny KZw
22 Kontener zbiornik srodka pian. Kpian
23 Kontener zbiornik chemiczny KZch
24 Kontener wçzowy Kwu
25 Kontener proszkowy KPr
26 Kontener przeciwgazowy Kpgaz
27 Kontener dowodzenia i l^cznosci KDl
Tabela 4.
Wykaz nosnikow kontenerow w PSP i stosowane oznaczenia
Lp. Rodzaj nosnika Oznaczenie
1 Nosnik 6t 4x2 SCKn
2 Nosnik 6t 4x4 SCKn
3 Nosnik 10t 4x2 SCKn
4 Nosnik 20t 6x4 SCKn
5 Nosnik 20t 8x4 SCKn
6 Nosnik 20t 8x6 SCKn
7 Przyczepa-nosnik PKn
Ponizej przestawiono przyklady najczçsciej stosowanych kontenerow w PSP.
Fot. 1. Kontener przeciwpowodziowy typ KG-02 (producent: Wawrzaszek -
Inzynieria Samochodow Specjalnych)
Fot. 2. Kontener przeciwpowodziowy KP-01 (producent: BPS - Z. Szczçsniak)
Fot. 3. Kontener popowodziowy (producent: Wawrzaszek - Inzynieria Samochodów Specjalnych)
Fot. 4. Kontener z pompq, duzej wydajnosci (producent: Wawrzaszek -Inzynieria Samochodów Specjalnych)
Fot. S. Kontener sanitarny (producent: ZAMET-GtOWNO)
Fot. б. Kontener sanitarny (producent: PPH Arkom)
Fot. 7. Kontener kuchenny (producent: Wawrzaszek - Inzynieria Samochodów Specjalnych)
Fot. 8. Kontener kwatermistrzowsko-socjalny z przeznaczeniem día 60 osób (producent:
ZAMET-GEOWNO)
Fot. 9. Kontener wodny (producent: PPH Arkom)
Podsumowanie
Rozwój techniki i stosowanie nowych rozwi^zañ konstrukcyjnych w samochodach pozarniczych wymusza ci^glq, weryfikacjç wymagañ technicznych. W przeci^gu ostatnich kilkunastu lat powstalo wiele kolejnych opracowañ, stanowi^cych odzwierciedlenie postçpu w dziedzinie konstrukcji, technologii i stosowanych materiatów.
Istnieje pilna potrzeba opracowania standardów wyposazenia przenosnego dla pojazdów i kontenerów. W przypadku samochodów ratowniczo-gasniczych mozna bez w^tpienia bazowac na sprawdzonych wykazach zawartych w wymaganiach szczególowych z roku 2002. Standaryzacja wyposazenia dla samochodów specjalnych, gtównie samochodów ratownictwa technicznego i samochodów sprzçtowych ratownictwa chemicznego, wymaga szerokiej wiedzy z dziedziny taktyki prowadzenia dzialañ ratowniczych. Niezbçdnym zatem staje siç powolanie
zespolu specjalistów, zlozonego z funkcjonariuszy pracuj^cych w jednostkach PSP, oraz posilkowanie siç specjalistami zewnçtrznymi.
Sposób oznaczenia samochodów pozarniczych zostal ujednolicony poprzez Rozporz^dzenie Ministra Spraw Wewnçtrznych i Administracji z dnia 20 czerwca 2007 roku w sprawie wykazu wyrobów sluz^cych zapewnieniu bezpieczenstwa publicznego lub ochronie zdrowia i zycia oraz mienia, a takze zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do uzytkowania.
Literatura
1. PN-EN 1846-1:2000 Samochody pozarnicze. Podzial i oznaczenie. 2. PN-EN 1846-2:2005/A1:2005 (U) - „Samochody pozarnicze. Czçsé 2: Wymagania ogólne. Bezpieczenstwo i parametry"
3. PN-EN 1846-3:2006 - „Samochody pozarnicze. Czçsé 3: Wyposazenie zamontowane na stale. Bezpieczenstwo i parametry".
4. PN-EN 1777:2005 (U) - „Podnosniki hydrauliczne dla strazy pozarnej. Wymagania dotycz^ce bezpieczenstwa i badania".
5. PN-EN 14043:2006 (U) - „ Samochody pozarnicze specjalne - Automatyczne drabiny mechaniczne. Wymagania dotycz^ce bezpieczenstwa i wykonania oraz metody badan".
6. PN-EN 14044:2006 (U) - „ Samochody pozarnicze specjalne - Pólautomatyczne drabiny mechaniczne. Wymagania dotycz^ce bezpieczenstwa i wykonania oraz metody badan".
7. Wymagania ogólne dla samochodów ratowniczo-gasniczych. KG PSP - CNBOP - czerwiec 2002.
8. Wymagania szczególowe dla samochodów ratowniczo-gasniczych. KG PSP - CNBOP - czerwiec 2002.
9. Zalozenia techniczno-konstrukcyjne samochodu ratownictwa drogowego. CNBOP, listopad 1993.
10. Wymagania techniczno-konstrukcyjne dla lekkiego samochodu ratownictwa chemicznego. CNBOP, grudzien 1995.11. Wymagania techniczno-konstrukcyjne dla
sredniego samochodu ratownictwa chemicznego. CNBOP, grudzien 1995.
12. Wymagania techniczno-konstrukcyjne dla ciçzkiego samochodu ratownictwa chemicznego. CNBOP, grudzieñ 1995.
13. Wymagania dla sredniego samochodu gasniczego. KG PSP - CNBOP, lipiec 1996.
14. Wymagania ogólne dla samochodów specjalnych (projekt). KG PSP - CNBOP - kwiecieñ 2003.
15. Wymagania szczególowe dla samochodów specjalnych (projekt). KG PSP - CNBOP - kwiecieñ 2003.
16. Zarz^dzenia Komendanta Glównego Pañstwowej Strazy Pozarnej z dnia 20 stycznia 2006 r. w sprawie gospodarki transportowej w jednostkach organizacyjnych PSP. Dziennik Urzçdowy Komendanta Glównego PSP 2006, nr 1, poz. 1.
17. Rozkaz Nr 4/2000 Komendanta Glównego Pañstwowej Strazy Pozarnej z dnia 02 czerwca 2000 r. w sprawie wprowadzenia do uzytku sluzbowego Zbioru Znaków Taktycznych
i Prewencyjnych dla Strazy Pozarnej.
18. Rozporz^dzenie Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbçdnego wyposazenia (Dz. U. z dnia 26 lutego 2003 r.).
19. Rozporz^dzenie Ministra Spraw Wewnçtrznych i Administracji z dnia 20 czerwca 2007 roku w sprawie wykazu wyrobów sluz^cych zapewnieniu bezpieczeñstwa publicznego lub ochronie zdrowia i zycia oraz mienia, a takze zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do uzytkowania (Dz. U. Nr 143 z 2007 r., poz. 1002).
20. Wymagania dla samochodów ratowniczo-gasniczych i samochodów ratownictwa technicznego przeznaczonych dla ochotniczych strazy pozarnych. CNBOP,
Józefów 02 marzec 2006.
21. PN-79/M-51300 Samochody pozarnicze. Podzial i oznaczenie.
22. Komputerowa baza sil i srodków Gminnego Centrum Reagowania.
