CC BY
18Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences
Scientific Journal Impact Factor
O
R
VOLUME 2 | ISSUE 1 ISSN 2181-1784 SJIF 2021: 5.423
ieî^IrJ^ 15 j AMORF QOTISHMALAR
SISTEMASINING TRANSPORT XOSSALARI
dots. I. Subhonqulov, Sh.A.Xomitov, S.B. Abduvasiyev
Samarqand davlat universiteti sherxomitov@gmail .com
Ushbu ishda FeS5_xCrJ.B15 (x = 8 15) amorf qotishma magnitlanishini va Xoll koeffitsientining temperaturaga bog'liqligi natijalari keltirilgan. Shuningdek Olingan tajriba na.tija.la.riga. ta.ya.ngan holda anomal Xoll koeffitsiyenti RH bilan solishtirma elektr qarshilik p va ma.gnitla.nish Is o 'rta.sida.gi aloqadorlik o 'rganildi va ferromagnit kristall namunalar uchun Kondorskiy-Vedyayev nazariyasini amorf holat uchun ham bajarilishini ko 'rsatdi.
Kalit so zlar : Kyuri temperaturasi, Xoll koeffitsiyenti, Anomal Xoll koeffitsiyenti, normal Xoll koeffitsiyenti, Kondorskiy-Vedyayev nazariyasi, assimetrik sochilish.
In this work, the results of the magnetization of the amorphous alloy
and the temperature dependence of the Hall coefficient are presented. Based on the experimental results obtained, the relationship between the anomalous Hall coefficient RH and the specific electrical resistance r and magnetization Is was studied and showed that the Kondorsky-Vedyaev theory for ferromagnetic crystal samples could also be applied to the amorphous state.
Keywords: Curie temperature, Hall coefficient, Anomalous Hall coefficient, normal Hall coefficient, Kondorsky-Vedyaev theory, asymmetric scattering.
fí: (.v = o-i- 1:) amorf qotishmalar sistemasining elektrofizik,
galvonomagnit va magnit xossalarini temperature ta'sirida o'rganish va bu xususiyatlarni faza o'tish oblastidagi o'zgarishlarini hamda ulardagi elektrofizik, galvonomagnit va magnit xusiyatlar o'rtasidagi aloqadorlik o'rganildi.
100-1000 K temperatura intervalida amorf holatdagi solishtirma elektr qarshilik p ularning kristall holatiga qaraganda katta bo'lib, qarshilikning temperatura koeffitsiyenti (QTK) amorf holatda kristall holatdagidan kichik bo'ladi.
ANNOTATSIYA
ABSTRACT
KIRISH
Oriental Renaissance: Innovative, R VOLUME 2 | ISSUE 1
educational, natural and social sciences ( ) ISSN 2181-1784
Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423
Musbat Xoll koeffitsiyenti RH va magnitlanish Is ning xona temperaturasidan faza o'tish temperaturasigacha amorf holatdagi absolyut qiymati Kristall holatdagidan katta bo'lib, ularning temperatura koeffitsiyenti kristall holatdagidan kichik bo'ladi. O'rganilgan barcha namunalarda solishtirma elektr qarshilik p amorf holatdan kristall holatga o'tishda keskin pasayadi va temperaturaning keying oshishida p ham oshib boradi. Kristall holatda temperaturaning pasayishi bilan p(T) kamayadi. Faza o'tishdan keyin barcha namunalarda kristall holatdagi QTK amorf holatdagidan katta bo'ladi.
MUHOKAMA VA NATI JALAR
Kyuri temperaturasi Tc ga mos keluvchi temperaturada Xoll koeffitsiyentini temperaturaga bog'liqligi RH(D da keskin pasayish kuzatiladiki, bu namunaning ferromagnit holatdan parmagnit holatga o'tishi bilan bog'liq.
Temperaturaning keying o'zgarishida RH(T) va IS(T) bog'lanishlarda o'zgarish bo'lmaydi. Kristallanish temperaturasi Tcdan keyingi temperaturalarda RHvaJs oshib boradi va ma'lum temperaturada nolga intiladi. Bu temperature kristall holatning Kyuri temperaturasiga mos keladi.
O'rganilgan Fe — Cr — B namunalarda Cr -xrom konsentrasiyasining oshishi bilan magnitlanish Is ning absolyut qiymati kamayadi. Bu Cr elementining antiferromagnit xususiyati bilan bog'liq. Xrom konsentratsiyasining oshishi bilan namunalardagi Kyuri temperaturasi Tc pasayadi va kristallanish boshlanadigan temperature TK oshadi. Magnit parametrlarining tahlili shuni ko'rsatadiki, xrom konsentratsiyasining oshishi bilan ham amorf holatda, ham kristall holatda magnitlanishni qiymati kamayadi.
Amorf qotishmalarning faza o'tishlarini tushuntirishda eng sezgir kinetik xususiyat Xoll effekti hisoblanadi.
Xoll effektini temperaturaga bog'liq holda o'rganish namunadagi tok tashuvchilarning tipini va konsentratsiyasini aniqlash imkonini beradi. Olingan tajriba natijalariga tayangan holda anomal Xoll koeffitsiyenti RH bilan solishtirma elektr qarshilik p va magnitlanish Is o'rtasidagi aloqadorlik o'rganildi va ferromagnit kristall namunalar uchun Kondorskiy-Vedyayev nazariyasini amorf holat uchun ham bajarilishini ko'rsatdi.
Ko'rsatib o'tildiki, ma'lum T<TC temperature intervalida RH va I; o'rtasida chiziqli bog'lanish mavjud bo'lib, uni quyidagicha ifodalash mumkin:
ARS = Rs (T)-Rs(T0)=afí(T0)-l¡(T)] (1)
Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences
Scientific Journal Impact Factor
О
R
VOLUME 2 | ISSUE 1 ISSN 2181-1784 SJIF 2021: 5.423
Bunda RS(T) va IS(T) ma'lum (T<TC) temperature intervalidagi anomal Xoll koeffîsenti va magnitlanishning qiymatlari. RS(T0) va IS(T0) esa ularning boshlang'ich (xona)temperaturadagi qiymatlari.
Anomal Xoll koeffitsiyenti bilan solishtirma elektr qarshilikning fononli qismi
— o'rtasidagi bog'lanishni quydagicha ifodalash mumkin.
Rs To~) P
Ushbu formuladagi ß va n ning qiymatlari kristall xolatda amorf holatdagidan katta bo'ladi.
Ma'lumki, qutblangan d-tip electron strukturali kristallardagi assimetrik sochilishda Rs va p ning bog'lanishi quyidagi munosabat bilan aniqlanadi:
Bunda p-to'la qarshilik. O'rganilgan amorf Fe3S_xCrxB1B amorf qotishmalarda — ning p ga bog'liqligi o'rtasida chiziqli bog'lanish borligi ko'rsatib o'tildi.
REFERENCES
1. Кувандиков О.К.Магнитные и кинетические свойства конденсированных сплавов и соединений на основе переходных и редкоземельных металлов. Ташкент. «Фан». 2009. - 291 с.
2. O.K.Kuvandikov,I.Subkhankulov, B.U.Amonov,andD.H. Imamnazarov "Physical Propertiesof Amorphous Alloys" Metallophysics and Advanced Technologies 2021,vol. 43,No. 12,pp. 1601-1609 https://doi.org/10.15407/mfint.43.12.1601
3. О.К.Кувандиков, И.Субханкулов, Д.Х.Имамназаров, Ш.А.Хомитов, Г.С.Бакаев "Изучение природы спиновых волн в аморфных ферромагнитных сплавах" SamDU ilmiy axborotnomasi 2021-yil, 3-son, 114-118 bet.
4. I.Subhonqulov, B.Amonov, G'.Baqoyev, Sh. Xomitov "Yuqori temperaturalarda amorf qotishmalarning magnitlanishi va uni o'lchash usuli" SamDU ilmiy axborotnomasi 2017-yil, 1-son, 177-181bet.
p
ARS _Rs(f)-Rs(T0~)
p
