CC BY
7INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 6 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
FANLAR INTERRATSIYALASHUVIDA TA'LIMIY TOPSHIRIQLARNING OZIGA
XOS ORNI G'oyibnazarova Nargiza Raximjonovna
Namangan VXTXQTMOHM, Maktabgacha, boshlang'ich va maxsus ta'lim metodikalari
kafedrasi katta o'qituvchisi https://doi.org/10.5281/zenodo.7125965
Annotatsiya. Mazkur maqola boshlang'ich ta'lim ona tili va matematika darslarida turli topshiriqlarni bajarish orqali fanlardagi mavzularni mustahkamlash asosida o zaro uygunlashtirish haqida yozilgan.
Kalit so^zlar: didaktika, ta'limiy topshiriq, sosz, gap, raqam, son, geometrk shakllar, metodika, savollar, xona birliklari
КОНКРЕТНАЯ РОЛЬ УЧЕБНЫХ ЗАДАНИЙ В МЕЖДИСЦИПЛИНАРНОСТИ
Аннотация. Данная статья написана о гармонизации начального образования на основе закрепления предметов на уроках родного языка и математики путем выполнения различных заданий.
Ключевые слова: дидактика, образовательное задание, слово, предложение, число, число, геометрические фигуры, методика, вопросы, единицы измерения SPECIFIC ROLE OF EDUCATIONAL TASKS IN THE INTERRATION OF SCIENCES
Abstract. This article is written about mutual adaptation on the basis of strengthening subjects in primary education by performing various assignments in the lessons of native language and mathematics.
Keywords: didactics, educational assignment, word, sentence, number, number, geometrical shapes, methodology, questions, room units.
KIRISH
Uzluksiz ta'lim tizimini modernizatsiyalash Ozbekiston ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishining eng muhim omillardan biri hisoblanadi.
Boshlang'ich ta'lim jarayonini samarali tashkil etish, o'quvchilarning bilish faolligini oshirish bevosita tizimda bo'layotgan o'zgarishlar bilan bo'gliq.
Xalq ta'limi tizimiga raqamli texnologiyalarning joriy etilishi ham maktablarda faoliyat olib borayotgan barcha o qituvchilarni ham o'z ustida ishlash ko nikmasini oshirib borishini talab etadi.
TADQIQOT MATERIALLARI VA METODOLOGIYASI
Bugungi kunda boshlanng'ich sinflardagi integratsiyalashgan darslar ta'limning birinchi qadamlaridan boshlab bolaga borliqni bir butun holatda tasavvur qilishni, undagi hamma narsa ozaro bog'langanligini tushunishga qaratilgan.
Ona tili va matemtika fanlarini bo'glab o'rgatish texnologiyalarini takomillashtirish integratsiyalashga qaratilgan texnologiyalarini takomillashtirish bugungi davr talabiga mos keladi.
Bular yanada kengayib turli fanlarning mah'umotlarini o'z ichiga olgan tarmoqlarni o z ichiga olgan holda soni ortib boradi. Bu esa fanlar integratsiyalashib o'rganilishini ta'minlaydi
Boshlangich ta'limdagi integratsiya borliqdagi turli xil lokal, ajralib qolgan, bog'lanishsiz ko rinishdagi hodisalarni o o aro bog langan kompleks holatda o rganish imkonini beradi. Integratsiyalashgan ta'limni tashkil qilishda boshlang'ich sinf o'quvchilarining yoshini fani bilan
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 6 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
birlashtirish shaxsning psixoloigik, mantiqiy va ijodiy fikrlash qobiliyatini hsobga olgan dunyoning rang-barangligini ko'rsatish va bunda ona tili fanini matematika o'stiradi kreativligini hamda kognitivligini oshishiga ta'sir qiladi.
Hozirgi zamon ta'lim tizimida xalqaro tadqiqotlarning joriy etilayotganligi boshlang'ich tahlimidagi integratsion jarayonlar ozining ko'rinishiga qarab yetarli darajada murakkab va serqirra sabab pedagogik va psixologik nuqtai nazardan tahlil qilishni talab qiladi.
Ma'lumki, xalqaro dasturlarva tadqiqotlarda ham fanlar intergatsion tarzda o'rganishni nazarda tutiladi.
Pedagogik integratsiya -ta'lim tizimi doirasida o'quvchini oz-ozini rivojlantirishga yo'naltirilgan mazmunning bir turdagi qismlari va elementlari, shakli va uslubini mutanosib ravishda birlashtirgan aloqadir. Oquvchilarni ozini ozi rivojlantirishga eltuvchi ta'lim doirasidagi o'qitishning bir turdagi qismlari va tarkibiy elementlari, shakli va uslublararo maqsadga mos tuzilmaviy-tashkiliy aloqadir.
Xalqaro tadqiqotlarda ham ona tili va o qish savodxonligi hamda matematika fanlari bo'yicha topshiriqlar berilgan. Bshlangich ta'lim davridan boshlb o'quvchilarni tadqiqotlarga tayyorlab borishda integratsion ta'limiy topshiriqlar bilan ishlash alohida o'ringa ega desak boladi.
Boshlangich sinflardagi integratsiyalashgan darslar bolani ta'limning ilk bosqichidayoq barcha elementlari ozaro bog'liq bo'lgan dunyoni yaxlit bir holatda tasavvur qilishga o'rgatadi. Shunday qilib, boshlang'ich maktabda integratsiyalashgan darslarni bir - biriga yaqin bo'lgan bilimlar toifasini birlashtirib oqitishni taqoza etadi.
Oquv jarayonlar fanlar integratsiyasini uch xil korinishda mavzulararo, fanlararo, tushunchalararo integratsiya bolishini nazarda tutsak ona tili va matematika fanlarini boglab o'rgatish orqali integratsiyalashgan texnologiyalarini takomillashtirish oid amaliy topshiriqlar asosida o'rgatish yo'llari xususida fikrlar jamlangan.
Bunda "Ona tili" fani bilan "Matematika" fani o'rtasidagi mavzu va tushunchalarni integratsiyalash texnologiyalarini takomillashtirilgan variantlarini kiritilishini kozda tutgan holda yondashihni talab etadi.
Bunda dastur bo'yicha yillik rejalarda berilgan ona tili faniga va matematika faniga (arifmetika, algebra va geometriyaga doir mavzular va tushunchalar) oid o'rganiladigan mavzular hamda qollaniladigan tushunchalarni uyg'unlashtirib o'rganish natijasida kundalik hayotda va amaliy jarayonlarda ongli, anglash doirasi kengayadi.
Masalan, ona tili darsida tilga amaliy qollash bilan bir qatorda boshqa fanlarga doir tushunchalar kiritilgan. Matematika esa matematika savodxonligini oshirish bilan bir qatorda so'zlashuvga xos sozlarni va tushunchalar ham o'rganib boriladi.
Integratsiyalashgan darslarni tashkil qilishda boshlang'ich sinf o'quvchilarining yosh xususiyatlarini hisobga olgan holda ona tili va matematika sohalardagi bilimlarini mujassam shaklga solib, bu fanlarning ham ta'limiy ham hayotiy uyg'un jihatlarini ko'rsata olishga imkon beradi.
Hayotiy kohikmalar kategoriyasi keng ma'noga ega, chunki hayotingizda foydali bo'lgan har qanday mahorat hayot qobiliyati deb hisoblanishi mumkin. Kerakli hayotiy ko'nikmalar madaniyatga va insonning yoshiga bog'liq. Bilamizki, har bir sinf o'quvchiarining oziga xos anglash qobiliyati bor.
_Demak, fanlardagi mavzularni integratsiyalash o quvchi shaxsining ijodiy fikr yurita
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 6 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
olish qobiliyatini rivojlantirishga yordam beradi. Tasavvurlarini bo'yitadi. Har bir o'rganilgan bilimlarni oziga xos jihatlarni kora olishiga zamin komak beradi. Ijod qilishga, qaror qabul qilishga o'rgatadi.
TADQIQOT NATIJALARI
Matematika: Topshiriq: Asalarilar chelagidagi raqam va sonlardan nimani anglatadi? Fikr yuritingchi! Nnimalarni bilib oldingiz?
Javob: Asalarilar asal yig'adi? Ular chelagidagi raqam va sonlar asalni miqdorini bildiradi. Demak bu rasmdagi birinchi asalari 8 kg, ikkinchi asalari esa 36 kg, uchunchi asalari 81 kg, tortinchi asalari 6 kg asal yig'ganini bildiradi.
Asal kg va litrlarda olchanishini ham bilib oldik
Ona tili savodxonligi boyicha:
1. Arilar nima qilyapti ?
2. Asalarilar haqida nima bilasiz?
Mulohaza uchun: Arining chelagida asal bor. To'grimi? J: Ha asal bor
Nega? Chunki asalari gullardan asal yig'adi Rasmli topshiriq:
Uychada qanday shakllar ko'ryapsiz? Tasavvur qiling. Deraza oynalari nechta? Mulohaza yuriting.
J: Uchburchak, tortburchaklar bor. Uchburchak va tortburchak. Ular shakllarning nomi. Derazalar 7 ta va yetti derazalar sonini bildiradi. Demak xonalar kop ekan. Qarama -qarshi tomonda ham deraza bor bolsa Jami 14 bolishi mumkin. Ona tili savodxonlik boyicha
Dostim Salmjon uy qurishdi. Uy quyoshga qaragan. U ikki qavatli. Uyda bolalar xonasi va darsxona bor. Yana boshqa xonalar ham koop. Uyda qishda ham yashash mumkin.
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 6 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
Ushbu rasmdagi chavandozga ism va otga nom qo'ying. Qisqa hikoya tuzing.
Ona tili: Dilshod Cavandoz U Saman laqabli oti bilaan birga musobaqalarda qatnashadi. Ot juda chopqir va chaqqon. U Dilshodning dosti.
Chavandoz so'zining boginlaridan ochiq bog'inli sozlar yasang?
Cha-van-doz - chana, chaman, charos
MUHOKAMA
Matematika: Chavandoz kunning birinchi yarmida maydonda mashq qiladi. Uning mashqlari davomiyligi 12 soatning teng ikki qismining yarmiga tog'ri keladi. Qolgan bir qismida sayr qiladi . Ular necha soat sayr qiladi.
O^quvchilarga she'r beriladi
Qo'shiq kuylar bolajon,
Kulib boqar lolajon. Bolalar, ushbu misralarni tahlil qiling.
Bolalar: Bola chirioyli qo shiq aytsa lola guli ham kulib atrofga boqqanday yoqimli bolishi haqida soz boradi.
Quyida turgan olmani Barno singlisiga yarmini berdi, singlisi Salima esa uni ikkidan bir qismini oldi. Ular olmani necha qismini bolihgan?
Ona tili: Quyosh rasmiga diqqat bilan kuzating. Uni ta'riflab bering. Bu rasm nimasi sizga yoqdi? Nega? Oz fikringizni yozib bering.
Matematikaga bog'lash: Rasmda matematikaga xos nimalarni ko'ryapsiz? Ularni
yozing.
XULOSA
O'zaro aloqadorlik-mohiyatiga ko'ra ikki o'quv predmetlari orasidagi aloqadorliklarni ya'ni birinchi o'quv predmeti bo'yicha o'zlashtirilgan bilim va ish harakat usullarini ikkinchisida qo'llashi va aksincha qo'llanilishini ifodalaydi. Integrativ aloqadorlik-esa nisbatan yuqori darajali aloqadorlik bo'lib, avval zikr etilganlaridan o'quv dasturiga maqsadga muvofiq kiritilganligi bilan farq qiladi va albatta uni ta'minlashni talab etadi. Natijada ob'yekt haqida tizimli mukammal bilim ish harakat usullari shakllanishiga imkon yaratadi.
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 6 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
REFERENCES
1. Matchonov S "Boshlang'ich sinf o'qish darslarini pedagogik texnologiyalar asasida tashkil etish" -T. 2008. 29-40 b
2. Tolipov O', M. Usmonbekova. Pedagogik texnologiyalarning tadbiqiy asoslari- T. 2006. 230 b
3. Sobirov B, Sultonmurodov D "Pedagoglarni pdagogik kompetentligini oshirishga talablar" Zamonaviy ta'lim 2015 - yil 7- son. 60-61-bet
