CC BY
0
Qurbanova B.Q.
st.o'q.
Jizzax Davlatpedagogika universiteti
Jizzax sh.
ELEKTR YUKLAMA GRAFIKLARINI XARAKTERLOVCHI ASOSIY KATTALIKLARNI TADQIQ QILISH
Annotatsiya. Ushbu maqolada elektr yuklama grafiklarini xarakterlovchi kattaliklar tadqiq qilingan bo'lib, bu orqali sanoat korxonalarining talab koeffitsiyenti, ishlatilish koeffitsiyenti, maksimum koeffitsiyenti va forma koeffitsienti yordamida elektr kattaliklar taxlil qilingan.
Kalit so'zlar: talab koeffitsiyenti, ishlatilish koeffitsiyenti, maksimum koeffitsiyenti.
Kurbanova B.Q.
Jizzakh State Pedagogical University
Uzbekistan
STUDY OF THE MAIN QUANTITIES CHARACTERIZING ELECTRICAL LOAD GRAPHS
Annotation. In this article, the quantities characterizing the electric load graphs were studied, through which the electrical quantities were analyzed using the demand coefficient, utilization coefficient, maximum coefficient and shape coefficient of industrial enterprises.
Key words: demand coefficient, utilization coefficient, maximum coefficient.
Yuklamalarni hisoblash va tadqiqot qilishda iste'molchilarning quvvat va vaqt bo'yicha ish rejimini tavsiflovchi yuklamalar grafiklarining koeffitsiyentlaridan foydalaniladi. Bunday koeffitsiyentlar xususiy va guruhiy grafiklari uchun aniqlanib, mos ravishda kichik k va bosh K xarflar bilan belgilanadi.
Talab koeffitsiyenti iste'molchilar guruhiga tegishli bo'lib, u hisobiy yuklamani iste'molchilarnmg nominal qiymatiga nisbati orqali aniqlanadi [1]:
K - Px
T .a p
nom
Ishlatilish va maksimum koeffitsiyentlarining ifodalarini hisobga olsak [2]:
P, P
K _ o rt. —^ _ k . K
KТ .a p p Kish.a KM .a
nom o' rt.
shuningdek,
KT.r _ Kish.r ' KM.r
Talab koeffitsiyentlarining qiymatlari sanoat korxonalaridagi har xil iste'molchilar guruhlari uchun ekspluatatsiya sharoitida tajriba asosida ushbu ifoda orqali aniqlanadi:
k — Pq
K T .a P
nom
Bu yerda, Pq - iste'molchilar guruhining qabul qilgan aktiv quvvati. Talab koeffitsiyentining har xil iste'molchilar guruhi va korxonalar uchun qiymatlari ma'lumotnomalarda keltirilgan [3].
Ishlatilish koeffitsiyenti deganda, o'rtacha aktiv quvvatni nominal quvvatga nisbati tushuniladi va uning miqdori eng ko'p yuklamali smena uchun aniqlanadi:
n
ZI
ish.a Pn
k _ pOrt_. Y — PoH- — _J-
kish.a _ ; lska P n
pn Pn Lp,
n
1'
Bu yerda, pn, Pn - mos ravishda bir yoki guruh iste'molchilarining nominal aktiv quvvatlari. Pn ni miqdorini takroriy qisqa muddatda ishlaydigan iste'molchilarda ularning pasportlaridan olinadi [4].
Ps, Ps - mos ravishda ayrim guruh iste'molchilarning o'rtacha aktiv quvvat energiya hisoblagichlarining ko'rsatgichi bo'yicha aniqlanadi:
3
3„ p _ 3A
a
po• rt. — ; o' rt. f
t s 1 s
3a, 3a - bir yoki guruh iste'molchilarning qabul qilgan aktiv elektr energiyasi.
ts - sikl uchun vaqt intervali.
Yuqorida keltirilgan munosabatlarni reaktiv quvvatga ham yozish mumkin
[5]:
qo'rt. ,, _ Qo'rt. _ 1
k —_Lort_ k ish.r ; ish.r
L k ish.r ' qn
; ish.r ^
qn Qn
- n
n
n
L qn
1
3r „ 3
qo'rt. ; Qort. _ .
ts ts
Har xil rejimlarda ishlovchi elektr iste'molchilari uchun ishlatilish koeffitsiyentlarining o'rtacha qiymati ma'lumotlarda keltirilgan [6].
Quvvat va vaqt bo'yicha ish rejimini tavsiflovchi yuklamalar grafiklarining koeffitsiyentlaridan maksimum va forma koeffitsiyentlarini aniqlash [7].
Maksimum koeffitsiyenti grafikni to'ldirish koeffitsiyentiga teskari bo'lgan miqdor, ya'ni [8]:
— — = — 1 Qm
KT P,t ■mr KT Q,t
1 .a Ort. -ä-^j r tc,o rt.
Bu koeffitsiyentning qiymati t yuklamali smena uchun aniqlanadi va guruh iste'molchilariga tegishli bo'ladi. Agar maksimal quvvat deganda hisobiy quvvatni qabul qilinilishini e'tiborga olinadigan bo'lsa [9],
K - Px
M a j}
Po'rt.
Demak, maksimum koeffitsiyenti grafikdan aniqlanadigan ikki eng asosiy miqdorlar - hisobiy va o'rtacha yuklamalar orasidagi munosabatni belgilaydi. Km koeffitsiyenti hisobiy quvvatni o'rtacha quvvatga nisbatan qancha kattaligini ko'rsatadi. Uning miqdori birga teng yoki katta bo'lishi mumkin. O'zgarmas yuklamali iste'molchilar (ventilyatorlar, nasoslar va t.u.) uchun Km=1, ya'ni Px =
Po 'rt.
Forma koeffitsiyenti yuklamaning effektiv (o'rtacha kvadrat) qiymatini uning o'rtacha qiymatiga nisbati bilan aniqlanadi. Bu ko'rsatgich ayrim iste'molchi yoki guruh iste'molchilari uchun ma'lum vaqt oralig'ida topiladi:
n P
i _ p O rt.kv — Ort .kv.
kfa -— ; KF.A - P
rt. Ort.
k — q°rt.kv. QO<rt.kv.
kf r ■ KF R — -
qo'rt. ; Qo rt.
Forma koeffitsienti yuklama grafigining vaqt bo'yicha notekisligini ko'rsatadi. Uning eng kichik qiymati, vaqt bo'yicha o'zgarmaydigan yuklamada, birga teng bo'ladi. O'rtacha kvadrat yuklama quyidagi ifoda orqali aniqlanadi:
P
P(t)
CN
CL
ro
CL
<—^ »i< tto'x»
о
CL
1-rasm. Yuklama grafigining vaqt bo'yicha notekisligi.
P
o' rt.kv.
i
n I n
Ip2 • t Zp:
Т
Т
n
Qo
o }rt.kv.
i
n
T.Q:
Т
1
n
£Q,:
n
Bu yerda, n = — - yuklama grafigining T vaqt oralig'idagi teng bo'laklar ti
soni. Forma koeffitsiyenti Kfa ning miqdori ishlab chiqarish jarayoni maromida bo'lgan korxonalarda 1,05 dan 1,15 oralig'ida bo'ladi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Abror Q. Research and Analysis of Ferromagnetic Circuits of a Special Purpose Transformer //Fazliddin, A., Tuymurod, S., & Nosirovich, OO (2020). Use of Recovery Boilers At Gas-Turbine Installations Of Compressor Stations And Thyristor Controls. The American Journal of Applied sciences. - 2020. - Т. 2. -№. 09. - С. 46-50.
2. Abror Q. Development of Magnetic Characteristics of Power Transformers //Fazliddin, A., Tuymurod, S., & Nosirovich, OO (2020). Use Of Recovery Boilers At Gas-Turbine Installations Of Compressor Stations And Thyristor Controls. The American Journal of Applied sciences. - 2020. - Т. 2. - №. 09. -С. 46-50.
3. Qurbonov A., Qurbonov A. Куп функцияли токни кучланишга узгарткичларнинг ишончлилик курсаткичлари ва иш крбилияти э^тимоллигини тадкик этиш //Физико-технологического образование. -2021. - №. 2.
4. Qurbonov A., Nazarov F., Qurbonova B. Исследование преобразователей тока в напряжение //Физико-технологического образование. - 2021. - Т. 6. -№. 6.
5. Abdinasir o'g'li Q. A. et al. SANOAT KORXONALARI ELEKTR TA'MINOTI TIZIMINI YAXSHILASH MAQSADIDA O 'RNATILADIGAN TRANSFORMATORLAR TANLOVI //E Conference Zone. - 2022. - С. 13-15.
t
t
t
t
2
3
t
t
1
1
1
1
6. Razzaqovich Q. A. et al. SANOAT KORXONALARI ELEKTR TA'MINOTIDA ELEKTR YUKLAMALARI KARTOGRAMMASINI QURISH VA BPP NING O 'RNATILISH JOYINI ANIQLASH //E Conference Zone. - 2022. - С. 358-361.
7. Qurbonov A. et al. "ZARBDOR TEXTILE" MCHJNING SAMARADORLIK KO'RSATKICHINI OSHIRISH MAQSADIDA O'RNATILADIGAN TRANSFORMATORLARNING SONI VA QUVVATINI HISOBLASH //Физико-технологического образование. - 2022. - №. 2.
8. Qurbonov A., Qurbonov A., Qurbonova B. MUHANDIS-ELEKTRIKLARNI KASBIY FAOLIYATGA TAYYORLASHDAGI BUGUNGI KUN TALABLAR //Физико-технологического образование. - 2022. - №. 2.
9. Kurbanov A., Kurbanova B., Kurbanov A. COMPOSITION OF STUDENTS'INTELLECTUAL COMPETENCES //INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE" SCIENTIFIC ADVANCES AND INNOVATIVE APPROACHES". - 2023. - Т. 1. - №. 4. - С. 33-40.
