"Ստեղծագործական միությունների" ձևավորումը, գործունեությունը փոխակերպումները Հայաստանի խորհրդային անկախության շրջանում Текст научной статьи по специальности «История и археология»

КУЛЬТУРА И РЕЛИГИЯ

«Urntqbmqnpbm^mU ü]m.p-jm.UUhp.]» ^Um^npnil^, qnpbnLÜtnLpjnLÜp U фп^ш^Ьрцпъ^иЬр^ ZmjmummU],

Untpiuijjmh Z. U

b'UZ щшшйп1р-]шЬ. фшЦпцшЪш]

iÍ2tul¡nipmpmlinip]mli mifp]nb] mu]umbbin (bplimb, Ztujmummb)

[email protected]

4^nnpn2 pmnhp hinphpqmj]b Zmjmurnmb, итЬц&шдпр&шЦшЬ 1]пгр]пгЬ, щрп^ЬтшршЦшЬ/^пр-hpqmj]b U^mlnrjp, ungnhm^qtf, Цшц]шш^ЬЬр] фп^шЦЬрщпШ, ^nphpqmj]b Итш^прш-ЦшЬпгэдпгЬ, hhm^nphpqmj]b фп^шЦЬрщпЫЬЬр

«Творческие союзы»: формирование, деятельность и трансформация в

советской и постсоветской Армении

Мурадян А. М.

Исторический факультет Ереванского государственного университета Ассистент кафедры культурологии (Ереван, Армения)

[email protected]

Резюме: Творческие союзы были созданы для наблюдения за деятельностью «советской интеллигенции» и для того, чтобы все сферы культуры развивались по предсказуемому пути с точки зрения государственной идеологии. Формирование творческих союзов в 1930-х и 40-х годах стало инструментом установления тоталитарной системы Советского Союза. В любом обществе интеллигенция является важным фактором развития общества, поэтому советские власти использовали этот фактор в политических интересах. Целью данной статьи является представление политической, социокультурной роли и функций творческих союзов, а так же их преобразований в Советской и постсоветской Армении. Реализация этой цели предполагает изучение следующих вопросов:

Первое: формирование и функции творческих союзов в Советской Армении (предпосылки создания творческих союзов, формирования инфраструктур, их роль и значение в создании советской (пролетарской) культуры, возможные трансформации форм "капитала" и методов творческого и их административная деятельность). Второе: идеологические и функциональные преобразования творческих союзов в постсоветской Армении (изменение социального статуса от государственных институтов к общественным организациям, свободные от государственного контроля демократические отношения, новые условия для выживания, новый опыт культурного рынка и т. д.).

Ключевые слова: Советская Армения, творческий союз, пролетарская / советская культура, соцреализм, конвертация «капиталов», советская интеллигенция, постсоветские трансформации

"Creative Unions": formation, activity and transformation in

Soviet and post-Soviet Armenia

Muradyan H.M.

YSU, Facultuy of History, Department of Cultural Studies (Yerevan, Armenia)

[email protected]

Abstract: The creative unions were set up to oversee the activities of the "Soviet intelligentsia" and to keep all branches and spheres of culture developing on a predictable path from a state ideology standpoint. The formation of the Creative Unions in the 1930s and 40s became the tools for the establishment of a totalitarian system of the Soviet Union. In any society, the intelligentsia is an important factor for the development of society, so the Soviet authorities used this factor for political interests.

The purpose of this article is to present the political, socio-cultural role, functions and transformations of Creative Unions in Soviet and post-Soviet Armenia.

Implementation of this goal involves examining the following issues:

Регион u Mup, 2020, № 2

First: formation and functions of Creative Unions in the Soviet Armenia (preconditions for the creation of creative unions, formation of infrastructures, their role and importance in creating Societ (proletarian) culture, possible transformations of forms of "capital" and methods of creative and administrative activities).

Second: The ideological and functional transformations of Creative Unions in post-Soviet Armenia (change of social status from state institutions to non-governmental organizations, free democratic relations from state control, new conditions for surviving, new cultural market experiences, etc).

Key words: Soviet Armenia, Creative Union, proletarian / soviet culture, social realism, covertations of "capitals", Soviet intelligentsia, post-Soviet transformations

^nLmg

Umbqômqnpôm^mfr iï^nLpjnLfrfrbpp1 &bm-^np^bg^fr «Junphpqmj^fr ûmm4npm^m&nLpjm&2» qnpônLfrbnLpjnLfrp ^kp^hu^bpL b iï2m^nLjp^ pnpp fijnLqbp^ nL npprnfrhp^ qmpqmgnLiïp ^bmm^mfr qmqm^mpmfanunLpjmfr

mbumfr^jnLfr^g ^mfr^mmhuhj^ fimfrm^mph^ ^pm ^rnhh^nL hmiïmp: Umhqômqnpôm^mfr iï^nLpjnLfrfrbp^ àbm^npnLiïp 1930-40-m^mfr p^m-^mfrfrbp^fr fonphpqmj^fr iï^rnpjmfr miïpnq-jmm^pm^mfr hmiïm^mpq^ ^mjmgiïmfr qnpô^g-frbpp qmp&mfr: Smfr^mgmô hmumpm^nLpjnLfrnLiï ûmm^npm^m&nLpjnL&p hmumpm^nLpjmfr

qmpqmgiïmfr ^mpbnp qnpônfr t, nLum^ fanphp-qmj^fr fomfrnLpjnLfrfrbpp mjq qnpônfrp «qhmm-^mfrmgfrbin^» u^ubg^fr mjfr oqrnmqnpôbi pmqmpm^mfr 2mhhp^g bifrbin^:

-^nq^môb t frbpbmjmgfrbi umbq-

ômqnpômbmfr iïbnLpjnLfrfrbpb pmqmpmbmfr b

1 S^jmj hnq^mônLiï «umbqômqnpôm^mfr iï^nipjnLfrfrbp»-^ mm^ ^mrn^ bfr mnfr^mô ummififrjmfr gmqmgmlimfrnLpjmfr mpqjnLfrgnLiï àbm^np^mô umbqômqnpômlimfr iï^nLp-jnLfrfrbpp, npnfrf frpbfrg qnjnLpjnLfrp ^mh^mfrbg^fr iï^fr^ iïbp opbpp" qbiï mnfrbp^ pmqiïmpf4 bbpp^b k mpmmg^fr ^bq^pbbp^; ^mjmummb^ bppnpq hmfrpm^bmnLpjnLbnLiï àbm^np^mô bnp umbqômqnpômlimfr ^mqiïm^bp^nLpjnLb-bbp^b frqmrnm^ nLfrbfrf mfrqpmqmnfrmj iïb^ mj]_ mn^pn^;

2fonphpqmj^b iïmm^npm^mbnLpjnLbp àbm^np^bg bplpL ^nLp^. mnmj^fr ^nL]b pfrqqplpLiï t 1920-25 p^m^mfrfrbpp, bpp U]_. Ujmufr^jmfr^ jmfrgbpn^ fonphpqmj^b ^mjmummfr ^bpmqmpàmfr hmj iï2mlpLjp^ mjfr^u^ fr2mfrm^np

qnpô^frbp, fifr^fiu^g tfrfr Ump^mpnu Umpjmfrp, ^mlpp ^njnjmfrp, Upmiï fom^mmpjmfrp, ^mlpp Umfrmfrqjmfrp,

Lbnfr, ^p. Ufimnjmfrp, Qp. T_m^mfrgjmfrp, U. Upbqjmfrp, U].. ftmiïmfrjmfrp, ft. Q-npniïmfrjmfrp m mjpg (iïmfrpmiïmufr mb°u ^mpnLpjnLbjmb U., U]bpumbqp Ujmub^^jmbp b bp^pnpq hmbpm^bmnLpjmb ^mjmgnLiïp, «21-pq TUP», p^^ 1 (59), 2015 p., tj 38): ^^b iïmm^npm^mbbbp^g pn]npp ^t, np pbqnibnLiï t^b ^mphpqmj^fr ^mpqbpp b bpm qmqm^mpm^nunLpjnLbp, pmjg U]_. Ujmufr^jmfr^i pmpnq^nLpjmb 2bnph^^ bpmbg^g 2mmbpp ^bpmqmpàmfr hmjpbb^p mjumbq m2^tmmb]nL b umbqômqnpôbLni fr^mmm^n^: fonphpqmj^b iïmm^npml^mbnLpjmfr àbm^npiïmfr bp^pnpq ^nL]b u^u^bg 1925 p^m^mfr^g b humm^ q^iïmq^ô ummgm^ hmm^m^bu 1928 p^m^mfr^g u^umô, bpp ^nphpqmj^b fc>famfrnLpjnLfrfrbp^ qpL^i mfrgm^ L. Umm^frp: fonphpqmj^fr miïpnqjmm^pm^mb hmiïm^mpqp pb^mqpnLiï tp, pb ^b^^^u^b ^bmp t l^b^ ^nphpqmj^b qpnqp, ^nphpqmj^b b^mp^^p, ^b^i iïmu^b ^bmp t umbqômqnpô^, ^b^ qmqm^mpbbp ^bmp t mpiïmmm^np^ hmj hmumpm^nLpjmb iïbj: fonphpqmj^b iï2m^nLjp^ mnmj^b ^pn]_bmmp qpnqp qmpàm^ ^m^np ^m^npjmbp (Suny G. R., Looking toward Ararat, p. 25):

ung^m]_-^2m^nLpmj^& qhpm^mmmpnLpjnL&p, qnpômnnLjp&hpp b qpmfrg ^n^m^hp^nLiïfrhpp ^nphpqmj^fr b hhm^nphpqmj^& ^mjmumm&nLiï: UnLjfr ^pm^mfrmgnLiïp bfrpmq-

pnLiï t hhmbjmi ^frq^p&bp^ gfr&nLpjnL&p.

mnmj^fr. umhqômqnpôm^mfr iï^nLpjnL&frhp^ àbm^npnLiïp b qnpônL&hnLpjnL&p ^nphpqmj^fr 2pjm&nL^ (umhqômqnpôm^m& iï^nLpjnL&frhp^ &bm4npiïm& frmfamqpjmL&hpp, bfrpm-^mnnLg^môg&hp^ ^mqiïm^npnLiïp, h^iï&m^mfr fr^mmm^p, ^m&n&mqpnLpjnL&p, «^m^^-mmi&hp^»3 hfrmpm^np ^n^m^bp^nLiïfrhpp, umhqômqnpôm^m& b ^mp^m^mfr qnpônL&hnLp-jmfr abhpp b iïhpnqfrhpp),

hp^pnpq. hhm^nphpqmj^& ^mjmumm&nLiï umhqômqnpôm^m& iï^nLpjnL&frhp^ pn^m&qm^m-j^fr b qnpômnnLpmj^& ^n^m^hp^nLiïfrhpp (ung^mim^mfr ummmnLu^ ^n^n^nLpjnLfrp" ^hmm^mfr ^mnnLjgfrhp^g iï^fr^b hmumpm^m^mfr ^mqiïm^hp^nLpjnLfrfrhp, ^hmm^mfr mfriï^jm^mfr ^bpmhu^nqnLpjnLfr^g mqmm qhiïn^pmmm^mfr hmpmphpnLpjnLfrfrhp, qnpônLfrbnLpjmfr frnp ^mjiïmfrfrhp, 2nL^m]m^mfr hmpmphpnLpjnLfrfrhp^ qmpqmgiïmfrp qnLqmhbn iï2m^nLpmj^fr frnp 2nLhmj^ àbm^npiïmfr ^np&bp):

Umh^ômqnpôm^mù d^nLpjnLÙbhp^ Sbm^npnLdp

Hp^bu ^mfrnfr, miïpnqjmm^pm^mfr hmiïm-^mpqbpp iï2m^nLjpfr ^p rnmppbp fijnLqbpn^ q^mmp^nLiï bfr ^bmm^mfr-pmqmgm^mfr qmqm-^mpfrbp^ gmpnq^m^mfr qnpô^g, nLum^ iï2mm^bu ^mhnLiï bfr mhumfrh|^ b ^fepmhu^bj^ qm2mnLiï: U2m^nLjp^ iï^jngn^ frnp qmqm-^mpfrbp^ mmpmônLiïp, ^mpmmqpnLiïp, frnp mpdbgfrbp^ umbqônLiïp, ^bmm^mfr gmqmgm-^mfrnLpjmfr mfrgm^mbi^ iïmufr bfr ^mqiïnLiï: ^bfrmpnfrmg^wô iï2m^nLpmj^fr gmqmgm^mfrnL-pjnLfrp m^snp^mmp hmiïm^mpqbpnLiï ^b-mm^mfr pmqmpm^mfrnLpjmfr mfrpmdmfr iïmufr t b iï2mm^bu ^2Wm&mLpJnLfrfrhp^ nL2mqpnLpjmfr Цhfrmpn&mLiï t qmfr^nLiï [13]: liïmhmm^q gm-qmgm^m&nLpjnLfr tp mmp^nLiï frmb fenphpqm-j^fr iï^nLpjnL&nLiï hmm^m^bu «ummj^frjmfr

«"km^^mmL» bqpnLjp^ mm^ fr^mm^ nLfrbfrp PnLpqb^ mnmjmp^mô ^mqjmm]^ mbum^frbpp" ung^m^m^mfr, frjnLpm^mfr b Umfrpmiïmufr mb°u" [9, c. 60-75].

2p^bnLÚ» (1928-1953 p^^üühp)4: Uju Иш-tomhgurnnLÚ t[ йкш4np4hg^ü umhqöшqnpöш-^ü ú^nLpjnLÜühpp. úшuüш4npшщhul foU^^ ^hürn^nú^ 1932 p^^ü^ ш^^ф 23-^ «Q-pшЦшü к qbqшp4humшЦшü ЦшqúшЦhp-^nLpjnLÜühp^ 4hpшЦшnnLgúшü úшu^ü» [12, стр. 172-173] npn2^ü hшúшйшJÜ, npnLú Ü2^nLÚ t-«^bümpnüшЦшü ^nú^mhü hшJmшpшpnLÚ t, np ^hp^ü mшp^ühp^ü ung^шфumшЦшü 2^üшpш-pnLpJшü úh^ qqшф ^^nqnLpjnLÜühp^ 2Ünph^4 Ühnp t php^hi qpшЦшünLpJшü к шp4hum^ £шüшЦшЦшü к npшЦшЦшü ühö шб: gшü^ mшp^ шпш^, hpp qpшЦшünLpJшü úh^ omшp mшpphp^ qqшф шqqhgnLpJnLÜ ^p, Ьшт^ш^и ЪЬ^-^ шnш2^ü mшp^ühp^ü, щpnlhmшpшЦшü qpшЦшünLpJшü ^qphpp qhnкu pniji tfrü, ЦnLuшЦgnLpJnLÜp шúhü yhp^ üщшumnLÚ tp umhqöhi к шúpшщЬqhl_ ЬшттЦ ^п^иш-pшЦшü ЦшqúшЦhpщnLpJnLÜühp qpшЦшЬnLpJшü püшqш4шnnLÚ к щpnlhmшpшЦшü qpnqühp^ к шp4humшqhmühp^ q^pphpp: Ujuop, hpp щpnlhmшpшЦшü qpшЦшЬnLpJшü к шp4hum^ ^qphpü шpqhü шб^ hü, шпш^ hü h^h]_ bnp qpnqühp к ü^p^ühp qnpöшpшüühp^g, ^ni^nqühp^g, qnpönq щpnlhmшpшЦшü qpшЦшü-qhqшp4humшЦшü ЦшqúшЦhpщnLpJnLÜühp^ 2P2шüшЦühpp üh^ghi hü к ^n^püqnrnnLÚ hü qpшЦшü к qhqшp4humшЦшü qnpönLÜbnLpJшüp: Uju hшüqшúшü£p umhqónLú t 4mшüq, np mju ЦшqúшЦhpщnLpJnLÜühpp ^pnq hü úhЦnLuшg4hl к ^ühpшnhl mjü qpnqühp^ü к ü^p^ühp^ü, n^fhp ш2шЦgnLÚ hü ung^шфumшЦшü 2^üшpшpnLpJшüp»:

UnLjü npn2Úшü úh<? Ü2^nLÚ t, np шЬhpшdh2-rnnLpjnLÜ t qшpàkl_ 4hpшЦшqúhl qpшЦшü к qhqшp4humшЦшü ЦшqúшЦhpщnLpJnLÜühpp, umhqöhi bnp ú^nLpjnLÜühp, npnüp Цühpшnhü pnpp шp4humшqhmühp^ü: «Ujq h^úpn^ ^hürn-pnüшЦшü ^nú^rnhü npn2nLÚ t.

• LnLÖшpkl_ щpnlhmшpшЦшü qpnqühp^ ú^nLpjnLÜp,

• ú^^npki pnpp qpnqühp^ü, npnüf uшmшpnLÚ hü ^nphpqmj^ü ^2faшЬnLpJшü £шqш£шЦшünLpJшü ЦшJшgúшüp к ÜqrnnLÚ hü úшuüшЦghl_ ung^шфumшЦшü 2^üшpшpnLpJшüp, ^nphpqmj^ü qpnqühp^ ú^шuüшЦшü ú^nLp^ü

fonphpqrnj^ü Ú2шУnLpшфü pшqшpшl[шùnLpJШü шnш2^ü фшщ, npü püqqp^nLÚ t 1920^1^1 p^l^üühpp, púnpn2^nLÜ hü mqmrnm^mü tínrnhgnLÚühpn^, tp

шp^nLÚ qшpqшgüh]_ ^nphpqшhш| Ü2rnlpLjpp ^pш^nLuhLn4 к ш^шу^ьщ^ hrnj Ü2rnlpLjp^ qnpö^ükp^ü (op. U]_. UJШUÜ^^JШÜ^ jrnüphpn^ LnLuш^npnLpJШü dnq^ntíшm^ü l^g urnhqô^hg qpшl[шü-qbqшp4bumшl[шü $nüq" Ú2шУnlJp^ qnpö^ükp^i ÜJnLpшУшü hrnpghpp LnLÔhnL hшúшp): Uju 2p2шüp npn2 mbuшpшüübp (ФшùnuuJШü, Qp. UjnLÜ^) pünpn2nLÚ hü np^hu ^nphpqшJ^ü tínqhnü^qшg^ШJ^ фтщ, npp ш4шpm4hg Ь. ^2NшhnLpJШü qшLn4:

úh^ pbqqp^hin^ ynúnLÜ^urnrnyrnü ^úpшУgnLpJшü úh^.

• üúшü шд ^n^n^nLpj nLÜ Ушmшphl_ шp4hum^ шд fijnL^hpnLú (hpшd^2шühp^, ynú-^nq^rnnpühp^, шp4humшqhmühp^, fiшpmшpш-^hrnühp^ hL rnjiü) yrnqúrnykp^nLpjnLÜükp;

• qnpöüшУшü ú^^ngühp Ú2шyhl, rnju npn2Úшü Ушmшpúшü hшúшp» [12, стр. 173]:

Uju npn2Úшüp hhmкhg 1932 p^rnUrnü^ úrnj^u^ 7-^ foU^^ ^hürn^nú^ УшqúpJnLpnJ^ npn2nLúp «^pшУшü к qbцшp4kumшЦшü Ушq-úшУhpщnLpJnLÜühp^ 4hpшУqúúшüü ú^ngrnnnLúükp^ úшu^ü» [12, стр. 175-176], nprnk^ unLjü npn2Úшü mшpшönLÚp ú^nLphüшУшü hrnüprn^kmnLpjnLÜükpnLú, rnjq npn2Úшü ^pшУшüшgúшüü grnjikp^

Ú2шУnLÚp qшpйш4 УшpкnpшqnLJÜ ^bq^p:

tonphpqrnj^ü ^ШJШumшЬnLÚ qpшУшü-qh-qшp4humшУшü ú^nLpjnLÜühp^ ^kprnyrnqúúrnü úшu^ü hшúшqшmшu^шü npn2nLúü püqnLÜ^hg ünLjü p4шУшü^ úrnj^u^ 12-^ü [4] : UnLjü npn2Úшü pn4шüqшУnLpJnLÜp pшnшg^nphü yp^bnLú tp foU^^ ^hüm^nú^ 1932 p^rnUrnü^ 23-^ «^pшУшü к qkqшp4kumшЦшü УшqúшУhpщnLpJnLÜühp^ 4hpшУшnnLgúшü

úшu^ü» [12, стр. 172-173] np^úrnü h^úüш4n-pnLúühpp" umkqöшqnpöшЦшü ú^nLpjnLÜühp^ йкш4npúшü шühpшdh2mnLpJшü шnш2ÜШJ^ü hrnüqrnúrnüg hшúшphln4 шpqhü qnpönq ú2rnynLprnj^ü УшnnLJgühp^ шüoqmшУшpnL-pjnLÜp5: Uju np2úrnü h^úшü ^pш urnhqö^hg^ü fonphpqшJ^ü ^ШJШumшü^ umhqöшqnpöшУшü ú^nLpjnLÜühpp" qpnqühp^6 (1934), ü^rnp^ühp^

5 «IunphpqшJ^ü ^ШJШumшü^ шp4bum^ к qprnyrnünLpjrnü щpn]_bmшpшyшü УшqtíшybpщnLpJnLÜübpp щpn]_bm-qpш-yrnünLpjrnü к шp4bum^ qшpqшgtíшü, qpшyшü ünp Ушqpbp^ шnш2pш2tíшü к p2Üшtí^ ^qknpqükp^i шqqb-gnLpJШü qhú щшJpшpbLnL qnpónLÜ Ü2ШÜшУш]Jlg ш2^ш-mшüp hü yrnrnrnph]; UшУшJÜ hph ^hpj^ü mrnp^ükpp ^pn^hmD qpшyшü yшqpbp^p tfrü к pnLjL, шп^ш tp qprnyrnü ^npp mшppbp^ ш^р^ püyünq rnqqkgnLpjnLÜpDDD, к УnLuшУgnLpJnLÜp шtíbü yhp^ ü^rnumnLú tp щpn]_bmшpшyшü qpnqühp^ к rnp^kumrnqkmükp^ hшmnLУ УшqtíшybpщnLpJnLÜübp^ umbqôtíшüp к rnüprngürnüp, шщш rn^dú, hpp ш4шpm4шô t ung^rn]fiqú^ h^úp^ УшnnLgnLtíp fonphpqшJ^ü úfmLpjrnü úhj, ung. mümbunLpJШü к ynLLmnLprnj^i püшqш4шnübpnLtí rnhq^ hü nLÜhghL huУшJшУшü mbqш2шpdbp, шйЬ]_ hü qprnyrnü ünp yшqpbp pшü4np qшuшyшpq^ к yn]mümkunLpjnLÜükp^ шnш2ш4np 2nyшmübp^g, □□□-qrnpqrngürnü übpУш 2P2ШùnLtí щpn]_bm-qpшУшùnLpJШü к rnp^kum^i qnjnLpjnLÜ nLÜhgnq УшqtíшybpщnLpJnLÜübp^ 2p2шüшyübpü rnpqkü ^u^ ühq hü qшnùnLtí к rnpqkLrnl[nLú hü qpшyшü qhqшp4bumшyшü umkqórnqnpónLpjnLÜükp^ ünp pшф^ ôш4шLtíшüp: Uju hrnüqrnürnüpp 4mшüq t umhqónLÜ qnjnLpjnLÜ nLÜhgnq УшqtíшybpщnLpJnLÜübpp 4bpшôb]_ ^típшУшJ^ü ^üpüшtíфnф ú^ng^i:

6 ßbк ^nphpqшJ^ü yшpqbp hrnumrnm^hpLg шütí^2шщbu hkrnn ^ШJШumшünLtí nL qnpôk]_ kü pшqtíшp^4 qpшyшü yrnqúrnyhp^nLpjnLÜühp («^ШJ qpnqükp^

(1932), Inú^nq^mnpühpfr (1932),

fiшpmшpшщhmühpb (1932)7 к üpшüg l^g щhmшbшü toúnLip, npp ^hmg t lnLuщpщühp щ|и ú^mpjnLÜühp^ qnpönLühnLpjnLüp:

UmhqöшqnpöшЦшù dfrnLpjnLÙùhpfr ЬщштшЦЬЬро к faùqfrpùhpn, ЦшùnùшqpnLp]nLÙQ к qnpônLÙhnLpjnLÙQ

Umbqöщqnpöщlщü ú^mpjnLÜühp^ йкш-^npnLÚp Umщфü^ b2WщünLpJщü mщp^ühp^ü Цшщ^ш^ tp «ЦnúnLÜbumшЦшü 2^üщpщpnLpJщü» hhrn, fanphpqщJ^ü Ú2шЦnLJpb йkщ4npúщü к ^nphpqm^^ü «bümhi^qhüg^m^^» qnpönLühnLpjnLüp 4hpшhuЦhф qщpйühLnL hщúщp:

ЗnLpщ£щüynLp umhqöщqnpöщЦщü ú^nLp-jnLü qnpönLÜ tp шnш2Ünpq4hLn4 hшúщщщ-mщu^щü ЦщünüщqpnLpJщúp: -^toámjü umhqöщqnpöщЦщü ú^mpjnLÜühp^ lщünüщ-qprnp^fr umhqöшqnpöшЦшü ú^mpjnLÜühp^ qnpönLühnLpjnLüp tp £шqш£шgfrühp^

Ú2щUnLpщJ^ü щЦm^4nLpJЩÜ, «^üpünLpnijü» qnpönLÜhnLpJщü к üpшüg umhqöщqnpöщЦщü щщhщÜ2ÜnLÜgühpp pщ4щpщphLnL hhrn:

UmbqöшqnpöшЦшü ú^mpjnLÜühp^ qnpönL-ühnLpJщü úh^ tp úrnünLÚ ^p щЬqщúühp^ hщúщp umhqöщqnpöщЦщü úpgnijpühp^ ^q-úщЦhpщnLÚp: ^щünüшqpnLpJшü úh<? tp ühpщn-^ö umbqöшqnpöшЦшü ú^mpjnLÜühp^ h^úüщЦщü qnpönLÜhnLpJщü Ükhpp" pшg úpgnLjpühp, umhqöщqnpöщЦщü qpnijg-güüщpЦnLÚühp, qh^nLjgühp к pщüщ4hfihp, ünp umhqöщqnpönLpJnLÜühp^ £ÜüшpЦnLÚühp к ЩJlü: UmhqöщqnpöщЦщü ú^mpjnLÜühp püqnLünLÚ tfrü q^únLÜ^ h^úщü ^ш, np^ü lg^ö tp т^ш] ú^mp^ü hphg щüqщúühp^ Цщpö^gühpp: Q-pnqühp^ ú^mp^ü ш^шй qщnüщlnL hщúщp qpnqp ^hrng t hplnL mщщqp4щö qfrpg nLÜhüщp,

ú^mLpjnLÜ», «^nlmhúphp», «'bnihúphp», ^ШJШumшü^ ^pn-]_bmшpш^шü qpnqühp^ шung^шg^ш», «^ШJШumшü^ ^np-hpqmj^ü qpnqühp^ фhqbpшg^ш»), ^ШJШumшü^ qpnqühp^ ú^mLpjnLüp, np^hu pшqlшgnLg^ йши, umhqö^h] t foU-^U qpnqühp^ ú^ПLpJШü hhrn ú^шdшúшüшlf 1934 p^^ü^i oqnurnnu^ü: ^úüшq^p tatoqnitopnLÜ 4шp^nLpJШü üш^шqщh t pümp^h] ^шитш^т U^únü^üp: qpnqühp^ щшmфpшlnLpJnLÜp Unu^mjnLÚ úшuüшlghl t foU-^U qpnqühp^ ú^rnp^ü шnш2^ü h^úüшq^p ^^q^^p^: 1939 p^^ü^i uh^mhúphp^ü ^ШJШumшüпLÚ Ü2^h] t «UшunLÜg^ Trn^p» t^nu^ 1000-ш^ш^, mjq lшщшlgnLpJШúp ЬpkшünLÚ rnhq^ t nLühghL foU-^U qpnqühp^ ú^ПLpJШü 4шp^nLpJШü tatoqnLtop (щ]Ьйт.й): 1941 p^^ü^i йш^ш^ 10-^g 20-p Unul^m^niú Irnrngh] t hrnj qpшlшüпLpJШü mшuüopJшl: ^ШJpbüшlшü щшmbpшqú^ü úшuüшlghl hü 50-^g шфф hrny qpnqühp: 1930-шlшü p4шlшüübp^ü ^nphpqщhшJ Ú2шlnLJp^ qrnpqrngúrnü mbuшül)nLÜ^g ^p ühpqpnLÚü t nLühgh] foU^U ^hürnlnú^ шnшфü pшpmnLqшp Q^qnp ^шpnLpJnLÜn4p (^шpпLpJПLÜJШüp), n^ ^p ^rn2mnüp umшüàübL tp 1937 p4шlшü^ü:

7 ^bmшqшJnLÚ hш4bL4bg^ü Ц^übúшmnqpшф^umübp^ (1957) к pшmbpшlшü qnpö^^ühp^ ú^nLpjnLÜühpp (1940):

ülrnp^ qh^gnLÚ üщ ^hrng t ühplrnirngühp ^p qhqщp4humщlщü umbqöщqnpönLpJnLÜühpp Цшй rnp^hum^ qnpöhpp, fiщpmщpщщhmp ^hrng t nLÜhürnp ^p Inqú^g lщnnLg4щö 2^ünLpjnLÜ lrnú hhmщqnmnLpJnLÜ fiщpmщpщщhmnLpJщü n]nprnnLÚ8:

Umhqöщqnpöщlщü ú^mpjnLÜühp^ щüqщú-ühpp щщpmщ4np t^ü umhqörnqnpöhi щhmщlщü щщm4hp^ úh^щü^qún^, üщщumhl

úшuuщ|шlшü q^mщlgnLpJщü йkщ4npúщüp к urnhqöh] «йкл^ щqqщJ^ü, pn4щüqщlnLpJщúp ^nphpqrn^^ü (щpn|hmщpщlщü) Ú2rnlnijp»: Umhqöщqnpöщlщü ú^nLpjnLÜühp^ щЬqщúühp^ü lщpnq tfrü hhnщgühl umhqöщqnpöщlщü lщЬпüщqpnLpJщü, üщщmщlühp^ü к faüq^püh-p^ü ^hшúщщщmшu^шЬпq qnpönLÜhnLpjnLÜ örn^rnihnL hщúщp, hщlщ^nphpqщJ^ü Цшй hщlщhщuщpщlщlщü qnpönLÜhnLpjrnü hщúщp, üщk щJÜ qh^gnLÚ, hph ú^nLpjrnü щüqщúp hplщp dщúщüщl ^tp úщuüщlgnLÚ ú^nLpJщü qnpönLÜbпLpJщüp:

Umhqöщqnpöщlщü ú^mpjnLÜühp^ щЬqщú щp4humщqhmühpü nLÜh^ü npn2щl^ i^rnqn-pnLpjnLÜühp к oqrn^nLÜ t^ü fornünLpjnLÜühp^ ^phüg mp4щö «pщp^gühp^g», qpщ фn^шphü lnJЩl úüщln4 ^nphpqщJ^ü qщqщфщpühp^ü к hrnurnrnm^rnö ulqpnLÜgühp^ü: Ujq щpmnünLp-jnLÜühpü ^phüg úh^ ühpщnnLÚ t^ü urnhqörnqnp-öh]nL hщúщp pщp4ng щщJÚщüühp^ umhqönL^ щphhumщЬпgühp^ Ühng phpnLú щü4fiщp h^únLÜpühpn^ hщüquшJщü rnühp^ gщüg^ йкш-^npnLú, ÜJnLpщlщÜ Щ2ЩlgnLpJnLÜ, hpщ-mщpщlnLpJnLÜühp^ шб к щJlü [1G]:

^щünüщqpnLpJщü hшúшàщ|ü umhqöщqnp-öщlщü ú^nLpjnLÜühpp Ühng tfrü phph] ^pщ4щpщüщlщü lщpqщ4^fiщl: "bprnüp

lщpnq t^ü Ühng phph] mrnprnögühp, 2^ünLp-jnLÜühp к шл qnLjg, lügh] щщJÚщüщqphp, umщüщl ф^üщüuщlщü ú^ngühp, nLÜhüщl hщ2^4ühp: Umhqöщqnpöщlщü ú^nLpjnLÜühpp rnqrnm^rnö t^ü щhmщlщü к mщpщögщJ^ü hrnplhp^g, rnnLpghp^g к qnLJgщhщpl^g: Urnhq-örnqnpörnlrnü ú^nLpjnLÜühpü nLÜh^ü ^phüg úщpqшJ^ü úrnuürnfijnLqhpp: Umhqöщqnpöщlщü ú^nLpjnLÜühp^ йkщ4npúщü щü-

hprndh2mnLpjnLÜp, щJu lщnnLJgühp^ ^pщlщü üщщmщlühpp к faüq^pühpp mщpphp4nLÚ hü 4hp?^üühp^u IrnünürnqpnLpjrnü úh^ uщhúщü4щö üщщmщlühp^g к faüq^pühp^g:

Umh^öшqnpöшЦшù h^dùшЦшù dhpnqp" ungnhшl^qd

Q-pnqühp^ к ülщp^^ühp^ ú^nLpjnLÜühp^ lщЬпüщqpnLpJщü úh^ ^ppk h^úüщlщü urnhq-öщqnpöщlщü úhpnq tp ühplrnjrng^nLú ung^щ-

^nLjü rnhqnLÜ:

i^umm^mü nbmi^qüp [14]: Ung^mim^mü nbm-ifrqü^ hmummmnLüü mühpmdb2m tp ^nphpqmj^ü ^bmnLpjmü qb^m^mpnLpjmüp, mnm^frü hbpp^ü ^p pmqmpm^münLpjnLüü mnm^bi h^üüm^np^mö, ü^mmm^mnLqq^mö, ^mummp^mö pmpnqbinL hmümp, bp^pnpqp 1920-30-m^mü p^m^müübp^ü umbqö^mö ü2m-^nLpmj^ü ^mnnijgübp^ qnpönLÜbnLpjnLÜp hm-üm^mpqbpL k ^bpmhu^binL mühpmdb2mnLp-jmüp:

«Ung^m^umm^mü nbm^qü» bqpnLjpü mnm^frü müqmü hmjmü^bi t 1923 p^m^mü^ü «Lfrmbpmmnipümjm qmqbsm» pbpp^ hmümp-übp^g üb^nLÜ: ^bppp qbsbqbi t «U^mhn^büp qpm^mü faüpm^übp^ umbqömqnpöm^mü qnp-önLübnLpjmü pninp ^mjümüübpp» mbqb^mm^nL-pjnLüp, npsbq ü2^bl t, np Unu^mjfr qpm^mü faüpm^übp^ ^mqüm^bp^nLpjmü ü^umbp^ü qpnqübp^ ü^nLpjmü ^mqü^nü^mb^ ümfamqmh fr^mü Q-pnüu^ü9 ^p binijpnLÜ ümuüm^npm^bu mubi t. «Ubpnq^ ümu^ü hmpgü mühpmdb2m t ^bpmgm^münpbü ^übp^mjmgübi, mjq qnpö^ü ^ünmbümi mjü^bu, np qpnqp ümfa ^mpmmqpmpmp mügü^ q^mib^m^m^mü ümmbp^mi^qü^ qmupüpmgübpp, hbsn ünp umbqömqnpöfr Q-pnqübp^ü mnm^mqp^nq h^üüm^mü ^mhmü^ü t qpbi fi2ümpmnLpjmü ümu^ü, fi2ümpmmg^npbü mpmmgnibi übp ^pm^münLpjnLüp, np ^üpü^ü q^mib^m^m^mü t: ÜLum^ fanphpqmj^ü qpm^münLpjmü h^üüm^mü übpnqp ung^mi^umm^mü nbmi^qüü t» [8, c. 76]: Ungnbm^qüp np^bu umbqömqnpöm^mü übpnq büpmqpnLü tp, np ü2m^rn.pmj^ü qnpö^übpp, mp^bummqbmübpp ^mpmm^np bü frpbüg mp^bum^ ü^ngn^ übp^mjmgübi

ung^m^umm^mü ^pm^münLpjnLüp, npü m^mgnLgnLÜ tp, pb ^pnibmmp fam^p frü^pmü im^ ^mjümüübpnLÜ t m^pnLÜ, ^mmmpjmi hmüm^mpq t ung^mi^qüp, übp^mjmgübi ung^mi^qü^ «pLum^np» qöbpp:

fonphpqmj^ü ü^nLpjmü jnp mmuümüjm^ qnjnLpjmü püpmggnLÜ ungnbmi^qüp üümg h^üüm^mü umbqömqnpöm^mü übpnqp, pmjg mnm^bi ^^um qpmpüünLpjmü tp büpmp^^nLÜ hmm^m^bu 1930-1940-m^mü p^m^müübp^ü, bpp ^2^münLpjmü qpL^ü tp fr. Umm^üp: Ummi^üp h^üp qpbg Ü2m^nLjp^ ü^ngn^ pmqmpm^mü-qmqm^mpm^mü faüq^pübp

inLÖbinL ^nphpqmj^ü ^pm^m^mj^ü, npp

9 Qpnüu^^ fr. U. (1884-1985) - ^nphpqmj^ü hmumpm^m-^mü qnpö^, ipmqpnq, qpm^mümqhm: 1930-m^mü p^m-^müühp^ü fr. UmmiJiü^ ^ummh^mö mü&ü tp, fonphppqmj^ü qpnqühp^ ü^mp>jmü ^mqü^nü^mh^ üm^mqmhp: 1939 p. münmüp äfeppm^mi^bi t: 16 mmp^ müg^mgpbi t fimüpmpübpnLü k mpunpnLü:

2mpnLüm^^bg -^mjmummünLü ümk ^nphpqmj^ü ^mpqbp^ %nLqnLü^g hbsn:

Umhqömqnpöm^mü d^nLpjnLÜbhp^

qnpönLÜbnLpjnLÜp SlllJlllUUllllllll

mü^m^nLpjmü 2P?iünLÜ

fenphpqmj^ü ü^nLpjmü ^inLqümüp hm^np-qmö mümbum^mü k ung^mim^mü fiqümdmüp ^mjmummünLü nLqb^g^nLü tp mmpmmbum^ ü2m^nLpmj^ü hmummmnLpjnLüübp^ pmjpmj-ümüp, m^mibq^mmgümüp, hbq^üm^mqp^ümüp: 1990-m^mü p^m^müübp^ bp^pnpq ^bu^ü u^u^mö qinpmi qmüq^mömj^ü ü2m^nLjp^ übp^nLdümüp, dmümüg^ mpqjnLümpbpnLpjmü mnm^mgnLüp k u^mnnqm^mü mpdbüpübp^ nL ünpübp^ smpmönLüü nLqb^g^nLü tp ünp m^^^ ü2m^nLpmj^ü hmummmnLpjnLüübp^

&km^npümüp [3]:

fenphpqmj^ü ü^nLpjmü %nLqnLü^g hbsn mpümmm^mü ^n^n^nLpjnLüübp^ büpmp^^b-g^ü hmumpm^m^mü, pmqmpm^mü k ü2m^nL-pmj^ü ^jmüp^ ^mqüm^bp^ümü u^qpnLüpübpp: Uü^m^nLpjnLü &bnp pbpbinLg müü^^m^bu hbsn ^mnm^mpnLpjnLüp" bp^p^ üm^mqmh L- Sbp-^bmpnujmü^ qi^m^npnLpjmüp npqbqpbg mqmmm^mü gmqmgmЦm&mLp)nLÜ:

SümbunLpjmü mügnLüp ^imümj^ü^g 2nL^mjm-^mü^ püpmgm^ ümuüm^np ub^m^münLpjmü &km^npümü qnpöpüpmgn^: ^bümnpümg^mö ^bmm^mü ü2m^nLpmj^ü pmqmpm^münLpjnLü^g mügnLüp i^pbpmi-mqmmm^mü ünqbi^ püpmgm^ ü^ 2mpp pmpqnLpjnLüübpn^ k ^üq^pübpn^: foU^U ^inLqnLü^g hbsn ü2m^nLpmj^ü o^m^übpp qmü^nLü t^ü pmp&^pnq^ ^fim^nLü: ^npömpmüübpü mjiku ^t^ü m2^mmnLü, nLum^ qmqmpbi t^ü qnpöbi ümk üpmüg ^g ü2m^nLjp^ m^nLüpübpp, ^üpm^übpp: bp^pnLü mmp^nq mqmmm^mümgümü k mühmmm^mümgümü pmqmpm^münLpjnLüp nLqb^g^nLü tp

ü2m^nLpmj^ü hmummmnLpjnLüübp^

ub^m^müm2ünphümü k ü2m^nLpmj^ü ^mnnLjgübp^ m^m^bmm^mümgümü

qnpöpüpmgübpn^: UnLjü ^n^n^nLpjnLüübp^ mpqjnLüpnLü umbqömqnpöm^mü ü^nLpjnLüübpp ü^ 2mpp ^üq^pübp^ mnm^ ^müqübg^ü, ^ü^p ^müqmpnLü tp üpmüg ^bpm^mqüümüü nL ^bpm^mnnLgümüp" mü^m^nLpjmü

u^qpnLüpübp^ü hmümqmmmu^mü:

fohqfrp 1. Unm^^ü ^üq^pp ^bpmpbpnLü t umbqömqnpöm^mü ü^nLpjnLüübp^ ^mpqm^^-fim^ü. ^^ mü^m^mgnLü^g ü^ü^ opu mnmü&^ü opbüp^ ü^^ngn^ ^^ müpmqp^bi usbqöm-qnpöm^mü ü^nLpjnLüübp^ ^mpqm^^fim^p: Ujuop umbqömqnpöm^mü ü^nLpjnLüübpp qnpönLü bü ^ppk hmumpm^m^mü ^mqüm^bp^nLpjnLüübp k üpmüg qnpönLübnLpjnLüp ^mpqm^np^nLü t

«^шuшpшlшlшü Irnqúrnlhp^nLpjnLÜühp^ úrnu^ü» ^ ophügn^10: UnLjü ophügn^ (hnq^ö 4) шúpшqp4шö hü hщuщpщlщlщü lщqúщlhpщnLpJnLÜühp^ q^önLÜh^p^ü

ulqpnLÜgühpp, rn^q p^nLú op^üщlщЬпLpJnLÜp, hpщщщpщlшJÜnLpJnLÜp, rnüqrnúnLpjrnü

lщúщ4npnLpJnLÜp, щЬqщúühp^ ^pщ4щhщ4щ-uщpnLpJnLÜp, ^Ü£Üшlшnш4шpnLÚp, qh^-4щpúщü lnlhq^щlnLpJnLÜp: Ophügp (hnq^rnö 15) úщuüщ4nphgünLÚ t, ph üúrnü lщqúщlhp-^mpjnLÜühpp qnpönLÜhnLpjnLÜ Irnpnq hü umщüйühl frphüg üщщmщlühpü ^prnlrnürngühLnL hщúщp, щJq p^nLú' ^p qnpönLÜbnLpjrnü úщu^ü mhqhlщm4nLpJnLÜ mщpщöhl, lщqúщlhpщhl к rnüglrngüh] faщqщq, щnщüg qhüg^ dnqn^ühp, hщüpщhщ4щ2ühp, hpphp к gnLjghp, ophügn^ uщhúщü4щö ^pqn^ ühplшJщgühl nL ^rn2m^rnühL ^p к ^p щЬqщúühp^ ^prn^nLÜpühpü nL op^üщlщü 2Щhhpp11: Umhqöщqnpöщlщü ú^mpjnLÜühp^ üщ^щqщhühpp, щЬqщúühp щщpphpщpщp pщpйpщgünLÚ tfrü frphüg qnpönLÜhnLpjnLÜp ophüuqpnphü lщpqщ4hplnL rnbhrnpdh2rnnLpjnLÜp: Ъúщü ф^й hqщ4 2003 p^rnlrnüfrü. Ud" ühplшJщg4hg

«umhqöщqnpöщlщü rn2farnmnqühp^ к urnhq-öщqnpöщlщü lщqúщlhpщnLpJnLÜühp^ úrnu^ü» ^ ophüg^ üщ^щq^öp12: Ophüg^ ürnfarnq^öp uщhúщünLÚ tfr umhqöщqnpöщlщü rnnqühp^, umhqöщqnpöщlщü ú^nLpjnLÜühp^ lщpqщ4hfiщlp, üpщüg qnpönLÜhnLpjrnü hщuщpщlщlщü pünijpp, lщünüщqpnLpJnLÜp, щü4щüщln^nLÚp к rnjiü: UnLjü ophügp 4hpщ-phpnLú tp, n ú^jü ^nphpqrn^^ü Irnqrn^rnpn^ йkщ4np4щö umhqöщqnpöщlщü ú^nLpjnLÜ-ühp^ü, шд pЬhщüpщщhu щülщ^nLpJщü 2P2щЬпLÚ йkщ4np4щö к щщщqшJnLÚ йkщ4np-^nq pn]np umhqöшqnpöшlшü lщqúщlhp-^nLpjnLÜühp^ü: UnLjü ophüg^ ürnfarnq^öp ^püqnLÜ^hg, nLurn^ umbqöщqnpöщlщü ú^nLp-jnLÜühp^ qnpönLÜhnLpjnLÜp lщpqщ4np4nLÚ t «^щuщpщlщlщü Irnqúrnlhp^nLpjnLÜühp^ úщ-u^ü» ^ ophügn^:

fohqfrp 2. bplpnpq ^bq^pp Irn^rnö t ^p-qщфfiщlb фnфn^nLpJщü hhrn: Umщüщln4 hщuщpщlщlщü lщqúщlhpщnLpJщü ^p-qrn^firnl" umhqöщqnpöщlщü ú^nLpjnLÜühpp qpl^hg^ü щhmщlщü hn^rnürn^np^nLpjnLÜ^g, щhmщlщü ф^üщüuщ4npnLÚ^g к шJlku ^hrng t

10 ^шuшpшlшlшü lшqúшlhpщnLp)nLÜühp^ úrnu^ü ^ ophüp II https:IIwww.arlis.am/DocumentView.aspx?docID=110802

11 'bnLjü mhqmú:

12 ^ ophüp^ üш^шq^öp «umhqöшqпpöшlшü

ш2^шmnqühp^ к umhqöшqпpöшlшü ú^nLpjnLÜühp^ toufrü», ^-694-23.09.2005-q^,^L-010I0 II http:IIwww. parliament.amIdrafts.php? sel=showdraft&DraftID=

1334&Reading=0&lang=arm&enc=utf8

Ú2щlh^ü frphüg ^ügüщф^üщüuщ4npúщü únqh]p, npp pnLj] Imrnp umhqö^ö щшJÚщüühpnLÚ pn4щЬqщlшJ^ü фnфn^nLpJnLÜühp^ hüprnpl^h]: Ьügüщф^üщüuщ4npúщü úh^щü^qúp

umhqöщqnpöщlщü ú^nLpjnLÜühpnLú

rnnrn^rngphg fabq^pühp. ^lщpnqщüщln4 hщp-úrnp^bi bnp 2nLlшJщlщü hщpщphpnLpJnLÜühp^ phlщqpщüg^ü, qrnürnqrnü шд Ú2щlnLpщJ^ü lщnnLJgühp^ йkщ4npúщü rnpqjnLÜpnLú umhqö4щö úpgщlgnLpJщü щщhщü2ühp^ü, umhqöщqnpöщlщü ú^nLpjnLÜühp^ щЬqщúühpp uluhg^ü ifh] щüqщúщlgnLpJnLÜp к rnührn-mщцhu ühpqpщ44hl Ú2щlnLJp^ n]nprn к «Ú2щ-lnLpшJ^ü 2nLlщ»13:

fohqfrp S. ^щ2npq ^üq^pp lщщ4щö t umhqöщqnpöщlщü ú^nLpjnLÜühp^ lщünüщ-qpщlщü фnфn^nLpJnLÜühp^ hhrn: ^шJщumщü^ щülщ^щgnLÚ^g hhrnn ú^mpjnLÜühpp ^lщpnqщgщü 4hpщlщqúщ4np4hl umhqö4щö bnp ^rnjúrnüühpb hщúщйшJÜ к lщünüщlщpqhl ^phüg qnpönLÜhnLpjnLÜp14: ^hplrnj^u urnbq-öщqnpöщlщü ú^nLpjnLÜühp^ Irnünürn-qpnLpjnLÜühpp qnLrn mh^üblщlщü 2slnLúühp^ hüprnpl^rnö, ^nphpqщJbü 2P2ЩÜ^g

«dщnщüq4щö» lщünüщqpnLpJnLÜühpü hü: Ujuop^rn dnqn^pqщ4щpщlщü щшJÚщüühpnLÚ umhqöщqnpöщlщü ú^nLpjnLÜühp^ qhpщlщ-mщpnLpJnLÜp, üpщüg nLÜhgщö qnpörnnnLprnjbü lщpknpnLpJnLÜp humщl йkщlhpщnLÚ ^nLÜ^. üprnüp Inpgphg^ü ^phüg" Ú2щlnLJpb n]nprnp, Ú2шlnLpшJbü úmщ4npщlщЬпLpJщüp

lщpqщ4nphlnL к 4hpщhulhlnL h^úürnlrnü úh-^щübqúühpp, ^ü^ü t] fanphpqrnj^ü 2P2щЬпLÚ üpщüg mш]^u tp rnpmnünLpjnLÜühp:

fohqfrp 4. Umhqöщqnpöщlщü ú^nLpjnLÜüh-p^ 2nLp2 öщ4щl4щö щhmщlщü h^úürnlrnü ^nunLjpp lщщ4щö t hqh] rnju hшumшmnLp-jnLÜühp^ щü4щü фnфn^nLpJщü hhrn: щhmщlщü, ph° hщüpщJbü püürnplnLúühpü ш^ь]^ 2шт Фnpúщl pünLjp nLÜhü, gщü pn4щü-qщlшJbü: fonphpqшJbü úbnLp)щü фlnLqnLÚbg hhrnn щhmщlщü umщшnLup Inpgprnö щJu hщumщmnLp)nLÜühpü ophügn^ щúpщqp4hgbü np^hu hщuщpщlщlщü lщqúщlhpщnLp)nLÜühp:

^иЪ, hшpgшqpпLJg ülrnp^ühp^ ú^пLp)шü шùqшúühp^ hhrn, 25.02.2018:

14 Cus ülrnp^, pшüqшlшqnpö S^qpшü ^q^^rn^rn^^ «... umhqöшqпpöшlшü ú^nLpjnLÜühp^ ákü nL Ш2^штшЬ-npшlp h^úün^^ü щЬтр t фп^^^: Qpnqühp^ü, Inú^nq^rnnpühp^ü, újnLu umhqöшqпpönqühp^ü ^hpk pшpàpшgühlПL ú^jngp фшк umhqöшqnpöшlшü ú^nLp-jnLÜühpü hü, Ü2rnlnLjp^i üш^шpшpпLpJnLÜp щЬтр t üpшüg^g uü^, üpшüg^g ^úшüш" n^php hü шpdщü^ umhqöшqпpönqühpp, np^huq^ nL2шqpпLpJШü шpdшüшü»II шпш^ь] úшüpшúшuü rnhu" Umhqöшqnpöшlшü ú^nLpjniüühp^ ákü nL ш2^шmшüp^ npшlp щЬтр t фп^^^ II https:IIwww.panorama.amIam/newsI, 26.09.2016:

2014 p^rnUrnü^ hnqfru^ 26-^g rnd^ úh^ hü úrnühi «^шuшpшУшУшü УшqúшУhpщnLpJnLÜühp^ úrnu^ü» ophügnLÚ Uqqrnj^ü dnqn^fr inqú^g bnijü p^^ü^ hnLÜ^u^ 20-^ü püqnLÜ4шö фnфn^nLpJnLÜükpp, npnüg ú^m^ó hü ш^шЬ^-Ш^шЬ umkqöшqnpöшЦшü к Ú2ш-ynLprnj^ü УшqúшУhpщnLpJnLÜühp^ Ьцштш-^rnj^ü qnpönLÜhnLpJшü fapшüúшüp: Umbqöш-qnpörnyrnü ú^nLpjnLÜbhpp, npnüg «^шuшpш-уш^шь yrnqúrnykp^nLpjnLÜükp^ úшu^ü» ophüg^ pЬqnLÜúшúp 4hpшУшqúшУhpщ4hg^ü np^hu hшuшpшУшУшü УшqúшУhpщnLpJnLÜühp,

inpgühp^ hшüpшJ^ü firnürn^nLú к hhq^-üшУnLpJnLÜ Ühnf pkprnö frphüg «umhцöшqnp-йш^шь ú^rnpjnLÜ» rnü^rnbnLúp IphpL úhüш-2ünphrnj^ü ^pш4nLÜgp, ophügnLÚ pftq^ü^ö фnфn^nLpJnLÜühp^g hhrnn hüшpш4npnLpJnLÜ urnrngrnü frphüg ш^шИшЬ úh^ oqmшqnpöhl «ú^rnpjnLÜ» pшnp: Uhy шц фnфn^nLpJшúp ühp^ü, rnjq p^nLÚ" umhqöшqnpöшУшü ú^nL-pjnLÜühp^ü, hüшpш4npnLpJnLÜ püühnü^hg frphüg hkpprnyrnü dnqn^ühpp hpшфphl ^npu mшp^ü úhy щшpphpшУшünLpJшúp" ú^ü rnjdú qnpönq hp^nL mшp^ü úhy^ фn^шphü [7]:

fohqfrp S. ^ шüУш^шgnLÚ^g ^ ^hp шqшm qhúnУpшmшУшü hшpшphpnLpJnLÜühp^ иш^ mrnmnLúp, bnp 2nLУшJшУшü hшpшphpnLpJnLÜ-ühp^ ^rn^pnLúp fapшühg^ü Ú2шlnLJp^ npp-rnrnú prnqúrnpM. ú^nLpjnLÜbhp^, umhqöшqnp-йш^шь faúphpfr àкшdnpúшüp, шühшmühp^ Ú2шУnLpшJ^ü qnpönLÜhnLpJшü öш4шl_úшüp, ú^rnqqrnj^ü Ú2шlnLpщфü ^^hp^ шlmM.шg-úшüp: UmkqöшqnpöшЦшü ú^nLpjnLÜbhp^ оди^шь шЬhpшdh2mnLpJnLÜp u^u^hg püürnpy-úшü шnшpУш qшnüшl_ ph° ^hrnrn^rnü, ph° úшuüш4np hшppшУühpnLÚ15:

Gum ynú^nq^rnnpühp^ ú^nip^ü üшfaшqшh U- UшpJШü^. «... ú^nLpjnLÜükpp щшhщшünLÚ

2016 p^lirn^! úrnpm^i 2-^ü, Uqquij^b dnqn^nLÚ püüшpЩhg umhqórnqnpórnyrnü ú^nLpjnLÜühp^ фühlnLpJШü к qpшüg ^pш^шpшüшl[шü hшpgp:

UhjphpnLÚ qpnqühp^ ú^nLpjrnü üш^шqшh tq^pq UfфmnÜJШü^ ^mup^g. «Ujü ш^ЬЬ, ^ü^ umhqô^h t drnürnürnlifi püpшgpnLÚ, щшmúnLpJnLÜ t: Uhüp, ^hpjrn^hu, щЬтр t h^pq^p ^üpühpu úhq, úhp umhqôшô щшmtínLpJnLÜp: Umhqôшqnpôшlшü ú^nLpjnLÜühpp hшuш-pшlшlшü lшqtíшlhpщnLpJnLÜühp hü, üprnüg qnpônLÜhnLpJШü hrntop щhmшlшü nph_t úfrjng ¿i дш^т^шД úhüp ^üpühpu úhq щшЬтй hüp: Uhüp hüp urnhqôh]_ uiju шЛ^Ь früp: bü^-np úhlp йтш0тй t шpq]n"p, ph rnjq pn^np hшuшpшlшlшü lшqtíшlhpщnLpJnLÜühpü ^ü^n^ hü qprnq^nLÚ: ^pш hшtíшp ti ^hrnp t Ü2hú, np umhqôшqnpônq úrnpq^l ^шй umhqôшqnpôшlшü ú^nLpjnLÜühpü ^phüp hü npn2nLÚ" ^"ü^ шüh]_ !шй ^rnühp> // шпш^Ь]_ tíшüpшtíшuü rnhu" «Umhqôrnqnpônq tíшpq^l ^шй umhqôшqnpôшlшü ú^nLpjnLÜühpü ^phüp hü npn2nLÚ ^ü^ шüh]_ irnú ^шühL» //

http://yerkirmedia.am/social/steghcagorcakan-miutyunner/, 18.03.2016:

hü rnqqrnj^ü Ú2шlnLJpp: Ujü, ^ü^ np pünpn2 ^t шл lшqúшlhpщnLpJnLÜühp^ü, npnüg rnjuop к' ф^üшüuш4np4nLÚ hü, к' IrnpnqrnbnLÚ hü ^phüg gшqшgшlшünLpJnLÜü шüglшgühl_ úhp rnjuop^rn ^pшlшünLpJшü úh^: bu IrnpónLÚ hú, np ú^nLpjnLÜühpp ^hrng t nLÜkürnü npn2шl^ $nüqhp: Umbqöшqnpöшlшü ú^nLpjnLÜükpp hшuшpшlшlшü lшqúшlhpщnLpJnLÜühp hü к ^prn^nLÜp ^nLÜhü ф^üшüuühp ш2^шшь1: hl hшülшpöшl^ rnjq hшuшpшlшlшü

lшqúшlhpщnLpJnLÜühpp, npp ükplrnjrngünLÚ t Ú2шlnLJpp, ühplшJшgЬnLÚ t rn2farnph^ü, фnpйnLÚ t úmшöhl шqqшJ^ü Ú2rnlnLjp^ úшu^ü, üш ^^ ф^üшüuш4np4nLÚ püqhrnüprn^ku» [5]:

fohqfrp б. ^ш2npq ^bq^pp Цшщ^шй t umhqöшqnpöшlшü ú^nLpjnLÜühpnLÚ Цшщ^-mшLÜhp^ фn^шlhpщúшü, qpшüg únp^LnLpJшü hhrn. dшúшüшlшl^g щшJÚшüühpnLÚ

umhqöшqnpöшlшü ú^nLpjnLÜükpp qшpйhl_ hü npn2 шЬhшmühp^ rnúp^g^rnükp^ pш^úшü 4шJp: Uju^hu op^üшl" 2013 p. qpnqükp^ ú^nLpJшü üш^шqшh^ pürnpnLpjnLÜp pш4шlшü^ü шqúnLln4 püpшgш4, upш hhmкшügn4 ú^nLpJшü шüqшúühp^g 2шmhpp iphg^ü rnjü: ^nLjüp lшpnq hüg rnhuühi üшк шл ú^nLpjnLÜühp^ op^üшln4:

Umhqöшqnpöшlшü ú^nLpjnLÜükpp npn2шl^ pш^nLÚühp^ l^qшlhmnLÚ hü hrnjrnü^nLÚ üшк, gшü^ np üpшüg küpшlшJnLpJшü тшЦ hü qrnü^nLÚ ú^ 2rnpE 2^ünLpjnLÜühp" hшüqumJШü rnühp, hJnLpшЬngühp, npnüg rnjdú uщшuшplúшü n^nprnnLÚ öшnшJnLpJnLÜühp hü úrnmnLgnLÚ, ^ü^ü t[ gnLjg t тш1^и, np rnjq ú^nLpjnLÜühp^ ürnfarnqrnhnLpjnLÜp qpшq4шö t шпш^ь! 4шp^шpшpшlшü qnpónLÜknLpjrnúp, gшü ph umbqöшpшpшlшü:

Uúфnфhln4 fanphpqrnj^ü umhqöшqnpöшlшü ú^nLpjnLÜühp^ lшqúш4npúшü, qшpqшgúшü к rnüyúrnü фnLLhpp, lшpnq hüg koprn^gü^, np ^шJшumшü^ hшüpшщhmnLp)шü

шülш^шgnLÚ^g hhrnn urnkqö^rnö bnp fiшlnLÚ unLjü ú^nLpjnLÜükpp hhmpüpшg шщphg^ü, npü püprngrn^ hphg фnLLhpn4: Ujq hphg фnLlkpp lшщ4nLÚ hü ^шJшumшü^ hppnpq hшüpшщhmnLpJшü hphg üш^шqшhшlшü dшúшüшlш2p2шüühp^ hhrn:

Ыпшр^й фпц. LUnü Shp-^hmpnuJшü^ ьш-^шqшhnLpJшü 2P2шünLÚ (1991-1998 p4шlшü-ühp) npqkqp^rnö щhmшlшü gшqшgшlшünLp-

jnLÜp ü4шqшqnLJÜ ú^rnúrnnLpjnLÜ tp gnLgш-

phpnLÚ Ú2шlnLJp^ nppmh Ú2шlnLpшJ^ü qnp-öpüpшgühp^ úh^, np^ hhmкшügn4 Ú2шlnLpшJ^ü ^üum^rnnLrnühp^, шJq p^nLÚ üшк urnhq-öшqnpöшlшü ú^nLpjnLÜbhp^ «шцшцЬтшУш-üшgúшü» qnpöpüpшg tp u^u^hi: Ujurnbq lшpкnp t üшк Ü2hi ürnfarnqrnh^ np^hu hp^p^ шnш2Ьnpq^ к Ú2rnlnLprnj^ü gшqшgшlшünLp-

jrnü phirnqpnqb шüàшüшbшü Ú2щbnLpщlbü brn^bmrnip16 к qpщ nLÜhgщö щqqhgnLpJnLÜp üprn npn2nLúühpb ЦшJщgúщü úh^: Lknü Shp-^hmpnuJщüb npqhqpщö Ú2щbnLpщlbü gщqщ-grnbrnbnLpjrnü qщpqщgúщü mhulщЦщüp hhü^nLÚ tp LbpkpшL-шqшmшЦшü únqh]b ^ш, pum npb шЬhpшdk2m tp Ú2щbnLJpb ninpmb щqщmщЦщüщgnLÚ, úpgrnbgrnjbü 2^Ьш|Ь йкш-^npnLÚ к bÜEÜшфbüшüuш4npúшü úh^щ-

üqbúühpb Ú2щUnLÚ: ^hmkщpщp 1990-rnbrnü

p4щUщüühpbü Ú2щЦnLpшJbü hщumщmnLpJnLÜ-ühpb «шщшщkmшЦшügúшüp» qnLqщhbn püpщünLÚ tp Ú2щЦnLpшJbü úrnuürn^np Цш-nnLjgühpb йkщ4npnLÚp:

ЪрЦрпрц фпц. 1998 p^rnUrnüfrg b2faщünLp-Jщü h^rnö ftnphpm ^n^p^üp Ú2щbnLpщlbü gщqщgщЦщünLpJщü úh^ фnpйhg 4hpщbщüqühl üщfabbü fanphpqщJbü шúpnq2шmbpшЦшü hщúщЦщpqbü pbnpn2 qöhpp, bü^hu op^ürn^ Ú2щЦnLJpb щhmщЦщü фbüщüuщ4npnLÚp, hn-qrnönLpjnLÜp np^hu щhmnLpJщü щщpmщЦщ-ünLpjnLÜ к ú2rnUnLjpb qnpöb^ühpb lnJЩlnLpJnLÜp b2^щЬпLpJnLÜühpb hrnüqh^: Л. ^n^p^üb 4щpщö gщqщgщЦщünLpJnLÜp ú2rnbmjpb n]npmnLú únm tp щhmщЦщü-pJnLpnbpщmщЦщü únqh]bü, npmhq Ú2щЦnLJpp фnpйnLÚ t bp pn]np nhunLpuühpn^ öщnшJhl b2faщЬпLpJnLÜühpbbl фn^шpküp umщüщln4 hnqщönLpJnLÜ к hщúhúщmщpщp brnjnLÜ qщpqщgúщü mhu-lщbщü: ^щmщhщbщü ^t, np Ú2щbnLJpb n]npmb ophüuqpщbщü brnpqrnUnpnLÚükpp ubu^hgbü 2000-щbщü p4щbщbщüühpbg: 2003 p4щbщübü Ú2щb4hg umbqöщqnpöщbщü úbnLpjnLÜühpb к umkqöшqnpöшbшü щ2^щmnqühpb úщubü hщmnLb ophüp17: Uju фnLlnLÚ umhq-

16 ^ШJШumшüb hppnpq hшüpшщhmmp>JШü шnш2bü üш^шqщh Lknü Shp-^hmpnujrnüp 1970-1980-шbшü p^rn bшüükpbü qbmшbшü pnLnü qnpönLÜhnLpjnLÜ t bpшbшüшgpkL: bqh] t ^ШJШuшшüb ^bmnLpjniüükpb шbшqkúbшJb ишйш1[ Uphqjrnüb шü^шü qpшЦшùпLp]шü büumbmnLmb bpmukp qbmш2^шmnq, ^ph] t ^шш^ш-qшpшüb qbmüшЦшü-pшpmnLqшpb щш2шnüp, úbшdщúш-üшb ibükin^ «Prnüphp Uшшhüшqшpшüb» hшüqkub ^úpшqpшbшü topüüb rnüqrnú к щшmшu^щüшшпL pшpmnLqшp: 1985-bg" ünLjü hшuшшшnLpJШü ш^шq qbшш2^шшnq t, qшuш^шùqhL t Urnijp Upnn u. Ljübrnöüb hnqknp fikúшpшùпLÚ: Lknü Shp-^kшpnuJШüp rnüqrnú t foU-^U шpkkLшqkшükpb pübkpшbgmLpJШü (1985), ^ШJШuшшüb qpnqükpb übrnp^ü (1988), Фpшüubшbшü Uubшbшü pübkpnLpJШü (1989), ^kükmbbb Ubibprnpjrnü шbшqkúbшJb (1991), щшшфл4np qn^mnp (]шш." doctor honoris causa) Lш 4hnüb (1990), UшpшupmLpqb (1992), UnфbшJb (1994) к Unppnüb (1996) hшúшLUшpшüükpb: ^kqbürnlihL t 30-bg шфф qppkpb, 2nLp2 80 qbшшbшü hnq4шöükpb к prnqúrnLhqnL йшйш_1ш_й uфn4шö pшqшpшbшü pünLjpb hrnqrnprn^np hpшщшpшbnLÚükpb:

17 ^ opküpp uшhqöшqnpöшbшü ш2^шшnqükpb к uшhqöшqпpöшbшü úbnLpjnLÜükpb úrnubk

http:IIwww. parliament.am/drafts.php? sel=showdraft&DraftID= 1334&Reading=0&lang=arm&enc=utf8

örnqnpörnbrnü ÚbnLpjnLÜühpb npn2 щnnLÚn4 4hpщbщüqühдbü bpküg üщfab^ü Ü2щüщbnLp-jnLÜp hщuщpщbщbщü qnpöpüprngükpb úh^, ubuhgbü qщüщqщü щщpqkщmpnLÚühp к фЬ-üщüuщbщü щ2щbgnLpJnLÜ umщüщl ^kmnLpjrnü

bnqúbg:

Ъррпрц фпц. ^ kppnpq üщfaщqщhb b2^ЩÜnLpJщü mщpbühpbü ф^й щp4hg Ú2щbnLpшJbü gщqщgщbщünLpJщü lbphpщl-шqшmшbшü к щhmщbщü pJnLpnbmщpщbщü únqh]ühpp hrnúrnqpkL, npb щpqJnLÜgnLÚ Ú2щ-bnLprnjbü £шqш£шbшünLpJnLÜü bp hbúüщbщü qpuknpnLÚühpn^ úüщg ^kmrnbrnü, pщJg úщuüщ4np n]npmb щbmb4 úrnuürnbgnLpjrnü ühpщnúщúp: Umhqöщqnpöщbщü úbnLpjnLÜühpp qnLpu kbrnü úpgщbgЩJbü qщ2m" щщJgщphln4 bpküg qnjnLpjrnü hщúщp:

Ujuop щpqhü bщphlb t ^nuh] ^^ Ú2щbnL-pщJbü gщqщgщbщünLpJщü ^nppnpq фnLlb úщubü, npü ubu^nLÚ t «pщ^2JЩ hhqщфn-^nLpjnLÜbg»" 2018 p^rnbrnüb щщpbl-úщJbu щúbuühpbg: Иш щpqhü hhmщqnmnLpJщü шд phúщ t, npbü bщüqpщqщnüщüg hщ2npq hпq4щönLÚ:

Oqшшqnp&^шЬ даш^шЬтдошЬ дшй^

1. Ьq^шqшp]шU U. Ч., ^pm^mü Ь]щйрр ZmjmurnmünLÚ i920-m^mü p^m^müühp^ü U «Lnjhúphp» ú^opjm phppp II http:IIlraber.asj-oa.amI2716I1I1995-2(30).pdf [Yeghiazaryan A. K., Grakan kyanqy Hayastanum 1920-akan tcakannerin ev "Noyember" mioria terty]

2. «Urnhqbmqnpbnq úmpqbb umhq&mqnp-Ьш^шй úbnrpjnLÜühpü bphüp hü np^ntú ^üj. müh^ jmüh^» II http:IIyerkirmedia.am Isocial/steghcagorcakan-miutyunnerI, 18.03.2016:

3. Рш]ш^)ши t., U2mbntpm]bü qnpbnLÜhnrpjmü U Ú2mbnLpm]bü pmqmpmbmünLpjmü ünp muqmphqühp, hntü^ub 30, 2008, 23:06, www.hetq. am. [BayadyanH., mshakutayin gorcuneutyan ev mshakutayin qaxaqakanutyan nor asparezner]

4. tmjmummüb qpm^mü qhqmp^humm^mü bmqúmbhp^ntpjnLÜühpb ^hpmbmnnLgdmü úmu^ü // «ftnphpqmjbü tmjmummü», 12 ümj^u^, 1932, № 111:

5. ишдошЬ U., Umhqbmqnpbm^mü úbnrpjnLÜühpp ^hmp t nrühümü npn2m^b $nüqhp II

https:IIwww.azatutyun.am/a/27455638.html, 29.i2.20i5: [Satyan A., Steghtsagortsakan miutyunnery petq e unenan voroshaki fonder]

6. Umhq&mqnp&mbmü ÚbnLpjnLÜühpb áUü nL

m2^mmmüpb npm^p ^hmp t Фп^^Ь //

https:IIwww.panorama.am/am/newsI, 26.09.20i6:

7. Umhq&шqnp&шqшU dpnLpjnrUUhp^U №шрш-qnpnLpjnrU t pU&hnqnrd шЬ^шЬ oqmшqnp-

«dpnLpjnrU» ршпр // https://www.pastinfo. am/hy/news/, 21.07.2014:

8. Борев Ю. Социалистический реализм: взгляд современника и современный взгляд, М., 2008, с. 76. [Borev Yu., Socialisticheski realism: vzglyad sovremennika i sovremennih vzglyad, M.]

9. Бурдье П., Формы капитала. Электронный журнал «Экономическая социология». Ред. журнала Радаев В. Том 3, № 5, ноябрь 2002. Электронный журнал, www.ecsoc.msses.ru. [Burde P. Formi kapitala. Elektronnih jurnal "ekonomicheskaya sociologia"]

10. Законодательство об авторском праве. Общая характеристика и принципы // http://www.pravo.vuzlib. su/book_z920_page_5.html 03.04.2017.

11. Постановление Политбюро ЦК ВКП(б) "О перестройке литературно-художественных организаций" 23 апреля 1932 г. // Власть и художественная интеллигенция. Документы ЦК РКП(б) — ВКП (б), ВЧК — ОГПУ — НКВД о культурной политике. 1917-1953. Под ред.А.Н.Яковлева. Сост. А.Н. Артизов, О.В.Наумов. М.: Международный фонд "Демократия", 1999, стр. 172-173.

12. Постановление Политбюро ЦК ВКП(б) "О перестройке литературно-художественных организаций" Постановления Оргбюро Цк Вкп(Б) О Мероприятиях По Выполнению Постановления Политбюро Цк Вкп(Б) "О Перестройке Литературно-Художественных Организаций" 7 Мая 1932 г. // Власть и художественная

интеллигенция. Документы ЦК РКП(б) — ВКП (б), ВЧК — ОГПУ — НКВД о культурной политике. 1917-1953. Под ред.А.Н. Яковлева. Сост. А.Н.Артизов, О.В.Наумов. М.: Международный фонд "Демократия", 1999.

13. Работяжев Н. В., Политическая система тоталитаризма: структура и характерные особенности, Вестник московского университета, сер. «Политические науки», № 1, М., 1998 г. [Rabotyajev H. V., Politicheskaya sistema totalitarizma: struktura I xarakternie osobennosti, Vestnik moskovskogo universiteta, ser. "Politicheskie nauki" N 1, M, 1998]

14. Цыкунов Г. А., Шашкова Т. В., Правовые основы деятельности творческих союзов Иркутской области в 1930-1950-х гг. // https://cyberleninka.ru /article/n/pravovye-osnovy-deyatelnosti-tvorcheskih-soyuzov-irkutskoy-oblasti-v-1930-1950-h-gg/viewer, 2014. [Cikunov G. A, Shashkova T. V., Pravovie osnovi deyatel'nosti tvorcheskix coyuzov Irkutskoh oblasti v 1930-1950-x gg]

15. Гершзон. М. М. «Оттепель». Изменения в культурной политике СССР в 1953 — начале 1956 гг.: кино, театр, изобразительное искусство и книгоиздание // Исследования по истории русской мысли, М., 2018.[Gershzon M. M., "Ottepel" Izmeneniya v kul'turnoh politike SSSR v 1953-nachale 1956 gg, kino, teatr, izobrazitel'noe iskusstvo I knigoizdanie // M., 2018]

Сдана/<:шйШф1119.02.2020 Рецензирована/0-рш^пиф1 f 25.02.2020 Принята/£йщьйф1 f 29.02.2020