Научная статья на тему 'Бюджет ташкилотларида касса операцияларининг ҳисобини ташкиллаштириш'

Бюджет ташкилотларида касса операцияларининг ҳисобини ташкиллаштириш Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
653
120
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Абдурахимов К.

Ушбу мақола бюджет ташкилотлари ҳисоби ва ҳисоботида касса операцияларини акс эттиришда ягона ёндашувни ташкил қилиш (касса дафтарини, касса регистрларини юритиш ва уларни бухгалтерия проводкалари ва мемориал ордерларда акс эттириш) мақсадида тайёрланган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ARRANGEMENT OF ACCOUNTING OF CASH OPERATIONS IN BUDGET ORGANIZATIONS

The article is prepared with the purpose of arrangement of commom approach in accounting and reporting of buget organizations cash operation, (booking, cash registres and those reflection in memoryal orders).

Текст научной работы на тему «Бюджет ташкилотларида касса операцияларининг ҳисобини ташкиллаштириш»

Абдурахимов К.

Узбекистан Республикаси Молия вазирлиги Ук,ув маркази катта укитувчиси

БЮДЖЕТ ТАШКИЛОТЛАРИДА КАССА ОПЕРАЦИЯЛАРИНИНГ ЩОБИНИ ТАШКИЛЛАШТИРИШ

АБДУРАХИМОВ К. БЮДЖЕТ ТАШКИЛОТЛАРИДА КАССА ОПЕРАЦИЯЛАРИНИНГ ЦИСОБИНИ ТАШКИЛЛАШТИРИШ

Ушбу макола бюджет ташкилотлари х,исоби ва х,исоботида касса операцияларини акс эт-тиришда ягона ёндашувни ташкил килиш (касса дафтарини, касса регистрларини юритиш ва уларни бухгалтерия проводкалари ва мемориал ордерларда акс эттириш) максадида тайёр-ланган.

АБДУРАХИМОВ К. ОРГАНИЗАЦИЯ УЧЕТА КАССОВЫХ ОПЕРАЦИЙ В БЮДЖЕТНЫХ ОРГАНИЗАЦИЯХ

Данная статья подготовленна в целях организации единого подхода при отражении в учете и отчетности бюджетных организаций, кассовых операций (ведение кассовой книги, кассовых регистров и их отражение в бухгалтерских проводках и мемориальных ордерах).

ABDURAHIMOV K. ARRANGEMENT OF ACCOUNTING OF CASH OPERATIONS IN BUDGET ORGANIZATIONS

The article is prepared with the purpose of arrangement of commom approach in accounting and reporting of buget organizations cash operation, (booking, cash registres and those reflection in memoryal orders).

Бюджет ташкилоти харажатлар сметасини бажариш жараёнида нацд пул маблатлари кирими ва чицими буйича касса операциялари муцим роль уйнайди. Бюджет ташкилотлари у ёки бу касса операцияларини уз вацтида ва тулиц кассага цисоблаши цамда улардан мацсадли фойда-ланиши уларни бухгалтерия цисоби ва цисоботида ту^ри акс эттиришига бо*лиц.

Катор йиллар тажрибасининг курсатишича, асосан, бюджет ташкилотлари касса операцияларини юритишдаги коидабузарликлар бу ташкилотлар бош (катта) бухгалтерла-ри ва кассирларини касса операцияларини юритишни тартибга соладиган меъёрий х,ужжатларни етарли даражада билмасли-клари туфайли келиб чикмокда. Куйидагилар

касса операцияларини юритишни тартибга соладиган меъёрий х,ужжатлар х,исобланади: - Узбекистон Республикаси Марказий банки томонидан 1998 йил 24 январда 376-ракам билан тасдикланган ва 1998 йил 17 декабрда Узбекистон Республикаси Адлия вазирлигида 565-ракам билан руйхатдан утказилган «Юри-дик шахс томонидан касса операциялари-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 3

ни юритиш коидалари" (кейинги уринларда - Коидалар);

- Узбекистон Республикаси Молия вазири-нинг 105-сонли буйруFи билан тасдикланган ва Узбекистон Республикаси Адлия вазирли-гида 2010 йил 22 декабрда 2169-ракам билан руйхатдан утказилган "Бюджет ташки-лотларида бухгалтерия х,исоби туFрисидаги Йурикнома" (кейинги уринларда -Йурикнома).

Йурикноманинг 240-бандига мувофик, бюджет ташкилотларида накд пулларни кабул килиш ва тулаш х,исоби илова килинаётган КО-4 шакл касса дафтарида юритилади.

Бунда ташкилотларда хорижий валютадаги накд пул билан операциялар х,исоби алох,ида касса дафтарида юритилади. Бюджет таш-килотларига бюджетдан ташкари фаолият-дан накд пул маблаFларининг мазкур бюджет муассасалари кассасига тушумини х,исобга олиш учун Fазначилик шахсий х,исоби очил-ган ва бюджетдан ташкари фаолият (бюджетдан ташкари фондлар ва бюджетдан ташкари маблаFлар) олиб боришга кассадан накд пул-лар берилган вазиятларда алох,ида касса дафтарида юритилади.

Коидалар 22-24 бандлари талабларига кура, х,ар бир касса дафтари ракамланган, шнурланган ва сургучли ёки мастали мух,р билан мух,рланган булиши керак. ( Дафтар-ни мастали мух,р билан мух,рлашда суюк ши-шали асосдаги елимдан ( "Идоравий", "Суюк шиша"), тамакига хос роздан, штемпель буёкдан фойдаланилади. Мух,р босилган

KOFOЗ

Икки томонидан елим суртилади, китоб мух,рлангандан кейин яна бир катор елимла-нади. Касса дафтаридаги вараклар сони мазкур бюджет ташкилоти ёки юкори турувчи орган рах,бари ва бош бухгалтери имзоси билан тасдикланади.

Касса дафтари шарикли ручкада ёки сиёх, билан нусха кучирадиган ко*оз оркали нусхаланган х,олда 2 нусхада юритилади. Варакларнинг иккинчи нусхаси киркилган булиши керак, улар кассирнинг х,исоботи булиб хизмат килади. Варакларнинг биринчи нусхаси касса дафтарида колдирилади. Биринчи ва иккинчи нусхалар бир хил ракам билан ракамланади.

Касса дафтарида учириб ёзиш ва кели-шилмаган тузатишлар килиш такикланади. Килинган тузатишлар кассирнинг, бюджет ташкилоти бош бухгалтери ёки унинг уринбосари имзоси билан тасдикланади.

Касса дафтарига ёзувлар кассир томони-дан х,ар бир ордер ёки бошка унинг урнини босувчи жужжат буйича пул олгандан ёки бергандан кейин уша пайтнинг узида амалга оширилади. Хар куни иш кунининг охирида кассир кун давомидаги жами операциялар-ни х,исоблайди, кейинги санага кассадаги пул KOлдиFини чикаради ва кассирнинг х,исоботи сифатида иккинчи киркилган варакни (касса дафтаридаги кунлик ёзувлар нусхасини) касса дафтарини имзолаган х,олда кирим ва чиким касса х,ужжатлари билан биргаликда бухгалтерияга беради.

Агар бюджет ташкилотларида х,ар куни ки-чик суммаларда (200 сум) операциялар амалга оширилса, касса х,исоботлари 3-5 кунда бир марта тузилади.

Бюджет ташкилотларида кассирнинг ро-зилиги билан ва касса х,ужжатлари тулик сакланганлиги таъминланган шароитда касса дафтари АСБО дастурида автоматлашти-рилган усул билан (компьютерда) юрити-лиши мумкин. Бунда унинг вараклари "Касса дафтари куйилма вараFи" компьютерограм-маси куринишида шаклланади. У билан бир вактда "Кассирнинг х,исоботи" компьютеро-граммаси шакллантирилади. Хар икки кел-тирилган компьютерограммалар кейинги иш куни бошланишига тузилиши, бир хил маз-мунга эга булиши ва касса дафтари шаклида кузда тутилган барча реквизитларни уз ичига олиши керак. Ушбу компьютерограмма-ларда касса дафтари варакларини ракамлаш йил бошидан усиб бориш тартибида автоматик равишда амалга оширилади.

"Касса дафтари куйилма вараFи" ком-пьютерогораммасида х,ар ойда касса дафтари вараклари умумий сони охириси х,ар ой учун автоматик равишда мух,рланади, календарь йили учун эса - йиллик касса дафтари вараклари умумий сони охирига мух,р боси-лади.

"Касса дафтари куйилма вараFи" ва "Кассирнинг х,исоботи" компьютерограмма-си олингандан кейин кассир касса дафтарини ва касса х,исоботини тузишнинг

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 3

о

3=1

о л: о

КАССА ДАФТАРИ

КО-4 рак,амли шакл

й. учун

Ташкилот номи

Ушбу китобда рак,амланган ва шнурланган ( ) вараклар (ёзма холда)

Ташкилот рахбари

(имзо) (Ф.И.Ш.)

Бош бухгалтер

(имзо) (Ф.И.Ш.)

1 1 " 1 II й.

М.У.

Касса й. учун варак Ке с иш ч и 3 и г и

Хужжат рак,ами Кимдан олинган ёки кимга берилган Коррес-пондентланган хисоб (субсчёт) Кирим Чик,им Хужжат рак,ами Кимдан олинган ёки кимга берилган Коррес-пондентланган хисоб (субсчёт) Кирим Чик,им

Кун бошига К.ОЛДИК, X X утказма

Кун учун жами

Кун охирига колдик,

Шу жумладан, иш хак,ига

Кассир

(имзо) (Ф.И.Ш.)

Касса дафтаридаги ёзувларн л текширдим ва м икдордаги

Утказма ва микдорда (ёзма равишда) ЧИК.ИМ хужжатларини олдим Бош бухгалтер (имзо) (Ф.И.Ш.)

о

3=1

о л: о

КАССА ДАФТАРИ

440-рак.амли шакл

й. учун

Ташкилот номи

Ушбу китобда рак,амланган ва шнурланган ( ) варак (ёзма равишда)

Ташкилот рах,бари

(имзо) (Ф.И.Ш.)

Бош бухгалтер

(имзо) (Ф.И.Ш.)

й.

М.У.

Улчов бирлиги: сум. валюта/бошк,а__

Касса "

и. варак,

Х,ужжат рак,ами

Кимдан олинган ёки кимга берилган

Коррес-пондент-ланган х,исоб (субсчёт)

Бюджет мабла-глари буйича

кирим

ЧИК.ИМ

Бюджетдан ташк,ари мабла-глар буйича

кирим

ЧИК.ИМ

Кун бошига

К.ОЛДИК,

Утказилди

Хужжат рак,ами Кимдан олинган ёки кимга берилган Коррес-ондент-ланган х,исоб (суб- чёт) Бюджет мабла-глари буйича Бюджетдан ташк,ари мабла-глар буйича

кирим ЧИК.ИМ кирим ЧИК.ИМ

1 2 3 4 5 6 7

утказилган

Кун буйича жами

Кун охи рига К.ОЛДИК, X X

Шу жумладан иш х,ак,ига X X

Кун охирига кассадаги пул мабла-глари умумий к,олди-ги

Кассир (имзо) (Ф.И.Ш.) Касса дафтаридаги ёзувлар текширилди ва (ёзма равишда) микдорида кирим ва микдорида (ёзма равишда) ЧИК.ИМ ордерлари олинди. Бош бухгалтер (имзо) (Ф.И.Ш.)

т^рилигини текшириши, уларни имзолаши ва кассир хисоботини кирим ва чиким касса хужжатлари билан бирга касса дафтарига куйилма вараFи имзоланган холда бухгалте-рияга топшириши шарт.

Бюджет ташкилоти "Касса хисоботи" шарт-ли мисолини куриб чикамиз:

"Касса дафтари куйилма вараFи" компью-терограммасининг сакланишини таъминлаш ва фойдаланишни кулайлаштириш максадида кассир томонидан бир йил давомида алохида хар ой учун сакланади. Календарь йили ту-гаши билан (ёки зарурият туFилганда) "Касса дафтари куйилма вараFи" компьютеро-граммаси хронологик тартибда брошюра килинади. Йил учун вараклар умумий сони бюджет ташкилоти рахбари ва бош бухгалте-ри имзоси билан тасдикланади хамда дафтар мухрланади.

Касса дафтарининг туFри юритилиши усти-дан назорат бюджет ташкилоти бош бухгалтерии юклатилади.

Бюджет ташкилотлари уз кассаларида накд пулларни факат иш хаки, мукофотлар, ижти-моий суFурта буйича нафакалар тулаш, сти-пендиялар, пенсиялар тулаш учун ва факат банк муассасасидан пулни олиш санасини хам кушиб хисоблаганда, 3 иш кунидан ортик булмаган муддатга (банк муассасаларидан унча узокликда булмаган бюджет ташкилотлари учун - 5 иш кунига кадар) уларга бел-гиланган лимитдан ортикча саклаш хукукига эга.

Хизмат сафари билан боFлик харажатлар-ни хисобдорга накд пул куринишида бе-риш мазкур худудда амал килаётган тартиб-га мувофик, шу максадда жунатилган шах-сга хисобланган суммалар доирасида амал-га оширилади.

Хисобдорга берилган, сарфланмай колган накд пуллар улар берилган муддат утиши билан 3 кундан кеч булмаган вактда бюджет ташкилоти кассасига кайтарилиши керак.

Хисобдорликка накд пулларни олган шахслар сарфланган суммалар хакидаги хисоботни бюджет ташкилоти бухгалте-риясига ёки марказлашган бухгалтерияга кундиришлари шарт. Хисобдорликка накд пулларни бериш илгари хисобдорликка берилган суммалар буйича тулик хисобот берилган шароитда амалга оширилади.

Накд пулларни кабул килиш ва бериш буйича касса операциялари Узбекистон Республикаси конунчилигига мувофик, тасдикланган бирламчи хисобга олиш хужжатлари шакллари оркали расмийлашти-рилади.

Накд пул маблаFларини кассага кабул килиш бош бухгалтер ва унга ваколатли булган шахслар томонидан имзоланган КО-1 ракамли шакл касса ордери буйича амалга оширилади.

Пулларни кабул килиб олишда бош бухгалтер ёки унга ваколатли шахслар ва кассир мухри (штампи) ёки касса аппарати белгиси билан тасдикланган кассир имзолаган квитанция берилади.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Бюджет ташкилоти Fазнасидан накд пулларни бошка ташкилотлар эхтиёжлари учун бериш (тулаш) такикланади.

Ташкилот кассасидан накд пулларни тулаш КО-2 ракамли шакл чиким касса ордери ёки бошка расмийлаштирилган хужжатлар буйича амалга оширилади. Пул тулаш хужжатлари бюджет ташкилоти бош бухгал-тери ёки унга ваколатли шахслар томонидан имзоланган булиши керак.

Чиким касса ордерига илова килинган хужжатлар, аризалар, хисоблар ва бошкаларда бюджет ташкилоти рахбарининг рухсат берувчи ёзуви мавжуд булган вази-ятда чиким касса ордерларига рахбарнинг имзо куйиши шарт эмас.

Кирим ва чиким касса ордерлари ёки улар-нинг урнини босувчи хужжатлар улар буйича пул олиниши ёки туланишидан кейинок кассир томонидан имзоланади, уларга илова килинган хужжатларга штамп босилади ёки санаси (кун, ой, йил) курсатилган холда "Туланди" ёзуви куйилади.

Бюджет муассасасига хизмат киладиган марказлашган бухгалтерияда туланган иш хаки умумий суммасига бир чиким касса ордери тузилиб, унинг санаси ва раками хар бир тулов ведомости (хисоб-тулов)га куйилади1.

1 Давоми кейинги сонда

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 3

66 БУХГАЛТЕРИЯ ХИСОБИ ВА АУДИТ / БУХГАЛТЕРСКИЙ УЧЕТ И АУДИТ ч___

2014 йил январи учун касса

16-варак,

Хужжат разами Кимдан олинган ёки кимга берилган Корреспон дентланган хисоб раками Кирим Чиким

Кун бошига колдик....... 270 сум

50 1392570 ракамли чек билан 2013 йил декабри учун иш хакининг иккинчи ярми ва хизмат сафари харажатлари кассага кабул килинди 232 12000000

135 24-ракамли ведомость билан ходимларга иш хаки берилди 173 11120000

75 Абдуллаев А. га сафар харажатлари туланди 172 315000

76 Дадабоев У. га сафар харажатлари туланди 172 285000

77 Давлатов Р. га сафар харажатлари туланди 172 280000

51 Кирим ордерига кура ТМХ камомади суммаси Шарипова Т. дан кассага олинди 170 43500

4 Эълонга кура, ТМХ буйича камомад суммаси банкдаги ташкилотнинг тазначилик шахсий хисобига туланди 112 43500

52 1392571-ракамли чек билан кассага январь ойи учун бунак кабул килинди 232 6000000

1 Ходимларга 1-ракамли ведомость буйича бунак берилди 173 6000000

53 Сафар харажатлари буйича фойдаланилмаган суммалар колдити кассага ходим Козокова А.дан кирим килинди. 172 3825

54 1392572-ракамли чек буйича пенсия ва бола тугиш нафакаси суммаси кассага олинди. 171 467210

2 Ведомость буйича пенсия суммаси туланди 171 275000

78 Саттарова И. га бола тугиш нафакаси туланди 171 192210

Кун буйича жами Х 18514535 18510710

Кун охирига крлдик, 4095

Шу жумладан иш хакига -

Кассир

Касса дафтаридаги ёзувларни текширдим ва бешта кирим ва саккизта чиким хужжатларини олдим.

Бухгалтер

КО-2 ракамли шакл

(ташкилот)

(таркибий булим)

Хужжат раками Сана

ЧИКИМ КАССА ОРДЕРИ

Дебет Сумма сум. тийин

Таркибий булим коди Коррес-пондентланган хисоб Тахлилий хисоб коди Кредит

Тулансин

(фамилияси, исми, шарифи)

Асос:

Сумма

(ёзма равишда)

Илова

Ташкилот рахбари

(лавозими) (имзо) (Ф.И.Ш.)

Бош бухгалтер

(имзо) (Ф.И.Ш.)

(ёзма равишда суммаси)

й. учун Имзо

(Олувчининг шахсини тасдикловчи хужжат номи, раками, бериш санаси ва жойи)

Бердим кассир

(имзо) (Ф.И.Ш.)

(ташкилот)

(таркибий булим)

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.