Научная статья на тему 'БЮДЖЕТ ТАШКИЛОТЛАРИДА БУХГАЛТЕРИЯ ҲИСОБИНИ ЮРИТИШДА "УзАСБО" ДАСТУРИНИ ҚЎЛЛАШНИНГ АФЗАЛЛИКЛАРИ'

БЮДЖЕТ ТАШКИЛОТЛАРИДА БУХГАЛТЕРИЯ ҲИСОБИНИ ЮРИТИШДА "УзАСБО" ДАСТУРИНИ ҚЎЛЛАШНИНГ АФЗАЛЛИКЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
5774
959
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
БУХГАЛТЕРСКИЙ УЧЕТ / БУХГАЛТЕРИЯ ҳИСОБИ / ACCOUNTING / БЮДЖЕТНАЯ ОРГАНИЗАЦИЯ / БЮДЖЕТ ТАШКИЛОТИ / BUDGET ORGANIZATION / ДАСТУР / БОШ КИТОБ / ПРОВОДКА / ПРОГРАММА / SOFTWARE / ГЛАВНАЯ КНИГА / MAIN-BOOK / TRASACTION

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Исмайлов Куатбай, Исмайлов Тимур

Мақолада ҳозирги вақтда бюджет ташкилотларида ҳисобни юритишда «УзАСБО» дастуриниг зарур эканлиги, бюджет ташкилотлари бухгалтер ходимларининг бу дастурда ишлаш орқали ўз вақтларини тежашига имкон яратилиши ва бошқа афзалликлари келтирилган. Шу билан бирга, дастурда ишлашда бир қатор мавжуд муаммолар ҳам келтирилган. Шунингдек, «УзАСБО» дастуридан бухгалтерия ҳисобини юритишда фойдаланишда ижобий ютуқларга эришиш бўйича тавсиялар берилган.В настоящее время настоятельной необходимостью ведения бухгалтерского учета бюджетной организации во все большей степени становится его автоматизация. В статье описываются преимущества применения программного продукта «УзАСБО» в организации бухгалтерского учета бюджетной организации, что проявляется в значительной экономии времени, увеличении полноты охвата учетной информации. Приводятся некоторые проблемы в применении этого программного продукта, а также рекомендации по достижению позитивных результатов от его применения.There is growing necessity of automation of accounting operation of budget organization. There is described in the article advantages of «UzASBO» software, implementation in the budget organizations, which is exhibiting in saving of time and increasing of covered accounting data. As well, in the article provided data for some problems of the software implementations and recommendations for positive achievement of that implementation.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «БЮДЖЕТ ТАШКИЛОТЛАРИДА БУХГАЛТЕРИЯ ҲИСОБИНИ ЮРИТИШДА "УзАСБО" ДАСТУРИНИ ҚЎЛЛАШНИНГ АФЗАЛЛИКЛАРИ»

Исмайлов К.,

Корак,алпок, давлат университети ик,тисод фанлари номзоди, доцент; Исмайлов Т.,

Корак,алпок, давлат университети бухгалтери

БЮДЖЕТ ТАШКИЛОТЛАРИДА БУХГАЛТЕРИЯ ЩОБИНИ ЮРИТИШДА «УзАСБО» ДАСТУРИНИ КУЛЛАШНИНГ АФЗАЛЛИКЛАРИ

ИСМАЙЛОВ К., ИСМАЙЛОВ Т. БЮДЖЕТ ТАШКИЛОТЛАРИДА БУХГАЛТЕРИЯ ЦИСОБИНИ ЮРИТИШДА «УзАСБО» ДАСТУРИНИ КУЛЛАШНИНГ АФЗАЛЛИКЛАРИ

Мак,олада х,озирги вак,тда бюджет ташкилотларида х,исобни юритишда «УзАСБО» дас-туриниг зарур эканлиги, бюджет ташкилотлари бухгалтер ходимларининг бу дастурда ишлаш оркали уз вак,тларини тежашига имкон яратилиши ва бошк,а афзалликлари келти-рилган. Шу билан бирга, дастурда ишлашда бир к,атор мавжуд муаммолар х,ам келтирил-ган. Шунингдек, «УзАСБО» дастуридан бухгалтерия х,исобини юритишда фойдаланишда ижобий ютукларга эришиш буйича тавсиялар берилган.

Таянч иборалар: бухгалтерия х,исоби, бюджет ташкилоти, дастур, бош китоб, проводка.

ИСМАЙЛОВ К., ИСМАЙЛОВ Т. ПРЕИМУЩЕСТВА ПРИМЕНЕНИЯ ПРОГРАММНОГО ПРОДУКТУ «УзАСБО» ПРИ ВЕДЕНИИ БУХГАЛТЕРСКОГО УЧЕТА БЮДЖЕТНОЙ ОРАНИЗАЦИИ

В настоящее время настоятельной необходимостью ведения бухгалтерского учета бюджетной организации во все большей степени становится его автоматизация. В статье описываются преимущества применения программного продукта «УзАСБО» в организации бухгалтерского учета бюджетной организации, что проявляется в значительной экономии времени, увеличении полноты охвата учетной информации. Приводятся некоторые проблемы в применении этого программного продукта, а также рекомендации по достижению позитивных результатов от его применения.

Ключевые слова: бухгалтерский учет, бюджетная организация, программа, главная книга, проводка.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2016, 1

ISMAILOV Q. ISMAILOV T. ADVANTAGES OF SOFTWARE UZASBO IMPLEMENTATION IN ACCOUNTING ARRANGEMENT OF BUDGET ORGANIZATION

There is growing necessity of automation of accounting operation of budget organization. There is described in the article advantages of «UzASBO» software, implementation in the budget organizations, which is exhibiting in saving of time and increasing of covered accounting data. As well, in the article provided data for some problems of the software implementations and recommendations for positive achievement of that implementation.

Keywords: accounting, budget organization, software, main-book, trasaction.

%озирги бюджет ташкилотларида бухгалтерия цисоби ва цисоботини юритишни автоматлаштирилган бухгалтерия цисоби дастурисиз тасаввур цилиб булмайди. Саба-би бюджет ташкилотларида кун сайин цайта ишлани-ши лозим булган ахборот мицдори ортиб бормоцда ва ицтисодиёт тарацциёти бу ахборотни цайта ишлашнинг мураккаблашиб боришига олиб келмоцда.

Охирги йилларда Узбекистонда автоматлаштирилган бухгалтерия х,исоби дастурий мажмуасини жорий килиш ва янада ривож-лантиришнинг меъёрий-х,укукий асослари яратилди ва мунтазам такомиллаштирилиб бормокда. Узбекистон Республикаси Пре-зидентининг 2002 йил 30 майдаги «Ком-пьютерлаштиришни янада ривожлантириш ва ахборот-коммуникация технологияла-рини жорий этиш т^рисида»ги ПФ-3080-сонли фармони ва Узбекистон Республикаси Вазирлар Мах,камасининг 2002 йил 6 июндаги «Компьютерлаштиришни янада ривожлантириш ва ахборот-коммуникация технологияларини жорий этиш чора-тадбирлари т^рисида»ги 200-сонли карори Молия вазирлиги тизимида алох,ида дастур кабул килиниши ва ахборотлаштириш ти-зимининг янада кенг ривожланишига асос булди.

Бюджет ташкилотлари учун 2002-2003 йилларда яратилган «Давлат бюджетида-ги бюджет ташкилотларида бухгалтерия х,исоб-китобини олиб бориш» дастурий мажмуаси Молия вазирлиги тизимидаги бир неча булимларда тажриба тарикасида кулланилиши дастлабки ижобий натижа берди, молиявий х,исоб-китобларнинг си-фати анча яхшиланди ва тезлашди. Ушбу

дастурларни кузатиш ишларига кетадиган харажатлар х,ам анча камайди ва натижа-да 2003 йилдан вазирлик карори билан ушбу дастурлар мажмуаси тизимдаги барча минтакавий булимларга жорий килинди. Окибатда эса Молия вазирлиги буйича х,ар ой топширилиши зарур булган бухгалтерия ва молиявий х,исоботларни электрон почта оркали кабул килиш ва Ахборот х,исоблаш марказида тезлик билан кайта ишлаш им-конияти туFилди.

Барча бюджет ташкилотлари учун давлат бюджети молиявий курсаткичларини стандартлаштириш ва унификация килиш, х,исобот ва бошка курсаткичларни бир хил куринишга келтириш оркали х,исоб-китоб ва х,исоботларнинг сифати кескин яхшиланди. Ушбу дастурий мажмуанинг жорий этилиши натижасида молия булимларининг х,исоб-китоб ишлари ва х,исоботларини уз вактида топширишлари сифати яхши-ланиши туфайли бир канча минтакавий булимларнинг бош х,исобчиларининг х,ар ойда Тошкентдаги Молия вазирлигига хиз-мат сафарига келиб х,исобот топшириш-ларига эх,тиёж колмади, уларга х,ар ойга сарфланиши зарур булган мех,монхона, кунлик пул, йул пули ва х,оказо харажатлар тежалди. Бу эса тармок буйича сезиларли

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2016, 1

самара келтирди. Лекин дастур локал (ти-зимга боFланмаган х,олда) х,олда ишланган булиб, унинг узига хос камчиликлари х,ам мавжуд эди. Масалан, дастурга янги кири-тилган узгаришлар унга уз вак,тида кири-тилмай колар ва ок,ибатда турли англашил-мовчиликларга олиб келар эди.

Шунинг учун 2010-2011 йилларда дасту-рий мажмуа янада такомиллаштирилиб ва ривожлантирилиб борилди х,амда унинг марказлашган версияси яратилди. Бу дастур «УзАСБО» - Бюджет ташкилотларида автоматлаштирилган бухгалтерия х,исоби дастурий мажмуаси деб номланди. Дастур Узбекистан Республикаси Молия Вазирли-гининг топшириFи асосида вазирликнинг Ахборот х,исоблаш маркази томонидан к,айтадан яратилди. Бу дастур Узбекистан Республикаси Молия вазирилигининг 2010 йил 17 декабрдаги 105-сонли буйруFи ва Бюджет ташкилотларида бухгалтерия х,исоби туFрисидаги Йурикномага (2169-рак,амли) асосан ишлаб чик,илган.

«УзАСБО» дастури Web-технологияга асосланган булиб, маълумотлар марказлашган х,олда сак,ланади ва дастурдан фойдаланиш интернет тармоFи орк,али амалга оширилади. «УзАСБО» дастури х,ар куни Fазначилик дастури билан маълумотлар алмашиш имкониятига эга. Унинг х,озирги пайтдаги 1-боск,ичида шах-сий х,исобварак,лар ва харажатлар тас-нифи буйича к,олдик,ларни куриш, электрон кучирма (выписка)лар олиш х,амда Fазначилик булимлари томонидан руйхатга олинган шартномалар руйхати китобини куриш мумкин. Унинг кейинги 2-боск,ичида тулов топширик,номаларини электрон имзо оркали Fазначилик булимларига юбориш, шартномаларни киритиш ва бошк,а опера-цияларни амалга ошириш мумкин.

Дастлабки вак,тда бу дастурдан Тошкент шах,ар ва Тошкент вилояти ташкилотлари фойдаланган. Х,озирги кунда эса «УзАСБО» дастуридан Корак1алпоFистон Республи-касидаги бюджет ташкилотлари х,ам тулик фойдаланмокда.

Бюджет ташкилотларида «УзАСБО» дас-турини куллашнинг куйидаги афзалликла-рини айтиб утиш мумкин:

- бюджет ташкилотлари бухгалтерлари-нинг вактлари тежалади ва ишнинг сама-раси ошади;

- Молия вазирлиги томонидан ишлаб чик,илаётган бухгалтерия ^исоботлари ва методик курсатмалар ^амда 2169-ракамли йурикномага киритиладиган узгартириш ва кушимчалар дастурда намоён булади;

- дастур Web-технологияга асосланган булиб, ахборотлар базаси марказлашган х,олда сак,ланади;

- дастурдан фойдаланиш интернет тар-моFи оркали амалга оширилади;

- «УзАСБО» дастури Fазначилик дастури билан маълумотлар алмашиш имконияти-га эга;

- барча фойдаланувчилар дастурнинг охирги версиясидан фойдаланишади;

- маълумотлар базаси махсус серверлар-да сак,ланиб, х,ар кунлик маълумотлар архивация килиб турилади;

- фойдаланувчининг компьютери но-соз ^олатга келганида маълумотлар йуколмайди ва фойдаланувчи бошка ком-пьютердан дастурда ишлашни давом этти-риш имкониятига эга;

- дастур интернет браузери орк,али юк-ланиб, фойдаланувчи компьютеридан ор-тикча жой эгалламайди;

- дастурга кириб ишлаш учун керакли режим танланиб, унинг ичига кирилади ва керакли операциялар бажарилади.

Дастурда моддий захиралар х,исобини юритиш учун унинг асосий менюсидаги Хужжатлар (Документы) режимига кириб, ундаги моддий захиралар х,исоби режимига кириш ва керакли операцияларни тан-лаш х,амда реквизитларни кирита бошлаш керак.

Масалан, моддий захиралар х,исоби буйича х,исобварак, ва айланма к,айдномалар режими оркали моддий захиралар х,и-соби буйича х,исобварак, ва айланма к,айд-номалар киритилади ва уларнинг дастлабки

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2016, 1

учта разами субсчёт ракамини ифодала-ши ва охирги учта ракам тартиб номе-рини ифодалаши лозим (2169-ракамли йурикномага асосан).

Дастурда туловномаларни янгидан тайёрлаш учун унинг Хужжатлар (Документы) режимига кириб, унинг ичида-ги Туловнома режимини босиш керак ва ундан кейин берилган тартибда керакли катакларни х,исобракам ва бошка ахборот-лар билан тулдириш лозим.

«УзАСБО» мажмуасида туловномаларни тезкор киритиш учун унинг ички меню-сидаги «копия» режимини танлаш ва у оркали мавжуд туловномадаги маълумот-ларни узгартириш оркали тез киритиш мумкин. Туловномани киритиб булгач, унга узгартириш киритиш, уни тасдиклаш ёки учириш («удаление») килиш мумкин. «УзАСБО» мажмуасида туловномаларни тайинланган шахс тасдиклаши («проведен») мумкин. Одатда, бу ишларни бюджет ташкилоти бош бухгалтери ёки махсус тайинланган бухгалтерлар амалга оширади.

«УзАСБО» мажмуасида х,исоботларни олиш тартиби куйидагича амалга оширила-ди, яъни дастурнинг х,исоботлар менюсига кирилса, унда куйидагилар намоён булади:

- барча мемориал ордерлар;

- бош журнал китоби;

- асосий воситалар х,исоби буйича ин-вентар карточкалар ва айланма кайднома;

- асосий воситаларга эскиришни х,исоб-лаш ва кайта бах,олаш;

- материал захиралар буйича айланма кайднома ва микдор киймат х,исоб дафтари;

- жорий х,исоблар ва х,исоб-китоблар дафтари (292-шакл);

- касса ва х,акикий харажатларни х,исобга олиш дафтари (294-шакл);

- баланс ва балансга иловалар;

- 2-шакл;

- ойлик х,исоботи 1-ОХ;

- дебитор ва кредиторлар кайдномаси;

- бошка х,исоботлар.

«УзАСБО» дастури Бош менюсида-ги Казна-клиент (Тазна-мижоз") режимига кириб, ундаги «Информация» ре-жими танланади. Хозирги кунда «УзАСБО» дастурининг 1-боскичида шах-сий х,исобвараклар ва харажатлар тас-нифи буйича колдикларни куриш, электрон кучирма (выписка)лар олиш х,амда Fазначилик булимлари томонидан руйхатга олинган шартномалар руйхати китобини куриш мумкин.

Дастурнинг 2-боскичи ишга тушгач эса тулов топширикномаларини электрон имзо оркали Fазначилик булимларига юбориш, шартномаларни киритиш ва бошкаларни куриш мумкин булади.

Бюджет ташкилотларида «УзАСБО» дас-турини куллашнинг айрим муаммолари х,ам мавжуд:

- айрим бюджет ташкилотларида ишла-ётган бухгалтерлар «УзАСБО» дастурини тулик билмаслиги сабабли уларнинг мала-касини ошириб бориш лозим;

- бюджет ташкилотларида электр энер-гиянинг вакти-вакти билан узилиши дас-турдан узлуксиз ишлашга халакит беради;

- дастурнинг интернет оркали ишлаши-ни таъминлашда, айрим жойларда интер-нетнинг ишлаш тезлиги паст булиши сабабли ишлар суст бажарилади;

- бюджет ташкилоти бухгалтерлари янги методик курсатмалар билан таъминланиши суст йулга куйилган.

«УзАСБО» дастурида самарали ишлаш учун юкорида курсатилган муаммоллар-ни х,ал этиш, яъни бюджет ташкилотла-ри бухгалтерларининг мунтазам малака-сини ошириб бориш, шунингдек, бюджет ташкилотлари электр энергия таъминоти-нинг узилиш сабабларини тах,лил килиш ва уни бартараф килиш оркали унинг доимий равишда таъминланиши ва интернет ишлаш тезлигининг кучайтирилиши максадга мувофик булар эди.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2016, 1

Адабиётлар:

1. Узбекистон Республикасининг 1996 йил 30 августдаги «Бухгалтерия х,исоби туFрисида»ги 279-1-сонли к,онуни.

2. Узбекистон Республикаси Президентининг 2002 йил 30 майдаги «Компьютер-лаштиришни янада ривожлантириш ва ахборот-коммуникация технологияларини жорий этиш туFрисида»ги ПФ-3080-сонли фармони.

3. Узбекистон Республикаси Президентининг 2007 йил 28 февралдаги «Дав-лат бюджетининг Fазна ижроси тизимини янада ривожлантириш чора-тадбирлари туFрисида»ги ПК-594-сонли к,арори.

4. Узбекистон Республикаси Вазирлар Мах,камасининг 2002 йил 6 июндаги «Ком-пьютерлаштиришни янада ривожлантириш ва ахборот-коммуникация технологияларини жорий этиш чора-тадбирлари туFрисида» 200-сонли к,арори.

5. Каримов И.А. 2015 йилда ик,тисодиётимизда туб таркибий узгаришларни амал-га ошириш, модернизация ва диверсификация жараёнларини изчил давом эттириш х,исобидан хусусий мулк ва хусусий тадбиркорликка кенг йул очиб бериш - устувор вазифамиздир. // Узбекистон Президенти Ислом Каримовнинг мамлакатимизни 2014 йилда ижтимоий-ик,тисодий ривожлантириш якунлари ва 2015 йилга мулжалланган ик,тисодий дастурнинг энг мух,им устувор йуналишларига баFишланган Вазирлар Мах,камасининг мажлисидаги маърузаси. // «Халк, сузи», 2015 йил 17 январь.

6. www. mf.uz

7. www. itmf.uz

8. www. treasury.uz

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2016, 1

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.