Научная статья на тему 'БУҒДОЙ ДОНИНИ МАЙДАЛАШ УСКУНАЛАРИНИНГ ВИБРОДИАГНОСТИКА ТИЗИМИ, ҚУРИЛМАЛАРИ ВА ДАСТУРИ'

БУҒДОЙ ДОНИНИ МАЙДАЛАШ УСКУНАЛАРИНИНГ ВИБРОДИАГНОСТИКА ТИЗИМИ, ҚУРИЛМАЛАРИ ВА ДАСТУРИ Текст научной статьи по специальности «Прочие сельскохозяйственные науки»

CC BY
26
4
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ускуна ва машиналар / експлотатсия / эскириш / диагностика / бузилишлар / техник мониторинг / ишончлилик / датчик / контроллер. Дастурлаш

Аннотация научной статьи по прочим сельскохозяйственным наукам, автор научной работы — Каландаров Палван Искандарович, Шарифов Ҳусен Шухрат Ўғли, Хайитов Азизбек Нематович

Oзик овқат махсулоларини ишлаб чиқариш ва қайта ишлаш жараёнларида ишлатиладиган машина-механизмларида бўлдиган ортиқча вибрацияни аниқлаш хамда но жўя тасирларни аниқлаш ва олдини олишга қаратилган. Ишалаб чиқариш ва қайта ишлаш қурилмаларининг електр юритма қисимлари узатмаларида доимий тўхтовсиз ҳаракат бўлгани учун махкамланувчи қисимларида бўшашлар ва механизмининг ескириши кузатилади бу еса ўз навбатида ортиқча вибрация келиб чиқиашига сабаб бўлади. Бугунги замонавий ўлчов воситалар ва контроллерлардан фойдаланган ҳолда ортиқча вибрацияни аниқлаш механизмларнинг иш режимини умумий дягностика имконияти вужудга келади. Донни қайта ишлаш тегирмонларида қурилмалар паралел ишлайди жараённи узлуксиз давом еттирган холда експлотатсия қилиш бугунги кунда долзарб хисобланади

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по прочим сельскохозяйственным наукам , автор научной работы — Каландаров Палван Искандарович, Шарифов Ҳусен Шухрат Ўғли, Хайитов Азизбек Нематович

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «БУҒДОЙ ДОНИНИ МАЙДАЛАШ УСКУНАЛАРИНИНГ ВИБРОДИАГНОСТИКА ТИЗИМИ, ҚУРИЛМАЛАРИ ВА ДАСТУРИ»

INTERNATIONAL SCIENTIFIC-PRACTICAL CONFERENCE ACTUAL ISSUES OF AGRICULTURAL DEVELOPMENT: PROBLEMS AND

SOLUTIONS

JUNE 6-7, 2023

БУГДОЙ ДОНИНИ МАЙДАЛАШ УСКУНАЛАРИНИНГ ВИБРОДИАГНОСТИКА ТИЗИМИ, ЦУРИЛМАЛАРИ ВА ДАСТУРИ *Каландаров Палван Искандарович, 2Шарифов Хусен Шухрат ^ли, 3Хайитов

Азизбек Нематович

!"ТИ^ХМИИ" Миллий тадкикот университети "Технологик жараёнларни автоматлаштириш ва бошкариш" кафедраси профессори. 2"ТИКХММИ" МТУ Бухоро табиий ресурсларни бошкариш институти "Ишлаб чикариш жараёнларини автоматлаштириш ва бошкариш" кафедраси доктаранти

3"ТЩХММИ" МТУ Бухоро табиий ресурсларни бошкариш институти "Ишлаб чикариш жараёнларини автоматлаштириш ва бошкариш" кафедраси доктаранти

https://doi.org/10.5281/zenodo.7997047 Аннотация. Озик овцат махсулоларини ишлаб чицариш ва цайта ишлаш жараёнларида ишлатиладиган машина-механизмларида булдиган ортицча вибрацияни аницлаш хамда но жуя тасирларни аницлаш ва олдини олишга царатилган. Ишалаб чицариш ва цайта ишлаш цурилмаларининг електр юритма цисимлари узатмаларида доимий тухтовсиз %аракат булгани учун махкамланувчи цисимларида бушашлар ва механизмининг ескириши кузатилади бу еса уз навбатида ортицча вибрация келиб чициашига сабаб булади. Бугунги замонавий улчов воситалар ва контроллерлардан фойдаланган %олда ортицча вибрацияни аницлаш механизмларнинг иш режимини умумий дягностика имконияти вужудга келади. Донни цайта ишлаш тегирмонларида цурилмалар паралел ишлайди жараённи узлуксиз давом еттирган холда експлотатсия цилиш бугунги кунда долзарб хисобланади

Калит сузлар: ускуна ва машиналар, експлотатсия, эскириш, диагностика, бузилишлар, техник мониторинг, ишончлилик, датчик, контроллер. дастурлаш,

Озик овкат махсулотларига талаб ортиб бораётган дунёда ишлаб чикариш корхоналарининг урни бекиёсдур шу билан биргаликда хдркандай махсулот тайёр булиши учун бир неча етаплардан утади. Махсулот таёр булгунча майдалаш, кесиш саралаш навларга ажратиш, иситиш, совутиш ва шунга ухшаш технологик жараёнлардан утади бу вазифаларни еса курилма ва механизмлар бажаради хар кандай електр жих,озлари иш пайтида турли хил таъсирларга дучор булиб, носозликларни келтириб чикаради, шунинг учун електр машиналари ва механизмларининг самарадорлиги уларга техник хизмат курсатиш ва таъмирлаш тизимларининг мукаммаллиги билан белгиланади. Гарчи жорий техник хизмат курсатиш тизими одатда машиналарнинг яхши х,олатда сакланишини таъминласада, у етарли даражада мукаммал емас. Бу технологик жараёнларни тухтатувчи тусатдан бузилишларга, реставрация ва таъмирлаш харажатларининг ошишига, катта иктисодий ва екологик зарар келтирадиган бахтсиз х,одисаларга ва бошка бир катор салбий х,одисаларга олиб келади. Сунгги пайтларда ушбу муаммо мамлакатимиз учун тобора долзарб булиб бормокда, чунки куплаб сохдларда ускуналарнинг ескириши техник кайта жих,озлаш тезлигидан сезиларли даражада олдинда лекин вибратсия шовкинларни аниклаш борасида сезиларли ишлар килинмаган.[1]

Донни майдалаш курилмаларида вакт утиши билан тебраниш узгаришининг табиати ва кулами х,ар бир х,олат учун индивидуал булади маълум бир тебраниш жараёни катта микдордаги мух,им маълумотларни уз ичига олади, улардан фойдаланиш

INTERNATIONAL SCIENTIFIC-PRACTICAL CONFERENCE ACTUAL ISSUES OF AGRICULTURAL DEVELOPMENT: PROBLEMS AND

SOLUTIONS

JUNE 6-7, 2023

механизмлар ва машиналарнинг техник х,олатини диагностика килиш ва куплаб камчиликларни окилона бартараф етиш имконини беради. Вибрация турли сабабларга ега булган кузгалиш кучлари таъсирида содир булади. Айланадиган машиналарда кузгатувчи кучлар, биринчи навбатда, милларнинг айланиш жараёни билан боглик. Вибрацияни улчаш ва тадкик килиш объектлари, биринчи навбатда, подшипник корпуслари, валлардир. Шу билан бирга, турли сабабларга кура, машинанинг х,ар кандай елементи бундай объектга айланиши мумкин. Х,акикий тебраниш жараёни жуда мураккаб, чунки унинг барча деталлари машинанинг ишлаши давомида назорат ва урганиш мавзуси булиши мумкин. Тебраниш маълумотларига тегишли чекловлар одатда тебранишларни бошкариш объектлари ва нукталарини тартибга солишга тугри келади. Шундай килиб, аксарият лолларда тебраниш машина таянчларида учта ортогонал йуналишда бошкарилади: вертикал, горизонтал-кундаланг ва осий уц [2] Бундан ташкари вибрациянинг механизмлар ва курилмаларга каратилган турлари мавжуд бу турлар курилмаларни техник курикдан утказишда уларнинг х,олатини аниклаш ва диагностика килиш имконини беради [3]. Максимал рухсат етилган тебраниш киймати машиналарнинг куриб чикилаётган тури учун улчовларнинг бутун намунаси учун тебраниш интенсивлигининг максимал кийматларининг юкори бардошли чегараси сифатида аникланади; енг оддий х,олатда, бу киймат уни енг якин стандарт диапазонга яхлитлашдан кейин максимал кузатилган кийматга тенг булади. Куриб чикилаётган турдаги механизмлар буйича тебраниш интенсивлигининг максимал кийматлари А булсин, бу ерда / = 1, 2, ... n -механизмларнинг тартиб ракамлари. MA нинг уртача киймати, D кийматларининг огишлари ва стандарт огиш формулалар билан аникланади.

Вибродатчик: вибродатчиклар ишлайдиган ускунанинг тебраниш даражасини улчаш, улчов маълумотларини масофавий курилмаларга (ПЛС, ПС, конверторлар) узатиш ва баъзи лолларда урнатиш жойида тебраниш кийматини курсатиш учун ишлатилади. Сезгир елемент аналог чикич 4-20mA сигнал асосида ишлпйди улчаш чегараси (0-25 мм/с) експлотатсиянинг максимал температураси (-30-125 0С) частата оралиги (10-1000гз) Сенсор улчанган объектга темир магнит ёрдамида урнатилади, бу механик кучланиш, демагнетизация ва юкори ^ароратларга керамика ва неодим магнитларига караганда анча чидамли. Магнитнинг изоляцияланган корпус ичидаги жойлашуви унинг сенсор юзасидан ажралишини олдини олади, бу еса тебраниш параметрларини улчаш жараёнини сезиларли даражада осонлаштиради.

Сенсорни магнит мослама ёрдамида урнатиш куйидаги кетма-кетликда амалга оширилади:

• сенсор магнитли мах,камлагичли ёрдамида объектга урнатилади

• олинган аналог сигнал кабел ёрдамида ПЛК га узатилади

Улчов курилмаси объектга каттик махкамланиши керак акс х,олда улчов натижаларида хатоликлар булиши мумкин. Кабел сими изалиятсияланганлиги сабабли, кабелни бошка кабеллар ва утказгичлар билан кесиб утишга рухсат берилади. Кабелни тортиб ушлаб турадиган магнитга урнатилган сенсорни олиб ташлаш тавсия етилмайди.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC-PRACTICAL CONFERENCE ACTUAL ISSUES OF AGRICULTURAL DEVELOPMENT: PROBLEMS AND

SOLUTIONS

_JUNE 6-7, 2023_

1-расм VTV122-Типидаги вибродатчик

Энди бугдой донини кайта ишлаш ускуналарининг вибродиагностикасини математик модели ифодасини тахлил этиб чикамиз. Бошкариладиган объект сифатида мойли усимликларни, хусусан, бугдой донини, хар хил турдаги хом ашё ва якуний махсулотлар омборларини, ярим тайёр махсулотларни оралик саклашни бирламчи кайта ишлаш учун маълум технологик курилмалар (ускуналар) тупламидан иборат мураккаб комплекс сифатида куриб чикилади. Бошкарув объектининг кириш параметрлари сифатида хом ашёнинг модификациялари туплами-хар хил турдаги йигиш ва навларнинг мойли уругларидир. Назорат объектининг чикиши турли хил якуний махсулотлар - ва хар хил турдаги чикиндилар ва бошкалар. Оралик махсулот бу дон ва донларининг модификациясидир. Дискрет-узлуксиз технологик жараёнлар билан куриб чикилаетган жараенида асосий материал хом ашё, донни кайта ишлашнинг оралик ва якуний махсулотлари окимидир.

Шу билан бирга, юкорида санаб утилган асосий функцияларга куйидагилар киради:

- донни майдалаш мосламасининг техник холатини бахолаш;

- носозликларнинг жойлашишини ва локализациясини аниклаш ва аниклаш;

- донни майдалаш иншоотининг колдик ресурсини прогнозлаш.

Техник диагностика вазифалари шаклни намойиш килишни куйидаги ифода сифатида куриб чикилиши мумкин[1].

Вибродиагностиканинг асосий вазифаси - жихознинг мумкин булган техник холатини иккита кичик гурухга булишдир: тузатилган ва тузатилмаган. Кейинги вазифа агрегатнинг тебраниш холатига мос келадиган бир ёки бир гурух нуксонларнинг табиатини аниклашдан иборат булган диагностикалашдур. Вибрация диагностикаси вазифаларидан бири бу нуксонни эрта боскичда аниклаш ва вакт утиши билан унинг ривожланишини башорат килишдир. Олинган натижаларга асосланиб, жихознинг оптимал иш режими носозлик шароитида ва нуксонни бартараф етиш ва жихознинг ишлашини тиклаш технологиясида аникланади. Ташхис канчалик ишончли ва аник булса, жихозни тиклаш билан боглик харажатлар шунчалик паст булади [2].

INTERNATIONAL SCIENTIFIC-PRACTICAL CONFERENCE ACTUAL ISSUES OF AGRICULTURAL DEVELOPMENT: PROBLEMS AND

SOLUTIONS

_JUNE 6-7, 2023_

2-расм Електродвигателнинг вибродиагностикасини автоматлаштириш Биламизки бугдой донини майдаловчи курилмалари електродвигателлар ёрдамида харакатга келтирилади ва бу вибратсияга моил булган енг мухим овйект булиб хизмат килади ва бу жараёнда вибро датчик(улчов асбоби) оркали малумотлар олинади (дастурланувчи мантикий контрол) га узатилади хамда аналог сигнал ракамлига узгартирилади 3-расм GX Work2 дастурида Ladder мухандислик дастури оркали дастурлаймиз ва Sktool Инсон машина интерфейсига маьлумотни чикарамиз.

3-расм Вибродотчик учун Ladder дастури

ПЛС тиллари жуда оригинал ва компютерлар учун маълум булган дастурлаш тилларидан сезиларли даражада фарк килади. Стандарт ПЛС ишлаб чикувчиларини барча дастурлаш тилларини амалга оширишга мажбурламайди. Одатда кичик ПЛС ишлаб чикарувчилари бир нечта ёки битта тилни амалга оширадилар. Куп жихдтдан, у ёки бу дастурлаш тилидан фойдаланишнинг устуворлиги саноат ёки сохддаги тарихий анъаналарга боглик. Дастурлаш тиллари ва ПЛС моделини стандартлаштириш ПЛС учун дастурлаш тизимларини лойихдлаш билан шугулланувчи ихтисослашган фирмаларнинг пайдо булишига олиб келди, улар турли даражадаги дастурлаш тилидан машина тилига утишни таъминлайди: GX Work2 программасида Mitsubishi FX2N типидаги контроллерга дастур ёзилади бунда кирувчи аналог сигнал FROM буйруги билан К0,К1 портлардан кабул киламиз ва DIV буйруги оркали Ракамли сигналга айлантирилади.

Хулоса. Бу електр схемалари ва электроника элементларининг симуляция моделлари, шахсий компютерлар учун алгоритмлар ва дастурлар, турли хил вариантларни х,исоблаш имконини беради ва х,одисаларни тах,лил килиш ва башорат килишнинг самарали воситаси х,исобланади. ^урилманинг диагностика килишни моделлаштириш усулидан фойдаланиш элементларнинг математик тавсифининг мураккаблиги ва умуман

INTERNATIONAL SCIENTIFIC-PRACTICAL CONFERENCE ACTUAL ISSUES OF AGRICULTURAL DEVELOPMENT: PROBLEMS AND

SOLUTIONS

JUNE 6-7, 2023

тизимнинг ишлаши, шунингдек, катта хджмдаги маълумотларни кайта ишлаш зарурати

билан боглик. Электр юритмаларни моделлаштириш учун махсус дастурий таъминотни

ишлаб чикиш ва компютернинг х,исоблаш кувватини ошириш ушбу камчиликлардан

халос булиши мумкин.

REFERENCES

1. Юсупов Ф. Алиев О. Алгоритмы технической диагностики технологического процесса

2. размола зерна хлопчатника на основе нечеткой логики. ТЕХНИКА ТЕХНОЛОГИИ ИНЖЕНЕРИЯ. Международный научный журнал № 3.1 (05.1) / 2017. С. 68-70.

3. Барков, А.В. Вибрационная диагностика машин и оборудования. Ана- лиз вибрации / А.В. Барков, Н А. Баркова. - СПб.: Изд. центр СПБГМТУ, 2004. - 152 с.

4. Ширман, А.Р. Практическая вибродиагностика и мониторинг состоя- ния механического оборудования / А.Р. Ширман, А.Б. Соловьёв. - М.: Наука, 1996. - 276 с.

5. Каландаров П.И., Матьякубова П.М., Газиева Р.Т. Сушка и контроль влажности зерна и зернистых материалов. Ташкент, 2000, 179 с.

6. Kalandarov P.I, Sharifov H,Sh Automation of vibrodiagnostics of wheat grain processing equipment/ SCIENCE AND INNOVATION UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337 | SCIENTISTS.UZ

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.