Научная статья на тему 'БРОККОЛИ КАРАМИНИ ТАКРОРИЙ ЭКИН СИФАТИДА ЕТИШТИРИШНИНГ АМАЛИЙ ЖИҲАТЛАРИ'

БРОККОЛИ КАРАМИНИ ТАКРОРИЙ ЭКИН СИФАТИДА ЕТИШТИРИШНИНГ АМАЛИЙ ЖИҲАТЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Сельскохозяйственные науки»

153
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Брокколи / такрорий экин сифатида етиштириш / гул тўпламлари / нав ва дурагайлари / давлат реестри / ѐзги муддат / ўтмишдош экинлар / экиш муддати / экиш схемаси / ҳосилдорлиги / Broccoli / cultivation as a repeated crop / flower sets / varieties and hybrids / state register / summer period / previous crops / planting period / planting scheme / yield.

Аннотация научной статьи по Сельскохозяйственные науки, автор научной работы — Сирожиддин Қўшақович Қаҳҳоров

Мақолада брокколи карамини такрорий экин сифатида етиштиришнинг биологик хусусиятлари ва уни ўстириш технологиясини такомиллаштиришга эътибор қаратилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

The article focuses on biological characteristics of growing broccoli cabbage as a repeated crop and improvement of its growing technology.

Текст научной работы на тему «БРОККОЛИ КАРАМИНИ ТАКРОРИЙ ЭКИН СИФАТИДА ЕТИШТИРИШНИНГ АМАЛИЙ ЖИҲАТЛАРИ»

БРОККОЛИ КАРАМИНИ ТАКРОРИЙ ЭКИН СИФАТИДА ЕТИШТИРИШНИНГ АМАЛИЙ ЖИХДТЛАРИ

Сирожиддин ^ушакович ^ахдоров

ТошДАУ Самарканд филиали магистранти sirojiddinqahhorov14@gmail.com

АННОТАЦИЯ

Мацолада брокколи карамини такрорий экин сифатида етиштиришнинг биологик хусусиятлари ва уни устириш технологиясини такомиллаштиришга эътибор царатилган.

Калит сузлар: Брокколи, такрорий экин сифатида етиштириш, гул тупламлари, нав ва дурагайлари, давлат реестри, ёзги муддат, утмишдош экинлар, экиш муддати, экиш схемаси, хосилдорлиги.

ABSTRACT

The article focuses on biological characteristics of growing broccoli cabbage as a repeated crop and improvement of its growing technology.

Keywords: Broccoli, cultivation as a repeated crop, flower sets, varieties and hybrids, state register, summer period, previous crops, planting period, planting scheme, yield.

Такрорий экин сифатида брокколини етиштириш технологияси гулкарам етиштириш технологиясига ухшаш. Аммо узига хос агротехнологияси билан ажралиб туради. Брокколи карамининг Узбекистан шароитида такрорий экин сифатида етиштириш учун унинг серх,осил, махдллий ицлим шароитларига мослашган нав ва дурагайларини танлаш ва уларни етиштириш технологияси асосий элементларини ишлаб чициш мух,им ахдмият касб этади. [4]

Мацбул нав ва дурагайлар. Брокколи карамини такрорий экин сифатида етиштириш учун давлат реестрига киритилган ва истицболли дурагайлари: Фиеста F1(2005), Маратон (2009), Айронмен (2010), Тибурон (2011), Гераклион (2014), Наксое (2015), Агасси (2016), Атлантис F^ Кванта(2018), Bataviya F1, Covina F1, Malibu F1, Beoumont F1, Lucky F1; Coronado F1; Hallmark F1; Belstar F1; Strombili F1и Partenon F1, киритилди.[6]

Кучатларни устириш. Брокколи такрорий экин сифатида экилганда совуц тушгунга цадар иссиц даврдан тулиц фойдаланиш учун унинг кучатларини кучатли усулда устириш керак. Бунда кучатларни экиш уларда 4-5 та чин барглар шаклланганда(бунга кучатлар уругидан униб чиццандан сунг 25-30 кун утгач эришилади) амалга оширилади. Кучатларни

October 5-6

391

устириш жараёнида хароратнинг кутарилиши содир булади ва унинг юкори даражада булиши совукка чидамли экинлар учун нокулайдир. Шу сабабли устирилаётган кучатлар шароитига алохида эътибор берилиши хамда уларни парвариш килиниши зарурдир.

Т/» W ' vy \J

Кучатларни брокколи усимлиги етиштириладиган ер майдони яцинида тайёрлаш максадга мувофикдир. Кучатларни экишга тайёрлаш май охири-июнь бошларида бошланади. Кучатларни 6х6 см булган улчамли кассеталарда ёки очик кучатзорда устирилади.

Кассеталар 1 кисм чириган гунг ва 1 кисм унумдор тупрокдан иборат булган аралашмасининг 1м га кг хисобида: суперфосфат 2,0-2,5, мочевина 1,0-1,5 ёки аммиакли селитраси - 1,8-2,0, олтингугурт ёки хлорли калий 0,0-0,8, олтингугурт магний - 0,2-0,3 кушилган субстрат билан тулдирилади.

1-расм Такрорий экин учун брокколи карами кучатларини касеталарда етиштириш

October 5-6

392

Очиц кучатзорлар кенглиги 0,8-1,2 м булган чуцур булмаган хандак шаклида булади. Кучатзорлар орлицларида 40-50 см кенгликда утиш учун йулаклар цолдирилади. Кучатзорнинг хар квадрат метрига экинзорга 8-10 кг чириган гунг, 3040 г суперфосфат ва 20-25 г хлорли калий солинади. Солинган махаллий ва минерал угитлар тупроц билан аралаштирилади ва 15-20 см чуцурликда юмшатилади ва текисланади. Уруглар цаторли усулда сепилади, цаторлар орасидаги масофа 6-10 см, уруглар цаторда хар 2-3 см оралигида сепилади. Уругларни сепиш чуцурлиги 1-1,5 см ва 1 м2 га 2-2,5 г уруг сепилади. Кучатларни етиштириш учун 1 га майдонга 250300 г уруг сепилади. Экилгандан сунг лейкалар билан сугорилади. Тупроц намлиги яхши сацланиши учун кучатзор тупроги мульчаланади. Мульча сифатида майда чириган гунг, ёгоч ципиги (1 см цалинликда) ёки эски полиэтилен плёнка ва бошцалардан фойдаланиш мумкин. Уруглар униб чиццандан кейин олиб ташланади. Уруглар, кучатлар ерга экилишидан 30-40 кун аввал сепилади. [3]

2-расм. Такрорий экин учун брокколи карамини очиц майдонда кичик парникларда

етиштириш

Усимликни экиш муддатлари ва жойлаштириш схемаси.

October 5-6

393

EpoKKonH coByKKa nugaMnu ycuMnuK Ba öomnacuHHHr maranaHumu ynyH энг axma xapopaT 16-180C. EyHgaH ypTana cyTKanuK x,apopaT cemaöpHHHr hkkhhhh apMH Ba OKTaöpHHHr öhphhhh apMuga öynagu. x,ochhhh Hurum KynaT экнпгaнgaн cyHr 80-90 KyH yTran öomnaHumu Ba y öup oh gaBoM sthmuhh xucoöra onuö, KaHTapMa экнн KynaTHHH экнmнннг энг axmu экнm MyggaTH uronb oMuHHHr ypTacugup. JaKpopuH экнн cu^araga opoKKonuHH экнmнннг cyHrru Hyn KyHunaguraH MyggaTH 5 aBrycT xucoönaHagu. Мaзкyp caHagaH KeHuH экнm KumnoK xy^anuK aManueTHHH kohhkthp aguraH x,ocun onumHu TabMHHnaMafigH.

KynaraapHH экнm ongugaH ganaHH KaTop opanaTuö, cyткaнннг ca^KHH BaKTuga (кyнgyзгн 16 gaH cyHr) cyropunagu. KynaraapHH onguHgaH TaepnaHraH ^yKypnuru 15-20 cm öynraH HyKypnanapra экнпagн. Экнmga ycuMnuKHH öupuHHH öapruHHHr öaHgurana öynraH khcmh nyKypnara TymypunHÖ, ungu3 th3hmh TynpoK öunaH KyMunagu. Kynaraap yTKa3unraHgaH cyHr ynap axmu lyramu ynyH cyropum aManra omupunagu Ba xap 2-3 кyнga 2-3 MapTa TaKpopnamgu.

EpoKKonu тaкpopнн экнн cu^aTuga Ky^naHunraHga, yHHHr KynaraapuHH yткaзнm 70x30 cm cxeMacuga ^oHnamrapum кеpaк. EyHga 1 reKTapra 47619 ycuMnuK ^oHnamrapunagH. [3]

3-pacM 3kum cxeManapuHu ymam wapaeHu

YcuMRUHRapHU napeapum kurum нккн MapTa o3HKnaHTHpHm,cyropHm KaTop opanapugaru Ba KaTopgaru ycHMnHKnap opacugaru TynpoKHH roMmaium xaMga yHH yromHH y3 HHura onagu.

YcHM^HKnap KaTopnap opanapuga TyraTumuö кетгyнгa Kagap KaTop opanap 3-4 MapTa кyпbтнвaцнa KunuHagu. Ey umnap cyropumgaH cyHr TynpoK eranraHga aManra omupunagu. fflyHgaH cyHr 3apyp öynraHga Hнpнк öerom yraapgaH TO3anaHagu. ^aTopHH TynpoK MMmaium öunaH öupra yHH ycuMnuKnap noacura yrom нккн MapTa aManra omupunagu, öyHga öhphhhhch Kynaraap экнпraнgaн кyнgaн нккн xa^Ta yTran Ba hkkhhhhch эca öupHHHHcugaH cyHr нккн xa^Ta yTran.

EpoKKonu TaKpopuH экнн cu^araga экнпгaнga oKÖomnu KapaMra HucöaTaH öupKaHna KynpoK cyropunagu. MogoMHKH

October 5-6

394

TaKpopuH 3KuHnap вeraтaцнacн xapopaTHuHr öoc^HHMa-öoc^HH nacaHumuga cogup 6ynap экан ynapHu BereTauua gaBpuga 6om Tyrymuga cyropum 6up TeKucga 6ynu6, Te3namTHpHnMaögH. ch30t cyBnapu ^y^yp ^ofinamraH Tynpo^napga xap 6-8 KyHga Ba ynap caT^H a^uH 6ynraH Tynpo^napga эca 9-12 KyHga cyropunagu. OKTa6p& ypTanapuga cyropum TyxTaTunagu. By3 Tynpo^napga ®aMH 12-14, yrao^ Tynpo^napga эca- 8-10 MapTa cyropunagu. rynKapaMnapgaH ^ap^nu paBumga 6poKKonu 6omnacuHH o^To6gaH ca^namra 3XTue^ ny^gup, 6y ycнмnнкпapнн napBapumnapuga ^yn Me^Hara cap^uHu KaMaHrapagu.^]

4-pacM. YcuwnuKnapHu napeapum Kunum

X^ocunHu üuzum. fflaKnnaHraH HupuK 6omnanapga ryHnanap x,anu MaHga 6ynu6, eHunMaH 3uh 6ynraHga MapKa3uH 6omnaHu Kecumra Kupumunagu. BpoKKonugaru 6omnaHuHr TOBap apo^nunuK gaBpu ^yga ^uc^a. 2-3 cyTKa yTraHgaH KeHuH ryHnana6

Z-' XJ vy f—" \J r I 1 \J

onuna 6omnaHgu Ba ycuMnuK rynna6, ucTetMonra apo^cro 6ynagu. TaKpopuH xocun onum y^yH ycuMnuKHu ca^namga Ha^a^aT MapKa3uH 6omna 6anKu 6up HenTa nacTga ^oHnamraH 6omnanapHu xaM Kecum KepaKgup. Arap ynap ^ongupunca 6apu6up KaTTa ynnaMra эpнmмaH rynnamra yTagunap Ba 6yHuHr Hara^acuga nacTKu 6omnanap yca onMaHgunap

03yKaBuH ^ucmu 6omnacu, HyroHnamraH 3Tnu noacu Ba yHuHr ynKu moxnaHraH ryHHanu ^ucMnapu xuco6naHagu. BomnaHu Kecum Ba^Tuga 6apruHu muKacTnaMacnuK ^yga MyxuMgup, nyHKu KecunraH 6apr 6y eH ToMoHnapHuHr KeHuHru xocun Tyn^uHuHu xocun Hy^oranumura onu6 Kenagu.

AcocuH noa 6omnacu KecunraHgaH cyHr ycuMnuKnapga kuhuk ynnaMnu 6omnanapra эra eH HoBganap maKnnaHagu. By Ken Ky3ra ^agap gaBoM 3Tumu MyMKuH, MogoMuKu ycuMnuK yHnanuK Kynnu 6ynMaraH coBy^napra nugaMnugup.

Arap ycuMnuKnap ^aHgaHgup ca6a6ra Kypa rynna6 ro6opca xaM 6apu6up ynapga Tynu^ eTunMaraH axmu 6omnaHu maKnnaHTupum MyMKuH. ByHuHr ynyH 6apna rynnaraH noanapHu Kecum Ba myHuHrgeK ycu6 TapBa^aHnaMaraH oB^aTra apo^cu3 6ynraH 6omnanapHu onu6

October 5-6

395

Tamnam KepaK. EomnanapHH HuFum MyggaTHHur yTumuHHHr OomnaHFHH gaBpHga(6at3H 6up FyHnanapga rynTo^uOapraap neraapu KypuHumu Ba 6ab3HnapHHH Kypu6 Konumu Ky3aTHnagu)6omHa oBKaraaHum ynyH apoK^u Oynagu, aMMo TatMH Metepuga OynMaHgu .

YcHMHHKHHHr MapKa3uH Oomnacu KecunraHgaH cyHr cyFopunagu Ba o3HKnaHTHpunagH. OpagaH 6up eKH 6up apuM xa^Ta yTraHgaH cyHr eH HoBganapugaH aHru xocunHH HuFumTupum MyMKHH.

HHFunraH Oomnanap 2-3 cyTKa gaBoMHga ToBap ch^THHH y3rapTHpMaH caK^aHagu, KeMuHHanuK эca cynuHgu Ba capFaagu. fflyHHHr ynyH ynapHH gapxon ucTetMon Kunum eKH My3naTu6, My3naTKHH KaMepacuga caK^am KepaK. [2]

5-pacM. XpcunHu üuzum.

REFERENCES

1. AHgpeeB M.M., - OBo^ogcrao. M.2002.

2. ApunoBa ffl.P. - EpoKKonu Ba Oproccenb KaKpaMH eramrapum. T., 2021.

3. EonTaeB M.A., AcaToB ffl.H. - TaKpopuH экнн cu^aTuga OpoKKonuHH eTumTupum TexHonoruacu OyHuna TaBcuaHoMa. T., 2019.

4. EanameB H.H., - Ca63aBoTHHnuK. T.,1977.

5. OcroHaKynoB T.Э.,Зyeв B.H., ^ogupxy^aeB 0.^.-Ca63aBoTHHnuK.T.,2018.

6. EpoKKonu KapaMHHHHr (brassica botrytis subsp.italica) axaMuaTH Ba eTumTupumHHHr aManuH ^uxaraapu C.T.CaHaeB - K.x.^.g., go^HT, ^.C.^axxopoB -MarucTp, Tom^Ay CaMapKaHg ^Hnuanu

October 5-6

396

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.