CC BY
208JffiTALQINVA 1
\-/TADQIQOTLAR No4 2022
«Cl
ilmiy-uslubiy jumaU
ROSTIT ATVr^'Trrr «T1VF IVf ATFlVf ATTIRA fiARST ARTTÏA FAI^TTT TATTV
BOSHLANG'ICH SINF MATEMATIKA DARSLARIDA FAKULTATIV
#
>
MASHG'ULOTLARNING AHAMIYATI
§ i>*
Norkulova Dilorom Oybekovna
Buxoro Davlat Universiteti Maktabgacha va boshlang'ich ta'lim fakulteti talabasi https://doi.org/10.5281/zenodo.7258331
ä#5a > j m+i
Annotatsiya: Ushbu maqolada boshlang'ich sinf matematika kursida fakultativ mashg'ulotlarni o'tkazishning ahamiyati haqida fikr yuritiladi. Buning uchun fakultativ mashg'ulotlarni tashkil etish va o'tkazish bilan bog'liq bo'lgan omillarga to'xtalib o'tildi.
Kalit so'zlar: fakultativ mashg'ulot, ekskursiya, konsultatsiya , fan to'garaklari, ixtiyoriy ta'lim shakli.
* : 1 -
Ma'lumki, darslarda o'qituvchining barcha o'quvchilar bilan 45 daqiqa davomida shug'ullana olmayotganligi hozirgi ta'lim amaliyotining eng katta kamchiligi hisoblanadi. Bu kamchilik ortidan esa past o'zlashtiruvchi o'quvchi
»
umrbod savodsiz bo'lib o'tishi, yoxud a'lochi o'quvchilarning past o'zlashtiruvchilar
safiga tushib qolishiga olib keladi. Ayniqsa, boshlang'ich sinflarda bunday holatning
kuzatilishi o'quvchi hayotining poydevorini xato qo'yilishiga sabab bo'ladi. Shu
sababli ham ta'lim jarayonida darslar bilan chegaralanib qolmay sinfdan tashqari
mashg'ulotlarni tashkil etish ham maqsadga muvofiq bo'ladi. Fan to'garaklari,
. . „, .. , , , ............
ekskursiya, konsultatsiya, fakultativ mashg'ulotlar shular jumlasidandir. Ayniqsa,
J s J s ^J ^ 1 s
fakultativ mashg'ulotlarni o'tkazish fanlardan o'zlashtirilayotgan bilimlarning mustahkamlanishiga sabab bo'ladi.
Fakultativ mashg'ulotlarni o'tkazish o'quvchilarning qiziqish va iqtidorlarini bilib olishga, fanlar doirasida darslik materiallaridan tashqari boshqa materiallarni
m
ko'rib chiqishga imkon yaratadi. Boshlang'ich sinf matematika darslarida fakultativ mashg'ulotlarni o'tkazilishi darslikka kiritilgan o'quvchilar o'zlashtirishida muammoga duch keladigan tushunchalarni oson o'zlashtirishlariga yordam beradi. J-jt Bunday tushunchalar sirasiga kasr va ulush, murakkab masalalar, koordinata o'qi, yuza kabi mavzularni kiritishimiz mumkin.
Boshlang'ich sinf matematika darslarida fakultativ mashg'ulotlarni tashkil etish
4 1 > ^^ "1 >
va o'tkazish quyidagi omillar bilan bog'liq:
1. Fakultativ mashg'ulotlar rejasi sinfda o'tiladigan matematika darsi
mavzulari bilan uzviy bog'liq holda tuziladi. Natijada matematika kursidan
o'tiladigan mavzular mazmuni to'ldiriladi va rivojlantirilib, bilimlar
_______• 1......____..........^ • i.
chuqurlashtiriladi. O'zlashtirish murakkab bo'lgan tushunchalar boshqa tushuntirish
31><}>
^ g ^ QP „ V Q ^ > ,
h ^
JffiTALQINVA *<il]
\-#TADOIQOTLAR Nod 2022
№4 2022
ilmly-uslubty juniali
miiif-iwuuif juiiian
usullarida ko'rib chiqiladi. Matematika o'qituvchisi matematika dasturi asosida,
pedagogik kengash qaroriga muvofiq reja ishlab chiqadi va shunga asoslanib mashg'ulotlarni o'tkazadi.
2. Boshlang'ich sinf matematika darlarida o'tkaziladigan fakultativ mashg'ulotlar sinfda o'tiladigan asosiy matematika darsi bilan sinfdan tashqari ishlar o'rtasidagi birlikni saqlashga xizmat qiladi.
3. Boshlang'ich sinf matematika darslarida o'tkaziladigan fakultativ mashg'ulotlar sinfdan tashqari o'tkaziladigan boshqa mashg'ulotlarga nisbatan qat'iy
1 J> w N j.
yo'nalish bo'lib, unda matematikaga oid bilimlar kengaytiriladi, o'quvchilar
o'zlashtirish ko'rsatkichini yaxshilash asosiy vazifa sifatida qaraladi.
4. Mashg'ulot davomida o'quvchilar topshiriqni mustaqil bajarishga undaladi va ko'mak berib boriladi.
5. Fakultativ mashg'ulotlarda o'quvchilar darsdagi kabi baholanmaydi. Ularga rag'bat sifatida turli rag'bat kartochkalardan foydalaniladi. Eng ko'p rag'bat
Vn rf n It^o r\ 1 rro n t to mnolin-'nl A+/in fo r\\ 1 n I'ili rr»l/ a+rrn-n a'^iiit t/^Iti Inr p 1111 frv m rvm rl on
kartochka olgan va mashg'ulotda faol ishtirok etgan o'quvchilar sinf tomonidan
>
*
olqishlanadi.
6. Fakultativ mashg'ulotlar ixtiyoriy ta'lim shakli bo'lganligi uchun ta'lim muassasalarida qaysi fandan , necha soat fakultativ mashg'ulot o'tkazilishi pedagogik
kengash va metod birlashma qaroriga muvofiq belgilanadi.
7. Boshlang'ich sinflar matematika darslarida innovatsion texnologiyalar-dan foydalanish o'quvchilarning mashg'ulotlarga yanada qiziqishlari, faollashishlari uchun sabab bo'ladi. Shu bilan birga maktabdan tashqari jarayonda ham o'z ustida ishlashga undaydi.
Xulosa qilib aytganda, ta'lim amaliyotini sifatli va samarali tashkil etish uchun
hamda o'quvchilarning o'zlashtirish ko'rsatkichlari yuqori bo'lishi uchun fakultativ mashg'ulotlardan foydalanish zarur. Bu yordamchi shakllar o'quvchini mustaqil fikrlashiga, o'z ustida ko'proq ishlashiga, fanni to'liq va yaxshi o'zlashtirishiga yordam beradi.
»' J I
Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati:
1. X.Xodjayev. Umumiy pedagogika nazariyasi va amaliyoti. Darslik. -
J-jt
T on i h
T."Sano standandart"nashiriyoti. 2017.
2. R. Mavlonova "Pedagogika" T., "O'qituvchi" 2004 y
3. M.To'xtaxo'j ayeva "Pedagogika" T., "O'qituvchi" 2010 y
4. Axmedova M.E Pedagogika nazariyasi va tarixi" o'quv qo'llanma T:2011 "Tafakkur bo'stoni" nashriyoti
5. Aziza Asatova. (2022). Ta'lim muassasalarida yordamchi ta'lim shakllari. Scientific progress
>q ] q ]> >
12 [U
L> * jJ ■
