Научная статья на тему 'БИР ЁШГАЧА БЎЛГАН ЧАҚАЛОҚЛАР НАФАС АЪЗОЛАРИ КАСАЛЛИКЛАРИДА КУЗАТИЛАДИГАН МОРФОЛОГИК ЎЗГАРИШЛАР'

БИР ЁШГАЧА БЎЛГАН ЧАҚАЛОҚЛАР НАФАС АЪЗОЛАРИ КАСАЛЛИКЛАРИДА КУЗАТИЛАДИГАН МОРФОЛОГИК ЎЗГАРИШЛАР Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
288
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
Болалар / грипп / пневмония / дистрофия / ателектаз / эмфезема / бактериологик / цитологик / гистологик. / Children / flu / pneumonia / dystrophy / atelectasis / emfezema / bacteriological / cytological / histological.

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — S. Xaqnazarov, M. O'Roqov

Бу мақолада Навоий вилояти патологик анатомия маркази бюросида 2019-2021 йилларда ўлик келган бир ёшгача пневмопатиялар бор мурдаларнинг ўлим тарихи маълумотлари ретроспектив тахлил қилинди. Тадқиқотда бир ёшгача бўлган болалар ўлими орасида эрта неонатал давр (28 кунгача) бўлган болалар ўлими 45% ташкил этди. ЎРВИ, пневмопатиялар сабабли ўлим тарихларида бактериал инфекциялар ўстун туриб, улар орасида klebsiella pneumonia етакчи ўринни эгалаган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о здоровье , автор научной работы — S. Xaqnazarov, M. O'Roqov

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

MORPHRLOGICAL CHANGES OBSERVED IN DISEASES OF THE RESPIRATORY ORGANS IN BABIES UNDER ONE YEAR OLD

This article retrospective analysis of data on the history of death of corpses with pneumopathies under one year old who came dead in 2019-2021 at the Bureau of the Center for pathological anatomy of the Navoi region. Among the deaths of children under one year of age in the study, the mortality of children with an early neonatal period (up to 28 days) was 45%. In the history of death due to Orvi, pneumopathies, bacterial infections have stood still, among which klebsiella pneumonia has bent the leading position.

Текст научной работы на тему «БИР ЁШГАЧА БЎЛГАН ЧАҚАЛОҚЛАР НАФАС АЪЗОЛАРИ КАСАЛЛИКЛАРИДА КУЗАТИЛАДИГАН МОРФОЛОГИК ЎЗГАРИШЛАР»

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 7 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

БИР ЁШГАЧА БУЛГАН ЧАЦАЛОЦЛАР НАФАС АЪЗОЛАРИ КАСАЛЛИКЛАРИДА КУЗАТИЛАДИГАН МОРФОЛОГИК УЗГАРИШЛАР

Хакназаров Сухроб Саиткулович Уроков Музаффар Норкул ^ли

Навоий Давлат Педагогика институти Тиббиёт факултети. Умумий тиббий фанлар кафедраси https://doi.org/10.5281/zenodo.7297903

Аннотация. Бу мацолада Навоий вилояти патологик анатомия маркази бюросида 2019-2021 йилларда улик келган бир ёшгача пневмопатиялар бор мурдаларнинг улим тарихи маълумотлари ретроспектив тахлил цилинди. Тадцицотда бир ёшгача булган болалар улими орасида эрта неонатал давр (28 кунгача) булган болалар улими 45% ташкил этди. УРВИ, пневмопатиялар сабабли улим тарихларида бактериал инфекциялар устун туриб, улар орасида klebsiellapneumonia етакчи уринни эгалаган.

Калит сузлар: Болалар, грипп, пневмония, дистрофия, ателектаз, эмфезема, бактериологик, цитологик, гистологик.

МОРФОЛОГИЧЕСКИЕ ИЗМЕНЕНИЯ, НАБЛЮДАЕМЫЕ ПРИ ЗАБОЛЕВАНИЯХ ОРГАНОВ ДЫХАНИЯ У ДЕТЕЙ В ВОЗРАСТЕ ДО ОДНОГО ГОДА

Аннотация. В данной статье проведен ретроспективный анализ данных по истории смерти трупов с пневмопатиями в возрасте до одного года, поступивших мертвыми в 2019-2021 годах в бюро Центра патологической анатомии Навоийской области. Среди смертей детей в возрасте до одного года в исследовании смертность детей с ранним неонатальным периодом (до 28 дней) составила 45%. В истории смертности от ОРВИ, пневмопатий бактериальные инфекции замерли на месте, среди которых лидирующую позицию заняла клебсиеллезная пневмония.

Ключевые слова: Дети, грипп, пневмония, дистрофия, ателектаз, эмфезема, бактериологический, цитологический, гистологический.

MORPHRLOGICAL CHANGES OBSERVED IN DISEASES OF THE RESPIRATORY ORGANS IN BABIES UNDER ONE YEAR OLD

Abstract. This article retrospective analysis of data on the history of death of corpses with pneumopathies under one year old who came dead in 2019-2021 at the Bureau of the Center for pathological anatomy of the Navoi region. Among the deaths of children under one year of age in the study, the mortality of children with an early neonatal period (up to 28 days) was 45%. In the history of death due to Orvi, pneumopathies, bacterial infections have stood still, among which klebsiella pneumonia has bent the leading position.

Keywords: Children, flu, pneumonia, dystrophy, atelectasis, emfezema, bacteriological, cytological, histological.

КИРИШ

Муаммонинг долзарблиги: ЖССТ маълумотларига кура дунё тиббиёт сохасида болалар улими энг асосий муаммолардан бири булиб келмокда. Бугунги кунда болалар улими даражаси 1000 та тирик тугилган болаларда 15,6% тугри келишига карамасдан болалар тугилиши курсаткичи жуда паст , яни 9,1% ташкил килмокда. Жумладан 5 ёшгача болалар улим курсаткичи Узбекистонда 2018 йилда 9,8 минг нафарни ташкил килмокда.[1] Чунончи, болалар (5 ёшгача) улими коэффициенти Россия Федерациясида 7

БС1ТЖСТ ЛЖБ ЖЖОУАТЮЖ

ШТЕКМАТЮМЛЬ 8С1БОТ1Р1С ГОШ1ЧАЬ УОШЫБ 1 188иБ 7 иШ-2022: 8.2 | КБК 2181-3337

%, А^Шда 6,9%, Буюк Британияда 4,4%, Франция ва Германияда 3,6%, Жанубий Кореяда 2,6%, Швеция ва Японияда 2,4%, ни ташкил этган [2]. Ривожланган мамлакатларда болаларда бронхопневмония асорати тахминан 6% лолларда учраса, кукрак ёшидаги ва 6 ойгача булган болаларда эса бу асорат даражаси 4 баробар куп кузатилади. [3-7]

МЕТОД ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Янги тугилган чаколоклар орасида касалланиш ва улим курсаткичида етакчи уринни нафас олиш аъзоларидаги пневмопатиялар ташкил килади, бу эса вактдан олдин тугилган чаколокларда учрайди. [4] Тошкент шах,рида тусатдан улиш синдроми 76,5% лолларда 1-6 ойлик болалар орасида кузатилди. Йилнинг совук фаслида (ноябр, декабр) ойларида бундай улим х,оллари купрок кузатилади. [5] Купрок экстрагенитал патология (камконлик, ОРВИ, Rh-иммунизация) ли ва огирлашган акушерлик анамнези булган оналардан вактидан олдин тугилган чакалокларда пневмопатиялар ривожланади. Нафас аъзолари касалликлари улим сабаби курсаткичи буйича бешинчи уринни (4,1-4,2 %), болалар орасида эса иккинчи уринни (16,6%) эгаллайди. Нафас аъзолари касалликлари орасида катта муаммоларга сабаб булувчи яна бир нечта касалликлар бор. Буларга упканинг интерстициал касалликлари, муковисцидоз, нафас етишмовчилиги, уйку апноэ синдроми, упка сили ва юкори нафас аъзолари касалликлари киради. [6] Навоий шах,ри ва Навоий вилояти паталогик анатомия маркази маълумотларига кура, охирги 3 йил орасида чакалоклар пневмопатияси билан касалланиб улим кузатилган болалар тенденцияси аникланди.

Тадкикот максади: Бир ёшгача булган чаколоклар нафас аъзолари касалликларида ички аъзоларида руй берадиган морфологик узгаришалар ва улим сабабларини урганиш.

Тадкикот материаллари ва усуллари: Кузатув материаллари Навоий вилояти патологик анатомия маркази бюросида 2019-2021 йилларда улик келган бир ёшгача пневмопатиялар бор мурдаларнинг улим тарихи маълумотлари ретроспектив тахлилари асосида урганилди.Текширувга 40 та бир ёшгача булган болалар улим тарихлари олинди. Чацалоцлар упкаси, 1 ойлик давр. Штангенциркуль ёрдамида трахеа ва бронхларни улчамини олиш.

Урганиш кулай булиши максадида гурух,чаларга булиб олинди.1-гурух,ча- тугилгандан-28 кунгача булган болалар, 2-гурух,ча-1-6 ойлик болалар, 3-гурух,чага 6 ойликдан-1 ёшгача булган болалар улим тарихлари олинди. Жинс буйича фарк кузатилди яни угил болалар 25 нафар (63%), киз болалар 15 нафар (37%) ташкил этди.

ТАДЦЩОТ НАТИЖАСИ

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 7 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

Текширув натижалари: Тадкикот учун барча беморлардан (упка, бронхлар, юрак, буйрак, жигар, мия ) кисмларидан олинган патанатомик материаллари бактериологик, цитологик, гистологик текширувлардан утказилган. Текширувдаги беморларни вафот этган даври буйича ажратилганида 1-3 кунда вафот этганлар:11 нафар (27,5%), 4-28 кунгача эса 7 нафар (17,5%) ни, 1-6 ойлик болалар 12 нафар (30%) ни, 6-12 ойлик эса 10 нафар (25%)ни ташкил килди. Бундан ташкари болаларни тана вазни, боланинг тугилиши, овкатланишининг табиати, клиникага киришдан олдин касалликининг давомийлиги ва окибати, она томонидан булган сабаблар инобатга олинган. Олинган патанатомик материаллар бактериологик тахлилида уткир икки томонлама пневмония ташхиси хамма беморларда аникланган. Шулардан вирусли пневмония 9 нафар (22,5%) болаларда, бактериал пневмония 26 нафар (65%)ида, вирус-бактериал пневмония эса 5 нафар (12,5%) бемор болаларда аникланди. Бактериал инфекцияларнинг патогенларидан klebsiella pneumonia 21 та энг куп топилган. Pseudomonas aeruginosa (7та), Proteus mirabilis (5 та), Streptococcus viridans (2 та), Enterobacter aerogenes (3 та), ва аралаш инфекциялар kl. pneumonia + Ps. aeruginosa (2 та), вирусли патогеннинг турини аниклаш имкони бумаган. Барча болаларда жигарида дисиркулятция, дистрофия ва ялигланиш хос узгаришлар аникланди. Айникса, хамма бемор болаларни упка-бронхлар тукимаси цитологик текширилганида упка тукимасида кон айланишнинг бузилиши, упканинг интерстициал тукималарига зарар етиши, пневмопатияларга хос булмаган асоратларни тез ривожланиши, морфологик узгаришлари аникланди. Гистологик жихатдан упка тукимаси ялигланиш марказидан кон кетишлар, упка тукималари алвеолаларида сероз-геморагик экссудат, эритроцитлар, алвеолалар макрофагларни борлиги аникланди. Микроскоп билан текшириб курилганида упканинг зарарланган жойларида ателектазлар ва эмфеземага хос тарзда шишиб кетган респиратор бронхиолалар ва алвеолалар топилади.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 7 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

МУ^ОКАМА

Капиллярларда кон димланиб туриб колгани кузга ташланди ва ателектаз бор жойларда х,ам, упка шишиб турган жойларда х,ам гиалин мембраналар борлиги аникланди. ^он реологиясини бузилиши нафакат упка тукимасида, балки марказий асаб тизими, ички органлар сероз ва шиллик пардаларида тулик конлик- стаз топилди, кон томир атрофида, мия тукималарида хар хил периваскуляр ва прецилуляр шишларнинг кучайганлиги аникланди. Эрта чаколоклик даврида болалар улимининг сабабларига она томонидан буладиган турли сабаблар, жумладан:

1) х,омиладор аёлнинг хдддан ташкари хдракатсиз тарзда хдёт кечиргани;

2) тугрук махдлида калла ичига зарар етгани;

3) когонок сувлари ёки кон лахталари аспирасияси туфайли нафас бугилиши, (асфиксия);

4) киндикнинг х,омила буйнига уралиб колиши натижасида она корнида юз берадиган х,омила гипоксияси;

5) упканинг ривожланиш нуксонлари анамнестик маълумотлари асосида аникланган.

ХУЛОСА

Шундан хулоса киламизки, бир ёшгача булган болалар улими орасида эрта неонатал давр (28 кунгача) булган болалар улими 45% ташкил этди. Бунга асосан бунга уткир юкумли касалликлар (грипп, пневмония ва тугма юрак нуксонлари), йулдошнинг олдинда жойлашувидан она ичи асфиксияси, йулдошнинг инфаркти, унинг кучиши, киндик тизимчасининг тугунсимон богланиши, сикилиши ёки буйин атрофида уралиб колиши сабаб булиб х,исобланган.

УРВИ, пневмопатиялар сабабли улим тарихларида бактериал инфекциялар устун туриб, улар орасида klebsiella pneumonia етакчи уринни эгалаган.

Текширувдаги бемор болаларда упка-бронх тукималари гистологик, цитологик текширилганида упка-бронх тукималарида кон реологиясини бузилиши тулаконлик, шиш, алвеолалар деворида гиалин мембраноз шаклланган.

REFERENCES

1. Сатвалдиев Рахимжон Хасанович, Ешниязов Джамшид Джахангирович, "Узбекистон статистика ахборотномаси" илмий электрон журнали.2019 йил, 2-сон.

2. https://population.un.org/wpp/Download/Standard/Interpolated/ БМТнинг Ах,олишунослик булими расмий сайти.

3. Самсыгина Г.А,Козлова Л.В. Пневмония. Педиатрия. Национальное руководство.М: Геотар-Медиа, 2009; 119-139.

4. Султонов.Р.К, Содикова.З.Ш. Бир ёшгача булган чаколокларда упка бронхларининг постнатал онтогенетик ривожланиш курсаткичлари.// Услубий тавсиянома. Узб Рес Согликни саклаш вазирлиги илмий фаолиятига мувофиклаштириш27.04.2022. 8-п/394 Тошкент-2022.

5. М.С.Абдуллахужаева. Паталогик анатомия. II-кисм. Тошкент-2012 й.

6. Нафас аъзолар касалликлари: хавфли окибатлардан профилактика ва даво чораларигача. Хайрулло Ражабов 08.09.2020 й. http://www.ssv.uz/ .

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 7 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

7. CoflH;oBa.3.ffl, CynTOHOB.P.K. H^K 6o.na.nHK gaBpuga ynKa y3aHH Ba öpoHx gapaxTH TapaKueTH, y3ura xoc Tysu^umu // TuGGueTga AHru KyH. HnMuM-pe^epaTHB, MatHaBHH - Matpu^HH «ypHan. 2021.- № 5 (37) E. 48-50.(14.00.00; №22).

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.