Научная статья на тему 'ГЎДАКЛИКНИНГ ОЛТИ ОЙЛИК ДАВРИДА ТРАХЕЯ ВА БРОНХЛАР ДЕВОРИ ТЎҚИМА ТУЗИЛМАЛАРИНИНГ МОРФОЛОГИК ВА МОРФОМЕТРИК КУРСАТКИЧЛАРИ'

ГЎДАКЛИКНИНГ ОЛТИ ОЙЛИК ДАВРИДА ТРАХЕЯ ВА БРОНХЛАР ДЕВОРИ ТЎҚИМА ТУЗИЛМАЛАРИНИНГ МОРФОЛОГИК ВА МОРФОМЕТРИК КУРСАТКИЧЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
46
5
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
гўдак / трахеа / бронх / морфологик / морфометрик / тоғай халқа / Гемотоксилин-эозин / Шик / Ван-гизон / infant / trachea / bronx / morphological / morphometric / Taiga ring / hemotoxilin-eosin / Shik / Van-gizon.

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — R. Sultonov, Z. Sodiqova, Sh. Yusupova, M. Arsenova

Ушбу мақолада гўдакликнинг олти ойлик давридаги трахеа ва бронхлар девори тўқима тўзилмаларининг морфологик ва морфометрик кўрсаткичларини тахлили келтирилган. Текширув Республика паталогик анатомия марказида 2020-2022 йил келган олти ойгача бўлган гўдаклар мурдаси устида олиб борилди. Гўдаклар бир ойлик давридан, 6 ойгача даврда қопловчи эпителийси кўп қаторлидан бир қаватлиги, хусусий пластинкаси шаклланмаган бириктирувчи тўқимадан шаклланаётган тўқимага, тоғай халқалари сийрак хондроидли ва ҳужайрали тузилишдан майда ҳужайрали зич хондроматоз тўқимага айланиб бориши исботланди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

MORPHOLOGICAL AND MORPHOMETRIC INDICATORS OF TISSUE STRUCTURES OF THE TRACHEA AND WALL OF THE BRONCHI IN THE SIXMONTH PERIOD OF INFANCY

This article lists the morphological and morphometric indicators of tissue obstruction of the trachea and the wall of the bronchi in the six-month period of infancy. The examination was carried out at the Republican Center for pathological anatomy on the corpse of infants under six months, which came 2020-2022. It has been proven that infants from a onemonth period, up to 6 months, the covering epithelium is one-layer from multi-row, the private plate turns from unformed connective tissue into a forming tissue, and the Taiga peoples turn from a sparse chondroid and cellular structure into small-cell dense chondromatous tissue.

Текст научной работы на тему «ГЎДАКЛИКНИНГ ОЛТИ ОЙЛИК ДАВРИДА ТРАХЕЯ ВА БРОНХЛАР ДЕВОРИ ТЎҚИМА ТУЗИЛМАЛАРИНИНГ МОРФОЛОГИК ВА МОРФОМЕТРИК КУРСАТКИЧЛАРИ»

 2022

UIF-2022: 8.2 SCIENCE AND INNOVATION

ISSN: 2181-3337 INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL №4

ГУДАКЛИКНИНГ ОЛТИ ОЙЛИК ДАВРИДА ТРАХЕЯ ВА БРОНХЛАР ДЕВОРИ ТУЗИМА ТУЗИЛМАЛАРИНИНГ МОРФОЛОГИК ВА МОРФОМЕТРИК

КУРСАТКИЧЛАРИ Султонов Равшан Комилжонович

Тошкент тиббиёт академияси Анатомия, Клиник анатомия кафедраси Содикова Зумрат Шавкатовна

Тошкент тиббиёт академияси Анатомия, Клиник анатомия кафедраси Юсупова Шахнозахон Абдукарим кизи

Тошкент тиббиёт академияси Анатомия, Клиник анатомия кафедраси Арсенова Мухаббат Абдумумин кизи

Тошкент тиббиёт академияси Анатомия, Клиник анатомия кафедраси https://doi.org/10.5281/zenodo.6896482 Аннотация. Ушбу мацолада гудакликнинг олти ойлик давридаги трахеа ва бронхлар девори туцима тузилмаларининг морфологик ва морфометрик курсаткичларини тахлили келтирилган. Текширув Республика паталогик анатомия марказида 2020-2022 йил келган олти ойгача булган гудаклар мурдаси устида олиб борилди. Гудаклар бир ойлик давридан, 6 ойгача даврда цопловчи эпителийси куп цаторлидан бир цаватлиги, хусусий пластинкаси шаклланмаган бириктирувчи туцимадан шаклланаётган туцимага, тогай халцалари сийрак хондроидли ва %ужайрали тузилишдан майда %ужайрали зич хондроматоз туцимага айланиб бориши исботланди.

Калит сузлар: гудак, трахеа, бронх, морфологик, морфометрик, тогай халца, Гемотоксилин-эозин, Шик, Ван-гизон.

МОРФОЛОГИЧЕСКИЕ И МОРФОМЕТРИЧЕСКИЕ ПОКАЗАТЕЛИ ТКАНЕВЫХ СТРУКТУР ТРАХЕИ И СТЕНКИ БРОНХОВ В ШЕСТИМЕСЯЧНЫЙ ПЕРИОД

МЛАДЕНЧЕСТВА

Аннотация. В данной статье перечислены морфологические и морфометрические показатели тканевой обструкции трахеи и стенки бронхов в шестимесячном периоде младенчества. Экспертиза проводилась в Республиканском центре патологической анатомии на трупе младенцев в возрасте до шести месяцев, которые родились в 20202022 годах. Доказано, что у младенцев с месячного возраста до 6 месяцев покровный эпителий из многорядного становится однослойным, частная пластинка превращается из несформированной соединительной ткани в формирующуюся ткань, а у таежных народов из разреженной хондроидной и клеточной структуры превращается в мелкоклеточную плотную хондроматозная ткань.

Ключевые слова: младенец, трахея, бронкс, морфологический, морфометрический, таежное кольцо, гемотоксилин-эозин, Шик, Ван-гизон.

MORPHOLOGICAL AND MORPHOMETRIC INDICATORS OF TISSUE STRUCTURES OF THE TRACHEA AND WALL OF THE BRONCHI IN THE SIX-

MONTH PERIOD OF INFANCY Abstract. This article lists the morphological and morphometric indicators of tissue obstruction of the trachea and the wall of the bronchi in the six-month period of infancy. The examination was carried out at the Republican Center for pathological anatomy on the corpse of infants under six months, which came 2020-2022. It has been proven that infants from a one-month period, up to 6 months, the covering epithelium is one-layer from multi-row, the private

2022

UIF-2022: 8.2 SCIENCE AND INNOVATION

ISSN: 2181-3337 INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL №4

plate turns from unformed connective tissue into a forming tissue, and the Taiga peoples turn from a sparse chondroid and cellular structure into small-cell dense chondromatous tissue.

Keywords: infant, trachea, bronx, morphological, morphometric, Taiga ring, hemotoxilin-eosin, Shik, Van-gizon.

КИРИШ

Жахон согликни саклаш маълумотларига кура дунё тиббиёт сохасида болалар улими энг асосий муаммолардан бири булиб келмокда. Бугунги кунда болалар улими даражаси 1000 та тирик тугилган болаларда 15,6% тугри келишига карамасдан болалар тугилиши курсаткичи жуда паст, яни 9,1%ташкил килмокда. [1]

Х,озирги вактда трахеабронхиал дарахтни зарарланишларида энг ишончли усул килиб замонавий эндоскопия кулланиб келинмокда, бу бизга бронх дарахтини зарарланиш чегараларини, холатини ва шиллик каватини емирилиши хакида ахборот бера олади. [2-3] Лекин морфологик тузилиши хакида тулик урганилмаган.

Сунгги йилларда хавонинг ифлосланиш даражаси сезиларли даражада ошди ва буни тасдикловчи куплаб далиллар мавжуд майда зарарловчи заррачалар таъсирида нафас олишни салбий окибатларига олиб келиши мумкин. Экологик таъсирнинг согликга таъсири пренатал даврда хавонинг ифлосланишига, айникса упка бронх органогенезига таъсир килиши мумкин. [4-5-6].

Постнатал онтогенетик ривожланишда каламушларнинг трахея ва асосий бронхларининг киприкли ва бакалсимон шаклидаги эпителий тукима хужайраларининг микдорий тузилишини киёсий бахолаш учун рус олимлари томонидан тадкикот утказилган.(Павлов А.В., Есев Л.И. 2017).[7] Аммо болаларда трахеа, бронх дарахти морфометрик тузилиши тулик урганилмаган.

Одамнинг бош бронхларидаги безларни таксимланиши, тузилиши ва микдорий курсаткичларни урганиш масалаларига олимлар гурухининг (С. В. Клочкова, Т. А. Акматов, Н. Т. Алексеева, Д. Б. Никитюк 2021) илмий маколаларида келтирилган. [8]

ЖССТ маълумотлари буйича пульмонология булимига тез тиббий ёрдам билан келтирилган болаларнинг 40% гача булган кисми бронхообструктив синдромли беморлар булиб хисобланади.

ТАДЦЩОТ МАТЕРИАЛЛАРИ ВА МЕТОДОЛОГИЯСИ

Текширув Республика паталогик анатомия марказида 2020-2022 йил келган олти ойгача булган гудаклар мурдаси устида олиб борилди. Улган болаларда упка бронх йулларида касалликлари булмаган асосан юрак тугма нуксонлари ва бошка сабаблар натижасида вафот этган болалар мурдасида урганилди. Улим сабаблари ва асосий касаллик суд тиббиёт ва патологик анатомия хулосаларида аникланган. Текширув материаллари упканинг куйидаги кисмларида олинди: яъни трахеа, унг ва чап упка ташки ва ички бронхларини булак бронхларидан терминал бронхларигача очиб урганилди. Тадкикотимизда инструментал (штангенциркуль ёрдамида), умумгистологик ва гистокимёвий усуллари куланилди. Олинган материаллар формалинга солиб куйилди ва кейинчалик 3-5 мкм кесмалар таёрланди. Уларни гемотоксилин-эозин, Шик, Ван-гизон усуллари билан буялди.

ТАДЦЩОТ НАТИЖАЛАРИ

Текширув учун барча гудакларда трахеа (бугиз), иккала упкасида хам упка булак

2022

UIF-2022: 8.2 SCIENCE AND INNOVATION

ISSN: 2181-3337 INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL №4

1-расм. Гудаклар упкаси, 3 ойлик давр. Штангенциркуль ёрдамида экстрапулмонар

бронхларни улчамини олиш. бронхлари, булакчаларичи бронхиоласи, терминал бронхиола, респиратор бронхиола бевосита упка тукимасида жойлашган булиб, уларнинг диаметрлари улчанди.

Гудакларнинг 6 ойлик даврида трахея, яъни бугиз девори катламлари тез усганлиги кузатилади. Трахеянинг тогай халкалар тукимаси зичлашиб, тогай моддаси купайиб, хужайралари камайганлиги, таркибидаги хондроцитлар олдинги даврларга нисбатан юкори даражада шаклланганлиги, орали; хондроид моддага нисбатан камайганлиги, атрофидаги бириктирувчи тукима тутамлари зичлашганлиги аникланади.

6 ойлик даврда трахеянинг шиллик парда бириктирувчи тукимали хусусий пластинкаси олдинги даврга нисбатан зичлашган, таркибида толали тузилмалар микдори купайганлиги аникланади. Хусусий пластинка таркибида бу даврга келиб майда кон томирлар сони купайганлиги ва кенгайганлиги кузатилади (2-расм).

2-расм. 6 ойлик давр. Трахея, тогай зичлашган, шиллщ ости цават безлар такомил топган, цопловчи эпителий бир цаватли шаклгаутган. Буёц: Г-Э. Кат: 10х40.

МУХ,ОКАМА

Упка булаклари бронхлари.

6 ойлик давр. Текширувнинг бу даврига келиб, упка булаклари ичи бронхлари найсимон шаклини саклаганлиги, узунлиги бироз чузилганлиги, яъни уртача 4,4±0,9 см, бушлигининг кенглиги уртача 0,26±0,2 смни ташкил килганлиги аникланди. Девори юпкалиги сакланиб колади, тогай халкалари нисбатан такомил топганлиги, девори юпка

2022

UIF-2022: 8.2 SCIENCE AND INNOVATION

ISSN: 2181-3337 INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL №4

ва юмшоклиги аникланади. Тогай халкалари бир-нечта булаклардан иборатлиги аникланди.

Булакчалар ичи бронхиоласи. 6 ойлик давр.

6 ойлик гудаклар упка булакчаичи бронхиолани микроскопик жихдтдан урганиш шуни курсатдики, улар упка тукимаси сегментлари орасида жойлашганлиги кузатилди. Тогай халкалари бронхларга нисбатан фарк килиб, асосан алох,ида-алох,ида жойлашган катта ва кичик булаклардан иборатлиги кузатилди.

Терминал бронхиола. 6 ойлик давр.

Тадкикотнинг 6 ойлик даврида терминал бронхиола девори тузилмаларини микроскопик тарзда текшириш шуни курсатдики, бундан олдин даврларга нисбатан копловчи эпителийси юпкалашганлиги, улчамлари кичиклашиб, призма шаклга кирганлиги кузатилди. ^опловчи эпителий хужайралар ядролари нисбатан тук буялганлиги ва бетартиб х,олда жойлашганлиги кузатилди.

Гудакларнинг 6 ойлик даврида терминал бронхиола деворидаги бириктирувчи тукима толали тузилмаларини гистокимёвий усулда текшириш шуни курсатдики, копловчи эпителийдан кейинги ташки кавати атрофидаги альвеоляр тукимага туташиб кетган х,олда нисбатан купайгани ва зич х,олда жойлашган пикрофуксин билан мусбат буялган толалардан иборатлиги аникланди. Ушбу бириктирувчи тукима толали тузилмалари бронхиола атрофидаги кон томирлар томонига келиб нисбатан калинлашгани ва кон томир девори бириктирувчи тукима толалари билан кушилиб кетганлиги аникланади (3-расм).

3-расм. Терминал бронхиола. 6 ойлик давр. Бронхиола деворида пикрофуксин билан мусбат буялган толалар кам, цон томирлар атрофида куплиги аницланади.. Буёц: ван-

Гизон у сули. Кат: 10х40.

1-жадвал

Текширувмиздаги 6 ойлик гудаклардаупкаларидаги бронхларнингулчамини

аникланди.

Чап упка Булак бронх сегментар бронх субсегментар бронх терминал бронх

Юкори булак 2100± 45 мкм 1160±50 мкм 480± 10 мкм 200± 10 мкм

Пастки булак 1900± 30 мкм 1400± 120 мкм 980± 27 мкм 340 ± 8 мкм

2022

UIF-2022: 8.2 SCIENCE AND INNOVATION

ISSN: 2181-3337 INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL №4

2-жадвал

Унг упка Булак бронх сегментар бронх субсегментар бронх терминал бронх

Юкори булак 2030± 40 мкм 1100±34 мкм 420± 10 мкм 180± 10 мкм

Урта булак 1880± 35 мкм 1250±60 мкм 600± 12 мкм 250±9 мкм

Пастки булак 1750± 24 мкм 1400±120мкм 980± 27 мкм 340 ± 8 мкм

1-диаграма

Гудаклар эрта постнатал даври динамикасида булак бронхи девори катламлари тукима тузилмаларининг морфометрик курсатгичлари

80 70 60 50 40 30 20 10 0

76

.У 62 / 65 68 69 63

31 21 /"Гв _ 2 25 Ii 9 27 26 III

I Цопловчи эпителий I Мушак цават > Шиллик безлар ' Хусусий пластинка I Тогай халцалар

1 ойлик

3ойлик

6ойлик

ХУЛОСА

Гудаклар бир ойлик давридан трахея бронхлар девори барча катламлари яхши такомил топмаган тукималардан иборатлиги, олти ойгача даврда копловчи эпителийси куп каторлидан бир каватлиги, хусусий пластинкаси шаклланмаган бириктирувчи тукимадан шаклланаётган тукимага, тогай халкалари сийрак хондроидли ва хужайрали тузилишдан майда хужайрали зич хондроматоз тукимага айланиб бориши исботланди.

REFERENCES

1. Сатвалдиев Р. Х, Ешниязов Д. Д, "Узбекистон статистика ахборотномаси" илмий электрон журнали.2019 йил, 2-сон.

2. Ермолаева М.М. Клинико-морфологическая характери-стика изменений дыхательной системы при ингаляционной травме в периоде ожогового шока: Автореф. дисс канд. мед. наук. — СПб, 2004.

3. Шлык И.В, Крылов К.М. Лечение поражений дыхательных путей у пострадавших с комбинированной термической травмой: Учеб. пособ. под ред. проф. С.Ф. Багненко. — НИИ скорой помощи±им. И.И. Джанелидзе. — СПб, 2003.

2022

UIF-2022: 8.2 SCIENCE AND INNOVATION

ISSN: 2181-3337 INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL №4

4. Клочкова С.В., Акматов Т.А., Алексеева Н.Т., Никитюк Д.Б. Бронхиальные железы: возрастные, регионарные и индивидуальные особенности строения. //Журнал анатомии и гистопатологии. 2021;10(3):47-52.

5. Insa Korten, Kathryn Ramsey, Philipp Latzin. Air pollution during pregnancy and lung development in the child. Paediatric Respiratory Reviews 21 (2017) 38-46.

6. Cindy T. McEvoy, MD, MCR, Eliot R. Spindel, MD, PhD. "Pulmonary Effects of Maternal Smoking on the Fetus and Child: Effects on Lung Development, Respiratory Morbidities, and Life Long Lung Health". Paediatr Respir Rev. 2017 January 21.

7. Павлов А.В., Есев Л.И. Сравнительная характеристика количественных параметров реснитчатых и бокаловидных эпителиоцитов трахеи и главных бронхов крыс в постнатальном развитии. //Журнал анатомии и гистопатологии. 2017;6(2):62 -67.

8. Михайлова Д. Д., Рычкова А. А. Структурная и электронно--микроскопическая характеристика лёгкого человека в эмбриональном и раннем фетальном периодах пренатального онтогенеза//Актуальные проблемы теоретической, экспериментальной, клинической медицины и фармации. Материалы 51-й Всероссийской научной конференции студентов и молодых ученых. 2017.-Издательство: РИЦ "Айвекс".-С.188-189.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.