CC BY
17Cilt: 4,Sayi: 1, 2021
Vol: 4, Issue: 1, 2021
Sayfa - Page: 125-140
E-ISSN: 2667-4262
iThenticate*
jL Professional Plagiarism Prevention
BtR DONEME DAMGA VURAN UC AVANGART DERGi: LEONARDO, LA VOCE
VE LACERBA
THREE AVANT-GARDE JOURNALS WHICH LEFT THEIR SEAL IN AN ERA: LEONARDO, LA VOCE
AND LACERBA
Barif YUCESAN*
g] Geliç: 15.10.2020 s/Kabul: 16.12.2020
Anahtar Kelimeler:
Italyan Avangart dergileri,
Avangart,
Fütürizm,
I. Dünya Sava$i.
Ara$tirma Makalesi
Yirminci yüzyilin ba§lari Italya'da dergi yayincihginin zirve yaptigi yillardir. Bu dönemde çikan Leonardo, La Voce ve Lacerba dergilerinde kültür, sanat, politika, felsefe ve edebiyat dähil, hayatin farkli alanlanna dair makaleler yayinlanrr. Floransa avangardinin yayin organi olan dergilerde Birinci Dünya Savaçi'na iliçkin italyan devletinin politikalanna yönelik sert ve yönlendirici yazilar yaymlanir. Aynca 1909 yilinda Marinetti'nin kurucusu oldugu Fütürizm'e dair yazilar da dergilerde geniç yer tutar. italya'yi kiiltiirel olarak Avrupa seviyesine ta§iyan dergiler italyan kültür hayatinin canlanmasinda önemli bir konuma sahiptirler. 1903-1916 yillari arasinda yalnizca italyan yazarlar degil, ayni zamanda ba§ta Fransa ve Almanya olmak üzere, pek çok Avrupa ülkesinden yazar, ressam, filozof ve §airin çeçitli konulardaki gôriiçleri bu ûç avangart dergide ifadesini bulur. Bunlar arasinda, söz konusu dergilerde yöneticilik yapan ve yazilari yayinlanan Giovanni Papini, yeni yeçeren Floransa avangart kültürünün öncülerinden biri olarak ortaya çikmaktadir. Bu çaliçmada, dergilerden ahntilar da verilerek, özellikle söz konusu dönemde Birinci Dünya Savaçi ve Fütürizm baglaminda dergilerin yaym politikalari ile bu politikalann italyan kültürüne etkileri üzerinde durulacaktir.
ARTICLE INFO ABSTRACT
¡*§>] Received: 15.10.2020 s/Accepted: 16.12.2020 The beginning of the twentieth century was the peak years of journal publishing in Italy. In journals of this period like Leonardo, La Voce, and Lacerba, articles are published on different areas of life including culture, art, politics, philosophy and literature. In the journals, which are the media organs of the Florentine avant-garde, are published critical and directive articles on the policies of the Italian State regarding the First World War. Besides, the articles on Futurism, founded by Marinetti in 1909, have wide coverage. The journals that take Italy to the European level culturally, have an important role in the revival of Italian cultural life. Between 1903-1916 the views of not only Italian writers, but also writers, philosophers and poets from other European countries, especially France and Germany, find their expression on various subjects in these three avant-garde journals. Among these people, Giovanni Papini who is director and publishes his works in these journals emerges as one of the pioneers of fledgling Florentine avant-garde culture. In the present study, the publication policies of the journals in the context of World War I and Futurism and the effects of these policies on Italian culture will be emphasized by giving citations from the journals.
Keywords: Italian avant-garde journals, Avant-garde, Futurism, World War I.
Research Article
* Ar§. Gör., Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Cografya Fakültesi, Bati Dilleri ve Edebiyatlari Bölümü, italyan Dili ve Edebiyati Anabilim Dali, Ankara I Tilrkiye, E-mail: byucesan@ankara.edu.tr. ORCID © https://orcid.org/0000-0002-1776-9815.
Bu makaleyi gu çekilde kaynak gösterebilirsiniz / To cite this article (APA):
Yücesan, Bariç (2021). "Bir Döneme Damga Vuran Ûç Avangart Dergi: Leonardo, La Voce ve Lacerba". Ulusla.ra.rasi Dil, Edebiyat ve Kültür ArcqtirmalariDergisi (UDEKAD), 4 (1): 125-140. DOI: http://dx.doi.org/10.37999/udekad.912994.
Extended Abtract
The first quarter of the twentieth century is a period in which there have been profound changes regarding the cultural and social spheres in Italy as so throughout the world. These changes experienced in various spheres of life are a result of the economic and political developments that took place in the nineteenth century. Within this context, the journals that emerged throughout the Italian peninsula are an important instrument in understanding the spirit of this period in question. The journals Leonardo (1903—1907), La Voce (1908—1916), and Lacerba (1913—1915) provide illuminating information that aids researchers in comprehending what happened in Italy during the early years of the twentieth century, including the reasons that led Italy to join the First World War.
First of all, when the Leonardo, founded by Papini and Prezzolini, is considered, it becomes clear that the journal not only appeals to Italian intellectual circles but also attracts the attention of prominent figures such as William James, F.C.S. Schiller, and Henri Bergson. The authors of the journal, which is a part of the Florence Futurist movement, wish to restore Italy to its rightful place as a world power, as it was during the Roman Empire. In line with this objective, they are committed to their goal of going beyond the past ideals and carrying the country further in the cultural sphere. They prefer innovation, speed, and modernism over the burden and outdatedness of the past for this reason. The journal, which is dominated by the pragmatist movement, serves as a significant cornerstone in the maturing of the Futurism movement, which will begin in 1909. It almost prepares society for this new period to come. The period in question necessitates drastic reforms in literature, art, social life, and politics for a pioneering and powerful society to live up to its high ideals. In short, the ideology of the journal is to forget the past, make one forget, and achieve a position of leadership in social and cultural life in the future. This requires the adoption of modern values.
La Voce plays a significant role in advancing the cultural heritage and existing cultural goals inherited from previous journals. Beyond culture, one of the objectives of the journal members is the desire to announce the recommendations and criticisms about political life to the addressees of the subject by fostering a social consensus. The inadequacies of the foresight and culture of the rulers and bourgeoisies are criticized in terms of modernism. It is advocated that this circumstance should be changed by the establishment of a new ruling class that is aware of the period's requirements.
Assimilating prominent European literary and philosophical movements and values and introducing and popularize them in Italy is aimed. For this very reason, a vigorous effort is put into developing a new intellectual structure in which avant-garde culture takes center stage to seize the spirit of the moment.
Additionally, the worldviews of thinkers who are self-assured and persistent enough to shape a country's political course are not identical. There is an ideal that can unite intellectuals from different walks of life in a common cause. Italy, according to the said ideal, should take part in the First World War and provide a fertile environment for the ultimate change. So much so that in some issues of the journal, a sort of pressure is put on the government for the necessity of participating in the war. For instance, the state of Italia, which fell behind the great powers of Europe in the colonial race, plans to colonize Libya by separating it from the Ottoman Empire. The reason why the war is wanted so much at the level of warmongering stems from the belief that the country will enter into a new and more modern era by this means, which is always desired.
The journal, which includes extremely critical articles, can be considered an activist publication. The common ideal in question enables the society to unite in line with an objective. Some authors even serve on the front lines and perish in the war. Aiming to turn the painful events experienced in the modern age into opportunities, this group continues to make substantial contributions to Italian journalism and the world of thought by dividing within itself and causing the birth of different magazines.
The journal Lacerba, which is the last subject of the study, is regarded as one of the most important publications of Italian avant-garde culture. Many Italian and European writers, painters, and artists contribute to the journal with writings and illustrations. Among the most well-known painters, Pablo Picasso also takes place in the journal. Therefore, it can be qualified as a journal that managed to arouse the interest of different art circles of the period.
The fact that the journal attracts such attention also facilitates the spread of supported views throughout Europe, particularly in Italy. Its publication goal can be summarized as follows: ensuring the country's political integrity and denying some traditional values for the regeneration in the cultural sphere. In this context, Lacerba can be regarded as one of the leading publications of the Futurist movement.
Beyond cultural renewal, political goals are pursued. The desire to be a party in the First World War is frequently expressed by Lacerba authors. From the author's statements, it is understood that they considered the war as an opportunity on the way to " cleansing the world." The j ournal management lists their war-related requests in general in four items. It is worth noting that it had a significant influence on the political and cultural life of the period.
In conclusion, the three journals discussed had a significant impact in setting political and cultural course in Italy in the early twentieth century. It is understood that they have aided the industrial development of Italy and served as a propaganda tool regarding expanding the country's territory following the war. These journals are an important tool for in terms of Italian intellectuals, who embraced the traditional culture, to become involved in the world of ideas, thought, and art in the twentieth century.
Giri§
Hentiz yirminci yuzyilin ilk yillan ya§anirken Italya siyasi ve kulttirel bakimdan olduk9a hareketli yillar gesirir. Ulus olma baglaminda birligini diger Avrupa devletlerine gore geg tamamlami§ (1861) olan resmi adiyla Italya Kralligi'nda, soz konusu birle§menin beraberinde getirdigi modernle§me, diger bir deyi§le muasir medeniyet seviyesine ula§ma fabasi, gorece hizli bazi siyasi, idari, iktisadi ve kiiltiirel degi§im ve yeniliklerin yapilmasini zaruri kilmi§tir. Oyle ki, tspanya, Fransa ve Avusturya gibi, zamamn biiyuk Avrupa devletlerinin siyasi mtidahaleleri altinda varliklanm stirdiiren italyan §ehir devletleri, yanmadada saglanan birligin neticesinde hizlica devlet kurumlanm olu§turma siirecine girerek diger Avrupa devletlerine gore ge? kaldiklari somurge bulma yari§ina katilir. Pek 50k a^idan sancili ge^en bu sure?, ister istemez donemin siyasi ve kiiltiirel nabzini tutan dergilerde, gazetelerde, kisaca basin-yayin organlannda geni§ge yer bulur.
Yirminci yuzyilin ba§lan du§unuldugunde, italya gibi bir ulkenin di§ politikasini, toplumun sosyal ve kulttirel geli§imini entelekttiellerin du§unce yapisim irdeleyerek incelemek, dolayisiyla Italya'nin ge?irdigi donu§timti daha iyi kavrayabilmek i9in donemin basin-yayin organlanna bakmak gerekir. Ozellikle de soz konusu ytizyilin ilk yillari itibariyle, dergiler ytizyili olarak adlandinlan, kiiltiirel ve sosyal alanda onemli degi§ikliklerin ya§andigi ve dti§iince akimlarinin ye§erdigi ortamda Italyan toplumunun durumunu derinlemesine incelemek ifin veri te§kil edebilecek 50k sayida derginin oldugu ger?eginden hareketle ara§tirma yapmak giivenilir ve kapsayici sonuflara ula§abilmek adina onemli bir adim olacaktir.
Bu noktadan hareketle §unu ifade etmek mumktindtir: Bazi dergilerde italyan devletinin somurge bulabilmesi adina hangi iilkeye ne §ekilde miidahale etmesi gerektigini gosterecek kadar ayrintili yazilar yayinlanmi§tir. Dergilerde yalmzca siyasi konular tizerine kaleme alinan yazilar yayinlanmaz, aym zamanda edebi ve kultiirel konularda da 90k sayida makale yayinlanir. Dergilerde yazan pek 90k edebiyat9i §u hususun farkmdadir: Yazarlara gore, Italyan edebiyati ge9mi§ten ve geleneklerinden beslenen bir yapi olarak modern 9agin beraberinde getirdigi bazi yeniliklere a9ik olmali, hatta Avrupa'da kiiltiirel alanda yenilik konusunda italya onctiltik etmelidir. Bu nedenle, "italyan edebiyati temsilcileri araciligiyla Avrupa sahnesine 9ikartilmalidir" gorii§ti hakimiyet kazamr. Yenilik9i bir baki§ a9isina sahip yazar ve
entelektüeller, îtalya'mn Avrupa'da kendine geçmiçteki ihtiçamma yaraçir bir çekilde yer bulup liderlik konumuna gelmesi gerektigi görü§ünü savumnuçtur. Bu ideal baglaminda, farkli dilçûnce ve felsefe akimlarina dähil olan рек çok dergi ve gazete yayinlandigi ifade edilmelidir.
Kültürel faaliyetlerin gittikçe artan bir ivmeyle hiz kazandigi yirminci yüzyilin ilk çeyreginde, özellikle Birinci Dünya Savaçi'na giden sûreçte, birbirinin peçi sira yayin hayatina baçlayan dergiler kurulur. Bu atmosferde yirminci yüzyil îtalyan edebiyatinda önemli konuma sahip olacak yazar, çair ve dûçiinûrler yayin hayatina baçladiklari ilk yazilarini söz konusu bu dergilerde yayinlarlar. Bu kültiirel ortamda yazarlar kendi politik, edebî, felsefi gôriiçlerine yakin olan dergileri seçerler ve рек çok konudaki görü§lerini, bazen sert bir üslup kullanarak dergi satirlarina yansitmaktan geri durmazlar. Söz konusu hususta baçi çeken îtalyan çehirlerinden biri de Floransa'dir. Nitekim çehrin tarihine bakildiginda, gerek günümüzde konuçulan îtalyancanin dogdugu ve geliçtigi böige olmasi, gerek Dante, Petrarca, Boccaccio gibi Italyan edebiyati ve dünya edebiyatimn öncü çairlerine ev sahipligi yapmasi ve akabinde Rönesans'in dogdugu topraklar olmasi bakimindan kültürel ve edebi yaçam üzerinde etkisi oldukça yogun hissedilen bir yerdir. Var olan bu kültürel miras dikkate alindiginda, çehrin yirminci yüzyilda da kültürel merkezlerden biri olmaya devam etmesinin sebebi anlaçilmaktadir.
Bu çaliçmamn konusu olan ve dönemin îtalya'sinda oldukça ses getiren tartiçmalara ve fikirlere ev sahipligi yapan Leonardo, La Voce ve Lacerba'nrn yayin politikasi ve yöneticileri ile Italya'mn sosyal-kültürel ve politik hayatina Birinci Dünya Savaçi ve Fütürizm baglaminda ne gibi etkiler yaptigi üzerinde durulacaktir. Özellikle bu ûç derginin seçilmesinin nedeni, kuruculmnd^ birinin aym ki§i olmasi - Giovanni Papini - ve yayin hayatina baçladiktan sonra geçen kisa siirede edindikleri baçarmin ardindan Italyan kültür dünyasinda рек çok eleçtirmen tarañndan Floransa avangardim temsil eden bir düzlemde konumlandirilmalaridir. Ayrica, çaliçmaya konu olan dergiler, Italyan entelektüellerinin farkli görü§ler çevresinde taraf olarak kümelenmesi sürecinde önemli bir kanadi temsil eder.
Çaliçmaya, irdelenecek dergilere iliçkin genel bilgilerle baçlamak yerinde olacaktir. P^^rn ve Pre^olim'nin kurdugu ve Ocak 1903-Agustos 1907 yillari arasinda yaym hayatim sürdüren Leonardo dergisi; Papini ve Soffici'nin kurdugu ve Ocak 1913-Mayis 1915 yillari arasinda faaliyet gösteren Lacerba dergisi ile yine Papini ve Prezzolini'nin kurdugu ve Aralik 1908-^alik ^^^^ arasinda yayinlanan La Voce dergisi bu çaliçmada araçtirma
konusudur. Kurucu isimlerinden de anlaçilabilecegi tizere, her ûç derginin de yayin hayatina baçlamasmda etkin görev üstlenen kiçi, Giovanni Papini'dir. Italyan kültür hayatina katkilan yadsinamayacak derecede fazla olan ve bu konuda öncülük yapan Papini araciligiyla Italyan siyasî, felsefî ve kültürel hayatinin genel özelliklerini ve söz konusu yillar içinde gösterdigi geliçimi gözlemlemek mümkündür.
1. Leonardo (1903-1907)
Kronolojik sira ile gitmek gerekirse, öncelikle Leonardo dergisini incelemek yerinde olacaktir. Dergiye ili§kin detayli bilgiler vermeden önce "Leonardo" sözcügünün ne anlama geldigini belirtmek gerekir. Bir açidan dergi adi tarihsel ünlü bir kiçiyi animsatir: Leonardo Da
Vinci 1452-1519 yillari arasinda ya§ami§ ünlü mimar, mühendis, ressam, sanatçi, kisaca, çok yönlü bir bilim ve sanat insanidir. Rönesans dönemine ve kendinden sonraki yüzyillara damga vurdugu bilinir. Özetle teknolojide ve sanatta yeni bir dönem baçlattigi, öncü oldugu söylenebilir. Diger bir açidan sözcügün etimolojik kökenine bakmak gerekirse, cesur veya giiçlii aslan anlamina geldigi anlaçilmaktadir. Döneminin kültür dünyasini dönü§türmek, etkilemek, yönlendirmek ve sonraki yillara etki birakmak gayesiyle kurulan bir derginin neden bu adi aldigi bahsi geçen iki husus göz önüne alindiginda daha iyi anlaçilmaktadir.
Leonardo dergisinin kuruldugu siireç, Italya'da, özellikle de Floransa'da Ardigô, Sergi ve Lambroso'nun temsil ettigi Pozitivizm'in ruhban sinif kar§itligi ile hizla yayildigi yillardir. Roma kentinin Italyan Kralligi topraklanna dâhil edilmesinden sonra (1871) tinselligin geri plana atilmasiyla birlikte îtalyan sosyal yaçami en baçarili insanlarini, özellikle de gençlerini rahatsiz eden boyutlarda git gide kötüle§ir (Viviani 1955: 133). Avrupa'da birbiri ile yari§ hâlinde olan Romantizm ve Pozitivizm çatiçmasi mevcuttur. Italya özelinde birliginin saglanmasindan sonra bazi çevreler tarafindan ön planda tutulan pozitivist dü?ünce, eleçtirmenler tarafindan sert bir biçimde eleçtirilir. Üstelik söz konusu karçitlik, genç aydinlarin durumdan vazife çikarmalari için gerekli çartlari oluçturan bir etmen olarak ortaya çikar. Derginin kuruculan ba§ta olmak üzere, bazi dü§ünürler bu kisir döngüye karçi bir çeyler yapma geregi itkisiyle pek çok genç aydinla bir araya gelerek, Leonardo dergisini dönemin sosyal-kültürel degerlerine bir tepki olarak kurarlar. Dergi o dönemde yaçayan gençligin bir eseri olarak, onlann gücü, ilgisi ve çabasindan ortaya çikan bir sonuçtur. Gençler kendileri açisindan "kültürel yozluk ve seviyesizlik" olarak tanimladiklan yapiyi bertaraf edecek bir üst oluçumu gerçekleçtirmek isterler (Viviani 1955: 134). Söz konusu üst oluçum aslinda genç yazar ve diiçûnûrler açisindan Italyan toplumunun lâyik oldugu ve o günkünden daha üst degerlere sahip olduguna inamlan bir dü§ünce sistemidir. Dolayisiyla, Leonardo'mm temsil ettigi degerler, keskin özellikler taçiyan bir yenilenme hareketini içinde barmdirir: Edebî ve felsefî alanda yeçertilmesi arzu edilen Rönesans ile köhnele§mi§ dûçûnceler ve eski zihniyetlerin metodik olarak yikilmasi kapsaminda, açik ve net bir biçimde ulusun siyasî alanda yenilenme ihtiyacini gidermeye yönelik bir harekete geçme kuwetini ihtiva eder (Viviani 1955: 134).
Nicelik bakimindan Leonardo dergisinin ula§tigi kitlenin dönemin çartlan dü§ünüldügünde oldukça iyi bir seviyede oldugu söylenebilir. Niteliksel olarak Leonardo'da çogunlukla felsefe üzerine yazilar yayinlanmakla birlikte edebiyat ve sanat konulannda da çikan makaleler vardir. Dergi ortalama 2.000 adet basilir ve abone sayisimn 1300'lere ulaçtigi
bilinmektedir (Baldini 2018a: 11).
Içinde ye§erdikleri topluma ciddi bir yenilik getirme iddiasmda bulunan dergi yazarlan, bu dü§ünceden hareketle ünlerini yurt di§ina Fransa, Ingiltere ve Amerika gibi ülkelere de ta§imayi ba§arabilirler. Nitekim Pragmatizm felsefesinin kuruculan ve savunuculan William James ve F.C.S. Schiller de yazilariyla dergiye katkida bulunan ünlü dü§ünürler ve yazarlar arasinda yer almaktadirlar. Yirminci yüzyilin ilk yarisinda etkili olan Fransiz filozof Henri Bergson'un da dergiyi takip eden ünlü isimlerden biri oldugunu belirtmekte yarar vardir (Viviani 1955:137). Aynca, bu isimlere ek olarak, dergi yönetimi kültürel yenilenme gayesiyle kapilarini dönemin en önde gelen felsefî dûçûncelerine aralamaya çaliçir. Önemli olan geleneksellikten uzaklaçarak yeniyi takip etmek adina Avrupa'da konuçulanlari ve var olan
felsefî, siyasî, kültürel dûçiinceleri îtalya'ya tanitarak ülkede bu konular üzerine tartiçilmasini ve yazilar yazilmasim teçvik etmektir. Söz konusu dü§ünürler arasinda Friedrich Nietzsche önemli bir yer tutar. Felsefî akim baglaminda ise Pragmatizm'in o dönem içinde kabul gören bir hareket oldugu bilinmektedir. Ancak dergi her ne kadar îtalyan Pragmatizminin yayin orgam niteligini taçisa da mistik bir boyutunun oldugu yadsinamaz, çûnkû dine karçi insanin içsel giiçlerine hitap eder (Martini 1956: 11). Aslinda silip atmaya çaliçtigi tinselligin yerine benzer öneme sahip bir öge koyma geregi hissedilir. Her ne kadar dönü§ümün sert eylemler gerektirdigi dü§ünülse de, bazi hususlarda kültürel birikimin ve ortak hafizanin kolay ve bütünüyle silinemeyecegi de açiktir.
"Floransa avangart hareketi" olarak adlandinlabilecek kültürel yenilenme çabasinin öncü mecralarindan bin olarak tanimlanabilecek dergi bünyesinde yer alan yazarlar, kiçiliklerinde var olan gerek iddiali ve hirsli olma özellikleri gerek gelecegi çekillendirme tutkulan sayesinde kültürel alanda degiçimin fitilini ateçlerler. Derginin amaçlan dönemin yazarlannda öyle bir ulvî hava yaratir ki îtalya'mn entelektüel ve politik anlamda yeniden dirilecegi, kôhneleçmiç iç çekiçmelerin yerine Avrupa'da iddia sahibi olabilecek ve Roma împaratorlugu döneminde yaçandigi üzere geni§ bir cografyada hüküm sürebilecek ve örnek teçkil edebilecek bir zenginlige kavuçulabilecegi hayali çekillenir (Viviani 1955: 138). Yerel kökenli olmakla birlikte avangart sanatin ilk dergisi olma özelligine sahip olan Leonardo'da yazma imkâm bulan dü§ünürlerin bu gelenegi kuracaklan ve yönetecekleri müteakip dergilerde de temsil ettikleri bilinmektedir. Modernizmi çagnçtiran bu akim, çekirdek felsefeyi oluçturan ve derginin yaym istikametini belirleyen önemli bir unsur olma özelligini korur. Söz konusu avangart akimin içinde Fütürizm, Dadaizm ve Sürrealizm akimlanna dâhil olan sanatçilar, inandiklan yeni fikirleri geçmiçin agirligina kar§i durarak cesur bir biçimde savunmaktadirlar (Baldini 2018a: 8).
îtalya'mn bu denli diça açilmasim isteyen genç dûçûnûrler, adeta ruhlannda var olan savaççi ruhu ve zorluklann üstesinden gelebilecek azme sahip olduklanni göstermek için çaba gösterirler. Ancak çok sayida genç yazarin dâhil oldugu bu hareket daha ilk sayidan itibaren farkli gruplara bölünecek ve herkesin kendi yolunu çizecegi bir hal alacaktir. Buna karçin Papini ve Soffici, bitmek tükenmek bilmeyen yenilenme çabalanni görece sert eleçtirilerin de yer aldigi makalelerinde dile getirmeye devam ederler. Bitik Adam yapitinda belirttigi üzere Papini, îtalya'mn geçmiçten gelen çaninda oldugu gibi hak ettigi yere gelebilmesi için yapilmasi gerekenleri topluma ve yöneticilere aktarabilecek, bir nevi bu degiçimin rehberini hazirlayabilecek etkinlikte ve yetkinlikte bir lider olarak görür kendini.
O dönemde kültürel atilim olarak adlandinlabilecek fikirlerin savunuculugunu yapan Papini ve Prezzolini'nin ögrenim hayatlannda dikkat çekici bir nokta vardir. Önemli bir konuma sahip olduklan dergide yer verilen görü§lerinin ilerici, fevri, sert ve eskiyi reddeden nitelikte olduklanni belirten bu gibi öncü isimlerin liseyi bile bitirmemi§ olmalan ilginç bir
husustur (Isnenghi 2006: 499).
Leonardo dergisinin çiktigi yillar îtalya'dan yurt diçina gôçiin yogun olarak yaçandigi yillardir. Güney îtalya'da ya§ayan ve tanmla ugraçan pek çok aile ferdinin Amerika Birleçik Devletleri, Latin Amerika ülkeleri ve Avrupa'da Belçika gibi îtalya'ya göre nispeten iç olanagi
ve ekonomik ko§ullan daha iyi iilkelere gittigi bilinmektedir. Bu go? dalgasi ?ogunlukla Giiney ttalya'da ya§anmaktadir. Soz konusu Giineyliler ауш zamanda endiistri alaninda hizla geli§mekte olan Kuzey Italya'ya da go? ederler. Go? hareketi, genellikle yoksul ve okuma yazma orani dii§uk insanlarin giri§tigi bir eylemdir. Bu duruma ili§kin olarak dergi yazarlari kitlelerin yurt di§ina go? etmesini §u §ekilde olumlar: Giden a? ve kaba guruhun bo§alttigi yerler, du§iinen insanlar i?in daha fazla huzurlu ortamin olu§masini olanakli kilacaktir (Isnenghi 2006: 504). Bu ifade, aslinda Italya'da aydinlann kultiirel atilim konusunda ne kadar sert ve acimasiz olduklarini gostermektedir. Boylesine bir tutum i?inde bulunmalari, belirli bir ziimrenin iilkenin istikbalini tayin edebilecegi kanaatinde olmalarindan ileri gelmektedir. Ustelik hedeflenen dii§tince hayatina uyacak niteliklere sahip olmayan insanlann bir nevi di§anda kalmasi, onlar ifin mutluluk kaynagi olarak goriilmektedir. Entelektiieller nezdinde toplumun yoksul ve daha az egitim almi§ katmanlariyla ya§anan bu ayrilik veya diger bir deyi§le, kopmanin ulusal birligin saglanabilmesi noktasinda bir tezatlik olu§turdugunu vurgulamak gerekir.
Yirminci yuzyilin ilk yillarinda halkin yava§ yava§ siniflara ayrildigi goriilmektedir. Oyle ki, hizla endustrile§meye ba§layan ulkede i§fi simfinin, dinin siyasi erk uzerinde etkisini surdurdugu ve ekonomik olarak buyuk bir gii? temsil ettigi sag hareketlerin buyumesi ve kendine Qokga taraftar bulmasi, kentsoylu simfin da kaygilarini artirir. Soz konusu kentsoylu sinif, kuzey ve giineyde farkli sektorleri temsil eder. Kuzeydeki kentsoylular giri§imci ve endustriyi merkeze alan bir ozellige sahipken, guneydekiler ise tarima dayali, feodal bir yapiyi andiran bir sistemin varligina i§aret ederler. Soz konusu donemde hareketlenen ve biiyiik bir taraftar toplayan sosyalist ve iCatolik hareketler guneydeki tarim kentsoylusu ile kuzeydeki giri§imci kentsoylusunun derin kaygilanm daha da artirir (Capelli 2011: 15).
Kendisinden sonra fikacak olan dergilere yol gosterici nitelikte ve yayin mecrasinda prova mahiyetinde olan Leonardo dergisinin yazarlari nezdinde temsil ettigi du§iinceleri betimlemek gerekirse, elinde mizragi olan, merhametsiz ve kana susami§ bir portre ?izildigi goriilmektedir (Isnenghi 2006: 500).
Leonardo'^m yayin ^^^^^^^n ^ra bulmasindan sonra toplumun, ozellikle de kentsoylu simfin igine du§tugu bunalimdan vazife ijikaran Floransali entelektiieller ve tabii bunlar arasinda on saflarda bulunan Papini, yeni bir derginin hayata ge9mesi i?in yogun ?aba gosterir. Leonardo ile edindikleri deneyim yeni derginin daha ba§arili sonuflar alabilmesinin de oniinii a?acak yeni deneyimlerin kazanilmasinda onemli bir rol oynar. La Voce dergisi, i§te bu tiir bir deneyimin sonucu olarak, Papini ve Soffici liderliginde kurulur. Birinci Diinya Sava§i arifesinde ttalyan dergiciliginin en iyi ornekleri arasinda sayilan La Voce, italyan sanatini daha once kurulan dergiyle tohumlari atilan Avrupa avangart sanati seviyesine ta§imayi ba§arir (Dalembert 2018: 25).
2. La Voce (1908-1916)
Leonardo'ya. nazarm daha edebi ozelliklere sahip olan La Voce dergisi, dii§iince baglaminda edebiyatin ilham ve heyecan veren yapisimn ifadesi olarak ortaya fikmaktadir
(Martini 1956: 136).
Derginin adim irdelemek gerekirse, "voce" adi Türk^eye "ses" olarak ?evrilebilir. Yayimlandigi dönemde avangart sanatin ve kültürün sesi olmayi hedefleyen dergi yönetimi ve yazarlari, yirminci yüzyilin ba§ta aydin fevreleri olmak üzere pek 50k toplumsal kesime seslerini duyurmak isterler. Derginin adinda ädeta bu istegin tezahürü vardir.
Dergide yazilari yayinlanan pek 90k yazar, italyan kültürünü modern dönemin standartlarina 9ikartabilmek 19m 9ali§ir. Bu gaye ile Floransa avangart sanatinin geli§mesine ön ayak olurlar. Bu minvalde Fransiz avangart sanati, yol gösterici bir rol üstlenir. Dolayisiyla, Italyan kültürünün Avrupalila§tinlmasi sürecinde, §iirin one 9ikan nitelikleri olan Fransiz avangart gelenegini yüzyilin ba§i itibariyle uygulayan Soffici gibi §airler ön plana 9ikar (Dalembert 2018: 29).
La Voce dergisinin yazarlari "vociani" olarak adlandirilirlar. Bazi ön yargilarin kökle§tirilerek ele§tiri almadan kabul edildigi sava§9i bir dergi isterler. Özellikle de ulusal edebi ve sanatsal sistemin geli§iminde halk kültürünün ali§ilagelmi§in di§indaki özellikleri üzerine tehlikeli dü§üncelere sahiptirler (Billiani 2011: 70).
1908 yilinda yayin hayatina ba§layan La Voce dergisinin italyan kültüründeki önemini belirtirken §u hususun da altini 9izmek gerekir: Dergi, italyan aydinlarina siyasi konularda da fikir beyan etme olanagi saglar. Bu nedenle bir önceki yüzyila nazaran yirminci yüzyilin ilk 9eyreginde, politika ve kültür meseleleri bir arada ele alinir. Yazarlar, basin-yayin organlarmi daha geni§ kitlelere eri§ebilmek amaciyla kullanirlar; Prezzolini'nin La Voce dergisinde bu kültürün en yüksek degerleri temsil edilir (Vittoria 2015: 507).
Kültürel ve ahlaki alanda ortak bir ama9 dogrultusunda kendilerine yön 9izen dergi yazarlari bunun daha ötesinde bir görev üstlenmek isterler: La Voce'yi aklin ve insani degerlerin egemen oldugu yeni bir tinsel dünyamn tasarlanmasinda gereken entelektüel yapiyi olu§turan bir dergi haline getirme idealleri vardir (Del Puppo 2000: 46). Zira bir önceki yüzyilda ya§ami§ olan Nietzsche klasik anlamda tinsel dünyamn yikildigini haber vermi§tir. Yeni §artlara göre insanligin ve kültürün yeni bir düzleme oturtulmasi gerekir. Dergi yazarlarinm bu soruna kayitsiz kalmadiklari görülmektedir.
Bu baglamda bakildigmda, La Voce dergisi, "dergiler yüzyili" olarak adlandinlan yirminci yüzyilda önde gelen ve italyan toplumsal ya§ami üzerinde etkisi büyük olan bir dergi olarak ortaya 9ikar. italya'da yöneticilik pozisyonunda ve bürokraside görev alacak ki§ilere ülkenin ihtiya9lanna göre temel niteliklerin kazandinlmasi dü§üncesi savunulur. Bu ülküye ili§kin olarak Prezzolini, 1908-1914 yillari arasinda dergide yöneticilik yaptigi sirada yeni Italyan idareci sinifinm yeti§mesi beklentisiyle, dergiye dürüst, yetenekli, farkli egilimleri ve ayn öncelikleri olan bir toplumu ortak paydada bulu§turan bir hüviyet kazandirmayi ama9lar (Langella 2004: 12).
Dergiyi etkili bir konuma getirmek i9in yogun 9aba gösteren Prezzolini dergide i§ birligi yaptigi yazarlari §u sözcüklerle tamtir: "Farkli inanglardaydik ve ayn taraflardaydik. Ancak bizi birle§tiren tek§ey gergeklikolgusuydu" (Martini 1956: 103). Prezzolini'nin cümlelerinden de anla§ilacagi üzere, derginin bile§enleri her ne kadar farkli dünya görü§ünde olsalar da, yegäne ama9, italyan kültürü i9in ger9eklik arayi§tir.
La Voce dergisi baçlarda edebiyat, felsefe ve sanat alanlannda fikir tiretilen bir yayin organi olarak duçuniilse de, Libya'ya miidahale tartiçmalari konusunda ortaya çikan fikir aynliklan, baçta benimsenen ana felsefenin tamamen tersi bir yônde hareket edilmesine neden olur (Del Puppo 2000: 45). Bir nevi savaça yonelik geliçtirilen bu olumlu tutum, derginin fikir duiiyasindaki istikametini buyiik oranda degiçtirecek bir nitelik kazanmasina neden olur.
Nitekim temel kuruluç amacina ters duçecek biçimde, dergide savaça dogrudan veya dolayli olarak geniç yer verildigi gôrulur, çtinkû muhtemel bir savaç sonucunda îtalya'nin ideallerinin gerçekleçtirilebilecegi ve aklin on planda tutuldugu "kulturel bir ordu" hâline dônuçme fikri vardir (Magni 2015: 50). Kultiir ordusu kurma gayesinin temelinde, kendi medeniyetini savunma diiçuncesi yatar. Prezzolini, mensubu oldugu kultiirun yalnizca giiç kullanarak barbarlardan korunabilecegini savunur (Magni 2015: 41).
Daha once de sôz edildigi uzere, Avrupa devletleri arasinda sômurge bulma yariçinda geri kalmasindan ôturii, 1911 Trablusgarp Savaçi sirasinda Libya'da Îtalya'nin sômurge topraklari kazanabilmesinin en buyûk destekçileri arasinda derginin yazarlari bulunmaktadir. Savaç konusunda yazilan makaleler o denli serttir ki, açik bir çekilde bazi basm-yayin organlarina yonelik duçmanca bir tutum sergilenir. Hatta savaçm eleçtirildigi, savaça katilan askerlerin moralini bozacak biçimde yayinlar yapan dergilerin kapanmasi ve sanstir gôrmesi ônerilir (Dalembert 2018: 26).
Dergide yazilari yayinlanan yazar, edebiyatçi ve duçunurlerin savaça mudahil olmakla hedefledikleri bir amaç vardir. Savaç, onlara gôre, îtalyan toplumunun varligini garanti altina almak, refahini artirmak, gelecek kuçaklara ôvunecekleri bir iilke birakabilmek için ve toplumun modem yaçama uyumunu hizlandirmada, her ne kadar yikici etkileri olsa da toplumun bir arada ortak bir hedef için çabalamasinin ôntinu açacak ve birlikteligi yiiceltecek bir araçtir. Dolayisiyla savaçi her alanda ilerlemenin ve geliçmenin firsati olarak goren "mudahalecilik" (interventismo) yeinlilari, 1911-1912 yillanndan itibaren (Osmanli împaratorlugu ile giriçilen Trablusgarp Savaçi bu dôneme denk gelir) savaç dûçuncesini ulkenin ideallerinin gerçekleçmesi noktasinda birleçtirici bir unsur ve ulusal anlamda toplumsal dayamçmanin gerçekleçebilmesinin bir araci olarak goriir (Vittoria 2015: 514). Fernando Agnoletti'nin Canto di guerra (Sava§ Çarkisi) ba§likli yazisi derginin îtalyan mudahaleciligini en çiddetli biçimde savundugu sayfalarin baçinda gelmektedir. Agnoletti duçmana karçi surduriilen savaç ile iç savaça iliçkin olarak yazisinda §u sozciiklere yer verir:
"Diçardan bir diiçman yalnizca diiçmandir ve bu kadar. §ayet maglup edilirse, ayaga kalkmasi ve çekip gitmesi için ona yardim eli uzatilir; eger bizi maglup ederse, ayaga kalkilir ve savaç yeniden baçlar. Fakat içerdeki dùçman pis bir kanserdir, sakalda kokii kazinmasi gereken bir iltihaptir. Iç savaçlarimiz çok sertti ve hâlâ ôyle, çiinku biz diger tùm toplumlardan daha saghkli ve zekiyiz. Iç du§manlar çehrimizden ve ulusumuzdan çekip koparilmalidir [...]" (Agnoletti 1915: 732).
Savaç konusundaki gôriiçlerde o denli samimidirler ki, inandiklari bu deger ugruna bazi yazarlar bizzat savaça katilmi§lardir. Savaça katilanlardan bazilari cephede hayatlarini kaybetmi§lerdir. Temmuz 1915'te hayatini kaybeden Renato Serra bu duruma ôrnektir. Derginin bir sayisi Serra'ya ithaf etmi§tir (Magni 2015: 38).
Siyasi otoritenin politikalari baglaminda sava§a ili§kin yazilan yazilarda, bizzat cephede bulunan kimi yazarlar orduyu ve askerleri ovebiliyor ve kotüleyebiliyorlardi (Magni 2015: 39). Hi? ku§kusuz bu oz güveni ve hakki kendilerinde bulmalarinm arkasinda bir sebep vardir: Onlara gore, bu konuda soz soyleyebilecek ba§ka erkin bulunmamasi ve ülke i?in neyin iyi olduguna karar vermede yetkin olduklarim dü§ünmeleri.
La Voce dergisi dóneme gore nispeten uzun bir yayin hayatina sahip olmu§tur. Soz konusu sava§larla ge?en galkantili süre9te derginin yayin politikalanmn degi§kenlik gósterdigi soylenebilir. Bu nedenle derginin yayin hayatim iki dóneme ayirmak mümkündür. Aynmi yaparken dikkate alinan hususlann ba§inda derginin yayin fizgisi gelmektedir. Birinci Dünya Sava§i doneminde dergi beyaz La Voce adini alarak ítalyan toplumunun yüzyilin ba§indaki sorunlarini kasitli bir bifimde gormezden gelen edebí bir dergiye donü§ür (Magni 2015: 37). ílk kuruldugu yillarda sava§ yanlisi yayinlara agirlik veren dergi yazarlan ge?en sureste edebiyata agirlik vermeye ba§lami§tir. Bunun nedenleri arasinda, sava§in getirmi§ oldugu yikim ve kültürel anlamda beklenen itki güciinü yaratamami§ olmasi sayilabilir.
Sava§ izleginin ótesinde, derginin kurulu§undaki temel anclar arasinda ítalya'daki kültürel seviyeyi dü§tügü yerden yukanlara ?ekmek vardir. Dogal olarak toplumda kendine taraftar bulmak isteyen yazarlar azinlik dahi olsa, kendilerini daha iyi anlayabilecek bir kitleye ula§mayi hedefler.
Zaman ifinde dergide yer alan farkli gorü§ler iki ana Qizgide kar§i kar§iya gelir: ilki dogrudan hareket eden, oncü oían ve "vociana" olarak adlandinlan gelenekten koparak sanatsal ve bigimlendirici manada ozgürle§meyi temsil ederken, digerí Milanolu Fütüristlerin gózünde ítalyan ve yabanci dü§manligina bir cevap olacak tarti§malarin ya§andigi bir dergi yaratma istegidir (Del Puppo 2000: 52).
La Voce dergisi, ifinde barindirdigi farkli gorü§ten pek ?ok dü§ünürün yazilariyla zenginlik kattigi bir mecradir. Ancak ítalyan kültür hayatina katkisi yalmzca kendi varligiyla olfülemez. Gorü§ ayriligi ya§ayan yazarlarin aynlarak ba§ka dergiler kurmasi, Italyan dü§ünce dünyasimn 9e§itlenmesine dolayli ve dogrudan bir katki olarak górülebilir. Ama? ve ilgi alanlarinda ya§anan ayrimlardan dolayi kurulan dergiler ¡junlardir: Papini ve Amendola'mn 1909 yilinda kurdugu L Anima, Salvemini'nin 1911-1920 yillan arasinda ya§ayan dergisi L'Unitá ve 1913-1915 yillarinda faaliyet gosterenLacerba dergisi (Baldini 2018b: 154).
Gorülmektedir ki, La Voce bir dergi olarak var olmasinin yamnda entelektüellerin "yeti§me" sürecini tamamladiklari, kendilerini ke§fettikleri ve yeni bir kültürel giri§imde bulunma cesareti edindikleri bir olgunla§ma mecrasi olarak i§lev gormü§tür.
3. Lacerba (1913-1915)
Yirminci yüzyilin ilk feyreginde etkili oían bir diger dergi ise, daha once deginilen Lacerba'dir. ítalyan avangart kíUtürünün en bilinen yayin organlanndan biri olarak kabul edilen derginin adi ózel bir anlam banndinr: "Derginin adina iligkin bilgi vermek gerekirse, harfitarif ile sifat arasindaki kesme i§aretinin dü§ü§ü - Cecco D 'Ascoli 'nin Latinee 'de 'Acerba etas' halk dilinde ise 'L 'Acerba' hálini alan, on ikinci yüzyilda yazilan kitabindan alinmi§tir- derginin
kurucularinin, yani Papini ve Soffici'nin canlandirdigi Konformizm karçiti bir ruhu ifade etmekteydi" (Bartolini 2010: 21). Özetle, derginin anlami dünyevi hayata iliçkin sorunlara göndermede bulunmaktadir. Benzer bir çekilde dergide savunulan dü§ünceler de bir nevi yaçamdaki sorunlara çare bulmak gereksiniminden dogarlar.
Lacerba dergisinde yazilari yayimlananlar arasinda yalnizca Italyanlar yoktur. Dergi kazandigi §öhret sayesinde pek çok Avrupali yazar ve dü§ünürün dikkatini çeker ve nitelikli yayinlarin yapildigi bir mecra olarak kültür ve sanat dünyasindan önde gelen kiçilerin yazilanna yer verilen bir nitelik kazamr. Italyanca, Ingilizce ve Fransizca yayin yapan yazarlar arasinda Max Jacobs, Apollinaire, Mac Delmarie, CRW Nevinson, Theodor Daubler, Anna De Pruraux ve Roch Grey (Helene (Dettingen takma adiyla yazar) sayilabilir. Buna ek olarak Pablo Picasso, Anna Gerebzova ve Alexander Archipenko'nun da bazi çizimleri dergide yer alir (Sica 2015: 736). Dergide yer alan isimlere bakildiginda, yüzyilin sanatinda söz sahibi olan ve sanata, kültüre yön veren insanlann söz konusu oldugu görülmektedir. Bu açidan Lacerba, sanatçilarin seslerini duyurdugu veya bazilari nezdinde ilk tecrübesini edindigi bir yayin araci olarak belirmektedir.
O dönem çikan dergilere mensup yazarlann farkli edebî, felsefî ve politik akimlan desteklemelerinden ötürü entelektüeller arasinda bir rekabet ortami oluçur. Hatta farkli gôriiçlerin baçini çeken dergilerde yazdiklariyla kültürel savaçin alevlenmesine katkida bulunurlar. Örnegin, Lacerba yazarlari ile Milano merkezli Marinetti, Boccioni ve Carra'nin baçi çektigi grup arasinda ateçli kültürel tartiçmalar yaçandigi bilinmektedir.
Derginin hitap ettigi kesim, toplumun görece ekonomik ve sosyal olarak daha üst katmanlaridir. "Lacerba iyi egitim almi§ insanlar, edebiyat tutkunlan ile orta-üst sinif genç entelektüelleri, sanatin ve toplumun yenilenmesi konusuna hassasiyet gösteren, irrasyonalist1 kültüre ilgi duyanlari hedefler" (Gragnani 2015: 56). Bir taraftan siyasî olarak ülke bütünlügünü tamamlama amaci güdülürken, diger taraftan kültürel alanda yenilenme için eskiye ait bazi degerlerin inkâr edilmesi geregi savunulur. "Lacerba uzun süredir Toskana 'da var olan ruhban sinifi kar§iti gelenegin devami olarak kültürel alanda yenilenme mücadelesinde söz konusu gruba karçitligi ilke edinen bir fikri okurlarina a§ilami$ti" (Baldasso 2018: 56).
Dergide yer alan konulan iki ana izlege ayirmak mümkündür: ilki siyasî, digeri ise Fütürist çizgidedir. Savaç döneminin dogal bir sonucu olarak, dergide siyasî, kültürel ve ekonomik alanlarda çalkantilar yaçayan îtalyan halkinin belli kesimine hitap eden yazilar yayinlanir. Bu kapsamda o yillarda çikan dergi ve gazete gibi basin-yayin organlarinda sava§a dair gôrûçler sikça dile getirilir. Birinci Dünya Savaçi konusunda siyasetçilerden daha cesur bir biçimde ifade edilen görü§ler arasmda ülkenin sava§ta yer almasi gerektigi ve bu durumun kültürel dönü§ümün, degiçimin yaçanmasi için büyük bir firsat oldugu vurgulanir.
Bu baglamda, dergide Birinci Dünya Savaçi ile ilgili yazilan yazilara deginmek gerekirse, 15 Agustos 1914 tarihli dergide sava§ temasi oldukça hâkimdir ve Almanya, Avusturya-
1 Italya'nin 1861 yilinda gerçekle§en birle§mesinden sonra Birinci Dünya Sava§i sonuna kadar kuzeyde bulunan ülke topraklan di§inda bazi bölgeleri ana vatana dâhil edilmesini savunan kimselere verilen ad.
Macaristan tmparatorlugu, Ingiltere, Fransa ve Rusya arasindaki sava§a ili§kin yazilar dergide epeyce yer kaplar. Bu tutumun özel nedeni ise o zamanlar sava§ hususunda tarafsiz olan ttalyan devletinin sava§ta taraf olmasina dair propaganda yapmaktir (Föcking 2017: 142). Entelektüeller, sava§ araciligiyla ttalya'mn modern bir toplum olabilecegi, zamam yakalayabilecegi ve büyük kültürel adimlar atabilecegi görü§ündedirler. Bu ama? dogrultusunda politikacilan etkilemek, ana hedeflerden biridir.
Siyasete yönelik ele§tirilerin bu denli yogun ve sert oldugu dergide dönüm noktalanndan biri de 1915 yili Agustos ayinda ya§anir. Söz konusu tarihten itibaren dergi yönetimi yayin politikasina ili§kin yeni bir karar alir. Karara göre; 15 Agustos 1915 sayisi itibariyle Lacerba politika alaninda yayinlar yapacaktir. Bu karan, "teorik ve sanatsal etkinliklerimize kaldigimiz yer den devam ettirecegiz" (Föcking 2017: 142) ibaresiyle duyururlar.
Politika alaninda ele§tiri yapanlardan biri de Papini'dir. Papini, dönemin hükümetine agir su9lamalarda bulunur; Italya'nin gelecegi i?in ger9ekle§mesi gereken ve "radikal" olarak adlandinlabilecek fikirlerini §u bigimde ifade eder:
"Salandra hükümetinin ödleUik olarak adlandirilan diplomatik eylemlerine agik bir bigimde göndermede bulunmanin di§inda politik arenada gergek manada dü§man eksikligi vardir, Papini 'nin sava§taki dü§manlari yalmzca Almanlar degil, eski evler ve eski olan her §eydir. O, yalmzca Fütürizm'in savundugu eski kar§itligina degil, aym zamanda ve bilhassa, adilerin, zayiflarin ve intihar etmeye bile cesareti olmayanlarin yer aldigi dünyanm tek temizligi olaraksava§fikrine göndermede bulunur" (Föcking 2017: 145).
"Dünyamn temizligi" ifadesine bakilirsa, yazann kendi vatanda§larmin ölümünden hi?bir rahatsizlik duymadigi anla§ilir. Hatta bu durumu daha ileri götürerek ödleklerin ve riyakärlik yapanlarin ölümünü olumlayan bir yazi kaleme alir. Yazimn günümüz §artlarindan ?ok, tüm Avrupa'da ya§anan siyasi, toplumsal ve ekonomik ?alkantilarin ya§andigi bir dönem baglaminda degerlendirilmesi gerekmektedir. Papini'nin dergide yer alan 1 Ekim 1914 tarihli yazisindan kisa bir bölümü incelemek, derginin yaym politikasina dair fikir sahibi olmak afisindan yararli olacaktir.
"Ilik anne sütünden ve karde§ gözyaglarindan sonra artik kara kandan soguk bir banyo gerekiyordu. [...] Agustos'un kurakliginda iyi bir kanla yikanma gerekiyordu; [...]. Ödlekligin, diplomasinin, riyakärligin öglen uykusu bitti [...]. Karde§ler karde§leri ve sivilleri öldürmede ve vah§ile§mede her zaman iyidirler: [...]. Sayimiz fazla. Sava§ Malthusvari bir operasyondur. [...]. Sava§ sonunda tarima ve modernlige fayda saglar. [...] Sava§i seviyoruz ve sava§ sürdükge gurme gibi keyif aliyoruz" (Papini: 1914: 274).
Dergide politikacilara kar§i agir ithamlarda bulunulur. Derginin okuyucularina ili§kin olarak §u ifadelere yer verilir: "Giolitti'ye ölüm! [...] Onlar arasinda kesinlikle iki dergi tarafindan pompalanan §iddet igeren propaganda havasini soluyan Lacerba ve La Voce okuyuculari vardir" (Gragnani 2015: 66). Buna ek olarak, dönemin politikacilarina kar§i takimlan tutum o denli serttir ki, 1 Ekim 1914 yilinda Appello (Qagri) ba§ligiyla yayinlanan
bildiri niteligindeki yazida once hukumete sert ele§tiriler yapilir, daha sonra italyan toplumunun istekleri dort maddede ozetlenir:
"1. Ozgiir eylem planimizin yeniden hatirlanmasiyla iiglii ittifak anla§masinin hizli bir §ekilde resmi olarak iptal edilmesi.
2. Artik gok gulling ve son derece tehlikeli olan tarafsizlik tutumumuzun miimkiin olan en kisa siirede sonlandirilmasi.
3.Geg bir saldiri rezilligine sebebiyet vermeden once Avusturya-Macaristan Imparatorlugu 'na kar§i sava§ ilan edilmesi.
4. Bizi a§agilamalardan, kotii siirprizlerden, gizli anla§malardan ve yikimlardan korumayi garanti eden, yarim yiizyil boyunca italya kar§iti bir politika guden iiglii itilaf devletleri ilepolitikyakinla§ma olmasi" (Lacerba 1914: 1).
Derginin Birinci Dtinya Sava§i yillannda sayfalarinda sik^a yer verdigi gorii§lerin otesinde, ?e§itli sayilarinda sik?a yer verilen Futiirizm akimi ile ilgili goru§lere de deginmek gerekir. Bu hususta §unlan belirtmekte yarar vardir: Lacerba dergisinin ilk Futiirizm oncesi donemi olduk9a kisa siirmu§tur. Derginin ufuncii sayisinda yer alan Papini'nin Fiitiirizmin Manasi adli makalesinde, derginin ama? ve stratejisinin Marinetti'nin hareketi ile uyumlu olabilecegi iizerinde durulur (D'Auria 1982: 19).
Tiim tarti§malann ve gorii§lerin yanmda, dergiyi Futurist hareketin propaganda araflarindan biri olarak dii§iinmek de mumkiindiir. Derginin 1913 yili Ekim ayinda yayinlanan iki sayisinda Papini derin bir aynm ya§ar. 1 Ekim'de yayinlanan makalesinin ba§ligi Freghiamoci della politica (Politikayi Umursuyoruz) iken, yazar 15 Ekim'de fikein yazisinda onceki yazdiklarini inkar eden Futurist bir ?izgide konumlanir (Della Terza 1984: 154). Bu tutum, dergide Futurist harekete yakinla§manin oncu adimlarindan biri olarak gorulebilir. O siralarda Marinetti'nin Futiirizm ?izgisine yakin olan Lacerba''da italyan toplumuna yonelik bazi Qagri ve onermelerde bulunulur: "Marinetti tarafindan Lacerba igin kaleme alinmi§ Futurist program kapsaminda, Marinetti 'nin manifestosunda da belirtilen ve dergi okurlarinin a§ina oldugu bilinen §u noktalar tekerrur ediyordu: giiglii bir ordu, 'Italyan' olarak adlandirilmaktan gurur duyan bir ulus, sert ve somiirgeci, yayilmaci bir politika, Italya 'nin onciilugu, yanipanitalyancilik" (Della Terza 1984: 155).
Futiirizm hakkinda dergi yazarlarimn gorii§leri, onceleri Italya'mn gelenekselligine dair bir 9are olacagi dii§unulse de, avangart kultiir etkisiyle bu durum farkli bir boyuta evrilir. Artik iddia, italyan Futiirizm hareketinin eksiklerini gidermek ve bu felsefeyi daha da ileri bir boyuta ta§imaktir. "Once Fiitiirizmin Italya 'nin gegmi§ini tedavi etme amaci ta§idigi dii§uniiluyordu, §imdi ise Lacerba Fiitiirizm 'in kendisini iyile$tirmek istemektedir" (Baldasso 2018: 52).
Marinetti'nin Futurist hareketinden belli ba§li noktalarda ayrilik ya§ansa da, dergide hakim olan gorii§ Modernist bir Italya'mn kurulmasidir. "Yakla$ik bir yil boyunca Marinetti ve hareketi ile ayni cephede yer alan Lacerba dergisi Levenson'a gore kendi yapisi iginde Modernizmi §ekillendirenyenile§meyari§inda ana arteri temsil eder" (Baldasso 2018: 35).
Dergide Marinetti sonrasi Fütiirist programin liderlerinden biri olan Papini'nin Fütürizm ile ilgili görü§lerini daha iyi kavramak i?in §u ifadelere bakmak gerekir: "II significato del futurismo (Fütürizm'in Manasi) ba§likli bir yayininda Papini Fütürizm hakkinda 'a.ra§tirmaci ve yenilikgi Avrupa'ya giri§ izni belgemiz Fütürizm'dir' der ve ttalyan Modernizm'inin eksikliginin ve ttalyan sanatinin uluslararasila§masi gerekliliginin bilincinde oldugunu atarir" (Föcking 2017: 135).
4. Sonu?
Floransa avangart sanatinin en önemli temsilcileri olarak kabul edilen Leonardo, La Voce ve Lacerba dergilerindeki yazarlar, genel bir degerlendirme ile, sava§a sicak bakar, hatta toplumun daha modern bir seviyeye gelmesinde sava§i önemli bir ara? olarak görürler. Ancak sava§ sonucunda ortaya Qikan §udur: "Birinci Dünya Sava§i umutlarini kirdi: bir sonraki tinsel kriz onlari (dergilerde avangart fikirleri savunanlari) gegmi§e, gergegin ve mananin tek kaynagi olarak dine dönemeye itti" (Baldasso 2018: 56). Gefmi^e kar§i öfke duyan, ge^mi^i silmek isteyen dü§üncede olan bazi entelektüellerin sava§in yikiciligini, toplumlara getirdigi acilari ve sava§ sonucunda istedikleri degi§imlerin ger9ekle§medigini gördükten sonra gegmi§e sanlmak zorunda kaldiklari anla§ilmaktadir.
Dergilerin ttalyan kültür ve dü§ünce hayatina etkisini kisaca özetlemek gerekirse, yirminci yüzyilin ilk yarisinda yayin hayatini sürdüren dergilerde pek 50k ttalyan §air ve yazarin ilk yayinlari yer almaktadir. Dolayisiyla, ilerde önem kazanan yazin dünyasinin isimlerinin edebiyat dünyasina giri§lerinde önemli bir mihenk ta§i görevi gören bu dergilerin bünyesinde edebiyat ve §iir ele§tirisi üzerine de 90k sayida makaleler yazilmi§tir.
italyan avangart geleneginin temsilcileri olarak adlandirilan bu Ü9 dergide italyan edebiyati ve sanatinin geli§me süreci a9ik bir bi9imde görülebilir. Özellikle de Fütürizm'in geni§ yer buldugu Lacerba bu akimin tarihsel geli§iminde önemli yer tutar.
Bu 9ali§madan anla§ilmaktadir ki, söz konusu dergiler Italyan kültür, siyasi ve sosyal ya§ami üzerinde etkiler yaratmi§tir. Her ne kadar ba§ta hedeflenen bazi ama9lara tarn olarak ula§ilamasa da Italyan toplumunun daha modern bir 9izgiye gelmesinde önemli bir rol oynadiklari kabul edilmelidir.
Sonu9 olarak, dergilerin yirminci yüzyil Italyan entelektüel 9evrelerine ve kültür dünyasina etkilerini incelerken, aym zamanda Avrupa'da ya§anan siyasi, ekonomik ve kültürel geli§melere dogrudan veya dolayli olarak deginildigini de ifade etmek gerekir.
Etik Beyan
Yazar beyamna göre, "Bir Döneme Damga Vuran Ü9 Avangart Dergi: Leonardo, La Voce ve Lacerba" adli 9ali§mamin yazim sürecinde bilimsel, etik ve alinti kurallarina uyulmu§; ULAKBIM TR DlZlN öl9Ütlerine göre 9ali§mada etik kurul onayini gerektiren herhangi bir veri toplama ihtiyaci duyulmami§tir.
Kaynakça
Agnoletti, Fernando (1915). "Canto di guerra". La Voce 7 (12): 731-739.
Baldasso, Franco (2018). "Rinnovamento culturale e peso del passato. 'Lacerba' e il Futurismo". Sistema periodico Il secolo interminabile delle riviste. ed. Francesco Bortolotto, Eleonora Fouchi, Davie Antonio Paone, Federica Parodi. Bologna: Pendragon. 31-57.
Baldini, Anna (2018). "Allies and Enemies: Periodicals as Instruments of Conflict in the
Florentine Avant-garde (1903-15)". Journal of European Periodical Studies 3 (1): 7-28.
Baldini, Anna (2018). "La cultura tedesca nelle riviste dell'avanguardia florentina (19131915)". L densità meravigliosa del sapere Cultura tedesca in Italia fra Settecento e Novecento. ed. Maurizio Pirro. Milano: Ledizioni. 147-165.
Bartolini, Simonetta (2010). "U Futurismo e Lacerba". Luci e ombre del Futurismo. ed. Antonio Gasbarrini-Novella Novelli. L'Aquila: Angelus Novus Edizioni. 21-38.
Billiani, Francesca (2011). "Intellettuali militanti, funzionari e tecnologici, etica ed estetica in tre riviste florentine d'inizio secolo: Il Regno, La Voce e Lacerba (1903-1914) ". The Printed Media in Fin-de-siècle Italy Publishers, Writers and Readers. ed. Ann Hallamore Caesar, Gabriella Romani, Jennifer Burns. London: Modern Humanities Research Association and Maney Publishing. 63-78.
Capelli, Pierpaolo (2011). Emeroteca Catalogo. Roma: Biblioteca Quirinale.
D'Auria, Francesca Petrocchi (1982). "Papini e la presenza della politica in Lacerba". Studi Novecenteschi, 9 (23): 5-43.
Dalembert, Maria Pia De Paulis (2018). "Giovanni Papini: poesia e attività letteraria sul fronte interno". Cahiers de la Méditerranée 97 (1): 25-38.
Del Puppo, Alessandro (2000). Lacerba 1913-1915. Bergamo: Lubrina Editore.
Deila Terza, Dante (1984). "F. T. Marinetti e i futuristi fiorentini: L'ipotesi politico-letteraria di Lacerba". Italica 61 (2): 147-159.
Föcking, Marc (2017). "Amiamo la guerra? 'Der Sturm', 'Lacerba' e l'inizio della Prima Guerra Mondiale". In trincea Gli scrittori alla grande guerra. ed. Simone Magherini. Firenze: Società Editrice Fiorentina. 131-150.
Gragnani, Cristina (2015). "Lacerba e II figlio alla guerra: agli estremi deU'interventismo intellettuale?". Annali d'Italianistica 33: 53-73.
Isnenghi, Mario (2006). "Gli intellettuali del 'Leonardo' alle soglie del Novecento". Belfagor 61 (5): 497-508.
Langella, Giuseppe (2004). Cronache letterarie italiane. Roma: Carocci Editore.
Magni, Stefano (2015). "La Voce 'bianca' e la Grande Guerra Immagini del conflitto e dei soldati". Italies 19: 37-55.
Martini, Carlo (1956). La Voce. Pisa: Nistri-Lischi.
Papini, Giovanni (1914). "Amiamo la guerra". Lacerba 2 (20): 274.
Papini, Giovanni (1914). "Appello". Lacerba 2 (20): 1.
Sica, Paolo (2015). "Alleanze, antagonismi e avanguardie (Lacerba, L'Italia futurista e altro)".
Forum Italicum 49 (3): 734-748.
Vittoria, Albertina (2015). "Il 'partito degli intellettuali' e l'organizzazione délia cultura dalla 'Voce' alla Einaudi". Studi storici 56 (3): 501-527.
Viviani, Alberto (1955). La maschera dell'orco. Milano: Bietti.
