CC BY
0UDK 547.541.2.
BIOTIBBIYOTDA YORUG'LIKNING DINAMIK TARQALISH USULI
M.Turobov, Sh.Ibragimov*
Kalit so'zlar: yorug'likning dinamik tarqalishi, nanozarrachalar, Eynshteyn-Stoks tenglamasi, Broun harakati, biotibbiy tadqiqotlar, DNK, nanorodlar, Doppler anemometriyasi, lazer, elektroforetik harakatchanlig.
Dinamik yorug'lik tarqalishi usuli - harakatlanuvchi zarralar muhitidan o'tadigan yorug'lik chastotasi, intensivligi va yo'nalishining o'zgarishi kabi hodisalar to'plami. Ushbu usul (YoDT) suspenziyadagi zarrachalar hajmini aniqlash uchun lazer korrelyatsiya spektroskopiyasida qo'llaniladi. O'lchangan zarrachalarning o'lchamlari tarqalgan yorug'likning to'lqin uzunligi bilan bir xil tartibda bo'lishi kerak. Yorug'lik nuri suspenziyadan o'tganda elastik sochilish sodir bo'ladi. DLS holatida lazer nurlanishi qo'llaniladi, bu kogerent va monoxromatikdir.
Bu usul juda kichik zarrachalar hajmini o'lchash uchun mo'ljallangan. Eritmada muallaq bo'lgan dispers zarrachalar, Broun harakati tufayli harakatlanib, lazer nurlari bilan o'zaro ta'sir qiladi, lazer nurining tarqalishi fotoko'paytiruvchi nay (FKN) orqali aniqlanadi.
Broun harakati paytida katta zarralar kichikroqlarga qaraganda kamroq tezlikka ega. Zarrachalardan tarqalgan yorug'lik zarrachalarning Broun harakati tezligiga mos keladigan tebranishlar bilan signal sifatida aniqlanadi. Olingan signal korrelyatsion spektroskopiya yordamida tahlil qilinadi, avtokorrelyatsiya funksiyasi hisoblanadi va shu asosda zarrachalar hajmi taqsimoti tuziladi.
Zarracha tezligidan kelib chiqadigan diagrammaning o'zgarishi diffuziya koeffitsenti sifatida miqdoriy hisoblanadi va zarracha diametri (d) Eynshteyn-Stoks tenglamasi yordamida dispersiya koeffitsiyentidan hisoblanadi.
YoDT usuli nanozarrachalarning o'lchamini o'lchashda ham qo'llaniladi. Bu usul sochilgan yorug'lik intensivligidagi tebranishlarning korrelyatsiya funksiyasini tahlil qilib, suyuqlikdagi dispers zarrachalarning diffuziya koyeffitsiyentini aniqlash imkonini beradi. Keyinchalik, nanozarrachalarning radiusi diffuziya koeffitsentidan hisoblanadi. Dinamik yorug'lik tarqalishi usulining asosiy g'oyalari quyidagilardan iborat:
- Suyuqlikdagi dispers zarrachalar yoki makromolekulalarning Broun harakati zarrachalarning mahalliy konsentratsiyasining tebranishlariga olib keladi. Buning natijasi -sinish indeksining mahalliy bir hil bo'lmaganligi va shunga mos ravishda lazer nuri bunday muhitdan o'tganda tarqalgan yorug'lik intensivligining o'zgarishi.
- Zarracha diffuziya koeffitsenti tarqalgan yorug'lik intensivligidagi tebranishlarning xarakterli bo'shashish vaqtiga teskari proportsionaldir. Bu xarakterli vaqt, o'z navbatida, raqamli korrelyator yordamida o'lchanadigan tarqalgan yorug'likning eksponensial vaqt korrelyatsiyasi funksiyasiningyemirilish vaqtidir.
- Zarrachalar kattaligi (gidrodinamik radius) Stokes-Eynshteyn formulasi yordamida hisoblab chiqiladi, u zarrachalar hajmini uning diffuziya koeffitsenti va suyuqlikning yopishqoqligi bilan bog'laydi.
YoDT usuli suyuqlik va gazlarning oqim tezligini o'lchash uchun ham qo'llaniladi. An'anaga ko'ra, usulning ushbu versiyasi lazer Doppler anemometriyasi (DA) deb ataladi. Xususan, YoDT
* Mansurjon Turobov - Toshkent davlat texnika universiteti, "Biotibbiyot muhandisligi" kafedrasi magistri; Shabatir Ibragimov - Toshkent davlat texnika universiteti, "Biotibbiyot muhandisligi" kafedrasi dotsenti.
48
usulining ushbu konfiguratsiyasi nanozarrachalarning elektroforetik harakatchanligini o'lchash uchun ishlatiladi, u yerdan ularning zeta potensiali hisoblanadi.
So'nggi yillarda YoDT usuli biologik obyektlarni o'rganishda keng qo'llanilmoqda. Shunday qilib, ko'rib chiqish ishi [1] biomeditsina va ekologiyada yorug'lik tarqalishi usullarini qo'llashga bag'ishlangan. Dinamik va statik yorug'lik tarqalishi nazariyasi asoslari, shuningdek, amaliy tadqiqotlarda ushbu usullardan foydalanishga bag'ishlangan ishlarning natijalari qisqacha ko'rsatilgan. Nurni tarqatish usullari noinvaziv, molekulalarning tuzilishiga zarar yetkazmaydi va namunadagi jarayonlarning tabiiy borishiga ta'sir qilmaydi, bu ularni biologik suyuqliklarni o'rganishda ajralmas qismi hisoblanadi.
Ushbu usullardan biomakromolekulalar (oqsillar, DNK va boshqalar) ning gidrodinamik radiuslarini, ularning molekulyar massalarini, shuningdek model va tabiiy biologik suyuqliklarda (plazma, qon zardobi va boshqalar) ularning o'lchamlari bo'yicha tarqalgan yorug'lik intensivligini taqsimlash uchun foydalanish) allaqachon ijtimoiy ahamiyatga ega kasalliklar (onkologik, yurak-qon tomir va boshqalar) diagnostika usullarini ishlab chiqishga olib keldi.
Ushbu usullarning mualliflari albuminlar va globulinlarga tarqalgan yorug'lik intensivligining nisbati, oqsil agregatlarining o'rtacha kattaliklari va suyultirilgan plazma va qon zardobi namunalarida patologiyalarning molekulalararo o'zaro ta'sirining koeffitsentlari kabi parametrlar bo'lishi mumkinligini ko'rsatdi. Bundan tashqari, yorug'likni tarqatish usullaridan foydalangan holda, og'ir metal ionlarining past konsentratsiyasi va radioaktiv nurlanishning past dozalari aholining turli guruhlari plazmasi va qon zardobiga ta'siri ko'rsatildi va atom sanoati bilan shug'ullanadigan odamlarda metabolik kasalliklar mavjudligi aniqlandi. Bunday natijalar ishlab chiqarish ekologiyasi va ekologik jihatdan noqulay hududlar nuqtayi nazaridan dolzarb bo'lgan aholi salomatligi holatini sanogenetik monitoring qilish usullaridan foydalanish imkoniyatini ochib beradi. Sharhda, shuningdek, namunalardagi sol-gel o'tishlarini, shuningdek, biopolimer gellarning hosil bo'lish tezligini, ularning xususiyatlari va tuzilishini, shu jumladan yangi va istiqbolli soha bo'lgan yangi nanozarrachalar mavjudligini o'rganish uchun YoDT usullaridan foydalanishni taqdim etadi. yorug'likni tarqatish usullarini qo'llash.
Ish [2] da foton korrelyatsiya spektroskopiyasi yordamida inson zardobidagi albumin molekulalarining g'ovak va silliq sirt yaqinida tarqalishini o'rganish natijalarini taqdim etadi. Diffuziya koeffitsentining haroratga bog'liqligi o'rganildi. Ishda diffuziya harakatining faollashuv energiyasi hisoblangan.
Doppler siljishi tahliliga asoslangan biotibbiyot diagnostika usullarining umumlashtirilgan tasnifi ko'rib chiqiladi. Optik diapazonda qo'llaniladigan usullarning asosiy diagnostika jihatlari tavsiflanadi. Biologik va tibbiy tadqiqotlarda gaz oqimlarini diagnostika qilish uchun lazerli panjaralardan foydalanish imkoniyatlari qayd etilgan. Nafas olish/chiqarish paytida ikkilik gaz aralashmasidagi O2/CO2 ning harorati va konsentratsiyasini aniqlash uchun lazerli panjaralardan foydalanish imkoniyati asoslanadi, bu esa qurilmaning eksperimental namunasini yaratish va keyingi tadqiqotlar uchun zaruriy shartdir [3].
Taklif etilgan ixtiro tibbiyotga, ya'ni laborator diagnostikada mahalliy biologik suyuqliklarni fizikaviy xossalarini o'rganadi [4]. Buning uchun optik diapazondagi zondlovchi lazer nuri (ZLN) uning tahlil qilingan namunasidan o'tkaziladi, shaffof kyuvetaga joylashtiriladi va mikro- va nanozarralari (MZ va NZ) bo'yicha ZLN ning tarqalish xususiyatlari o'lchanadi. Belgilangan MZ nurining kichik burchakli dinamik tarqalishining xarakteristikalari haqida ma'lumot olish uchun bitta matritsali fotodetektordan (MF) va ma'lumot olish uchun 30 ° ... 150 ° burchak oralig'ida joylashgan MZ tomonidan tarqalgan nurlanishning xususiyatlari haqida kamida bitta elementli fotodetektordan (EFD) foydalanish.
O'lchov natijalari matematik ishlov (MI) berish uchun kompyuterga yuboriladi. Olingan MI natijalarini o'rganib chiqqandan so'ng, MBS namunasiga tashqi ta'sir qo'llaniladi, bu tarqaladigan quvvatning tebranish xususiyatlarini o'zgartirishga olib keladi, bu takroriy optik o'lchovlardan so'ng ilgari olingan xususiyatlarni aniqlaydi yoki to'ldiradi. Ixtiro mahalliy biologik suyuqlik namunasida lazer nurlanishining ushbu zarrachalarga dinamik tarqalishi usulidan foydalangan holda optik tahlil
49
paytida submikron zarrachalarining xususiyatlarini va holatini o'rganish uchun kengaytirilgan diagnostika ma'lumotlarini taqdim etadi.
Qayd etilishicha, hozirda ma'lum bo'lgan nanomateriallar orasida oltin nanozarrachalari o'zining noyob xususiyatlari bilan ajralib turadi va shuning uchun tibbiyotda ko'plab boshqa kasalliklarni tashxislash va davolashda, shuningdek, dori vositalarini maqsadli yetkazib berishda foydalanishda katta istiqbolga ega. Oltin nanozarrachalardan keng foydalanish ularni tibbiyotda qo'llash xavfsizligi masalasini ko'taradi. Bir tomondan, oltin nanozarralarini tibbiyotda qo'llashga katta qiziqish mavjudligi, ikkinchi tomondan, ulardan foydalanishning sog'liq uchun xavfli oqibatlarining mavjudligi ikkita asosiy muammoni hal qilishni dolzarb qiladi: oltinning organizmdagi nanozarrachalari ni miqdoriy aniqlash va bu zarralarning organizmga potentsial xavfli ta'sirini o'rganish. Ushbu muammolarning yuqori dolzarbligiga muvofiq, hozirgi vaqtda tadqiqotchilar oldida ikkita asosiy vazifa turibdi.
Ushbu loyihaning birinchi maqsadi yutilish va yorug'lik tarqalishining optik-spektral usullaridan foydalangan holda qon plazmasi va butun qondagi oltin nanozarrachalarini miqdoriy aniqlashning uslubiy yondashuvini ishlab chiqishdan iborat.
Loyihaning ikkinchi maqsadi oltin nanozarrachalarining qon hujayralari, koagulyatsion tizim va qonda oksidlovchi stress rivojlanishiga ta'sirini o'rganishdir.
[5] Mualliflari oltin nanozarrachalarini (NZ) sintez qilish va modifikatsiyalash usullarining kimyoviy barqarorligi, past toksikligi va nisbatan soddaligi ularni biomeditsinaning turli sohalarida, masalan, in vitro diagnostika, maqsadli dori vositalarini yetkazib berish, fototermik va fotodinamik terapiyada foydalanish imkonini beradi. Ushbu NZlarning yuqori sirt maydoni va hajm nisbati ular asosida bir vaqtning o'zida bir nechta terapevtik va diagnostika sohalarida qo'llaniladigan murakkab nanoplatformalarni yaratishni sezilarli darajada osonlashtiradi. Mahalliylashtirilgan sirt plazmonik deb nomlanuvchi oltin NZarning noyob elektr va optik xususiyatlari rezonans turli kasalliklarni tashxislash uchun ayniqsa dolzarbdir. YoDT, shuningdek, foton korrelyatsiya spektroskopiyasi sifatida ham tanilgan, eritmadagi makromolekulalarning diffuziya harakatlarini o'rganish uchun juda kuchli vositadir. Diffuziya koeffitsenti va uning asosida hisoblangan gidrodinamik radiuslar makromolekulalarning hajmi va shakliga bog'liq.
[6] ish tadqiqda mualliflar ushbu usulning oqsillar, nuklein kislotalar va oqsil-oqsil yoki oqsil-nuklein kislota dori komplekslarining bir xilligini o'rganish, shuningdek, oqsil-kichik molekulalarning o'zaro ta'sirini o'rganish uchun foydali ekanligini isbotlaydilar.
YoDT tahlillari odatda biologik laboratoriyalarda makromolekulyar eritmalardagi agregatlarni aniqlash, oqsillar, nuklein kislotalar va komplekslarning hajmini aniqlash yoki ligandlarning bog'lanishini kuzatish uchun ishlatiladi. [7] Maqolada yorug'lik tarqalishi o'lchovlarining asosiy tushunchalari va YoDT natijalarini tahlil qilish va talqin qilishning to'rtta muhim jihati muhokama qilinadi. Miqdoriy ma'lumotlarning takrorlanishini ta'minlash uchun oqsillar yoki birikmalarni tayyorlash va ulardan foydalanishni nazorat qilish kerak, chunki eksperimental sharoit yoki protseduradagi kichik o'zgarishlar tufayli agregatsiya holatidagi o'zgarishlar YDT natijalarini buzishi va oqsil faolligiga ta'sir qilishi mumkin. Mualliflarning ta'kidlashicha, harorat, erituvchining yopishqoqligi va zarracha-zarracha o'zaro ta'siri kabi o'zgaruvchilar ham zarracha hajmini aniqlashga ta'sir qilishi mumkin.
YoDT usuli ko'pincha oqsillarga agregatsiyani kuzatishda qo'llanilishi ko'rsatilgan.[8] mualliflar oqsil misolida YoDT usuli yordamida agregat o'lchamlari, o'lchamlarni taqsimlash kengligi, konsentratsiya va xizmat muddati ishonchliligini o'rgandilar. lizozim tizimi, unda radiusi taxminan 100 nm bo'lgan zich suyuqlik klasterlari mavjud. Mualliflar YoDT natijalarini Broun mikroskopining natijalari bilan solishtirgan.
Ko'rsatilishicha, yorug'lik intensivligining sochuvchining o'lchamiga oltinchi kuch-qonuniga bog'liqligi sababli, YoDT usuli klasterlarning o'rtacha hajmini oshirib yuboradi. Haddan tashqari baholash koyeffitsiyenti o'lchamlarni taqsimlash shakliga bog'liq va o'rganilayotgan eritmada ~1,6 ni tashkil qiladi. Mualliflar agregatlarning hajmi, konsentratsiyasi va hajm ulushini aniqlashning muqobil usulini taklif qiladilar. Ta'kidlanishicha, YoDT klaster hajmi taqsimotining ishonchli
50
kengligini faqat klaster konsentratsiyasi 10 9 sm -3 dan yuqori bo'lsa va ularning hajm ulushi 10 -6 dan katta bo'lsa beradi.
Qonda aylanma immun komplekslarining konsentratsiyasi va hajmini aniqlash immunitet kasalliklari diagnostikasining muhim qismidir. [9] da mualliflar qon zardobida aylanib yuruvchi immun komplekslar hajmini aniqlash uchun YDT usulidan foydalanishni taklif qiladilar. Dinamik yorug'lik tarqalishi spektrometridan foydalanib, mualliflar aylanma immun komplekslarining hajmi va konsentratsiyasi sog'lom va kasal donorlar o'rtasida sezilarli darajada farq qilishini aniqladilar. Ushbu ishda keltirilgan komplekslarning shakllanish dinamikasi ham o'rganiladi.
Sog'lom donorlarning qonida immun komplekslarning shakllanishi kasalliklarga chalingan donorlarning qon zardobidagi bir xil reaktsiyalarga qaraganda tezroq sodir bo'lishi ko'rsatilgan. Natijalar immunitet holatini aniqlash va surunkali yallig'lanishni aniqlash uchun ishlatilishi mumkin.
Ish [10] inson linzalaridagi yoshga bog'liq o'zgarishlarni o'rganish va kataraktlarning sabablari va rivojlanishini o'rganish uchun YDT usulidan foydalanishni taklif qildi. YDT linzalarning shaffofligini o'lchash uchun past intensivlikdagi lazer nuridan foydalanadi. U odamning linzalaridagi o'zgarishlarni eng erta bosqichlarda aniqlaydi, bunda kataraktni davolash, katarakt shakllanishini qaytarish, sekinlashtirish yoki oldini olishda eng samarali bo'ladi.
Ta'kidlanishicha, makromolekulalar ma'lum bo'shliqlarni to'ldiradi va shu bilan ular egallagan hajmdan bir xil o'lchamdagi boshqa molekulalarni chiqarib tashlaydi. Ushbu istisno qilingan hajm effektlari (HE) hujayra ichidagi va qisman qon plazmasi kabi hujayradan tashqari bo'limlarda yaxshi tavsiflanadi. [11] mualliflari madaniy fibroblastlarda HE prokollagen va matritsa cho'kmasining tezroq fermentativ konversiyasiga olib kelishini ko'rsatdi.
Ko'rinishidan, EVE usulini in-vitro sharoitida in-vivo ko'rsatkichlarini simulyatsiya qilish uchun ishlatilishi mumkin. Mualliflar fiziologik sharoitlarda YoDT usuli yordamida turli makromolekulalarning to'planish potentsialini miqdoriy jihatdan qo'lga kiritishga harakat qilishdi.
Dekstran sulfat (salbiy, 500 kDa) kabi zaryadlangan makromolekulalar 46,4 ± 0,3 nm gidrodinamik radiusga ega ekanligi aniqlandi, ya'ni fikoll (neytral, 400 kDa) kabi neytral makromolekulalardan ~ 4 baravar katta va shuning uchun katta EVE potentsialini namoyish etadi. Biologik samarador konsentratsiyalarda yopishqoqlik oshmadi. Kutilmaganda, mualliflar chegara konsentratsiyasidan yuqori bo'lgan barcha tekshirilgan makromolekulalar gidrodinamik radiuslarining keskin pasayishini kuzatdilar. Bu to'planish o'zaro zichroq bo'lgan giper-to'planish holatini ko'rsatdi. Mualliflar biotexnika dasturlarida EVE ni baholash uchun potentsial vosita sifatida dinamik yorug'lik tarqalishini (YoDT) taklif qiladilar.
YODT usuli Maks transkripsiya omilining uning e-box DNKni tanib olish ketma-ketligiga bog'lanishini o'rganish uchun ishlatilgan. Keltirilgan diffuziya koyeffitsiyentlari o'lchandi va Stokes-Yeynshteyn tenglamasi yordamida komplekslarning o'rtacha gidrodinamik radiusi (Rh) hisoblandi. Mualliflar Max ning dimerizatsiyasini ham, uning DNK maqsadi e-box bilan barqaror kompleks hosil bo'lishini ham ko'rsatdilar. Ushbu natijalar oqsil-DNK o'zaro ta'sirini o'lchash uchun dinamik yorug'lik tarqalishining qo'llanilishini ko'rsatadi [12].
So'nggi o'n yilliklarda tibbiyot va biologiyaning ko'plab yo'nalishlarida erishilgan chuqur biotibbiyot bilimlari o'lchov asboblari va analitik usullar sohasidagi uzluksiz texnologik yutuqlar bilan birga keldi. Ushbu ishlanma dori vositalarini yetkazib berish, bioimaging, biosensing, diagnostika va fototermal terapiya kabi yangi ilovalar tufayli nanozarrachalar va biologik suyuqliklar o'rtasidagi o'zaro ta'sirlarni tavsiflash va tushunishni yaxshilash uchun ham muhimdir.
[13] da mualliflar sichqon zardobi va oltin nanozarralari (NZ) va nanosterjenlar (NS) o'rtasidagi o'zaro ta'sirni modulyatsiyalangan 3D o'zaro bog'liqlik YDT yordamida tavsiflaydi, bu usul murakkab biologik suyuqliklarni o'rganishda qo'llanilishi mumkinligini ko'rsatadi. Gidrodinamik radius o'lchami taqsimotining tahlili aylanish, oqim va aglomeratlar bilan bog'liq bo'lgan zarrachalar harakatining uch xil hissasini ko'rsatadi. Bundan tashqari, mualliflar Au NZ yoki NS va sichqon zardobi o'rtasidagi o'zaro ta'sir Au zarrachalarining nisbatiga bog'liqligini ko'rsatdi.
Ushbu natijalar oqsil-nanozarrachalar o'zaro ta'siri, laboratoriya tajribalari, nanopartikullarga asoslangan sezish va diagnostika dasturlari va tibbiy terapiya uchun bilimlarni rivojlantirish uchun
51
istiqbollidir. Biofunksional nanomateriallarning yangi klassi bo'lgan glikonanomateriallar aniqlash, tasvirlash va nishonga olishda va'da berdi. oqsillar, bakteriyalar va hujayralar. [14] da mualliflar YoDT usulini glikonanopartikullar (GNP) va lektin o'rtasidagi o'zaro ta'sirlarni o'rganish uchun samarali vosita sifatida foydalanish mumkinligini xabar qiladilar. D-mannoz va D-galaktoza bilan konjugatsiyalangan kremniy va Au nanozarrachalari (NZ) Concanavalin A (Con A) va Ricinus communis agglutinin (RCA 120) lektinlari bilan ishlov berildi va hosil bo'lgan agregatlarning gidrodinamik hajmlari YoDT yordamida o'lchandi. Natijalar shuni ko'rsatdiki, lektin konsentratsiyasi ortishi bilan zarrachalar hajmi oshadi. Tahlilning sezgirligi va yaqinligi zarracha hajmiga bog'liq bo'lib, zarracha diametrining oshishi bilan kamayadi. Usul zarrachalar hajmini oshirishga asoslanganligi sababli, u umumiydir va har xil tarkibdagi nanomateriallarga qo'llanilishi mumkin.
[15] da YoDT usuli linza oqsilidagi erta prekatarakt o'zgarishlarini klinik baholash uchun ishlatilgan. Mualliflar 7 yoshdan 86 yoshgacha bo'lgan 235 bemorning 380 ta ko'zini kesma tadqiqot o'tkazdilar, ularning klinik yadro linzalari shaffofligi 0 dan 3,8 gacha. Dinamik yorug'lik tarqatuvchi qurilma a-kristalinni, molekulyar chaperon oqsilini baholash uchun ishlatilgan, bu boshqa shikastlangan linza oqsillarini bog'lab, ularning yig'ilishini oldini oladi. Natija o'lchovi a-kristalin indeksi, har bir linzadagi bog'lanmagan a-kristalin indeksi yadro shaffofligi va qarishi bilan bog'liqligi aniqlandi. Yadro linzalarining shaffofligi oshishi bilan bog'liq a-kristalin indeksida sezilarli pasayish kuzatildi (P <0,001). Qarish bilan bog'liq bo'lgan klinik jihatdan aniq linzalarda ham a-kristalinning sezilarli darajada yo'qolishi kuzatildi (P <0,001). O'lchovning standart xatosi 3% ni tashkil etdi.
[16] mualliflari individual inson eritrotsitlarining yorug'lik tarqalishini o'rganib chiqdi va bezgakni qo'zg'atuvchi Plasmodium faciparum parazitlarning rivojlanishi natijasida tarqalish signalida progressiv o'zgarishlarni ko'rsatdi. Statik YoDT xaritalari yordamida eritrotsitlarning patologik holatining boshlanishi va rivojlanishini aniqlash mumkinligi va Pf-RBC membranasining biofizik xususiyatlarining progressiv o'zgarishi YoDT usuli bilan qayd etilishi ko'rsatilgan.
Shunday qilib, YoDT usuli so'nggi yillarda biomeditsinada biotibbiyot jarayonlarini o'rganish, laboratoriya diagnostikasida, oqsillar va boshqa zarrachalar o'rtasidagi molekulalar ichidagi va intermolekulyar o'zaro ta'sirlarni aniqlash uchun tobora ko'proq foydalanilmoqda degan xulosaga kelishimiz mumkin.
Adabiyotlar:
1. Kirichenko, M.N. Primeneniye metodov svetorasseyaniya v biomeditsine i ekologii / M.N.Kirichenko, P.L.Chaykov, M.A.Kazaryan, N.A.Bulbichev // Alternativnaya energetika i ekologiya. - 2019.- № 1-3.- S. 80-103
2. Maslennikov, P.A Issledovaniye diffuzionnogo dvijeniya molekul swvorotochnogo albumina cheloveka metodom fotonnoy korrelyatsionnoy spektroskopii / P.A.Maslennikov,
A.P.Ivanov, R.A.Galimullin // VI Troiskaya konferensiya "Meditsinskaya fizika i innovatsii v meditsine". - 2014. - Troisk. - S 35
3. Bezuglbiy, M.A. Primeneniye effekta Dopplera v opticheskoy biomeditsinskoy diagnostike / M.A.Bezuglbiy, Kotsur Ya.A. // Vestnik NTTU KPI, Seriya Priladobudovaniya. - 2011.- V. 42. - S.177-183
4. Patent RU 2622761C2. - 2015 / Sposob ranney diagnostiki zabolevaniy putem opticheskogo izmereniya fizicheskix xarakteristik nativnoy biologicheskoy jidkosti // P.V. Pevgov, N.V.Pevgova /
5. Kurapov, B.P. Nanochastisw zolota dlya diagnostiki i terapii onkologicheskix zabolevaniy / B.P.Kurapov, Ye.Yu.Baxtenko // Vestnik RGMU. - 2018. - № 6. - S. 88-93
6. Stetefeld, J. Dynamic light scattering: a practical guide and applications in biomedical sciyences / J.Stetefeld, S.McKenna, Patel T. // Biophys. Rev. - 2016. - Vol. 8, N 4. - P.409-427
52
7. Lorber, B. Protein analysis by dynamic light scattering: Methods and techniquyes for students / B.Lorber, Fischer F., Bailly M. // Biochemistry and Molecular Biology education. -2019. Vol. 33, N 42. - P.171-182
8. Li, Y The use of dynamic light scattering and Brownian microscopy to characterize protein aggregation / Y.Li, V.Lubchenko, P.Vekilov // Reviyew of Sciyentific Instruments. - 2011.-Vol. 82, N 3. - P. 53106-53111
9. Velichko, E. Molecular Aggregation in Immune System Activation Studiyed by Dynamic Light Scattering / e.Velichko, S.Makarov, e.Nepomnyashchaya, G.Dong // Biology. - 2020. -Vol. 9, N 6. - P.123-127
10. ClinicalTrials.gov Identifiyer: NCT00007215 Dynamic Light Scattering Device (DLS) Study of Age-Related Changes in the Lens and Cataractsyu - 2020.
11. Harve, K. Macromolecular crowding in biological systems - dynamic light scattering to quantify the excluded volume effect (YEVE) / K.Harve, M.Raghunath, R.Lareu // Biophysical Reviyews and Letters.- 2006. - Vol. 1, N 3.- P. 317-325
12. Zhelev, N.Zh. Studying protein-DNA binding by dynamic light scattering / N.Zh. Zhelev, R.S.Buckle, D.Snyder, P.J.Marsh // Cellular and Molecular Letters. - 1996. - Vol. 5. - P. 199203
13. Frau, e. Characterization of biological liquids by modulated 3D cross-correlation dynamic light scattering // e.Frau, S.Schintke // 21-st International Conference on Transparent Optical Networks. -2019. - P.42
14. Wang. X Dynamic light scattering as an efficiyent tool to study glyconanoparticle-lectin interactions/X.Wang, O.Ramstrom,M.Yan//Analyst.-2011.- Vol.136.- P.4174-4178
15. Datiles, M. Clinical detection of precataractous lens protein changes using dynamic light scattering /M.Daniyels, R.Ratar, R.Ansari, I.Kwang // Arch. Ophthalmol. - 2008.- Vol. 126, N 12. - P.1687-1693
16. Yong, P. Static and dynamic light scatteringof healthyand malaria-parasite invaded red blood cells / P.Yong, M.Silva, F.Dan, G.Popescu // J.of Biomedical Oprics. - 2010. - Vol. 15, N 2. -P.20506-20512.
BIOTIBBIYOTDA YORUG LIKNING DINAMIK TARQALISH USULI
Dinamikyorug'lik tarqalishi usulini turli sohalarda, shu jumladan biotibbiyot tadqiqotlarida qo'llash sohasidagi ilmiy tadqiqot natijalarining adabiyotlar to'plami taqdim etilgan. Biologik suyuqliklar zarralarini, shu jumladan qon plazmasi, butun qon, oqsillar, nuklein kislotalarni tahlil qilishda yorug'likning dinamik tarqalishi (YODT) usulidan foydalanish istiqbollari ko'rsatilgan; oqsillar va boshqa zarralar o'rtasidagi o'zaro ta'sirni o'rganish uchun ushbu usuldan foydalanish imkoniyati ko'rsatilgan., shuningdek, turli organlarningkasalliklarini o'rganish uchun laboratoriya diagnostikasi va tibbiy amaliyotda.
МЕТОД ДИНАМИЧЕСКОГО РАССЕЯНИЯ СВЕТА В БИОМЕДИЦИНЕ
Представлен литературный обор результатов научных исследований в области применения метода динамического рассеяния света в различных областях, в том числе в биомедицинских исследованиях. Показаны перспективы использования метода динамического рассеяния света (ДРС) в анализе частиц биологических жидкостей, в том числе плазмы
53
крови, цельной крови, белков, нуклеиновых кислот, возможность применения этого метода для изучения взаимодействий между белками и другими частицами, а также в лабораторной диагностике и медицинской практике для изучения заболеваний различных органов
METHOD OF DYNAMIC LIGHT SCA TTERING IN BIOMEDICINE
A literature collection of scientific research results in the field of application of the dynamic light scattering method in various fields, including biomedical research, is presented. The prospects for using the dynamic light scattering (DLS) method in the analysis of particles of biological fluids, including plasma, are shown blood, whole blood, proteins, nucleic acids, the possibility of using this method to study interactions between proteins and other particles, as well as in laboratory diagnostics and medical practice to study diseases of various organs
