BINO VA INSHOATLARNI QURISHDA ISHLATILADIGAN GʻISHTLARNING TAHLILI Текст научной статьи по специальности «Энергетика и рациональное природопользование»

BINO VA INSHOATLARNI QURISHDA ISHLATILADIGAN G'ISHTLARNING TAHLILI

Xasanjon Abduqaxorovich Askarov

Asissent, Farg'ona politexnika inistituti

Muxlisaxon Baxromjon qizi Askarova

Assistent, Andijon iqtisodiyot va qurilish instituti

Umurbek Shuxratjon o'g'li Axmadaliyev

Talaba, andijon iqtisodiyot va qurilish instituti

ANNOTASIYA

Nikolay" g'ishtlariga taxliliga ko'ra "Lego" gishtlatining arzon va sifatli g'ishtlar ekanligi, bino fasad qismi pardozlash ishlarini talab etmaydi. Kalt so'zlar: Qurilish, Devor. G'isht, Suv, O'cham.

ANALYSIS OF THE SPECIES OF BRICKS USED IN CONSTRUCTION

Khasanjon Mukhlisakhon Umurbek Shukhratjon

Abdukakhorovich Askarov Bakhromjon kizi Askarova ugli Akhmadaliev

Asissentent, Fergana Assistant, Andijan Student, Andijan

Polytechnic Institutes Economics and Construction Economics and

Institute Construction Institute

ABSTRACT

According to "Nikolai" bricks, "Lego" is cheap and high-quality inventions, does not require decoration work.

Keywords: Construction, wall. Bricks, water, diet.

KIRISH

Bugungi kunda O'zbekistonda uy-joyga bo'lgan talab juda yuqori bo'lib, namunaliy uy-joylarni orzon narxlarda qurib bitkazib axolining uy-joyga b'lgan ehtiyojini qondirish esa davlat siyosati darajasiga ko'tarilgan. Buni isboti tariqasida Respublikamiz va qurilish vazirligining 2017-2021 yillarga rejalashtrilgan namunaviy uy-joylarni qurish to'g'risidagi qaror va farmonlar shu jumladan. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining "2017-2021 yillarda qishloq joylarda yangi namunaviy loyihalar bo'yicha arzon uy-joylar qurish dasturi to'g'risida" 2016 yil 21 oktyabrdagi 2639-son qaroriga asosan qurub bitkazish ko'zda tutilgan.

Respublikamizda 2017 yilda 14 587 ta, 2018 yilda 21 550 ta, 2019 yilda 355 ta ko'p qavatliy, 15 ming 10 ta arzon uylar, 2020 yil 13 ming 750 ta kvartirali turar joylar

www.scientificprogress.uz

qurilishini amalga oshiradi. Bundan ko'rinib turibdikiy sifatliy g'ishtga bo'lgan talab juda yuqori shu bois gishlarni sifat darajasini tahlil qilinishi lozim [1-6].

ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA

G'ishtlar tabiiy va sun'iy (mineral) materiallardan tayyorlanadi. Xom va pishiq turlarga bo'linadi. Xom g'isht tabiiy sharoitda quritiladi. Pishiq g'ishtni tayyorlashning "ho'l" va "yarim quruq" usullari bor. Oddiy pishiq g'ishtni "ho'l" usulda tayyorlash uchun sog'tuproqdan loy tayyorlanadi, yaxshilab pishitiladi, qoliplanadi, quritiladi va xumdonda pishiriladi. "Yarim quruq" usulga ko'ra, 8-10% namliqdagi tuproq massasi 120-150 kg/sm 2 bosim ostida po'lat qoliplarda maxsus presslarda presslanadi, keyin 1000° ga yaqin temperaturada aylanma yoki tunnel xumdonlarda pishiriladi. Bu usul g'ishtning o'lchamlari aniq va shakli to'g'ri bo'lishini ta'minlaydi. Siqilishga mustahkamlik chegarasi bo'yicha g'ishtlar 5 markaga bo'linadi: 150; 125; 100; 75; 50. "Ho'l" usul bo'yicha tayyorlangan g'ishtlarning hajmiy og'irligi o'rtacha 1700 kg/m\ "yarim quruq" usulda tayyorlangan g'ishtniki esa 1900 kg/m3ni tashkil etadi. Hajmiy og'irligi 1400 kg/m3 dan kam bo'lgan yengil g'ishtlar ham binokorlikda keng ishlatiladi. Siqilishga mustahkamlik chegarasi 50-100 kg/sm2 va hajmiy og'irligi 1000- 1400 kg/m3 bo'lgan g'ishtlar imoratlarning yuk ko'taruvchi devorlarini tiklashda qo'llanadi [7-11]. Siqilishga mustahkamlik chegarasi 35-50 kg/sm2va hajmiy og'irligi 700-1000 kg/m3 bo'lgan yengil g'ishtlar oddiy devorlarda, issiq-sovuqni o'tkazmaydigan (izolyatsion) material sifatida hamda sinchli binolarda sinchlar orasini to'ldirishda ishlatiladi. Hajmiy og'irligi 500-700 kg/m3 va mustahkamlik chegarasi past (6-15 kg/sm2) bo'lgan g'ishtlar qozon, quvur va pechlarga qoplash uchun qo'llanadi [12-16].

MUHOKAMA VA NATIJALAR

G'ishtlarning g'ovakli, ko'p teshikli, kislotaga, o'tga chidamli maxsus xillari mavjud. Silikat g'ishtlar ham ishlab chiqariladi. Silikat g'ishtlar tayyorlash uchun kvars qumi (92-95%), ohak (5-8%) va suv aralashmasidan iborat massa yuqori bosim va temperatura ostida avtoklavlarda qotiriladi. Silikat g'isht sarg'ish kulrang ko'rinishda bo'ladi. Uning hajmiy og'irligi 1700- 1900 kg/m Bunday g'ishtlar fuqaro va sanoat binolarining yuk ko'taruvchi devorlari va ustunlarini tiklashda ishlatiladi. Silikat g'ishtlar namga, yuqori temperatura (500° dan ortiq) ga uncha chidamli bo'lmagani uchun pech va mo'rilarda, poydevor va sokollarda ishlatilmaydi.

XULOSA

O'zbek milliy me'morligida kvadrat shaklidagi (24x24x5 sm) "mu-sulmon" g'ishtlar keng qo'llanilgan. O'zbekistonda 19-asr 2-yarmidan to'rtburchak shaklli

«SCIENTIFIC PROGRESS» Scientific Journal ISSN: 2181-1601 ///// \\\\\ Volume: 1, ISSUE: 6

(28x13x7 sm va 37x23x9 sm o'lchamli) "nikolay" g'ishtlari ishlatilgan 1-rasm. Hozir asosan 25x12x6,5 sm o'lchamli va bir yarimtali (25x12x8,8 sm) pishiq g'isht ishlatiladi. Bugungi kunda qurilish materiallari qatoriga "Lego" g'ishlari qo'shildi. "Lego" g'ishlarini afzalliklari va xususiyatlari ularni tez va osonroq joylashtirish uchun oluklar mavjudligi tufayli [17-20]. Mavjud teshiklarni kabel, sim, beton qorishmasi orqali ulash uchun foydalanish mumkin. Lego-g'ishtning og'irligi boshqa turlarga qaraganda kamroq. "Lego" g'ishti binoning esa narxni sezilarli darajada pasaytiradi. Qattiq kuch ishlatadigan kuchli bosimdan foydalanishni to'xtatish o'rniga, kuch beradi. Turli xil ranglar va ranglarning soyalari, balki turli xil to'qimalar ham mavjud [21].

1-rasm "Nikolay" g'ishtlari.

Bu g'ishtni turli sun'iy toshlarga bog'lash mumkin. Binoni qurish uchun ishlatilishi mumkin. Yuqori kuch poydevorlarga nafaqat bo'laklarni, yuk ko'taruvchi devorlarni ham joylashtirish imkonini beradi [22]. "Lego" g'ishtlari uchun xom ashyo sifatida, ohaktosh jinslar, vulkan kukunlari yoki qumlarni maydalashdan chiqadigan chiqindilardan xam tayorlanadi. 2-rasm "Lego" g'isht.

2-rasm "Lego" g'isht.

REFERENCES

[1] O'zbekiston Respublikasi Qurilish vazirligi https://mc.uz/

[2] "Lego" g'isht. https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fbiopult.m%2Fuz%2Flego-kirpich-syre-dlya-proizvodstva-opisanie-rabochego-processa-chem-yavlyaetsya%2F&psig=AOvVaw2idlWqLSrDNauMZ2QiE5y9&ust=16173322255500 00&source=images&cd=vfe&ved=0CAMQiB1qFwoTCIiPqvKg3O8CFQAAAAAdAA AAABAD.

[3] Qurilish ashyolaridan tajriba ishlari. E.U. Qosimov, N.A. Samig'ov. Toshkent 2013

yil.

[4] Qurilish materiallari va buyumlari. N.A. Samig'ov Toshkent 2013 yil .

[5] Qurilishda ishlatiladigan g'ishtlarning turlarining taxlili. Akarov X.A. Askarova M.B. Inavasion g'oyalar , ishlanmalar amaliyotga mavzusida . Xalqaro konfrensiya Andijon 2021 yil 21 aprel.

[6] G'ofurovich, K. O., & Abdurashidovich, U. A. (2020). Justification of rational parameters of transshipment points from automobile conveyor to railway transport. World Economics and Finance Bulletin, 1(1), 20-25.

[7] G'afurovich, K. O., Abdurashidovich, U. A., & Ogli, B. A. O. (2020). Small Torch Progress In Prospects Gold Mining In Improving Countries. The American Journal of Interdisciplinary Innovations and Research, 2(09), 65-72.

[8] Fatidinovich, N. U., Atoevich, O. S., & Abdurashidovich, U. A. (2020). The Analysis Of Influence Of Productions Of Open Mountain Works On Environment At Formation Of Various Zones On Deep Open-Cast Mines. The American Journal of Applied sciences, 2(12), 177-185.

[9] G'ofurovich, K. O., Abdurashidovich, U. A., Ugli, M. U. F., & Ugli, A. A. X. (2020). Justification Of The Need For Selective Development Of The Phosphorite Reservoir By Horizontal Milling Combines. The American Journal of Engineering and Technology, 2(11), 159-165.

[10] Djurayevich, K. K., Kxudoynazar O'g'li, E. U., Sirozhevich, A. T., & Abdurashidovich, U. A. (2020). Complex Processing Of Lead-Containing Technogenic Waste From Mining And Metallurgical Industries In The Urals. The American Journal of Engineering and Technology, 2(09), 102-108.

[11] Abdurashidovich, U. A. (2020). Prospects for the Development of Small-Scale Gold Mining in Developing Countries. Prospects, 4(6), 38-42.

[12] Shukurovna, N. R., Yunusovna, N. X., Jumaboyevich, J. S., & Abdurashidovich, U. A. (2021). Perspective Of Using Muruntau Career's Overburden As Back Up Sources Of Raw Materials. The American Journal of Applied sciences, 3(01), 170-175.

[13] Ochilov, S. H. (2017). A., Umirzoqov AA, Determining the optimal distance between parallel-converged borehole charges when blasting high ledges. Bulletin TSTU-Tashkent, (3), 167-174.

[14] Amanov, T. S., Umirzoqov, A. A., & Mirzayeva, Y. A. Q. (2021). GENERAL CHARACTERISTICS PISTALI DEPOSITS. Scientific progress, 7(6), 606-615.

[15] Nosirov, N. (2021). TAKING SAMPLES OF STRAIGHT TAILS OF THE TAILS OF THE GOLD EXTRACTION FACTORY. Зб1рник наукових праць SCIENTIA.

[16] Nasirov, U. F. Ochilov Sh. A., Umirzoqov AA Theoretical Calculation of the Optimal Distance between Parallel-close Charges in the Explosion of High Ledges. Journal of Advanced Research in Dynamical and Control Systems-JARDCS, 12, 2251-2257.

[17] Ochilov, S. A., & Nasirov, U. F. (2017). The oretical study of the fracture mechanism of less fissured rocks. Austrian Journal of Technical and Natural Sciences, (1-2), 98-101.

[18] Ochilov, S. A., & Nasirov, U. F. (2017). The oretical study of the fracture mechanism of less fissured rocks. Austrian Journal of Technical and Natural Sciences, (1-2), 98-101.

[19] Nasirov, U. F. (2017). Ochilov Sh. A., Ravshanova MH Theoretical studies of the mechanism of crushing rock rocks with the explosion of high ledges. Izvestiya Vysshikh Uchebnykh Zavedenii. Mountain magazine.-Ekaterinburg: ed. UGSU, (3), 38-44.

[20] Nasirov, U. F. Ochilov Sh. A., UmirzoqovA. A. Analysis of Development of Low-Power and Man-Made Gold Deposits. International Journal of Academic and Applied Research (IJAAR) ISSN, 2643-9603.

[21] Umirzoqov, A. A., Karamanov, A. N. O. G. L., Turg, S. S. O. G. L., & O'G'Li, Z. D. S. (2021). QURILISH MATERIALLARI KONLARIDA QAZIB OLISH ISHLARINI TAKOMILLASHTIRISH. Scientific progress, 1(6), 463-469.

[22] Samadov, A., Nosirov, N., Qosimova, M., Muzafarova, N., & Almalyk, B. (2021). Processing of layout tails of gold-extracting factories. Збгрник наукових праць SCIENTIA.