Научная статья на тему 'БАЗАЛИ ЕР ТЕКИСЛАГИЧЛАРНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ОРҚАЛИ ТЕКИСЛАШ СИФАТИНИ ЯХШИЛАШ'

БАЗАЛИ ЕР ТЕКИСЛАГИЧЛАРНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ОРҚАЛИ ТЕКИСЛАШ СИФАТИНИ ЯХШИЛАШ Текст научной статьи по специальности «Энергетика и рациональное природопользование»

CC BY
12
3
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ТЕКИЛАГИЧ / СФЕРИК ДИСК / ТЕЗЛИК / ТОРТИШГА қАРШИЛИК / ТУПРОқ ҲАЖМИ / ФРАКЦИЯ / ТЕКИСЛАШ СИФАТИ

Аннотация научной статьи по энергетике и рациональному природопользованию, автор научной работы — Қўчқоров Қўчқоров, Собиров К.С.

Бугунги кунда қишлоқ хўжалигининг энг асосий муаммоси - кам энергия сарфлаб, юқори ҳосил олиш ҳисобланади. Энергияга бўлган талабнинг ортиб бориши эса бу муаммонинг тезроқ ҳал қилиниши кераклигини англатади. Шундай экан техникаларнинг қувватидан унумли фойдаланиш, иш сафатини яхшилаш ва бажариладиган ишдан ҳосил бўладиган салбий таъсирларни имкон қадар камайтириш мақсадга мувофиқдир.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по энергетике и рациональному природопользованию , автор научной работы — Қўчқоров Қўчқоров, Собиров К.С.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

IMPROVING THE QUALITY OF SQUARE THROUGH IMPROVING BASIC EARTHQUAKERS

The main problem of agriculture today is low energy consumption and high yields. The growing demand for energy means that the problem needs to be addressed sooner. Therefore, it is advisable to use the power of the equipment efficiently, improve the quality of work and minimize the negative effects of the work performed.

Текст научной работы на тему «БАЗАЛИ ЕР ТЕКИСЛАГИЧЛАРНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ОРҚАЛИ ТЕКИСЛАШ СИФАТИНИ ЯХШИЛАШ»

УДК: 631.314.4

Кучцоров Ж.Ж.

Собиров К. С.

ТИЦХММИ Бухоро филиали Узбекистан, Бухоро

БАЗАЛИ ЕР ТЕКИСЛАГИЧЛАРНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ОРКАЛИ ТЕКИСЛАШ СИФАТИНИ ЯХШИЛАШ

Аннотация. Бугунги кунда цишлоц хужалигининг энг асосий муаммоси - кам энергия сарфлаб, юцори уосил олиш уисобланади. Энергияга булган талабнинг ортиб бориши эса бу муаммонинг тезроц уал цилиниши кераклигини англатади. Шундай экан техникаларнинг цувватидан унумли фойдаланиш, иш сафатини яхшилаш ва бажариладиган ишдан уосил буладиган салбий таъсирларни имкон цадар камайтириш мацсадга мувофицдир.

Калит сузлар: текилагич, сферик диск, тезлик, тортишга царшилик, тупроц уажми, фракция, текислаш сифати.

Kochkarov J.J.

Sobirov K.S.

Bukhara branch of TIQXMMI Uzbekistan, Bukhara

IMPROVING THE QUALITY OF SQUARE THROUGH IMPROVING

BASIC EARTHQUAKERS

Annotation. The main problem of agriculture today is low energy consumption and high yields. The growing demand for energy means that the problem needs to be addressed sooner. Therefore, it is advisable to use the power of the equipment efficiently, improve the quality of work and minimize the negative effects of the work performed.

Key words: grader, spherical disc, speed, tensile strength, soil size, fraction, leveling quality.

Узбекистан Республикасининг хозирги замон агросаноати тараккиёти кишлок хужалигининг барча тармокдарида: ижара пудрати, фермер хужалиги, фермер ва дехкон фермер хужаликлари уюшмаларига асосланган. Кишлок хужалигида ишлаб чикаришнинг хозирги тараккиёти умумий механизация, хамда махсулот етиштиришнинг интенсив ва индустриал услубларини куллаш асосида режалаштирилмокда. Фермер хужаликлари ва ижара пудратлари учун кичик кувватли энергетика ва

ишчи мaшинaлaр мехaнизaциясини ишлaб чикдриш, хориждaн олиб келиш мaсaдaдaрини ижобий x^ килишга кaрaтилмокдa.

Ергa тугри ишлов бериш учун унинг физикaвий, мехaникaвий Ba технологик хоссaдaрини билиш керaк. Тупрок куп фвзвли мухит булиб, garras; зaррaдaр, сув, xaво Ba тирик оргaнизмлaр aрaдaшмaсидaн иборaт. Тупрокнинг технологик хоссaси юкоридоги фaзaдaр нисбaтиFa боглик;. Физикaвий етилгaн оптимэл нaмликдaги тупрок яхши yвaдaнaди, иш оргaнлaригa ёпишмaйди, шyдгорлaшдa кaм энергия тaлaб килоди. Тупрокнинг ^arm^rara унинг мехжикввий мyстaхкaмлигини, яъни кдттик; жисмнинг ботирилишига к^нч^т кдршилик курсотишини ифодвлвйди. Шулордон бири сугорилодигон ерлaрни сифотли текислошдир. Сифотли текислaш нотижосидо кишлок хужопик мошинолори юкори унум билон ишлойди, ерлорнинг шури яхши ювилоди, уруг бир хил чукурликко тушоди, униб чикиши xaм бир текисдо тулик булоди, 6-7 фоиз сув тежогади. Жорий текислош икки боскичга булиб уткозилоди. Биринчи тавботдо, морзолор текислониб, эгатлор во yнкир-чyнкирлaр кумилоди, бу иш фокдт куздо ом^га оширилоди. Мозкур биринчи боскичдо, бaжaрилaдигaн ер текислош ишлорини бaxоргa колдириш мутлоко мумкин эмос, чунки бaxордa тупрокдо куп микдордо ном туплонгондо ерлор текислонсо тупрок зичташиб колоди. Иккинчи тавботдо эсо уруглик чигитни экиш олдидж бутун дйтанинг юзоси ёптасига текислвтади. Текислош ишининг биринчи боскичидо ГН-2,8 во ГН-4 типидоги грейдерлор, иккинчи боскичдо ВП-8, ВП-5, КЗУ-0,3 типидоги текислaгичдaр, МВ-6,0 типидоги текислaгич-молaлaр билон куллош керок.

Шуни aлоxидa тоъкидлош жоизки, кишлок хужолигидо сугорилодиган экин мойдонлорининг мелиоротив xолaтини яхшилошнинг ососий омиллоридон бири бу уни текислошдир. Текислонган мойдонлордо кишлок хужолик экинлорининг xосилдорлиги текислонмогон мойдонлорго нисботж 40 - 45 фоизгачо ошоди, сугоришдо сув сорфи комадди во кейинги эксплутация килитадиган кишлок хужолик техниколорининг иш унуми ошиб ишлош шороити яхшилотади xaмдa экологияга тоъсири комадди [2].

Моълумки, сугорилодиган экин мойдонлордо ерлорни жорий во эксплутацион текислош хор йили кискд муддотлордо хужоликлорнинг умумий ер мойдонидон 35...40 фоизини куздо во бaxордa экишдон олдин узун бaзaди П-2,8А, П-4, ПА-3, ППА-3,1 во бошкд русумли ер текислaгичдaри билон эксплутацион текислотади [3]. СyFорилaдигaн ерлорни текислaш.-.кдшлок хужвлиги экинлорини xосилдорлигини оширилишига, мойдонлорни сугориш воктидо меxнaт сорфи во сувнинг куп исроф булишини олдини олинишига, кдтор оролориго сифотли ишлов бериш во мошита билон xосилни йигиштириб олишни юкори сифотли божорилишиго шороит яротоди.

Тупроккгэ бир нечэ мaртa ишлов бериш Ba сyFориш нaтижaсидa мaйдонлaрдa хдр хил нотекисликлaр вyжyдгa келaди: шyдгорлaш жaрaёнидa узун эгaт Ba жyякчaлaр, сyFоришдaн сунг бaлaнд-пaстликлaр Ba утгэн йилдэги колдик нотекисликлaр хосил булэди. Бyндaн тэшкэри, мaйдоннинг мaълyм бyлaклaридa тaкрорий сyFоришлaрдaн тупрокнинг утириб, чукиб колиши кyзaтилaди. Бyндaй нотекисликлaрнинг бaрчaсини, мaйдонлaрни экишгa тaйёрлaш жaрaёнидaги жорий (эксплутэцион) текислaшни aмaлдa куллэш оркэли бaртaрaф этиш мумкин. Жорий (эксплyaтaцион) текислaш жaрaёнини кдскд aгротехникaвий мyддaтдa уткэзиш лозимдир. Мaвжyд хyжaликлaрдa хозирги векг^. узун бэзэли текислaгич мaшинaлaрини кэмлиги хэмдэ мaвжyд текислaгич юмшaтгичлaрини геометрик шaклини yзгaриши, жорий текислaшни уз вaктидa бaжaрилишини к,ийинлaштирaди.

Бyндaй мyaммони, узун бэз^и ер текислaш мaшинaлaрининг юмшaтyвчи курилмэсини тaкомиллaштириш хэмдэ иш унумдорлигини ошириш йули билaнгинa хэл этиш мумкиндир.

Тaдкдкотлaр шуни курсэтадики, хэрэкэт тезлиги 8,5 км/соэт гэчэ оширилгэндэ, текислaгичнинг меъёридa xaрaкaтлaниб утиши Ba кесэк пaлaхсaлaрини бир хил мaйдaлaниши текислaш дэрэжэсини ошириб, ер текислигини сифэтли булишини тэъминлэйди. Текислaгични хэрэкэт тезлиги 8,5 км/соэт дэн ошириб борилсэ, мэшинэ рэмэси тебрaниши кучэяди, бу эсэ текислaгич иш сифэтигэ сэлбий тэъсир этэ бошлэйди. Бундэй холэт ишчи оргэнни меъёридэн купрок тушиш вэ кутэрилишигэ кэршиликни оширэди. Бу эсэ тортиш кэршилигини кэттэрок узгэришигэ олиб келади. Бу холэт ковш сурэдигэн призмэ хэжмини кэттэ узгэришигэ олиб келади. Нэтижэдэ мэйдоннинг текислик сифэти бузилэди шу уриндэ нотекислик хосил бэлэди [3]. Узун буйли текислэгичлэрнинг юмшэтувчи курилмэсини тэкомиллэштириш рэционэл ишлэш технологиясини эсослэш мэксэдидэ Уртэ Осиёдэ куп илмий тадкикот ишлэри олиб борилгэн. Бу илмий тэдкикот ишлэридэ эникдэнишичэ, текислэгичлэр бир жойдэн куп мэртэ утиши нэтижэсидэ ерни устки кэтлэми куп зичлэнэди вэ кэттикдэшэди, эгрегэтни иш унумдорлиги кэмэяди. Бу кэмчиликлэр, эйниксэ кичик контурли ерлэрдэ бу жэрэён куп учрэйди.

Юкоридэ келтирилгэн фикр вэ мyлоxaзaдaр вэ кэтор илмий тэдкикот ишлэридэн келиб чикиб, шуни эйтиш мумкинки, узун бэзэли текислэгичнинг иш сэмэрэдорлигини ошириш вэ уни ер текислэш сифэтини янэдэ яхшилэниши хэмдэ тортишдэги кэршилигини кэмэйтириш учун юмшэтувчи курилмэсини тэкомиллэштириш тэлэб этилэди.

Бунинг учун унгэ юмшэтувчи диски курилмэни куллэб эришиш мумкин. Дискли курилмэнинг эсосий вэзифэси олдиндэн юмшэтилмэгэн вэ йирик кесэкли мaйдонлaрдa текислэгич пичоFини кдркдшгэ кэршилигини кэмэйтириш, мэйдон юзэси буйлэб 1-2 утишдэ эгротехник

талабга мос майдон юзаси текислигини хрсил килишдан иборатдир. Майдонларни сифатли текислаш ва тупрок фраксиясини яхшилаш текислагич ковши олдида юмшатувчи дискли курилмани урнатиш билан амалга оширилади. Агар узун буйли ер текислагичга урнатилган дискли курилма амалда кулланилса, тупрокнинг табиий тузилишининг экологик мохдяти ва физикавий хусусиятлари яхшиланади, тупрок унумдорлиги ошади. ^ишлок хужалигида бажариладиган ишлар ва текислаш жараёнларининг сарф-харажатини ва махсулот таннархини маълум фоизга камайтириш имкониятини беради. Механизация ва такомиллашган кишлок хужалигида сугориладиган ерларни текислашда бажарадиган ишларнинг сифатлилиги яхшиланади, сугоришда сарфланадиган харажатлар камаяди. Усимлик ривожланиши учун тупрокнинг таркиби яхшиланиб, хрсилдорликни оширади. Бу текислагичнинг иш сифатини яхшиланиши хдмда тупрок экологиясига ижобий таъсирининг натижасидир, деб хулоса килиш мумкин.

Фойдаланилган адабиётлар:

1. Узбекистон Республикаси Президентининг "2013-2017 йиллар даврида сугориладиган ерларнинг мелиоратив хрлатини янада яхшилаш ва сув ресурсларидан окилона фойдаланиш чора-тадбирлари тугрисида"ги №.П^-1958 сонли карорлари.

2. М.Ахмеджанов «Планировка орошаемых земель» Тошкент -«Мехнат»1991 г.

3. И.Хдсанов., Ж.Кучкоров., У.Хдсанов «Ерларни экишга тайёрлаш техникаларидан самарали фойдаланишга оид» тавсиялар. Бухоро-2013

4. И.Хдсанов., Ж.^учкоров., У.Хасанов. ТИМИ БФ "Кексаларни эъзозлаш йили" га багишланган анъанавий 2- илмий - амалий анжумани илмий макола ва тезислар туплами. Бухоро-2015 й 124-125 б.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.