Avtomobil yo’llaridagi lyossimon gruntlarning suv shimgan holida deformatsiyalanishi va seysmik to‘qinlarni tarqalishini tahlil qilish Текст научной статьи по специальности «Строительство и архитектура»

КУРИЛИШ ADABIYOTLAR

1. Yuldashev Sh.S., Boytemirov M.B., Vahobov B.J. Temir yo'l poyezdlari harakatidan gruntda hosil bo'lgan tebranishlarni tadqiq qilishning real sharoitdagi tajriba usuli // Respublika ilmiy - amaliy konferensiya materiallari to'plami. Namangan - 2021. 215-216 b.

2. Yuldashev Sh.S., Karabayeva M.U., Vahobov B.J. Reduction Of Vibrations Produced By Metro Train Traffic // Journal Of Northeastern University. Volume 25 Issue 04, 2022 ISSN: 1005-3026 https://dbdxxb.cn/ 3414-3426 b.

3. Юлдашев Ш.С., Бойтемиров М.Б. "Влияние уровня расположения железнодорожного полотна на уровень распространения волн от движения поездов", International Scientific Journal. Theoretical & Applied Science. Philadelphia, USA - 2020. - С. 140-143.

4. Yuldashev Sh.S., Boytemirov M.B. "Temir yo'l poyezdlaridan hosil bo'lgan vibratsiyani kamaytirishning bir usuli haqida". Ilmiy-texnika jurnali. FarPI. 2020. Tom 24. № 2. FARG'ONA - 2020, 166-170 b.

5. Юлдашев Ш.С., Маткаримов П.Ж. Распространение вибраций в грунтах от транспортных средств и виброзащитные системы. Тошкент 2014. 187с.

6. Рашидов Т.Р., Юлдашев Ш.С., Карабаева М.У., Бойтемиров М.Б. Состояние вопроса защиты населения, промышленьных и гражданских зданий от транспортных вибраций // Журнал Проблемы механики. - Ташкент, 2019. - №1. - С. 8-11.

7. Баркан Д.Д. Динамика оснований и фундаментов. М., Стройвоен-мориздат, 1948,411 с.

8. Бадалов Ф.Б. "О вариационных принципах и методах в наследственной механике деформируемых тел". Проблемы механики. №4, Т, изд. "Фан", 1997 г, с, 3-7.

9. Ильичев В.А., Юлдашев Ш.С., Саидов С.М. Исследование распространения вибрации при прохождении поездов в зависимости от расположения железнодорожного полотна // Основания, фундаменты и механика грунтов. М.,1999. № 2.

AVTOMOBIL YO'LLARIDAGI LYOSSIMON GRUNTLARNING SUV SHIMGAN HOLIDA DEFORMATSIYALANISHI VA SEYSMIK TO'QINLARNI TARQALISHINI

TAHLIL QILISH.

Abdunazarov Akbarjon Shamsuddin o'g'li NamMQI, doktoranti, e-mail: abdunazarovakbar16@gmail.com, tel:91 186 05 05

Annotatsiya: Ushbu maqolada avtomobillar yo'llaridagi gruntlarning ustivorligini, mustahkamligini oshirish uchun gruntning suv shimuvchanlik xususiyatidan foydalanib gruntning plastiklik xususiyati oshirilgan va tebranishlarni tarqalishini kamaytirish choralari takomilashtirilgan.

Kalit so'zlar: Avtomobil, tebranish, lyossimon grunt, deformatsiya, bino va inshootlar, plaxis 3D seysmik to'lqinlar va izolatsiyalar.

Maqsad. Avtomobil yo'llaridagi o'ta cho'kuvchan lyossimon gruntlarning suv shimuvchanlik xususiyati orqali gruntning mustahkamligini oshirish orqali seysmik to'lqinlarni tarqalishini tahlil qilish.

Gruntlarning deformatsiyalanuvchanligining grunt kuchlanganlik holatiga mos qonuniyatlari gruntlar mexanikasining asosiy masalalaridan biri hisoblanadi. Bu masalaning asosiy vazifasi avtomobil yo'llaridagi gruntlarning birgalikdagi ishini hisobga olgan holda kutiladigan deformatsiyalar miqdorini nazariy tahlil qilish uslublarini ishlab chiqishdan iboratdir [1].

^yPHHHffl

Murakkab geologik sharoitlardagi hozirgi zamon qurilishlarining rivojlanishi asos gruntlarining deformatsiyasiga grunt namlik rejimining ta'sirini hisobga oluvchi yangi hisoblash uslublarini yaratish vazifasini qo'yadi. O'ta cho'kuvchan gruntli asoslarda turli omillarning birgalikdagi ta'siri asos grunti muvozanatini buzadi va gruntda mexanik jarayonlarining rivojlanishiga va yuzaga kelishiga sabab bo'ladi [2].

Avtomobil yo'llaridagi gruntlarda mexanik jarayonlar oddiy zichlangan gilli gruntlardagidan sezilarli farq qiladi. Bu esa grunt skeleti tabiiy strukturasining kuchlanishlar va grunt namlik darajasining birgalikdagi ta'siri natijasida o'zgarishiga aytiladi.

Ilmiy-tadqiqotlar va ko'p sonli tajribalar shuni ko'rsatadiki, Avtomobil yo'llaridagi lyossimon gruntlarning o'ta cho'kish deformatsiyalari, qatlam gruntlarining tarixiy shakllanishi jarayonining o'ziga xos jihatlariga bog'liq bo'lib ular zichlanmagan holda saqlanishini asoslaydi

[3].

Miqdoriy jihatdan eng katta o'ta cho'kish deformatsiyalari donador strukturali va yuqori

darajada g'ovaklikka ega bo'lgan gaintlarda kuzatilar ekan.

0.7 t 0.6

c

Lyossimon tuproq

Lyossimon tuproq

Lyossimon tuproq

Lyossimon tuproq

Lyossimon

tuproq _

13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 Tuproq namligi darajasi Sr >0.8

1-rasm: Tuproqning o'zgarish xususiyati

Avtomobil yo'llaridagi lyossli gruntlarning tabiiy sharoitlaridagi mustahkamligi grunt zarrachalarini o'rab olgan oxaktosh, gipsning va boshqa tuzlarning sementlashtiruvchi faoliyati bilan harakterlanadi [4].

Avtomobil yo'llaridagi lyossli gruntlarda namlikning va zichlashtiruvchi bosimning oshishi bilan gruntlarning strukturaviy mustahkamligi o'zgaradi va grunt zarrachalarining siljishi alohida zarrachalarining va agregatlarining bir-biriga nisbatan kompakt joylashishi evaziga qo'shimcha zichlashishi yuzaga keladi [5].

Bu jarayon ta'sirida grunt umumiy g'ovakligi ta'sir etayotgan bosimga mos holatgacha kamayadi. Avtomobil yo'llaridagi gruntlarning strukturasi turg'un bo'lmagan gruntlar ularning zarrachalarining ilashuvchanligi bir tomondan suvli, kaloidli bog'lanishlariga bog'liq bo'lsa, ikkinchi tomondan sementlovchi kristallizatsion bog'lanishlariga bog'liq. Bu bog'lanishlarning suvga chidamsizligi Avtomobil yo'llaridagi gruntlarning strukturasining bosim ostida suv shimganida buzilishining asosiy sababi hisoblanadi. Strukturasi turg'un bo'lmagan gruntlar deb, shunday gruntlarga aytiladiki, ularda tashqi fizik maydonlar ta'siri evaziga ichki strukturasining buzilishi yoki sezilarli o'zgarishi kuzatiladi [6].

Bular esa asos gruntlari fizik-mexanik xossalarining o'zgarishini, notekis cho'kishlarining kamayishini taqozo etadi [9].

Ammo avtomobil yo'llaridagi gruntda bo'ladigan bosimning ma'lum qiymatlarida lyoss gruntlarining strukturasi ular to'liq suvga shimmagan holida ham kuzatiladi. Professor Z.R.Ter-Martirosyan tomonidan o'tkazilgan tajribalar shuni ko'rsatadiki, notekis namlanish muhitida

^yPHHHffl

deformatsiyalanish jarayoni nafaqat kuchlanishga, balki namlikning miqdoriga ham bog'liq ekan. Bu esa bir qancha bir xil grunt namunalari, tajribalar asosida namlikning W0 dan Wk gacha taxminan pog'onasimon oshishida ko'rish mumkin [7].

I E

JZ

<fl

'E J2

N

•c a

Tuproq namligi, %

2-rasm: Kritik tezlanish

Namlikning oshishi bilan gruntning zichlashuvchanligi oshadi, ya'ni uning deformatsiya moduli kamaya boshlaydi. Shunday qilib, lyossli o'ta cho'kuvchan gruntlarga bir vaqtning o'zida mexanik va fizik omillar ta'sir etganda ular sezilarli darajada deformatsiyalanadi va bu jarayonda grunt tabiiy strukturasining tubdan o'zgarishi va uning yangi holatga kelishi kuzatiladi. Bu jarayonda deformatsiya egri chizig'ining pog'onali o'zgarishini hisobga olish grunt defformatsion ko'rsatkichlarini tashqi fizik maydon ta'siri funktsiyasi kabi aniqlash imkonini beradi. Ma'lumki, Avtomobil yo'llaridagi lyossimon gruntlarining deformatsiyalan ish ko'rsatkichlari ularning namligiga yuqori darajada bog'liq. Namlikning oshishi bilan grunt deformatsiya moduli sezilarli darajada kamayadi. Ya'ni boshlang'ich miqdorlariga nisbatan 4-5 marta va undan ortiq darajada kamayishi mumkin. Puasson koeffitsienti kam o'zgarib odatda doimiy qabul qilinadi. Lyoss va qumoq gruntlar deformatsiya modulining o'zgarishiga grunt namligi o'zgarishining (tabiiy namlikdan to'liq suv shimgan holatiga qadar) tajribalari shuni ko'rsatadi, bir xil g'ovaklikka ega bo'lgan gruntlarda ham deformatsiya modulining miqdorlari grunt namligiga bog'liq ekan. Bu yerda shuni ta'kidlash kerakki, lyoss gruntlar deformatsiya modulining kompressiya tajribalari orqali o'rganilgan miqdorlari, o'sha gruntlarning statik yuk ta'sirida shtamp tajribalari orqali aniqlangan deformatsiya moduli qiymatlaridan juda katta miqdorda farq qiladi. [10].

Avtomobil yo'llaridagi gruntlarning defformatsion ko'rsatkichlariga namlikning ta'sirini o'ta cho'kuvchan gruntlarda namlikning grunt mineral zarrachalari, kristallik panjarasi bilan o'zaro ta'sirlashish mexanizmi yuzaga kelishi bilan tushuntiradi. O'ta cho'kuvchan gruntlarni tashkil etuvchi mineral agregatlar muayyan sharoitlarda kristall ichkarisiga suv molekulalarini tortib oluvchi harakatchan kristallik panjarasi tuzilishiga ega bo'lishi mumkin va shu sababli plastik deformatsiyalanish xususiyatiga ega bo'ladi. Avtomobil yo'llaridagi gruntlarning o'ta cho'kishi deformatsiyasining sababi grunt suv shimganida grunt zarrachalari orasidagi qovushqoqlikning buzilishi va natijada zarrachalar kontakt nuqtalaridagi yuzaga keladigan urinma kuchlanishlarining grunt struktura mustahkamligi kuchidan oshib ketishidir [11].

Boshlang'ich namlik miqdorini aniqladilar va uni shunday miqdorga teng qilib olish kerak dedilarki, bu namlikda lyossmon gruntda nisbiy o'ta cho'kish 8sl =0,01 bo'lishi

kerakligini aytadilar [12].

Yuqorida keltirilgan ma'lumotlardan ko'rinib turibdiki «o'ta cho'kishning boshlang'ich namligi» (ayrim hollarda «kritik namlik» deb yuritiladi) masalasi aniq yechilmagan. Tadqiqotchilarning fikrlari ayrim hollarda bir biriga qarama qarshi, bu namlikning miqdori avtomobil yo'llaridagi lyossimon gruntlarning turli harakterli namliklariga tenglashtiriladi [13].

Fikrimizcha Avtomobil yo'llaridagi gruntlarning deformatsiyalanganlik kuchlanganlik

^ypH^Hrn

holatini ularning namligi va o'ta cho'kish jarayonining fizik mohiyati bilan bog'lanishi bir muncha to'g'riroqdir. Ular o'ta cho'kish deformatsiyasi jarayonining asosiy belgilovchi omillari sifatida o'ta cho'kishning boshlang'ich namligini (Wsl); o'ta cho'kishning boshlang'ich bosimini (Rsl), nisbiy o'ta cho'kuvchanlikni (8 sl) hamda gruntlarning namlik va mexanik

ko'rsatkichlarini qabul qiladilar [19]. 0.4

CS

cq

0.3

0.2

0.1

k • Tuproq 1 y..K =14.0 kh/M3 • • • •

Tuproq 2 yc« =1 V 4.4 jch/i^ ^ Tu - X. =15.0 proq 2 kh/m3

• • V •

400

1000

1200

600 800 Kritik kuchlanish mm/s2 3-rasm: Bosim

Ko'pchilik tadqiqotchi olimlarning ma'lumotlariga ko'ra namlangan Avtomobil yo'llaridagi lyossimon gruntlarda o'ta cho'kish deformatsiyasi «o'ta cho'kishning boshlang'ich bosimi» deb ataluvchi ma'lum bir minimal vertikal bosimda yuzaga keladi. Bu bosimda Avtomobil yo'llaridagi lyossimon gruntning suv shimgan holida strukturaviy mustahkamligi buziladi. Turli rayonlar uchun «boshlang'ich o'ta cho'kish bosimi» katta diapazonda (0,02 ^ 0,3 MPa) o'zgaradi [21].

Shunday qilib Avtomobil yo'llaridagi o'ta cho'kish deformatsiyasi yuzaga kelishi uchun bir vaqtning o'zida quyidagi ikki shart bajarilishi kerak: gruntning nisbiy o'ta cho'kuvchanligi 8sl = 0,01 bo'lgan kuchlanganlik holatiga mos keluvchi gruntning namlik

darajasi Sr dan va unga bo'ladigan bosim Rsl dan kam bo'lmasligi kerak ekan [14].

Nisbiy o'ta cho'kuvchanlik o'ta cho'kish jarayoniing ketishini harakterlaydi. U gruntga uzatiladigan bosimga gruntning namlik darajasiga, g'ovaklikka va grunt tarkibiga sezilarli darajada bog'liq. Bu chuqurlik bo'yicha notekis o'zgaruchan murakkab ko'rsatkichning matematik ifodasini tuzish juda katta qiyinchilik tug'diradi [17].

Ba'zi ishlarda 8 sl ni zichlashtiruvchi bosimning darajali funktsiyasi sifatida yoki bosim va namlikka bog'liq bo'lishgan ikki funktsiyaning ko'paytmasi ko'rinishida ifodalashga harakat qilingan [18].

Nisbiy o'ta cho'kuvchanlik ko'ndalang kesim yuzasi va 60sm2 dan balandligining diametriga nisbati 1:3,5 dan kam bulmagan grunt namunalarining kompressiya tajribalari asosida aniqlanadi.

Bunda nisbiy o'ta cho'kuvchanlik quyidagi ifoda yordamida aniqlanadi:

8«, =

h - h

np sat.p

h

n.g

bu yerda hpr - tabiiy namlikka ega bo'lgan grunt namunasining, yonga kengayish imkoniyati mavjud bo'lmagan sharoitida inshootdan va yuqori qatlam gruntlarining xususiy

KyPHHHffl BA TA'kHHM HTMHH ^yPHATH, 2023, №1 (3)

КУРИЛИШ

og'irliklarining bosimlari yig'indisidan iborat bo'lgan bosimga teng yig'indi bosim bilan siqilgan holatidagi balandligi (mm);

hsat.r - yig'indi bosim ostida bo'lgan grunt namunasining to'liq suvga to'yingan holatidagi balandligi (mm);

hpr - tabiiy namlikka ega bo'lgan o'sha grunt namunasining xususiy og'irligidan yuzaga keluvchi tabiiy bosim bilan siqilgandan keyingi balandligi (mm).

Laboratoriya tajribalari amaliyotida kompression asboblar yordamida nisbiy o'ta cho'kuvchanlikni aniqlashning ikki usuli mavjud (bir egri chiziqli va ikki egri chiziqli usullar).

Ko'pchilik tadqiqotchilarning fikricha avtomobil yo'llaridagi lyossimon gruntlarining deformatsiyasi asosan vertikal yo'nalishda ro'y berar ekan. Bunday xulosaga kelishga tadqiqotchilar tomonidan o'tkazilgan ko'p sonli tajribalar asos bo'ldi.

Avtomobil yo'llaridagi lyossimon gruntlarning o'ta cho'kishi deformatsiyasi vertikal yo'nalishda kechishligi to'g'risidagi xuddi yuqoridagiday anologik natijalar boshqa ko'pchilik tadqiqotchilar tomonida ham ko'rsatib o'tilgan. [16].

Tajribalar gruntning nam va suvga to'yingan holatlarida o'tkazildi. Tajribalar natijalari shuni ko'rsatadiki, kuchlanishlar kontsentratsiyasi siqiluvchi zona oraligida yuzaga keladi. Lyoss gruntlarning deformatsiyasi grunt muhitning umumiy deformatsiyalanishi qonuniyatlariga bo'ysinadi va uni deformatsiyalanuvchi yaxlit muhit deb qarash mumkin. Lekin kuchlanishlar va deformatsiyalarning tarqalish maydonlari elastiklik nazariyasi yechimlari yordamida hisoblangan kuchlanishlar va deformatsiyalanish zonalari o'lchamlari bir - biridan sezilarli darajada farq qilishi aniqlandi. Lyoss gruntlarni fizik - mexanik ko'rsatkichlarining o'ziga xos jihatlariga ega ekanligi bilan izohlaydi. [20].

Natijalari. Avtomobil yo'llaridagi lyossimon gruntlarining suv shimishi jarayonida deformatsiyalanish harakterini o'rganishiga qaratilgan ko'p sonli shtamp yordamida o'tkazilgan tajribalar Sh.S.Yuldashev rahbarligi ostida o'tkazildi. Tajribalar natijalari shuni ko'rsatdiki, lyoss gruntlarining deformatsiyalanish harakteri ko'p jihatdan suv shimishi yo'nalishiga bog'liq ekan. Agar suv shimish jarayoni shtamp ostidan ro'y bersa, grunt faqat vertikal deformatsiyalanar ekan. Agar gruntga shtampning ikkala tomonidan suv shimdirilsa, yuk ko'taruvchi grunt ustuni yonga kengayib, vertikal va gorizontal yo'nalishlarda ham deformatsiyalanar ekan. Seysmik to'lqinlarni tarqalishi gruntning turiga ham bog'liq bo'lib, gruntning plastik xususiyati yuqor i bo'lgan gruntdan plastik xususiyati past bo'lgan gruntlarda seysmik to'lqinlarning tarqalish darajasi ancha yuqoriligi aniqlandi.

Xulosa. Avtomobil yo'llaridagi o'ta cho'kuvchan lyoss gruntlarining deformatsiyalanishi bo'yicha o'tkazilgan nazorat va tajriba tadqiqotlarining tahlili shuni ko'rsatadiki bu borada juda ko'p sonli tadqiqotlar o'tkazilgan va ular ayrim hollarda bir - biriga zid xulosalar ham bergan. Bu narsa avtomobil yo'llaridagi gruntlarining kuchlanganlik deformatsiya holati masalalari hal i ko'p nazariy va tajribaviy o'rganilishni talab qilishini, statik ishlash sxemasi hisoblari asoslangan uslublarni tanlashni taqazo etdi.

ADABIYOTLAR

1. Yuldashev, S. S. (1999). "Rasprostranenie vibrasiy v gruntax ot transportnix sredstv i vibrozashitnie sistemi" doktorskaya dissertasiya.

2. Юлдашев, Ш. С. (2018). Влияние высоты расположения железнодорожного полотна на уровень колебания грунта, возникающего при движении поездов. Научное знание современности, (10), 55-57.

3. Юлдашев, Ш. С., Бойтемиров, М. Б. У., Юлдашев, Ф. Ш. У., & Абдуназаров, А. Ш. У. (2022). Автомобиллар хдракатидан х,осил булган вибрациянинг биноларга таъсири. Механика и технология, 4(9), 19-29.

КУРИЛИШ

4. Yuldashev, S., & Xakimov, S. (2022). ТЕМИР ЙУЛ ТРАНСПОРТИДАН КЕЛИБ ЧИКАДИГАН ТЕБРАНИШЛАР ХАКИДА. Science and innovation, 1(A5), 376-379.

5. Юлдашев, Ш. С., & Карабаева, М. У. (2016). Прогнозирование уровня вибрации в грунтах, распространяющейся от тоннелей метрополитена круглого сечения. Молодой ученый, (6), 249-253.

6. Mirsaidov, M., Boytemirov, M., & Yuldashev, F. (2022). Estimation of the Vibration Waves Level at Different Distances. In Proceedings of FORM 2021: Construction The Formation of Living Environment (pp. 207-215). Springer International Publishing.

7. Yuldashev, S. S., & Boytemirov, M. (2020). Influence of the level of the location of the railway canvas on the propagation of waves from train motion. ISJ Theoretical & Applied Science,(05 (85)), 140.

8. Хакимов, С., Шаропов, Б., & Абдуназаров, А. (2022). Бино ва иншоотларнинг сейсмик мустах,камлиги буйича хорижий давлатлар (россия, япония, хитой, а^ш) меъёрий хужжатлари тах,лили. barqarorlik va yetakchi tadqiqotlar onlayn ilmiy jurnali, 806-809.

9. Abdunazarov, A. S. (2022). AVTOMOBILLAR XARAKATIDAN HOSIL BO 'LGAN TEBRANISHLARNI KO 'P JINSLI GRUNTLARDA TARQALISH JARAYONIGA OID TADQIQOTLAR TAHLILI. Scienceweb academic papers collection.

10. Abdunazarov, A. (2022). BO'LADIGAN TEBRANISHLARNI BINOGA TA'SIRINI ANIQLASH VA KAMAYTIRISH CHORALARINI TAKOMILLASHTIRISH. Science and innovation, 1(A5), 380-384.

11. Abdunazarov, A., & Soliev, N. (2020). STUDY OF THE PERFORMANCE OF FRAMELESS CONSTRUCTION STRUCTURES UNDER THE INFLUENCE OF VERTICAL STRESSES OF ULTRA-SUBMERGED THE LYOSS SOILS. Студенческий вестник, 28(126 часть 3), 39.

12. Abdunazarov, A. (2022). AVTOMOBILLAR HARAKATIDAN HOSIL BO'LADIGAN TEBRANISHLARNI BINOGA TA'SIRINI ANIQLASH VA KAMAYTIRISH CHORALARINI TAKOMILLASHTIRISH BO'YICHA TAHLILLAR. Science and innovation, 1(A5), 372-375.

13. Abdunazarov, A. (2022). MAHALLIY HOM ASHYO TURI (QAMISH) DAN FOYDALANGAN HOLDA AVTOMOBILLAR HARAKATIDAN HOSIL BO'LADIGAN TEBRANISHLARNI BINOGA TA'SIRINI ANIQLASH VA KAMAYTIRISH CHORALARINI TAKOMILLASHTIRISH. Science and innovation, 1(A5), 380-385.

14. Kholmirzayev, S., Akhmedov, I., Khamidov, A., Umarov, I., Axmedov, A., & Abdunazarov, A. (2022). PROSPECTS FOR THE DEVELOPMENT OF REINFORCED CONCRETE STRUCTURES IN UZBEKISTAN. Science and innovation, 1(A8), 1052-1057.

15. Begyor, S., Isroil, U., Aleksandr, K., Farrukh, D., Mukhtasar, M., Sodiqjon, K., & Akbarjon, A. (2022). MEASURES TO IMPROVE THE ENERGY EFFICIENCY OF MODERN AND RECONSTRUCTED BUILDINGS. Journal of new century innovations, 18(1), 157-161.

16. Hakimov, S., Sharopov, B., Umarov, I., Muxtoraliyeva, M., Dadaxanov, F., & Abdunazarov, A. (2022). QURILISH MATERIALLARI SANOATIDA INNOVATSION MATERIALLAR ISHLAB CHIQARISHNING ISTIQBOLLI TOMONLARI. Journal of new century innovations, 18(1), 149-156.

17. Dadakhanov, F., Sharopov, B., Umarov, I., Mukhtoraliyeva, M., Hakimov, S., Abdunazarov, A., & Kazadayev, A. (2022). PROSPECTS OF INNOVATIVE MATERIALS PRODUCTION IN THE BUILDING MATERIALS INDUSTRY. Journal of new century innovations, 18(1), 162-167.

18. Sharopov, B., Hakimov, S., Umarov, I., Muxtoraliyeva, M., Dadaxanov, F., & Abdunazarov, A. (2022). QUYOSH ENERGIYASIDAN FOYDALANIB TURAR JOY BINOLARI QURISHNING ISTIQBOLI TOMONLARI. Journal of new century innovations, 18(1), 135-141.

19. Sodiqjon, K., Begyor, S., Aleksandr, K., Farrukh, D., Mukhtasar, M., & Akbarjon, A. (2022). PROSPECTIVE ASPECTS OF USING SOLAR ENERGY. Journal of new century innovations, 18(1), 142-148.

20. Абдуназаров, А., Хакимов, С., Умаров, И., Мухторалиева, М., Дедаханов, Ф., & Шаропов, Б. (2022). МЕРОПРИЯТИЯ ПО ПОВЫШЕНИЮ ЭНЕРГОЭФФЕКТИВНОСТИ СОВРЕМЕННЫХ И РЕКОНСТРУИРУЕМЫХ ЗДАНИЙ. Journal of new century innovations, 18(1), 130-134.

21. Mukhtasar, M., Begyor, S., Aleksandr, K., Farrukh, D., Isroil, U., Sodiqjon, K., & Akbarjon, A. (2022). ANALYSIS OF THE EFFECTIVENESS OF THE DEVELOPMENT OF THE GERMAN EDUCATION SYSTEM IN OUR COUNTRY. Journal of new century innovations, 18(1), 168-173.