CC BY
6INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
ASTRONOMIK KUZATUVLARDA OLINGAN TA SVIRLARNI "MAXIM DL" YORDAMIDA TEZKOR ASTROMETRIYA QILISH Otabek Anvarjonovich Burxonov
O'zR FA AStronomiya instituti Sheroz Eraliyevich Nurmamatov Chirchiq davlat pedagogika universiteti https://doi.org/10.5281/zenodo.7442975
Annotatsiya. Astronomik kuzatuvlar natijasida olingan tasvirlarni qayta ishlashda bir muncha qiyinchiliklar tug'iladi. Tasvirlarni qayta ishlash yoki, astrometriya va fotometriya qilishda biz bir necha usullardan va dasturlardan (IRAF, Maxim DL) foydalanishimiz mumkin bo'ladi. Ushbu maqolada biz "Maxim DL " orqali astronomik kuzatuvlardan olingan tasvirlarni astrometriya qilish usulini yoritib berganmiz.
Kalit so'zlar: Astronomiya, astrometriya, fotometriya, Maxim DL, IRAF, bias, dark, flat, foton, teleskop, yulduz, galaktika, koinot, ekvatorial koordinata.
ЭКСПРЕСС-АСТРОМЕТРИЯ ИЗОБРАЖЕНИЙ, ПОЛУЧЕННЫХ ПРИ АСТРОНОМИЧЕСКИХ НАБЛЮДЕНИЯХ С ПОМОЩЬЮ "MAXIM DL"
Аннотация. Некоторые трудности возникают при обработке изображений, полученных в результате астрономических наблюдений. Мы сможем использовать несколько методов и программ (IRAF, Maxim DL) для обработки изображений или астрометрии и фотометрии. В этой статье мы рассмотрели метод астрометрии изображений, полученных в результате астрономических наблюдений, с помощью Maxim DL.
Ключевые слова: астрономия, астрометрия, фотометрия, Maxim DL, IRAF, смещение, темнота, плоскость, фотон, телескоп, звезда, галактика, вселенная, экваториальная координата.
EXPRESS ASTROMETRY OF IMAGES OBTAINED DURING ASTRONOMICAL
OBSERVATIONS USING "MAXIM DL"
Abstract. Some difficulties arise in the processing of images obtained as a result of astronomical observations. We will be able to use several methods and programs (IRAF, Maxim DL) for image processing or astrometry and photometry. In this article, we reviewed the method of astrometry of images obtained from astronomical observations using Maxim DL.
Keywords: astronomy, astrometry, photometry, Maxim DL, IRAF, displacement, darkness, plane, photon, telescope, star, galaxy, universe, equatorial coordinate.
Osmon jismlaridan keladigan fotonlar teleskopning optikasi orqali o'tadi va standart holatda yarimo'tkazgichli fotodetektor (CCD, CMOS) yuzasiga tushadi, bu erda ular piksellarda to'plangan zaryadga aylanadi. Fotometriya - bu zaryadni, ya'ni ob'ektlarning yorqinligini (yoki yorug'lik oqimini) o'lchash jarayoni. Yorqinlik ma'lumotlari, ayniqsa filtrlarda rang, masofa, o'lcham, harorat va boshqa ko'plab fizik parametrlarni aniqlashga yordam beradi. O'zgaruvchan yulduzlarni qidirishni fotometriyasiz amalga oshirib bo'lmaydi. MaxIM DL sizga yulduzlar, asteroidlar, kometalar va umuman rasmlaringizdagi har qanday ob'ektni fotometr qilish imkonini beradi. Bu dastur diafragma fotometriya usulidan foydalanadi.
Maxlm Dl da rasmni kalibrlash
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
Kalibrlash bir qator jarayonlarning (elektromagnit shovqinlari, qabul qiluvchi ichidagi elektronlarning issiqlik harakati, matritsa sezgirligining piksel-piksel notekisligi va boshqalar) astronomik ob'ektning tasviri bo'yicha, bu uning estetik idrokiga, individual tafsilotlarning farqlanishiga, fotometrik tahlillarga va hatto astrometrik o'lchovlarga sezilarli ta'sir qiladi.
Shunday qilib, rasmlarni kalibrlashning klassik turlari:
Bias - o'qish shovqinli ramka. Kamera qopqog'i yoki teleskop qopqog'iga hech qanday talablar yo'q.
Dark - qorong'u oqim ramkasi, matritsadagi haroratga va ta'sir qilish vaqtiga bog'liq. Agar sizda kamera bo'lsa, u holda ISO dan. U matritsadagi yopiq panjur bilan chiqariladi (siz teleskop naychasini qopqoq bilan yopish orqali "yordam berishingiz" mumkin).
Flat - tekis maydon ramkasi. Gistogrammani "urish" uchun zarur bo'lgan ochiq deklan§ör va tortishish tezligi bilan bir xil yoritilgan ob'ekt (alacakaranlik osmonining bir qismi, oq qog'oz varag'i, plastmassa va boshqalar) olinadi.
Zamonaviy kameralarda o'qish shovqini kam, shuning uchun Bias kamroq ishlatiladi. Dark rasmga olish qiyinroq, chunki u nisbatan uzoq vaqt va tegishli haroratni saqlab turishni talab qiladi, lekin yozda, zaif sovutish tizimiga ega matritsalar uchun ham muhim rol o'ynaydi.
MaxIm DL ni ishga tushiramiz. Astrometriya uchun kerakli tasvirni MaxIm DL da ochamiz. Xozirgi holatda biz jun1421-006r.fit tasvirini ochamiz.
® MaxlmDLPro6-jun1421-006r - □ X
File Edit View Analyze Process Filter Color Plug-in Window Help
Gi y o a H BS <0> Ë tf 125% jJ
junl421-006r |
Right-dick for options, or roll mouse wheel to zoom. CTRL or SI 2049x2049 25% (1956, 51;
rasm 1
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
Quyidagi rasmda ko'rsatilganidek MaxIm DL menyusida "Analyze" ^ Astrometry" buyrug'ini ishga tushiramiz. @ Maxim DL Pro 6 - jun1421-006r
'PinPoint
rasm 2
Natijada bizda "PinPoint Astrometry" ni quyidagicha interaktiv oynasi ochiladi.
rasm 3
"PinPoint Astrometry" ni interaktiv oynasida birinchi galda astrometriya uchun yulduzlarni tayanch katalogi quyidagi rasmdagidek tanlanadi. Tanlangan katalog joylashgan direktoriyani ko'rsatish uchun qizil strelka bilan ko'rsatilgan "Path..." tugmasidan foydalaniladi.
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
rasm 4
Katalog tanlanganidan keyin "Process" tugmasi (yuqoridagi rasm qora strelka bilan ko'rsatilgan) bosiladi. Natijada "Process" tugmasini chap tomonidagi (quyidagi rasmda qizil strelka bilan ko'rsatilgan) oynada astrometriya natijalari ko'rinadi. Barcha natijani ko'riish uchun qora strelka bilan ko'rsatilgan siljitish tugmasidan foydalaniladi. Agar natija ijobiy bo'lsa MaxIm DL da tezkor astrometriya amalga oshirilgan bo'ladi. "PinPoint Astrometry" ni interaktiv oynasidan chiqish uchun "Close" tugmasi bosiladi.
rasm 5
"PinPoint Astrometry" ni interaktiv oynasi yopilgandan keyin standart saqlash (Save) tugmasi bosiladi.
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
rasm 6
Natijalarni ko'rish uchun DS9 dasturidan foydalanish mumkin. Agar tanlagan tasvirimiz oldin astrometriya qilinmagan bo'lsa DS9 ob'ektlarni ekvatorial (to'g'ri chiqish ( a) va og'ish burchaklari (5)) koordinatalarini ko'rsatmaydi, agar astrometriya qilingan bo'lsa ko'rsatadi (qizil to'rtburchak ichini solishtiring). Ya'ni, quyidagicha
279 гез
rasm 7
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
rasm 8
Shu bilan birga astrometriya natijalarini MaxIm DL da "FITS Header Window" oynasini ochib tasvir muqaddimasidagi (xideridagi) o'garishlardan ham bilsa bo'ladi. ® Maxim DL Pro 6 - jun1421-0Q6r
rasm 9
"FITS Header" oynasida quyidagi rasmni qizil to'rtburchagi ichida ko'rsatilganidek qo'shimchalar paydo bo'lganini ko'rishimiz mumkin.
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
FITS Header for jиn 1421 -006r.f it
X
View
Edi |
OBSERVER
1Ш1
= 'Burichonov'
/ Observer name
FLIPSTAT
SWOWNER
INPUTFMT
HISTORY
□ATE
TIME-OBS
UT
TIMESYS RAD ECS YS RA □ EC ZMAG EQUINOX EPOCH PA
CTYPE1
CRVAL1
CRPIX1
CDELT1
CROTA1
CTYPE2
CRVAL2
CRPIX2
CDELT2
CROTA2
GDI
CD1_2
CD2_1
C02_2
TR1_0
TR1_1
WH-S-
■ 'Ulugh Eeg Astronomical InstitLite
= 'FITS ' / Format of file from which image was lead Rle was processed by PinPoint G.1.3 at 2021-O8-15T20:1835 = '14/D6/21' / [old format] UTC date of exposure start = '19:27: D31 / [old format] UTC time of exposure start
■ '19:27:1)8' / [old format] UTC time of exposure start
■ 'UTC 1 / Default time system
= 'FK5 ' / Equatorial cooidinate system : '1547 51.DD1 / [hms J2DDD] Target right ascension = '+59 23 12. D' / [dms +N J2DDD] Target declination = 1.372D6946128E+DD1 / Mag zero point for 1 sec exposure = 2DDD.D / Equatorial coordinates are J2Q00 = 2DDD.D / (incoirect but needed by old programs) = 1.736764191G9E+DD2 / [deg, D-36D CCW] Position angle of plate : 'RA—TAN' / X-axis coordinate type = 2.97D23344SD7E+DD2/X-axis coordinate value = 1.D245DDDDDDDE+DD3/ X-axis reference pixel = 2.52DD3S4125DE-D04 / [deg/pixel] X-axis plate scale = 1.32353D33D37E+DDD / [deg] Roll angle wrt X-axis : DEC-TAN1 / Y-axis coordinate type = 5.541 D35352D6E+DD1 / Y-axis coordinate value = 1.O245OODDDDDE-t0D3 / Y-axis reference pixel = 2.52D33715225E-DM / [deg/pixel] Y-Axis Plate scale = 1.32353D33D37E+DDD/ [deg] Roll angle wrt Y-axis = 2.515416D2112E-DD4 / Change in RA-TAN along X-Axis = -5.321735DS4D7E-DDS/Change in RA-TAN along Y-Axis = 5.321 D99D1143E-DDS / Change in DEC-TAN along X-Axis = 2.51971463116E-DD4 / Change in DEC-TAN along Y-Axis = 1.D2449991173E-tOD3/ [private] X-axis distortion coefficients = 2.D4899998949E+DD3
' 1.0a7D3D50703LDD1-
□ose
]
rasm 10
Yoki "Total Commander" da tasvir ustiga borib F3 tugmasini bosish orqali ham o'zgarishlarni ko'rish mumkin.
Agar Sizga yetarlicha katta aniqlikdagi astrometriya natijalari kerak bo'lsa yulduzlarni UCAC4 katalogidan foydalanish tavsiya etiladi.
Ushbu dastur orqali biz astronomik kuzatuvlarda olingan tasvirlarni astrometriya qilish imkoniga ega bo'lamiz.
REFERENCES
1. Muxamedov, G. I., Nurmamatov, S. E., & Sapayev, I. U. O. (2021). Umumiy o'rta ta'lim maktablarida astronomiyadan masalalar yechish usullari. Academic research in educational sciences, 2(1), 664-667.
2. Eraliyevich, N. S. Conceptual Fundamentals of Modern Technology of Teaching Astronomy in General Secondary Schools. JournalNX, 637-638.
3. Eraliyevich, N. S. (2022). ASTRONOMIYA KURSI LABORATORIYA MASHG 'ULOTLARIDA QIDIRUV VA TADQIQOT FAOLIYATINI TASHKIL ETISH TEXNOLOGIYASI. Science and innovation, 7(1), 110-117.
4. Нурмаматов, Ш. Э. (2022). ОБРАБОТКА ДАННЫХ ПЗС И АРИФМЕТИКА КОРРЕКЦИИ ПО АСТРОНОМИЧЕСКИМ НАБЛЮДЕНИЯМ. Science and innovation, 7(Special Issue 2), 112-113.
5. Nurmamatov, S. E. (2021). ASTRONOMIYA FANIDAN O 'QUVCHILARNING ILMIY-TADQIQOT FAOLIYATINI TASHKIL ETISH. Academic research in educational sciences, 2(CSPI conference 3), 580-584.
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
6. Qo'ziboyevich, A. Z., & Eraliyevich, N. S. (2021). GALAKTIKAMIZNING TARKIBIY QISMLARINI JOYLASHUVI. INTEGRATION OF SCIENCE, EDUCATION AND PRACTICE. SCIENTIFIC-METHODICAL JOURNAL, 7(02), 89-94.
7. Ernazarov, A. (2022). FACTORS FOR THE DEVELOPMENT OF INDEPENDENT STUDY SKILLS OF ELECTROMAGNETISM STUDENTS OF GENERAL EDUCATION SCHOOLS. Science and innovation, 1(B7), 588-591.
8. Tillaboyev, A. M. (2021). ASTRONOMIYA FANINING ILMIY-TADQIQOT YUTUQLARINI TA'LIM TIZIMIGA QO 'LLASHNING NAZARIY ASOSLARI. Academic research in educational sciences, 2(2), 462-466.
