CC BY
3
ФИЗИКА И АСТРОНОМИЯ
УДК 53.08:004
Бекеева А.К., магистр специальность «Физика» Сартаев А.А. студент магистратуры специальность «Физика» Искаков Б.К. студент магистратуры специальность «Физика» Костанайский государственный университет им. А. Байтусынова
Казахстан, г. Костанай ЦАШЬЩТЬЩТАН ОЦЫТУДАГЫ КУН СЭУЛЕЛЕР1НЩ ЦУАТЫН
ЗЕРТТЕУ
Аннотация:
Жумыста агымдагы квздердщ электрондыц сипаттамаларын зерттеу технологиясы усынылзан. Жеке эксперимент ЖYргiзу жэне нэтижелердi талдау алгоритмi келтiрiлген. Технология цашыцтан жэне сырттай оцыту нысандарында инженерлж-технологиялыц профилъдегi мамандарды дайындауда тиiмдi. Сырттай жэне цашыцтыцтан оцыту кезшде жогары оцу орындарыныц техникалыц мамандыцтары бойынша ткелей ток кездершщ электр цозгалтцышыныц ЭДС мен фотоэлементтерм зерттеу ерекшелiктерi.
Ктт свздер: цуат, электронды кесте, фотоэлемент.
Annotation:
The paper presents the study of the electronic characteristics of current sources. An algorithm for individual experimentation and results analysis is given. Technology is profitable for training specialists in engineering and technological profile at remote and distance learning facilities. Features of study of EDS and photoelements of electric motors of direct current sources for technical specialties of higher education institutions at the distance and distance learning.
Keywords: waltz, spreadsheet, photocell.
ЭЭиФ ИТФ кафедрасында ^a3ipri гылыми жэне аFартушыльщ ж^мыстардын 6ipi дэстYрлi жэне дэстYрлi емес деректер тYрлерiн электр куат кездершщ тшмдшпн арттыру баFытын керсетед^ Осыпан байланысты магистратура мен бакалавриат баFдарламаларында манызды такырыптардын бiрi электр энергия кездершщ ж^мыс iстеуi болып табылады. Б^л мэселеш зерделеу Yшiн лекциялардын эртYрлi формалары, практикалык жэне тэжiрибелiк есептердi шешу, зертханалык эксперименттер колданылады. Электрондык окулыктар мен модельдеу баFдарламалары, гальваникалык
элементтерд^ фотоэлементтердi жэне термоЭДСны зерттеу эдiстерi сабактарда колданылады. Б^л кездердщ оцтайлы ж^мыс iстеуi, олардыц номиналды жэне минималды электронды сипаттамалары Yшiн жаFдайларды аныктауFа мYмкiндiк бередi.
Мэселелердi шешуде келесi алгоритм колданылады:
1-кесте
2-кесте
F12 fx
А В с [
1 Е= 10 в
2 г= 100 Ом
3 Ю= 3 Ом
4
с
Мысалы, А жэне В баFандарын алыцыз. Мэтiндiк жазбалар, тYсiндiрмелер, айнымалы атаулар A баFаныныц ^яшыктарына енгiзiледi жэне сандык мэндер B баFаныныц ^яшыктарына енгiзiледi. Ci3 сондай-ак келесi баFанда C eлшемдiлiк елшемдерш енгiзе аласыз.
Б^л толтыру алгоритмi кейiнiрек белгiлi айнымалы мэндердi есептеудщ есептеу алгоритмдерiн (бiздiц орнымызFа компьютер есептеу Yшiн) жылдам жазуды жэне кейбiр кестелердi жылдам толтыруды (мысалы, кептеген эксперименттермен тэжiриебелер жYргiзу кезшде) оцай пайдалануFа мYмкiндiк бередi.
Осы алгоритм формулаларды жазу Yшiн колданылады. Осылайша, A баFанындаFы ^яшыкта 6i3 кейбiр мысал немесе тецдеудiц мэтщдш формуласын жаза аламыз жэне B баFанындаFы ^яшыкта компьютер Yшiн тYсiнiктi «=» белгiсiнiц формуласын жазып аламыз, ол оны есептеуi Yшiн.
ДК Yшiн тYсiнiктi, тек сандык мэндердi камтитын формула, жэне сандарды бiрнеше рет енгiзбес Yшiн, есептеу Yшiн кажеттi мэн енгiзiлген ^яшыкты тацдау жеткшкл жэне компьютер есептеу Yшiн осы ^яшыктан автоматты тYPде пайдаланылады.
Г E Л2
P = - * r
Мысалы, ^r0+r ^ формуласы бойынша ток кушш табу керек. Excel баFдарламасына формуланы жазамыз жэне бастапкыда берген параметрлерге сэйкес мэндi есептеп шыFарамыз. Сандык мэндер формулаFа ^ксамас Yшiн жэне жеткшкл тYPде автоматты тYPде есептелмес Yшiн, сандык формуланы жазFан ¥яшыктаFы сандар алдында «=» белгiсiн коймацыз (формуланыц соцында «=» белгiсi р^ксат етiледi).
ТYбiрдi есептеу Yшiн жакшалардаFы eрнектердi бiр рет кебейту керек. БаFдарлама кателердi шыFармауы Yшiн жалпы есептен белек орындалатын барлык эрекеттер жакшаларда жазылуы керек. БаFдарламаFа мэн беру Yшiн, формула «=» белгiсiмен басталуы керек.
3-кесте
4-кесте
' X ^ £ (10/(100+3))2*100-| КОРЕНЬ - X V & =(В1/(В2+ВЗ)*В1/(В2+ВЗ)РВ2|
А Б с А В С п р
1 Е= 10 в 1 Е= 10' в
2 г= 100 Ом 2 г= 100 Ом
3 г0= 3 Ом 3 г0= 3, Ом
4 4
5 Р=(Е/(г+С1))2*г = (10/(100+3))2*100= 5 Р=(Е/(Г+гО))2*Г = =(В1 /(В2+ВЗГВ1 /(В2+ВЗ))*В2
6 6
Б^л функциянын нэтижесi сандык болады, бiздщ жауап, ^яшыкта кез-келген мэтш пайда болса, б^л формула д^рыс енгiзiлмеген жэне есептеле алмайды дегендi бiлдiредi.
Кестенi К-7 аукымында толтырамыз. Бiз бiрiншi жолFа жYктеме кедергiсi мэндерш, ал екiншiсiне куатты есептеуге арналFан формланы енгiземiз. вйткеш, Е (В1 ^яшыгеы) жэне г0 (В3 ^яшыгеы) мэнi есептщ шартына байланысты eзгермейдi, бiз б^л ^яшыктардын, абсолюттi мекен -жайын Р формуласында есептеу Yшiн колданамыз. ¥яшыктьщ абсолюттi мекен-жайдын эдеттегiден (салыстырмалы) айырмашылы^ы бар, ол формуланын осы ^яшыкта орналасканына карамастан, онын накты мекен -жайын керсетед^ ¥яшыктын салыстырмалы мекен-жайы - б^л, мысалы В1, ал абсолюттi - $В$1. Егер баFан мекен-жайынын алдына "$" , белпсш койса, онда ^яшык мекенжайы тек жолда Fана eзгередi, ал белпш жол мекен -жайынын алдына койса, тек баFан езгеред^ Сэйкесiнше, жолдында жэне баFаннын да алдына «$» белгiсiн бiр уакытта коятын болса, онда ^яшык мекен-жайы ешбiр жерден козFалмайды, тiптi кездейсок болса да. L2 ^яшыгеында енпзшген формуланы тексеремiз:
5кесте
А В с
1 Е= 10 в
2 г= 100 Ом
3 г0= 3 Ом
4
5 Р=(Е/(г+гО))2*г = (10/(100+3))2*100= 0,942596
6
Мэн табылды. Ендi жактаудын тeменгi он жак б¥рышындаFы (тандалFан L2 ^яшык айналасында) кiшкентай шаршыдаFы курсор «+» тYрiнде жYрсе, сол жак тiнтуiр тYЙмесiн басып ^стап т^рып, курсорды 72 ^яшыгеына жылжытыныз.
Нэтижесi:
1-5 - Г,
К 1_ М N О Р 0 Р Б Т и V ■л1 X
1 г 1 2 3 4 5 6 7 В Э 10 11 12 13
2 Р 625 В В ,333333 В ,163265 7,8125 7,407407 7 6,61157 6,25 5,31716 5,612245 5,333333 5,078125 4,Е
3
4
5
В
7
В
Э
10
11
12
13
14
15
16
^олданылатын эдебиеттер:
1. Геворкова Т.А.Задания и методические указания к выполнению тематических работ и проектов по теме «Моделирование различных процессов»\\Информатика и образование-2010.- №11.- С.57-61
2. Инчин А.С.\ Работа на персональном компьютере.
3. Цисарь И.Ф. \Лабораторные работы на персональном компьютере
4. Компьютер для студента \ под ред. В.Б. Комягина.- М. Лучшие книги, 2005.-224с
