Аsclepias syriaca L. z rodziny Asclepiadaceae – ergazjofit we florze Polski Текст научной статьи по специальности «Биологические науки»

2. ЕКОЛОГШ ДОВК1ЛЛЯ

УДК 630 *182 Prof. Wanda Bacieczko1, dr.hab. ; mgr inz Magdalena Winiarska1,

adjunct Ulana Baszutska2, kandydat nauk rolniczych

ASCLEPIASSYRIACA L. Z RODZINY ASCLEPIADACEAE -ERGAZJOFIT WE FLORZE POLSKI

Niniejsza praca przedstawia no we stanowisko antropofita - Asclepias syriaca L. w Polsce, na Pomorzu Zachodnim. W kraju odnotowanych jest dotychczas tylko 11 stanowisk, wi?kszosé z nich stwierdzono w ogrodach botanicznych (6). Odnalezione stanowisko zajmuje powierzchni? okolo 1 ha, na którym maso wo rozwija si? populacja Asclepias syriaca. W Polsce gatunek ten od niedawno uprawiany jest jako roslina ozdobna oraz miododajna przez pszczelarzy w s^siedztwie pasiek.

Siowa kluczowe: antropofit, Asclepias syriaca, gatunek inwazyjny.

Wst^p. Na swiecie znanych jest ponad 100 gatunków rodzaju Aclepias. Wi?kszosé z nich odnotowano w Ameryce Pólnocnej (Woodson 1954). W Polsce dotychczas stwierdzono cztery taksony, które uj?to na liscie gatunków obcego poc-hodzenia. S^ to: Asclepias incarnata, Asclepias tuberosa, Asclepias speciosa oraz Asclepias syriaca (Pogorzelec 2006, Chwil 2009). Sposród nich najlepiej zaakli-matyzowala si? Asclepias syriaca, mimo to w kraju jej stanowiska s^ nieliczne (To-karska-Guzik i in. 2011). Ze wzgl?du na zlozon^ budow? kwiatów, ich intensywny zapach oraz wysok^ miododajnosé uprawiane s^ przez pszczelarzy, a rzadziej przez ogrodników jako rosliny ozdobne (Chwil 2009). W Polsce ma status ergazjofita, a lo-kalnie epekofita (Sudnik-Wójcikowska 2011). Asclepias syriaca w kraju uj?to na liscie gatunków inwazyjnych na podstawie Rozporz^dzenia Ministra Srodowiska z dnia 9 wrzesnia 2011 r.

Rys. 1. Lokalizacja obszaru badan na terenie gminy Widuchowa О - stanowisko z Asclepias syriaca L. (zródio: www.geoportal.gov.pl)

W trakcie badah florystycznych na terenie gminy Widuchowa (województwo zachodniopomorskie) odnotowano nowe stanowisko Asclepias syriaca (rys. 1). Zajmuje ono powierzchni? okolo 1 ha w otoczeniu zbiorowisk lesnych i muraw psamno-

1 Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie;

2 Nacionalny Uniwersytet Lesno-Techniczny we Lwowie

52

Збiрник науково-техшчних праць

MayKOBHH bíchhk I l.l'iy yKpai'HH. - 2013. - BHn. 23.10

filnych z klasy Koelerio glaucae-Corynephoretea canescentis Klika in Kl.& Novak 1941. W systemie kartograficznym ATPOL badany obiekt polozony jest w kwadracie AC 12 (Zaj^c 1978).

W obr^bie platu z Asclepias syriaca rosn^ takze: Arrhenatherum elatius L., Dactylis glomerata L., Helihrysum arenarium L., Astragalus glycyphyllos L., Artemisia campestris L., Poa angustifolia L., Petrorhagia saxifraga L, Myosotis arvensis L. - glównie z klasy Koelerio glaucae-Corynephoretea canescentis Klika in Kl.& Novak 1941.

Asclepias syriaca moze wyst^powaé na glebach o róznej teksturze, najbardzi-ej rozpowszechniona jest na dobrze przepuszczalnych, piaszczysto-gliniastych gle-bach o gruboziarnistej strukturze (Cramer i Burnside1982), jednak najlepiej rosnie i obficie kwitnie na glebach urodzajnych (Lipinski 2010). Na badanym stanowisku ga-tunek ten rozwija si^ na glebach bielicowych (Prajs 2006).

Systematyka, morfología i biología Asclepias syriaca L. Taksonomicznie Asclepias syriaca L. nalezy do rodzaju Asclepias i rodziny Asclepiadaceae. Repre-zentuje rz^d Gentianales i klas^ Monocotyledones (Rutkowski 2011, Sudnik-Wójci-kowska 2011). Synonimy tego gatunku to: Asclepias cornuti, Asclepias intermedia, Asclepias kansana (Woodson 1954).

Asclepias syriaca jest okazal^ byline kl^czow% osi^gaj^c^ wysokosé do 150200 cm (Woodson 1954, Dailey i in. 1978, Sudnik-Wójcikowska 2011). Posiada lodyg^ o ksztalcie kwadratowym, nierozgal^zion^, krótko owlosion^ z sokiem mlecznym, zawieraj^cym ok. 10% kauczuku (Bhowmik i Bandeen 1976, Sudnik-Wójcikowska 2011). Liscie ulozone nakrzyzlegle (Woodson 1954, Bhowmik i Bandeen 1976, Holdrege, 2010), calobrzegie jajowate, osadzone na krótkich ogonkach, u podstawy zaokr^glone lub lekko sercowate (Woodson 1954). Z wierzchu ciemni-ejsze, nagie lub lekko owlosione, od spodu matowe, kutnerowate. P^ki kwiatowe ulozone wsród górnych lisci szaro-zielone. W miar^ wzrostu staj^ si^ rózowe (Holdrege 2010). Rozwini^te z nich kwiaty maj^ zmienny kolor, od purpurowego przez jasnorózowy, az do bialego (Woodson 1954, Kaul i in. 1991), tworz^ kwiatos-tan w postaci baldachu (fot. 1).

Kwiaty maj^ dosé skomplikowan^ budow^. Kielich zbudowany z 5 zielonych, owlosionych dzialek o dlugosci 2,5 do 6 mm.. Korona kwiatu czerwona z 5 silnie od-gi^tymi, lancetowatymi, owlosionymi platkami, o dlugosci 6-9 mm (Bhowmik i Bandeen 1976, Sudnik-Wójcikowska 2011). Pr^cików 5, zrosni^te pylnikami ze slupkiem tworz^ pr^toslup (Lipinski 2010). Na grzbiecie pr^cików obecne s^ wyrostki zras-taj^ce si^ w tzw. koron^ dodatkow% o trójk^tnych, wydr^zonych latkach tworz^cych nektarniki (Sudnik-Wójcikowska 2011). Rogi wyrastaj^ce z nektarników, s^ lekko rózowe, lukowato wygi^te i zaostrzone. Mi^dzy nimi s^ male pionowe szczeliny ot-wieraj^ce si^ do komory znamieniowej slupka, powyzej której znajduje si^ mala czarna, lepka uczepka (Sparrow i Pearson 1948, Lipinski 2010). Pylek w kazdym pr^ciku zrosni^ty jest w dwie splaszczone, bulawkowate pylkowiny, zwane pollinium (Sparrow i Pearson 1948, Whilson i Rathcke 1974, Sudnik-Wójcikowska 2011). Pylkowiny z s^siednich pylników s^ zrosni^te parami za pomoc^ lepkiej uczepki. Uczepka jest czarna, ma dwa ramiona, które rozci^gaj^ si^ po obu stronach komory pylnikowej. Kazde rami^ sklada si^ z nózki i trzoneczka. Taki aparat skladaj^cy si^ z

2. EKo.iorÍH goBKi^^n

53

Ha^0Ha.ibHHH .icoTexHiHHHH yHÍBepcHTeT YKpaiHH

pylkowin, ramion i uczepki nazywa si^ pollinarium (Sparrow i Pearson 1948, Wyatt 1978, Bookman 1981).

Na jednym osobniku Asclepias syriaca rozwija si^ z kwiatów 1-10 owoców, o dlugosci 5-12 cm. Owocem jest mi^kkokolczasty mieszek (fot. 1). Niedojrzale s^ zi-elone, musiste, pokryte puszystymi wloskami, zw^zaj^ce si^ na obu koncach, w cz^sci szczytowej zakrzywione. Po dojrzeniu zmieniaj^ barw^ na br^zow^. Mieszek otwiera si^ szwem na calej dlugosci po stronie wypuklej. Nasiona, wewn^trz mieszka ulozone s^ kolumnowo, o barwie br^zowej, splaszczone, na szczycie zaopatrzone w p^czek bialych jedwabistych wlosków (Bhowmik i Bandeen 1976, Holdrege 2010). S^ ksztaltu jajowatego, o dlugosci 5-9 mm i szerokosci 3-6 mm (fot.1). W jednym mieszku stwierdzono, iz wyksztalca si^ srednio 226 nasion (Willson i Rathcke 1974).

Fot. 1. Kwiatostan, owoce i nasiona z puchem Asclepias syriaca L.

(Fot. M. Winiarska, 12.07.2011 r.)

Okres kwitnienia Asclepias syriaca trwa od czerwca do konca lipca (Sudnik-Wójcikowska 2011). Pojedyncze kwiaty wydzielaj^ce intensywny zapach mog^ byé otwarte przez ponad tydzien, dostarczaj^ owadom pozywnego nektaru (Sudnik-Wójcikowska 2011). W pazdzierniku lub na pocz^tku listopada, owoce, które osi^gn^ly peln^ dojrzalosé p^kaj^ górnym szwem. Widoczne staj^ si^ wówczas cias-no upakowane br^zowe nasiona z p^czkiem bialych wlosków, sluz^cych do rozsiewa-nie przez wiatr (Holdrege 2010).

W pierwszym roku siewka rozwini^ta z nasion jest bardzo delikatna, latwa do wyeliminowania przez konkurentów, zakwita dopiero w trzecim lub czwartym roku zycia. W przypadku rozmnazania wegetatywnego, rosliny te zakwitaj^ juz w drugim roku (Lipinski 2010). Okazy, które rozwin^ly si^ z nasion s^ jednak silniejsze i bardziej plodne od rozwini^tych z kl^czy (Csontos i in. 2009).

W przeciwienstwie do pylków wi^kszosci kwiatów innych roslin, u Asclepias syriaca pylek pozostaje zwarty w pollinium, az do momentu wej scia w kontakt ze znamieniem slupka. Podobne przystosowanie wykazuj^ storczykowate (Orchidaceae) (Sparrow i Pearson 1948). Nektar wypelniaj^cy nektarniki przyci^ga wiele owadów m. in. pszczoly, trzmiele i mrówki z rz^du Hymenoptera, które jednoczesnie uc-zestnicz^ w zapylaniu kwiatów (Holdrege 2010) oraz bierze udzial w procesie kielko-wania ziaren pylku (Kevan i in. 1989, Wyatt i Broyles 1994).

MayKOBHH BicHHK I l.l'iy yKpa'i'HH. - 2013. - BHn. 23.10

Wyst^powanie na swiecie i w Polsce. Asclepias syriaca pochodzi ze wschodniej cz?sci Ameryki Polnocnej - rys. 2 (Bhowmik i Bandeen 1976, Dailey i in. 1978, Sudnik-Wojcikowska 2011). Jest gatunkiem powszechnie uprawianym, wyst?puj^cym we wschodniej i srodkowej cz?sci kontynentu (Rosu i in. 2011). W Stanach Zjednoczonych jest bardzo pospolity i wyst?puje na terenie 39 stanow (plants.usda.gov). Dalej na zachod kontynentu Asclepias syriaca jest gatunkiem in-wazyjnym, zachwaszcza cz?sto pola uprawne.

Asclepias syriaca dobrze zaaklimatyzowala si? w Europie, uprawiana jest tu od XVIII wieku, a od XIX obserwowana jest jako roslina dziczej^ca. Obecnie mozna j^ spotkac w znacznej cz?sci Europy (rys.2) (Sudnik-Wojcikowska 2011). Pospolicie wyst?puje na W?grzech (Farkas i Zajacz 2007, Csontos i in. 2009).

Rys. 2. Wystgpowanie Asclepias syriaca L. w Ameryce Polnocnej i Europie

(zrodlo: www.usanpn.org,www.luirig.altervista.org)

Stan wiedzy na temat rozmieszczenia Asclepias syriaca w Polsce jest niewiel-ki. W kraju odnotowanych jest dotychczas 11 stanowisk, wi?kszosc z nich stwierdzo-no w ogrodach botanicznych (6) (Krzaczek 1961, Krzaczek 1963, Broz i Maciejczak 1991, Kurzac 2003, R^czkowski i Sroka 2003, Sudnik-Wojcikowska 2011). Na Po-morzu Zachodnim gatunek ten odnotowano tylko w poblizu wsi Widuchowa, w sta-nie naturalnym (rys. 3).

...... ;'i I»«A

■r

\ -

Sr?

Tfcr—4

jy^M

fmJ 7

1? s \ i

I—

C 1 ( c ■ t

»

j iV

I./

4

/ fc

Rys. 3. Stanowiska Asclepias syriaca L. w Polsce (zrodlo: www.wsipnet.pl i modyfikacja wlasna)

I W ■ 2 . B;df«srs. ' - IVEdrrtU H*rh **( 'I—

4- W»ru»«p.f - LM1.« - Wnctair. T- RwlaB.lt. I I

V ■ I i:irr * ' lit - kilkK II VI... <1 kl lk-Tl»*ko-< /^H'KhL-ik*

Asclepias syriaca - gatunek inwazyjny, zagrozenia. Asclepias syriaca odznac-za si? duz^ zdolnosci^ do zasiedlania nowych terenow, (poprzez intensywne rozmnazanie wegetatywne), duz^ sil^ konkurencyjn% posiada rowniez wysokie

Ha^0Ha.bHHH .icoTexHÍMHHH yHiBepcHTeT YKpaiHH

wlasciwosci allelopatyczne (Csontos i in. 2009, Kaczmarek 2009). Obecnosé w niej truj^cych zwi^zków uniemozliwia zerowanie na niej owadom (Farkas i Zajácz 2007). Taki system obronny sprawil, ze tylko nieliczne zwierz^ta przystosowaly si^ do korzystania z niej jako pokarmu (Kabat 2010, Rasmann i in. 2011). Dzi^ki swoim rozmiarom, lisciom o duzej powierzchni oraz ekspansywnosci, osobniki Asclepias syriaca uniemozliwiaj^ rozwój innym gatunkom roslin (Farkas i Zajácz 2007, Csontos i in. 2009). Omawiana populacja moze pozostaé w jednym miejscu do 15 lat - fot. 2 (Lipinski 2010).

Fot. 2. Populacja Asclepias syriaca L. przy drodze asfaltowej mi^dzy Widuchowq, a Lubiczynem (Fot. M. Winiarska, 12.07.2011 r.)

Asclepias syriaca jako gatunek inwazyjny moze w przyszlosci stanowié duze zagrozenie dla rodzimej flory (fot. 2). Efektem jego szybkiego rozprzestrzeniania i zajmowania nowych siedlisk b^dzie zmniejszenie róznorodnosci biologicznej danego obszaru, w tym spadek znaczenia rodzimej flory.

Podsumowanie. Niniejsza praca przedstawia no we stanowisko antropofita Asclepias syriaca z rodziny Asclepiadaceae odnotowane w Polsce, na terenie Pomor-za Zachodniego.

1. Stanowisko Asclepias syriaca stwierdzono w okolicach wsi Widuchowa, w sta-nie naturalnym, rozwija si§ na zboczu o duzej insolacji, w otoczeniu zbiorowisk lesnych i muraw psammofilnych z klasy Koelerio glaucae-Corynephoretea ca-nescentis Klika in Kl. & Novak 1941.

2. Liczebnosé osobników populacji jest bardzo duza, co swiadczy, ze populacja na badanym stanowisku rozwija si§ od wielu lat.

3. Wedlug klasyfikacji geograficzno-historycznej Asclepias syriaca w Polsce zalic-zono do egazjofitów - gatunków rozprzestrzeniaj^cych si§ z miejsc uprawy.

4. W Polsce Asclepias syriaca jest uj^ty jako gatunek inwazyjny, mimo ze znanych jest dotychczas, na terenie kraju tylko 11 stanowisk.

5. Asclepias syriaca jest gatunkiem, który wymaga dalszych badan nad biologi^ populacji oraz jej rozprzestrzeniania si§.

Pismiennictwo

1. Bhowmik P., Bandeen J. 1976. The biology of Canadian weeds. 19. Asclepias syriaca L. Canadian Journal Plant Science 56: 579-589.

MayKOBHH bíchhk M.IT > yKpaÏHH. - 2013. - BHn. 23.10

2. Bookman S. 1981. The floral morphology of Asclepias speciosa (Asclepiadaceae) in relation to pollination and a clarification of terminology for the genus. American Journal of Botany 68: 675-679.

3. Bróz E., Maciejczak B. 1991. Niektóre nowe oraz rzadkie i zagrozone gatunki roslin naczyni-owych we florze miasta i strefy podmiejskiej Kielc. Fragm. Flor. Geobot. 36 (1): 171-179.

4. Chwil M. 2009. Nektarowanie kwiatów dwóch gatunków z rodzaju trojesc (Asclepias). XLVI Naukowa Konferencja Pszczelarska. Pulawy, 10-11.03.2009, 118.

5. Cramer G., Burnside O. 1982. Distribution and interference of common milkweed (Asclepias syriaca) in Nebraska. Weed Science 30: 385-388.

6. Csontos P., Bozsing E., Cseresnyés I., Penksza K. 2009. Reproductive potential of the alien species Asclepias syriaca L. (Asclepiadaceae) in the rural landscape. Polish Journal Ecology 57(2): 383-384.

7. Dailey P., Graves R., Kingsover J. 1978 Survey of Coleoptera collected on the common milkweed, Asclepias syriaca, at one site in Ohio. The Coleopterists Bulletin 32 (3): 223-229.

8. Farkas Á., Zajácz E. 2007. Nectar production for the Hungarian honey industry. The European Journal of Plant Science and Biotechnology 1 (2): 125-151.

9. Gold J., Shore J. 1995. Multiple paternity in Asclepias syriaca using a paired-fruit analysis. Can. J. Bot. 73: 1212-1216.

10. Holdrege C. 2000. Where do organisms end? In Context 3: 14-16.

11. Jennersten O., Morse D. 1991. The quality of pollination by diurnal and nocturnal insects visiting common milkweed, Asclepias syriaca. American Midland Naturalist 125: 18-28.

12. Kabat S. Dick C., Hunter M. 2010. Isolation and characterization of microsatellite loci in the common milkweed, Asclepias syriaca (Apocynaceae). American Journal of Botany 97 (5): 37-38. popr.

13. Kaczmarek S. 2009. Wykorzystanie potencjalu allelopatycznego roslin w wybranych upra-wach rolniczych. Post. Ochr. Rosl. 49 (3): 1502-1511.

14. Kaul R., Rolfsmeier S., Esch J. 1991. The distribution and reproductive fhenology of the milkweeds (Asclepiadaceae: Asclepias and Cynanchum) in Nebraska. Transactions of the Nebraska Academy of Sciences 18: 127-140.

15. Kevan P., Eisikowitch D., Rathwell B. 1989. The role of nectar in the germination of pollen in Asclepias syriaca L. Botanical Gazette 150 (3): 266-270.

16. Krzaczek T. 1963. Nowe stanowiska rzadszych roslin na Lubelszczyznie. Czçsc 3. Fragmenta Floristica et Geobotanica 9 (4): 447-454.

17. Krzaczek T. 1961. Nowe stanowiska rzadszych roslin na Lubelszczyznie. Czçsc 2. Fragmenta Floristica et Geobotanica 7 (2): 299-304.

18. Kurzac T. 2003 Rosliny lecznicze w Ogrodzie Botanicznym w Eodzi. Biuletyn Ogrodów Bo-tanicznych 12: 201-206.

19. Lipiñski M. 2010. Pozytki pszczele. PWRiL. Warszawa.

20. Pogorzelec M. 2006. Rosliny Miododajne. Wydawnictwo S^decki Bartnik. Nowy S^cz.

21. Prajs J. 2006. Waloryzacja przyrodnicza gminy Widuchowa. Szczecin.

22. Rasmann S., Erwin A., Halitschke R., Agrawal A. 2011. Direct and indirect root defences of milkweed (Asclepias syriaca): trophic cascades, trade-offs and novel methods for studying subterranean herbivory. Journal of Ecology 99: 16-25.

23. R^czkowski W., Sroka J. 2003. Historia i kultura Ziemi Slawieñskiej. Tom II. Slawieñski Dom Kultury, Fundacja "Dziedzictwo". Slawno.

24. Rosu A., Guidea D., Dobrinoiu R., Toma F., Rosu D., Sava N., Manolache C. 2011 Asclepias syriaca L. - an underexploited industrial crop for energy and chemical feedstock. Romanian Biotechno-logical Letters. Supplement 16 (6): 131-138.

25. Rozporz^dzenie Ministra Srodowiska z dnia 9 wrzesnia 2011 r. w sprawie listy roslin i zwi-erz^t gatunków obcych, które w przypadku uwolnienia do srodowiska przyrodniczego mog^. zagrozic gatunkom rodzimym lub siedliskom przyrodniczym (Dz. U.2011.210.1260).

26. Rutkowski L. 2011. Klucz do oznaczania roslin naczyniowych Polski nizowej. PWN. Warszawa.

27. Sparrow F., Pearson N. 1948. Pollen compatibility in Asclepias syriaca. Journal of Agricultural Research 77 (6): 187-199.

28. Sudnik-Wójcikowska B. 2011. Flora Polski. Rosliny synantropijne. Multico. Oficyna Wydawnicza. Warszawa.

29. Tokarska-Guzik B., Dajdok Z., Zaj^c M., Urbisz A., Danielewicz W. 2011. Identyfikacja i ka-tegoryzacja roslin obcego pochodzenia jako podstawa dzialañ praktycznych. W: K^cki Z., Stefañska-Krzaczek E. (red.), Synantropizacja w dobie zmian róznorodnosci biologicznej. Acta Botanica Silesiaca 6: 23-53.

Нацюнальний лкотехшчний унiверситет УкраУни

30. Willson M., Rathcke B. 1974. Adaptive design of the floral display in Asclepias syriaca L. American Midland Naturalist 92: 47-57.

31. Woodson R. 1954. The North American species of Asclepias L. Ann. Missouri Botanical Garden 4l (1): 1-211.

32. Wyatt R. 1978. Experimental evidence concerning the role of the corpusculum in Asclepias pollination. Systematic Botany 3 (3): 313-321.

33. Wyatt R., Broyles S. 1994. Ecology and evolution of reproduction in milkweeds. Annual Review of Ecology and Systematics 25: 423-441.

34. Zaj^c 1978. Zalozenia metodyczne atlasu rozmieszczenia roslin naczyniowych w Polsce. Wi-ad. Bot. 3 (22): 145-155.

Strony internetowe

1. [Electronic resource]. - Mode of access http://www.geoportal.gov.pl

2. [Electronic resource]. - Mode of access http://www.luirig.altervista.org

3. [Electronic resource]. - Mode of access http://www.plants.usda.gov

4. [Electronic resource]. - Mode of access http://www.usanpn.org

5. [Electronic resource]. - Mode of access http://www.wsipnet.pl

Бацечко В., Вшярска М., Башуцька У. Ваточник сиршський (Asclepias syriaca L.) з родини Asclepiadaceae - ергазюфгг у флор1 Польщ1

Встановлено нове мюцезростання антропоф™ Asclepias syriaca L. у Польщу на Захщному Помор'1. У цш мюцевост дотепер описано 11 мюцезростань, бшьшють з яких належить до складу боташчних садiв (6). Встановлене мюцезростання займае по-верхню близько 1 га, тут масово розвиваеться популящя Asclepias syriaca. У Польщi цей вид останшм часом культивуеться як декоративна, а також медодайна рослина у су-сiдствi з пасжами.

Ключовг слова: aнтропофiт, Asclepias syriaca, швазшний вид.

Bacieczko W., WiniarskaM., BaszutskaU. Asclepias syriaca L. from Asclepiadaceae family - ergasiophyte in flora of Poland

This article shows a new location of anthropophyte - Asclepias syriaca L. in Poland, in West Pomerania. Only 11 locations of that species have been noted in the country so far, most of them have been found in the botanical gardens (6). Found location is characterized by the area of about 1 ha. Population of Asclepias syriaca develops commonly in that area. In Poland that species has been cultivated by gardeners in the gardens and by the bee-keepers near apiaries until recently.

Keywords: anthropophyte, Asclepias syriaca, invasive species.

УДК 504 Доц. Б.Б. Артамонов, канд. вшськ. наук -

Хмельницький нацюнальний унтерситет

ШЛЯХИ ЗМЕНШЕННЯ К1ЛЬКОСТ1 СУМАРНИХ ВИКИД1В ЗАБРУД-

НЮВАЛЬНИХ РЕЧОВИН ВНАСЛ1ДОК ЕКСПЛУАТАЦН АВТО-МОБ1ЛЬНОГО ТРАНСПОРТУ З КАРБЮРАТОРНИМИ ДВИГУНАМИ

ОбГрунтовано перюдичшсть проведення профшактичних i вщновлювальних роб^ та перюдичшсть здшснення еколопчного контролю щодо кшькосп викидiв забрудню-вальних речовин в атмосферне пов^ря за типами забруднювальних речовин для авто-мобшьно! техшки застарших зразгав (карбюраторш двигуни внутршнього згоряння).

Ключовг слова: автомобiльний транспорт, забруднювальш речовини, паливна апа-ратура, перiодичнiсть здiйснення екологiчного контролю.

Мета до^дження - визначити перюдичшсть проведення профшактичних 1 вщновлювальних робгг та перюдичшсть здшснення еколопчного контролю щодо кшькост! викид1в за типами забруднювальних речовин (ЗР).

58

Збiрник науково-техшчних праць