CC BY
13
З.А. ДАТХАЕВА, С.Ш. ИСЕНОВА, Н.М. САГАНДЫКОВА, Д.О. КАРИБАЕВА, Э.К. ШУКЕНОВА, А.Ж. АКИМБАЕВА, , У.Б. БУГИБАЕВА, А. ПАРХАТКЫЗЫ
С. Д. Асфендияров атындагы ¥лттын; медицина университет/' №2 акушерия жэне гинекология кафедрасы
ЗАМАНАУИ Т¥РГЫДА МЕДИЦИНА ТЭЛ1МГЕРЛЕР1Н ТЭРБИЕЛЕУ Ж¥МЫСЫ
ТYйiн: Макала заманауи жогаргы медициналы^ б^мнщ eзектi мэселелершН бiрi - медицина тэлiмгерлерiнiц рухани^негелт мэдениетЫ дамытуга багытталган. ЖОО-да студенттердi о^ыту барысында тэрбиелеу жеке тулгалы^ элеуметтенуЫщ мацызды кезе^ болып табылады. Заманауи студент одан эрi тэуелсiз жеке тулга бола бастайды. Ол езЫщ ^ызыгушылыгымен, о^ып жат^ан мамандыымен, езшдт eмiр тэжiрибесiмен байланыстыра отырып тэртт Yлгiсiн, eмiр суру стилiн тацдай алады. Бiр жагынан, 1^рп тацда студенттердН дербес eмiрге ^адамыныц бастап^ы шарттары бiрталай нашарлаган. ^азiргi жастарта кeбiнесе а^и^аттыда терiс ^з^арас, кэаби жэне eмiрлiк талгамга дайын емеспк тэн. Бул 1^рп жастармен тэлiм-тэрбиелiк жумыстар жYргiзуге, олардыц тиiмдiлiгiн арттыруга ^ажеттЫкп кeрсетедi. ТYйiндi свздер: Рухани^негелт мэдениет, тэлiмгерлiк, адамды^ дуниетаным, жеке тулгалы^ сапа, адамгершiлiк, студент, дэр^ер, ^огам, жогарты мектеп, медициналы^ ЖОО, кэсiби бiлiктiлiк, гуманистiк бэстер, отаншылды^, ултты^ сана, эстетикалы^ мэдениет, азаматтьщ-отаншылды^ тэрбие.
Z.A. DATKHAYEVA, S.SH. ISENOVA, N. M. SAGANDYKOVA, D. O. KARIBAYEVA, E.K. SHUKENOVA, A.ZH. AKIMBAYEVA, U.B. BUGIBAYEVA, A. PARKHATKYZA
Kazakh National Medical University by name after S.D.Asfendiyarova
EDUCATIONAL WORK OF MEDICAL STUDENTS IN THE CURRENT CONDITIONS
Resume: The article is devoted to one of the actual problems of the current high-school medical education - to development of the spiritual and moral culture of medical students. Education during a high-school study is the essential stage of socialization of individual. The up-to-date student becomes more and more sovereign as a person. He/she is able to choose the type of behavior by himself/herself, lifestyle, correlating them with his/her interests, receiving profession, own life experience. On the other hand, starting conditions of students' entrance into the independent life worsened significantly. A negative attitude to present-day reality, un-readiness to professional choice and course of life becomes more and more typical for the young people. It demands a need to enhance an educational work with youth, increase of its efficiency.
Keywords: Spiritual and moral culture, mentoring, moral world view, personal character, morality, student, doctor, society, high school, medical high school, professional competence, humanistic values, patriotism, national self-awareness, esthetic culture, civil and patriotic education.
УДК 616-057.2:658.342 (574.5)
Э. С. ХУСНУТДИНОВА, Г. Б. КАМЗИНА, А. Д. КУТТЫБАЕВ
Жетку ауданды;мемлекетт'ш санитарлы; - эпидемиологиялы; ;адагалау бас;армасы С. Ж. Асфендияров атындагы Щаза; ¥лтты; Медицина Университетi
АЛМАТЫ КАЛАСЫ ЖЕТ1СУ АУДАНЫ БОЙЫНША 0НД1Р1СПК МЕКЕМЕЛЕРДЕ Ж¥МЫС 1СТЕЙТ1Н Ж¥МЫСШЫЛАРДЫН
АУРУШАНДЫЛЫК К0РСЕТК1ШТЕР1
Алматы ;аласыньщ Жетсу ауданы бойынша вндiрiстiк мекемелер':ндег'1 жумыс ктейт'!н адамдардыц денсаулыгыньщ кврсеткiштерi туралы мэл'теттер берлген. Ма;аланыц соцында берлген кестеде жыл бойына тiркелген аурушацдылы; саны мен ауырган кундер т 'з 'т '! кврсетлген.
TYmhôî свздер: аурушацдылы^, кэаппк анамнез.
Жумысшылардыц денсаулыгын ныгайту жэне са^тау - бул отанды^ медицинаныц алдына ^ойган ма^саты.Энд^сте жумысшылардыц аурушацдылыгыныц тeмендеуi 6ip жагынан денсаулы^тарыныц ныгайганын бiлдiрсе,екiншi жагынан eндiрiсте ецбек ресурстарын са^тауга болады.Сонымен ^атар аурушацдылы^ eндiрiске экономикалы^ шыгын экеледк 1^аз1рп кезде eндiрiс аясында кебЫесе эйел адамдар жумыс ^ейдкСоцгы он жыл Ынде эр салада eндiрiсте,ауыл шаруашылыгында ^¡рп жаца технологияга байланысты техниканыц ^олданыс^а енуше байланысты,адам денсаулыгына ^олайсыз жагдай тугызуда.Буган жумыс кезiнде улкен куш механизмiн ^олодану, eндiрiстiк жуйеш кешендi автоматизациялау,аспаптарды герметизациялау, жабы^ жэне ^айтымды технологияларды химиялы^ ^айта eцдеу мекемелерiнде дистанционды^ бас^ару эсер еттi. Аурушацды^ - буладам денсаулыгыныц ^алыпты уйлесiмдiлiriнiцтепе-тецдiк жагдайын жогалтуы.
Аурушацдылы^тыц дамуында неriзiнен эртурлi eнеркэсiп факторлары жэне жумысшылардыц кэсттж мамандыы мацызды фактор болып табылады. Сол себептен олардыц
кэсттт анамнезiн бiлу мацызды. Кэсттж анамнезiнде жумысшы eндiрiстiц ^ай саласында, кiм болып iстейдi, ягни мамандыгы, ^андай зиянды заттармен жумыс жасайды, зиянды заттардыц шектелiп ру^сат еттген концентрациясы (ШРЕК) жэне ^анша уа^ыт ^атынаста болатынын, ол заттыц физикалы^ жэне химиялы^ жагдайын, агзаларта ^ай жолмен тусiп, ^ай жолмен шыгатынын, ^ай агзаларга жиналып эсер ететшЫ бiлу кэсiптiк ауруды табуда жэне профилактикалы^ жумысты журriзуде мацызы зор.
^аза^стан Республикасыныц «Халы^ денсаулыгы жэне денсаулы^ са^тау жуйесi туралы» кодексiнiц 25-тарау, 155-бабы eндiрiстiк ^ызметп жузеге асыратын эрбiр азаматты медициналы^ тексерiп ^арауды ^амтамасыз ету болып табылады.Алдын ала медициналы^ ба^ылау жумыс^а туруда, зиянды eндiрiспен байланысты жумыстарда, денсаулыда 1^аут тeнетiн жумыстарда журriзiледi. Тeменде Алматы паласы Жетiсу ауданы бойынша eндiрiстiк мекемелерде ^олайсыз ецбек жагдайында жумыс ^ейтЫ жумысшыларда 2013 жыл бойынша ^ркелген ауру турлерiмен, ауырган кундерiнiц уза^тыны берiлrен.
Кесте 1 - 2013 жылгы Жетiсу ауданыныц уа^ытша ецбекке жарамсыздыда арналган аурушацды^ есебi 2012 жылы аудандагы eндiрiстiк мекемелерде 1106 адам жумыс ^еген, оныц iшiнде 275-i эйел адамдар, ал 2013 жылы 1154 адам, оныц iшiнде 298-iн эйелдер прайды
Ауруды Ц 2012 ж 2013 ж
Аталуы ЖаГдай куш ЖаГдай куш
Перифериялы^ жуйке жуйеанщ аурулары
15 78 20 102
Кез жэне кез жатырларыныц аурулары
6 55 6 63
^ула^ аурулары 4 26 8 51
Гипертония, гипертонияныц салдарынан мидыц элсiреуi
32 237 40 424
ИБС жэне аурудыц гипертониялы^ емес тYрлерi
13 215 10 85
Артерия, артериол жэне вена аурулары
4 19 5 24
Ангина жэне жедел фарингит
20 60 20 63
Жедел респираторлы инфекциялар
79 398 78 294
Жогаргы тыныс жолдарыныц аурулары
17 75 11 57
Пневмония 2 17 5 48
Тумау 8 44 14 43
Тыныс жолдарыныц созылмалы ауруларыныц ас^ынуы
30 217 34 106
Ас^азан жэне он ем шектН жарасы
8 67 5 102
Гастрит жэне дуоденит 17 121 9 42
Бауыр жэне уй^ы безшН аурулары
22 334 15 165
Буйрек жэне зэр шыгару жолдарыныц аурулары 15 186 15 133
Эйелдердщ жыныс жолдарыныц ^абынуы
5 90 3 35
Терi жэне терi асты клеткаларыныц инфекциялары
4 32 4 27
Терi жэне терi асты клеткаларыныц ^абынуы(дерматит, экзема)
3 19 3 10
Суйек-булшы^ ет жуйеашц жэне дэнекер тшЫщ аурулары
36 336 23 291
Бас^а да аурулар 22 135 22 321
Жара^аттар, енеркэстке байланысты уланулар 1 8 0 0
Турмыстагы уланулар жэне жара^аттар 20 17 657
281
Барлын аурулар бойынша норытынды 385 3136 368 3150
Жогарыда керсеттген M9^iMeTTepre нарасан, 6ip^aTap ауруларда жагдай саныныц арт^аны бай^алады. Мысалы:
• Перифериялын жуйке жYйeciнH ауруларынан2013 жылы - 20 жагдай, 2012 жылы - 15 жагдай (2 жагдай «Асфальтобетон-1» ЖШС-i ендiрiстiк мекемес жэне 2 жагдай МАК «Алматыгорстрой » ЖШС-i eHflipicriK мекемеа есебшен) тфкелген.
• Гипертония, гипертонияныц салдарынан мидыц за^ымдануы 2013 жылы - 40 жагдай, ал 2012 жылы - 32 жагдай (9 жагдай «Асфальтобетон-1» ЖШС-i eHflipicriK мекемеа есебтен).
• Тыныс жолдарыныц созылмалы ауруларыныц аснынуы 2013 жылы - 34 жагдай, ал 2012 жылы - 30 жагдай (2 жагдай МАК «Алматыгорстрой » ЖШС-i ендiрiстiк MeKeMeci есебшен) тiркeлгeн.
^азанстан Республикасыныц «Халын денсаулыгы жэне денсаулын сантау жYйeci туралы» кодeкciндe керceтiлгeн
мiндeттeрдi бузган жэне ез уанытында кeзeктi медициналын тексеруден етпеген ^ркеуде турган обьeктiлeргe, мемлекетпк санитарлын-эпидемиологиялын надагалау органы тарапынан -келeмi438760 тг нурайтын 14 айыппул салынды, сонымен натар 14 ендiрicтiк мекемеден - 324 адам жумыстан уанытша шeктeтiлдi.БiраlHта, бiрнатар ауруларда былтырты керceткiштeрмeн салыстырганда, биылгы керceткiш бiршама темендеген.
Осыган байланысты Жeтicу аудандын мемлекетпк санитарлын-эпидемилолгиялын надагалау баснармасы тарапынан жумысшылардыц медициналын тексеруден ез уанытында етуi Yшiн кептеген ic-шаралар жузеге асырылуда. Мунда дер кeзiндe тексертудщ нажетллИ мен мацыздылыгы туралы гигиеналын онытулардыц денсаулынты сантауда мацызы зор.
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 Неменко Б. А., «Коммуналдын гигиена бойынша практикалын сабанна арналган басшылын». - Алматы: 2010. - 75 с.
2 ^Р «Халын денсаулыгы жэне денсаулын сантау жYйeci» туралы кодeкci. - Алматы: ЮРИСТ, 2009. - 108 б.
3 Алматы паласы Жетку аудандын МСЭ^Б-ц 9Н^Б жылдын норытындысы.
Э. С. ХУСНУТДИНОВА, Г. Б. КАМЗИНА, А. Д. КУТТЫБАЕВ
ПОКАЗАТЕЛЬ ЗАБОЛЕВАЕМОСТИ РАБОТНИКОВ В ПРОМЫШЛЕННЫХ ОБЪЕКТАХ ЖЕТЫСУЙСКОГО РАЙОНА ГОРОДА АЛМАТЫ
Резюме: В данной статье представлены показатели заболеваемости работников в промышленных объектах Жетысуйского района города Алматы. УГСЭН по Жетысускому району состоит на учете - 216-промышленных предприятий с количеством работающих- 7097, из них женщин-2155, удельный вес (30,4%). При проведении ЛИИ было обнаружено превышение концентрации пыли в ВРЗ. Количество работающих на данном участке -10 человек. Ключевые слова: заболеваемость, профанамнез
E. S. HUSNUTDINOVA, G. B. KAMZINA, A. D. KUTTIBAEV
THE INCIDENCE RATE OF EMPLOYEES WORKING INDUSTRIAL FACILITIES ZHETYSUS DISTRICT OF ALMATY
Resume: This arcticle presents the incidence rate of employees working in industrial facilities Zhetysu disctrict of Almaty. This article presents the incidence of workers in industrial facilities Zhetysu district of Almaty. UGSEN on Zhetysu district is registered - 216 industrial enterprises with number of employees, 7097 of them women in 2155, the proportion (30.4%). During LII was found to exceed the concentration of dust in the SAS. Number of employees at the site -10 people. Keywords: incidence, profanamnesis
УДК 616-057.2:614.212-084.3:658.342 (574.5)
Б. А. АСЫЛБЕКОВ, М. Е. ОМИРЗАКОВА, М. И. КЕНЕСАРИНА
Жетсу ауданды;мемлекетт'ш санитарлы; - эпидемиологиялы; ;адагалау бас;армасы С. Ж. Асфендияров атындагы Каза; ¥лтты; Медицина Университетi
АЛМАТЫ КАЛАСЫ ЖЕТ1СУ АУДАНЫНЫИ ©НД1Р1СПК МЕКЕМЕЛЕР1НДЕ КОЛАЙСЫЗ ЕНБЕК ЖАГДАЙЫНДА Ж¥МЫС 1СТЕЙТ1НЖ¥МЫСШЫЛАРДЫ КЕЗЕКТ1 МЕДИЦИНАЛЫК ТЕКСЕРУДЕН 9ТК1ЗУ ТЭРТ1Б1
Мiндеттi медициналы; тексерiп-;араyлар вткiзiлетiн зиянды eндiрiстiк факторлардын, кэа'птерд!н тiзбесiн, сондай-а; emni3y кезен/Ил'г'! ережелерiн бешту, КР Yкiметiнiц 25. 01. 2012 ж. № 166 ;аулысымен бешт'тген «Мiндеттi медициналы; тексерiп-;араyды втшзу ;агидаларына» сэйкес жYргiзiледi.
TYw'Hdi свздер:медициналы; тексеру, денсаулы; санитарлы;-эпидемиологиялы; ;адагалау.
МЫдетл медициналын тексерт-нараулар етмзтетш зиянды ендiрicтiк факторлардыц, кэаптердщ ^збесш, сондай-ан етшзу кезецдшт ережелерт бемту, ^Р укметшН 25. 01. 2012 ж. № 166 наулысымен бектлген «МЫдетл медициналын тексерт-Нарауды етмзу нагидаларына» сэйкес журпзтедк ^азанстан Республикасыныц «Халын денсаулыгы жэне денсаулын сантау жYйeci туралы» кодексшщ 25-тарау, 155-бабы
ендiрicтiк нызметт жYзeгe асыратын эрбiр азаматты медициналын зерттеп-нарауды намтамасыз ету болып табылады.
Мiндeттi жэне профилактикалын медициналын тeкceрiп Нараудыц уантылы етуiн мeмлeкeттiк санитарлын -эпидемиологиялын надагалау комитeтi органдары банылайды. Мемлекетпк санитарлын-эпидемиологиялын нызмет
