Научная статья на тему 'Analysis of occupational incidence of workers in morbidity working conditions in the East Kazakhstan region'

Analysis of occupational incidence of workers in morbidity working conditions in the East Kazakhstan region Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
95
20
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ПРОФЕССИОНАЛЬНЫЕ ЗАБОЛЕВАЕМОСТИ / РАБОТАЮЩЕЕ НАСЕЛЕНИЕ / УСЛОВИЯ ТРУДА / УРОВНИ ЗАБОЛЕВАЕМОСТИ / КәСіБИ АУРУЛАР / ЖұМЫСШЫЛАР / ЖұМЫС іСТЕЙТіН ТұРғЫНДАР / ЕңБЕК ЖАғДАЙЫ / АУРУШАңДЫқ ДЕңГЕЙі / OCCUPATIONAL MORBIDITY / WORKING POPULATION / WORKING CONDITIONS / MORBIDITY LEVELS

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — Букунова А.Ш., Арынова Г.А., Балтаева А.У., Даниярова А.Б.

В статье приведен анализ уровня и структуры профессиональной заболеваемости в Восточно-Казахстанской области по данным «Научно-практического центра санитарно-эпидемиологической экспертизы и мониторинга» МЗ РК в разрезе районов и городов ВКО. Здоровье народа является важным индикатором развития общества, отражением социально-экономического благополучия страны, мощным экономическим, трудовым, оборонным и культурным потенциалом общества. Основная цель работы оценить состояние здоровья работающего населения по области, анализировать профессиональную заболеваемость в разрезе районов и городов в том числе предприятии, распределение профзаболеваний по выявляемости пострадавших. Практическая значимость работы заключается в определении основных причин заболеваемости работающих и в разработке мероприятий по профилактике. В основу методологии исследования лежит гигиенические, эпидемиологические, статистические методы. Ценность проведенного анализа заключается в установлении динамики профессиональной заболеваемости в зависимости от этиологического фактора, в распределении профзаболеваний по отраслям экономики, и распределение профзаболеваний по стажу работы пострадавших во вредных условиях труда, в установлении связи между ними. Определены основные причины высокого уровня профессиональной заболеваемости, даны рекомендации по их снижению.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

АНАЛИЗ ПРОФЕССИОНАЛЬНОЙ ЗАБОЛЕВАЕМОСТИ РАБОТАЮЩИХ ВО ВРЕДНЫХ УСЛОВИЯХ ТРУДА В ВОСТОЧНО-КАЗАХСТАНСКОЙ ОБЛАСТИ

The article analyzes the level and structure of occupational morbidity in the East Kazakhstan region according to the “Scientific and Practical Center for Sanitary-Epidemiological Expertise and Monitoring” of the Ministry of Health of the Republic of Kazakhstan in the context of districts and cities of East Kazakhstan region. The health of the people is an important indicator of the development of society, a reflection of the socio-economic well-being of the country, a powerful economic, labor, defense and cultural potential of society. The main purpose of the work is to assess the health of the working population in the region, analyze occupational morbidity in the context of districts and cities, including the enterprise, distribution of occupational diseases by the detection of victims. The practical significance of the work lies in identifying the main causes of morbidity among workers and in the development of measures for prevention. The research methodology is based on hygienic, epidemiological, statistical methods. The value of the analysis is to establish the dynamics of occupational morbidity depending on the etiological factor, the distribution of occupational diseases by industry, and the distribution of occupational diseases according to the work experience of victims in hazardous working conditions, to establish the relationship between them. The main causes of a high level of occupational morbidity are identified, recommendations on their reduction are given.

Текст научной работы на тему «Analysis of occupational incidence of workers in morbidity working conditions in the East Kazakhstan region»

РАЗДЕЛ 2. ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ ДИСЦИПЛИНЫ CHAPTER 2. THEORETICAL DISCIPLINE

ГИГИЕНА И ЭКОЛОГИЯ HYGIENE AND ECOLOGY

ЭОЖ 613.62:669.295

А.Ш. Букунова1, Г.А. Арынова2, А.У. Балтаева2, А.Б. Даниярова2

1Д. Сержбаев атындагы Шыяыс Цазсщстан мемлекеттш техникалъщ университетI, Цазсщстан,

Оскемен ц.

2Эл-Фараби атындагы Цазац улттыц университетI, Цазацстан, Алматы ц.

ШЫГЫС КАЗАКСТАН ОБЛЫСЫ БОЙЫНША ЗИЯНДЫ ЕЦБЕК ЖАЕДАЙЫНДАГЫ Ж¥МЫСШЫЛАРДЬЩ КЭС1БИ АУРУЛАРЫН ТАЛДАУ

Мацалада Шыгыс Цазацстан вц1р1нде ЦР ДСМ «Санитарлыц-эпидемиологиялыц сараптама жэне мониторингтЫ гылыми-тэж1рбиел1к орталыц» мэл1меттер1 бойынша облыстыц аудандары мен цалалардагы кэаби аурулар цурылымыныц талдауы жасалган. Тургындар денсаулыгы елд/ц элеуметтк-экономикалыц эл-ауцатыныц кврШа, цуатты экономикалыц, ецбект1к, цорганыс жэне мэдени элеуетI ретнде цогамныц дамуыныц мацызды индикаторы болып табылады.

Жумыстыц нег1зг1 мацсаты облыс квлемтде жумыс ¡стейт1н тургындар денсаулыгын багалау, кэаби аурумен аурушацдыцты аудан, цала квлем1нде гана емес, сонымен б1рге кэсторындар бойынша талдау жасау, кэаби аурушацдыцты зардап шеккендердщ аныцталуы бойынша орналастыру. Атцарылган жумыстыц ¡с жузтдег! мацыздылыгы жумысшылардыц аурушацдыгыныц нег1зг1 себептерт аныцтап, олардыц алдын алу шараларын эз1рлеуге нег1зделген. Зерттеу эд1стемеан1ц нег1зте гигиеналыц, эпидемиологиялыц, статистикалыцэд1стер жатады.

Жург1з1лген талдаудыц цундылыгы кэаби аурушацдыцтыц динамикасын себептЫ факторына байланысты аныцтауында, экономиканыц саласы бойынша жэне зиянды ецбек жагдайында зардап шеккендерд1ц жумыс втШ бойынша царастырып жэне осылардыц арасындагы байланысты аныцтауда.

Талдау барысында кэаби патологияныц жогаргы децгейтщ нег1зг1 себептерт басым нозологиялыц цурылымы, ецбек втшне байланыстылыгы аныцталып, оларды твмендету бойынша усыныстар берлд1.

ТYйiндi свздер: кэаби аурулар, жумысшылар, жумыс ¡стейт1н тургындар, ецбек жагдайы, аурушацдыц децгей1.

бзектьшп. Жумыс ^тейтш тургындар денсаулыгын ;оргау сура;тары б1р;атар нормативтж ;у;ы;ты; актыермен оныц шшде: Цазак;стан Республикасыныц зацдылыгымен, Цазак;стан Республикасыныц Ецбек Кодекамен, ведомстовалы; жэне ведомствоаралы; буйры;тармен реттелген. Ецбек ;аушаздИ жэне ецбект ;оргау женшдеп шм ба;ылау ецбект ;оргауды бас;ару жуйесш ;уруды жэне енпзудь ецбек жагдайларыныц жай-кушн бай;ауды уйымдастыруды, eндiрiстiк ба;ылаудыц деректерше жедел талдау журпзудь тэуекелдердi багалауды жэне ецбек ;аушазд^ жэне ецбектi ;оргау жвнiндегi талаптарга келмейтiн аныщталган сэйкессiздiктердi жою женшде шаралар ;абылдауды ;амтиды [1,2]. Жумыс берушi жумыс орындарында ецбек ;аушаздИ жэне ецбектi ;оргау жвнiндегi белпленген талаптарды са;тау жэне аны;талатын бузушылы;тарды жою бойынша шугыл шаралар ;абылдау ма;сатында ецбек ;аушазд^ жэне ецбект ;оргау жвнiндегi iшкi ба;ылауды жузеге асыруы ;ажет [3,4]. Fылыми-техникалык; прогресстщ салдарынан пайда болган проблемалардыц шшде ец KYрделi, эрi кеп ;ырлысы оныц адам тагдырына эсер етуь Халы; шаруашылыгы дамыган сайын ете жогары, ете темен ;ысымды, шу, дiрiл, температураны, улы, технологиялы; Yрдiстiц жогары жылдамдыгын пайдалану ецбек KYшi мен енiмдiлiгiн жогарылата келiп, ецбек жагдайын да KYPделiлендiредi [5,6,7]. Кэаби аурулар - агзага негiзiнен зиянды ецбек жагдайыныц эсер етуiнен пайда болатын аурулардыц iшiндегi ерекше TYрi болып табылады. Аурудыц ендiрiстiк ортаныц ;олайсыз факторларыныц эсерiмен себептiк байланысыныц болуы, ендiрiстiк кэсiптiк зияндылы;тарды талдау ;ажеттшпн бiрiншi орынга шыгарып, ецбек гигиенасы мен ;аушаздИ арасындагы тыгыз байланыстыц мацыздылыгын аны;тайды [8,9,10]. Демографиялы; жагдайдагы шиеленiс, ецбекке ;абшетт жастагы елiм керсеткiштерiнiц жогары болуы, емiр CYPу уза;тыгыныц темендеуi, туу керсеткштершщ азаюы елiмiздiц ецбек ;абшеттшк потенциалына эсер етуде. Нэтижесiнде экономиканыц барлы; салаларында, эсiресе металургиялы; тау-кен байыту, химиялы;, ;урылыс тагы

бас;а енеркэсш орындарында жумыс KYшiнiц жетiспеушiлiгi орын алуда [11,12].

Цаза;стан Республикасында ендiрiстiц тYрлi салаларында, кэсiпорындарда, агроенеркэсiптiк кешенде шамамен 1,5 млн адам ецбек етедь оныц iшiнде шамамен 700000 адам ендiрiстiк ортаныц зиянды жэне ;олайсыз факторларымен ;атынаста жумыс ^тейдЦ13]. Санитарлы; нормалардыц талаптарына сай келмейтш нысандардыц басым белiгi тау-кен ендiрiсiне, кемiр енеркэсiбiне, ;ара жэне тYCтi металлургия салаларына жатады [14,15]. Шыгыс Цаза;стан облысы аумагында тау-кен ендiру, металлургиялы;, ;урылыс, ауыл шаруашылы; салаларда орташа алганда шамамен 130 мыцдай адам жумыс ^тейдь оныц iшiнде зиянды жагдайда 80000 адам, олардыц арасында 20000 эйел адамдар болып табылады. Бул сан облыс тургындарыныц 43% ;урайды, ягни тургындардыц жартысына жуыгы зиянды ендiрiстiк жагдайда жумыс iстейдi[16,17].

Жумыстыц ма;саты: Шыгыс Цаза;стан облысы аумагында зиянды ецбек жагдайында, ендiрiстерде жумыс жасайтын жумысшылардыц кэсiби аурушылдыгына талдау жасау, оларды темендету бойынша усыныстар эзiрлеу болып табылады.

Материалдар мен эдiстерi. Цаза;стан Республикасында жумыс ат;аратын тургындарга профпатологиялы; кемек керсету бойынша бiрегей гылыми тэжiрибелiк орталы; «Ецбек гигиенасы жэне кэаби аурулар ¥лтты; орталыгы» ДСМ ЦР болып табылады жэне оныц Шыгыс, Батыс, ОцтYCтiк Цаза;станды; филиалдары бар. Клиникалары жалпы тесек саны 145, ендiрiстiк жэне экологиялы; факторлардыц адам агзасына эсерiн зерттеумен, мамандыада байланысты ;ауiп-;атердi багалау, кэсiби аурумен ауыргандарга мамандандырылган кемек керсету, ецбек жагдайы факторларымен аурушацды;тыц

арасындагы байланысты аны;тау, алдын алу шараларын усыну болып табылады [18,19]. «Ецбек гигиенасы жэне кэаби аурулар ¥лтты; орталыгы» Шыгыс Цаза;стан филиалыныц жылды; есептiк мэлiметтерiн гигиеналы;, эпидемиологиялы;, статистикалы; эдiстер ;олдану ар;ылы талдау ЖYргiзiлдi.

Вестник Ка^НМУ №1-2019

Зерттеу нэтижелерi мен талдау. Крлайсыз ецбек жагдайыныц орын алуына ;арамастан, Республика бойынша кэсiби аурулар дамыган еуропалы; елдермен салыстырганда темен кврсеткiштердi кврсетедi [20,21]. Елде профпатологиялы; кемек керсету жуйесш тиiмдi бас;ару Yшiн ец алдымен алгашк;ы профпатологиялы; кемектiц ат;аратын релш жогарылату керек. Бул жерде басымдылы; багытты кэсiби аурулардыц белгiлерiн ерте кезде аньщтауга негiздеу ;ажет .

Кэаби аурулар негiзiнен тау-кен ендiрiсi жэне металлургиялы; енеркэсiп жумысшылары арасында тiркеледi. 2017ж. облыс аумагындагы ендiрiстерде 146 кэсiби ауру о;игасы ^ркелген, еткен жылмен салыстырганда 1,1 есеге немесе 11 о^игага кебейгенi кершедь 2016ж. ШЩО ендiрiстерiнде 10 мыц жумысшыга шааданда алгашк;ы кэсiби аурудыц 12,3 о;игасы тiркелген, ал 2015 ж. - 17,7, 2014ж. - 17,8 о;ига тiркелген болатын (10 мыц жумысшыга есептегенде). 2016 ж. алгашк;ы кэсiби патология ;урылымында жетекшi орындарда кэсiби

радикулопатиялар - 58,3%, вегето-сенсорлы; полирадикулопатия - 14,2%, дiрiл ауруы - 16,1%, кэсiби бронхиттер 12,6% аныщталган. 2015 ж. алгашк;ы кэсiби патология ;урылымында дэл осындай керiнiс орын алады: кэсiби радикулопатия 52,2%, дiрiл ауруы - 16,1%, кэаби бронхит - 15,5%.

2017 ж. бiрiншi орында бел-сегiзкез радикулопатиясы алады -73 о;ига немесе 50% (2016ж.- 75 о;ига немесе 55,6%), ;олдардыц вегето-сенсорлы полирадикулопатиясы - 22 о;ига немесе 15 % (2016 ж.-19 о;ига немесе 14,1%), дiрiл ауруы - 17 о;ига немесе 11,6% (2016 ж. - 8 о;ига немесе 5,9%), силикоз - 11 о;ига немесе 7,5% (2016 ж. - 9 о;ига немесе 6,7%), жогаргы тыныс жолдарыныц патологиясы (ЖТЖ) - 10 о;ига немесе 6,8% (2016 ж.-16 о;ига немесе 11,6%) (сурет 1). Кэаби аурулардыц нозологиялы; талдауына ;арап аймак; келемiнде жумыс жагдайында физикалы; фактордыц зиянды эсерi басым болып турганын керуге болады.

Основной Основной Основной Основной Основной Основной Основной

л* / # * /

^ / ^

2016 ж.

V

2017 ж.

Сурет 1 - Кэс1би ауруларды нозологиялар талдау 2017-2016 жж.

Соцгы жылдардагы себептiк факторларга байланысты кэсiби аурулар динамикасын ;арастырганда 2017 ж. ^ркелген кэсiби аурулар ;урылымында, 2016 ж. сия;ты кэсiби аурудыц туындауыныц негiзгi этиологиялы; факторына ецбек YPдiсiнiц факторы ретiнде 65% немесе 95 о;ига (2016 ж. - 57,8% немесе 78 о;ига) аны;талды.

Екiншi орында 2017 ж. шац немесе химиялы; фактор - 19,8% немесе 29 о;ига (2016 ж. - 20,7% немесе 28 о;ига), физикалы; фактор - 14,3% немесе 21 о;ига (2016ж.-21,5% немесе 29 о;ига) жэне биологиялы; фактор - 0,68% аны;талды (кесте 1).

Кесте 1 - Этиологиялы; факторга байланысты кэс1би ауру динамикасы (%)

Этиологиялы; факторлар 2014 ж. 2015 ж. 2016 ж. 2017 ж.

Физикалы; 18,4 16,7 21,5 14,3

Химиялы; жэне шац 26,9 22,2 20,7 19,8

Биологиялы; 1,3 1,1 - 0,68

Ецбек YPДiсi факторлары 53,4 60 57,8 65

Кэсiби аурудыц жумыс етыше байланысты таралуына талдау жасаганда 2017ж. мэлiметтер бойынша 40,4% кэсiби ауру о;игасы зиянды ендiрiстiк фактормен ;арым-;атынаста 11-20 жыл жумыс ат;арган жумысшыларда тiркелгенi аны;талды. Соцгы жылдар динамикасы бойынша алса; 11-20 жыл жумыс ат;аргандар бойынша 53,4% дан

40,4% дешн темендеген, ал 21-30 жыл жумыс ат;аргандарда 12,6% дан 34,2% жогарылаганын керемiз. Зиянды ендiрiстiк факторлармен жумыс iстеу етiлiне байланысты кэаби патология 2016 ж. аны;талуы келесiдей таратылган: ауыргандардыц 44,0 % - жумыс етш 11-20 жыл (2015ж. - 56,6%), 38,5% - жумыс етiлi 21-30 жыл (2015ж. -26,6%) болды (кесте 2).

Кесте 2 - Кэс1би аурудыц жумыс етШне байланысты таралуы (%)

Жумыс етш 2014ж. 2015ж. 2016ж. 2017ж.

1 жылга дешн - - - 2,05

1-10 жыл 2,7 4,4 2,9 9,5

11-20 жыл 53,4 52,2 49,6 40,4

21-30 жыл 31,4 27,8 31,1 34,2

31-40 жыл 12,6 13,9 15,6 8,9

41-50 жыл - 1,7 0,7 1,3

Сонымен бiрге клиникалы; керiнiсi «ас;ынган» форманыц ай;ын керiнiсiмен тiркелген кэаби аурулар Yлес салмагы

жогары ^ркелген 2016ж. - 68,5%, 2015ж. - 66,1%. Бул жагдайдыц негiзгi себептерi ;олайсыз ецбек жагдайы, ауыр

физикалык ецбек, ецбек пен демалудыц тэрибшщ бузылуы, сапасыз вткiзiлген медициналык тексерулер, сауыктыру жэне оцалту шараларыныц курт кыскаруы болып табылады. Сонымен катар, соцгы жылдары кэсiби аурулардыц косарланган формаларыныц саны артуда, ол дегенiмiз бiр жумысшыда бастапкыда екiден тертке дешн нозологиялар аныкталуы, мундай жагдай алгашкы аныкталган барлык кэсiби аурулардыц 30%-ында аныкталады. Бул жерде, кэсiби радикулопатия, кэаби бронхит, дiрiл ауруы алгашкы кэсiби аурулар курылымында негiзгi болып калады [22]. Жалпы алганда Шыгыс Казакстан облысында тiркелген кэсiби аурулар курылымына талдау жасаганда, жетекшi орында суйек-булшыкет ЖYЙесi мен дэнекер тiндерi аурулары, радикулопатиялар, екiншi орында тыныс алу органдары аурулары, шац бронхиттерi мен силикоз, Yшiншi орында колайсыз физикалык факторлар эсерiмен туындаган аурулар, дiрiл ауруы, полинейропатия, кохлеарлы невриттер аныкталды.

Жыл сайын созылмалы кэаби аурулардыц басым белiгi келесi кэапорындарда тiркеледi: «Востокцветмет» ЖШС филиалы Жезкент тау-кен байыту комбинатында, «Казмырыш» ЖШС Риддер тау-кен-байыту кешендерi мен оныц еншiлес кэсiпорындарында. Осы жерде айта кете^ш Шыгыс Казакстан облысы Республика бойынша кэаби аурулармен аурушацдык бойынша Караганды облысынан кейiн екiншi орында 2016 ж. 10 мыц жумысшыга шакканда 12,3 окшамен тiркелген.

Жыл соцындагы мэлiметтерден кэсiби аурулар бойынша «Диспансерлж» есепте 2369 наукас ^ркелген. Олардыц iшiнде 1 топ MYгедектiгiн - 3, 2 топ - 63, 3 топ - 89, 2042 наукас ецбекке жарамсыздык кагазын алган. Кэсiби аурулардыц аньщтаганда ерте донозологиялык диагностиканыц мацызы ете жогары, себебi аскынган жагдайларда созылмалы тYрлерге етуi жэне косарланган кэсiби аурулардыц пайда болуы жумысшыларды туракты ецбек жарамсыздыгына немесе мYгедектiкке экелуi мYмкiн. Тау-кен жэне металлургия ендiрiсiнде жумыс иггейтш жумысшылардыц кэсiби аурулары мYгедектiктiц негiзгi себебi жэне елiмнiц алдыцгы катардагы себептерiнiц бiрi болып табылады.

Казакстанда жыл сайын 1000-нан аса кэаби аурудыц алгашкы формасы тiркеледi, оныц шамамен 30% кэсiби ецбекке кзбшеттшкл туракты жогалтуга экеледi [23]. Соцгы онжылдыктыц гылыми зерттеулерiнде когамдык денсаулыктыц регресiне экелетiн ендiрiстiк факторлардыц колайсыз эсерi ете толык керсетiлген, ол ТМД елдерi мен Ресей, Казакстан тургындарыныц елiмi мен аурушацдыгыныц жогарылауымен керiнедi [24,25]. Казiргi уакытта зиянды, санитарлык гигиеналык нормаларга сэйкес келмейтш жагдайда енеркэсiп жумысшыларыныц жалпы санынан 20% жумыс аткарады. Казакстанда ецбек жагдайыныц темендеу тенденциясы кэсiпорындар мен ауыл шаруашылыгыныц барлык саласында дерлж сакталуда, эрi ол денсаулыктыц мамандыкка байланысты бузылуы мен ендiрiстiк жаракаттанудыц пайда болуыныц кауiп-катерiн кебейтедi. Сонымен бiрге, республика бойынша да, облыс келемiнде де, кэсiби аурулардыц аныкталуыныц темендiгi жумыс iстейтiн тургындардыц денсаулык жагдайы бойынша «жалган» колайлы кершган керсетедi.

Кэсiби аурулардыц алдын алу шараларында негiзгiлерiнiц бiрi болып зиянды ецбек жацдайында жумыс аткаратын жумысшылардыц алдын ала жэне кезецдi медициналык тексеруден уакытында сапалы етуi болып табылады. Мерзiмдi медициналык тексерудi еткiзу сапасыныц темендеуiне эсер ететш медициналык кауiп-катер факторларына Казакстан аумагында медициналык санитарлык белiмшелер саныныц кыскаруы, шипажайлар мен сауыктыру орындарыныц жабылуы, материалдык техникалык базаныц ескiруiн жаткызуга болады. Цорытынды. ЖYргiзiлген талдау жумыстары келесi мэселелердi аныктады:

-жумысшылардыц жумыс берушшщ есебiнен каржыландырылган мекемелерден медициналык тексеруден етушщ сапасыныц темендiгi бул непзшен екi жагдайга байланысты болады, бiрiншiден жумыс берушiнiц кызыгушылыгы жок, немкурайлы карауы сактандыру телемiн телеу керекэтпнен жэне жумыс KYшiнен айрылуына байланысты. Екiншi жагынан емдеу-профилактикалык мекеме жагынан да кэсиби аурушацдыкты кебiрек аныктау тиiмсiздiгi болып табылады, себебi бул мекемелердi жумыс берушiнiц езi каржыландырады;

-жумысынан айырылгысы келмейтiн жумысшыныц кэсiби аурудыц бастапкы белгiлерiн жасыруы;

-жумыс берушiнiц жумыс орындарыныц аттестациядан кагаз ЖYзiнде формалды тYPде етизу аркылы, сонымен бiрге, жумысшылар ауырган жагдайда ецбек катынастарыныц келiсiмiн бузу аркылы кэаби арулар дамуыныц кауш-катерш жасыруы.

Жогарыда айтылган мэлiметтердi ескере келе, кэаби арулардыц алдын алуда непзп жолга коятын жагдайлар, бул ецбек жагдайын жаксарту шараларын колга алу, осы салага катысы бар жумыс берушшерден бастап, ецбектi коргау саласыныц кызметкерлерi, техникалык кауiпсiздiк инженерлерi тагы баскаларымен катар, эр жумысшыныц ез денсаулыгы алдындагы жауапкершiлiгi, сауаттылыгы, кэсiби патологияныц ерте аньщтауга багытталган жумыстар ЖYргiзу жэне емдеу-профилактикалык оцалту шараларын дурыс жолга кою, барлыгы дерлiк мацызды болып саналады. Осы KYPделi ЖYЙеде бiр звено дурыс аткарылмаса сол жумысшы агзасына зиянды эсер етш, соцы денсаулык жагдайына эсер етуге экелетiнi анык. Жумысшылардыц денсаулыгын жаксарту, кэсiби аурулардыц алдын алуда непзпа алдын алу шараларын дурыс жолга кою Yшiн осы салага катысы бар мамандарды дайындау сапасын жаксарту кажет, оныц шшде кэсiби аурудыц профпатолог дэрiгерлерi мен медициналык тексеру етюзетш арнайы мамандар дэрежелерi мен катар ецбектi коргау, техникалык кауiпсiздiк мамандарын дайындауды да жетiлдiру кажет.

Ецбек жагдайы мен жумысшылар денсаулыгы туралы мэлiметтердiц жалпы акпараттык куралдар аркылы кол жетiмдi болуын камтамасыз ету.

Ецбектi коргаудыц мемлекеттiк нормативтiк талаптарын жетiлдiру, ецбект коргау бойынша мемлекеттiк нормативтiк талаптарын жумыс берушщен бастап, жумысшыга дешн орындауын кадагалау, кэсiби ауруларды жасырганы Yшiн кукыктык жэне экономикалык санкциялар орнату кажет.

Вестник Ка^ЖМУ №1-2019

ЭДЕБИЕТТЕР TI3IMI

1 Цазакстан Республикасыныц Ецбек Кодека 2015 жылгы 23 караша № 414-V ЦРЗ. ЦР 24.05.2018 № 156-VI езгерiсiмен.

2 Зматдинов В.Б., Аляветдинов РЖ, Химамутдинов И.Ф. и др. Основные нормативно-правовые документы по охране здоровья работающего населения. - Казань: 2014. - 346 с.

3 Mендибаева Б.Б. Ецбек гигиенасы: 1 белiм: Жалпы ецбек гигиенасы: Окульщ. - Алматы: «Эверо» баспасы, 2016. - 320 б.

4 Баубеков С.Д., Немеребаев M.H., Казахбаев С.З. Охрана труда и безопасность. Учебник.- . -Алматы: Издательство «Эверо», 2013. -308 с.

5 Сраубаев Е.Н., Белоног А.А. Руководство по санитарной экспертизе в области гигиены труда: Учебно-методическое пособие. -Караганда: САНАТ-Полиграфия, 2008. - 562 с.

6 Ганицкий В.И., Эйрих В.И. Анализ и совершенствование организации производства и управления на горных предприятиях. - M.: M^y, 2003. - 18 с.

7 Измеров И.Ф. Индустриализация и ее последствия для здоровья работающих // Гиг. и сан. - 1992. - №4. - С.11-13.

8 Кулкыбаев Г.А., Аманбеков У.А. Профессиональные заболевания: Караганда-Алматы: F ылым, 2001. - 575 с.

9 Уйба В.В., Бежина Л.А., Цека О.С., Никитаев В.Г. Актуальные проблемы охраны здоровья работников промышленных предприятий и пути их решения // Mатериалы IV Всероссийского конгресса «Профессия и здоровье». - M.: 2005. - С. 25-27.

10 Work Inveromentant Heard amounting work lift truck drivers // Het: laboro. - 1996. - Vol.77, №1. - Р. 123-193.

11 Суворов Г.А., Старожук И.А., Лагутина А.В. Прогностическая оценка и риск развития шумо-вибрационной патологии от воздействия общей вибрации и шума // Mед. труда и промэкология. - 1996. - № 12. - С. 1-5.

12 Ершова MA Эпидемиология и перспективы снижения вибрационно-шумовой патологии среди работающих в народном хозяйстве // Гигиена труда: Республиканский межведомственный сборник. - Киев: Здоровье, 1995. - Вып. 20. -С. 3-8.

13 Баттакова Ж.Е., Mухаметжанова С.Е., Джакупбекова T.M. Проблемы профессионального риска и состояние профессиональной заболеваемости в Казахстане // Mедицина. - 2010. - №3. - С. 89-94.

14 Mухаметжанова С.Е., Аманбекова А.У. К вопросу качества проведения профилактических медицинских осмотров работающих во вредных и опасных условиях // Профессия и здоровье: VII Всероссийский конгресс. - M.: 2008. - С. 561-565.

15 Сраубаев Е.Н. Состояние охраны здоровья работающего населения Республики Казахстан // Республиканская научно-практическая конференция с международным участием «Современные вопросы гигиены труда и профзаболеваний». -Караганда: 2007. - С. 3-9.

16 Султанбеков З.К., Mукажанова А.К. Профессиональная заболеваемость работающих во вредных условиях труда а Восточно-Казахстанской области // Санитарный врач. - M.: Mедиздат, 2017. - №5(160). - С. 79-83.

17 Султанбеков З.К., Букунова А.Ш. Оценка труда и физиологических показателей организма рабочих-загрузчиков производства титанового шлака // Mат. XI межрегиональной научно-практической конф. «Актуальные проблемы медицины труда». -Новокузнецк: 2015. - С. 125-129.

18 Анализ профзаболеваемости за 2015-2017гг. в разрезе районов и городов ВКО. Информация о ходе выполнения приказа Mинистра национальной экономики Республики Казахстан от 24 июня 2015 года № 451 «Об утверждении правил регистрации, ведения учета случаев инфекционных, паразитарных, профессиональных заболеваний и отравлений и правил ведения отчетности по ним» Исх.№04-02/103 от 05.01.18г.

19 Отчет о состоянии профессиональной заболеваемости Восточно-Казахстанской области за 2016-2017г.г.-Усть-Каменогорск, 2017.-176с.

20 Султанбеков З.К., Карабалин С.К., Калымбекова Р.К., Беткембаева АЖ, Бексеитова А.Н. Состояние функции внешнего дыхания у рабочих основных профессии титано-магниевого производсвта // Mат. конф. III-конгресс Евро-Азиатского респираторного общесвта. - Астана: 2007. - С. 114-118.

21 Friedman J.M., Hanson J.W.//In:Emery and Rimons Principles and practice of Medical Genetics. Fourth edition. - London: Churchill Livingston, 2014. - Vol.1. - P. 1011-1045.

22 Султанбеков З. К. Проблемы охраны здоровья рабочих промышленных предприятий Восточно-Казахстанской области // Гигиена труда и медицинская экология. - 2006. - №1(10). - С. 3-11.

23 Жалимбетов M.K, Исмаилова А.А. Гигиеническая оценка условий труда рабочих при подземной добыче хромовых руд // Наука и здравоохранения. - 2004. - №3. - С. 34-38.

24 Nebert D.N., Jorge-nebert L.F. In:Emery and Rimons Principles and practice of Medical Genetics. - London: 2008. - P. 590-634.

25 Измерова Н.Ф., Капцов В.А., Овакимов В.Г., Денисов Э.И. Концепция оценки профзаболеваний по категориям их риска и тяжести // Mедицина труда и промышленная экология. - 1993. - №9(10). - С. 1-4.

А.Ш. Букунова1, Г.А. Арынова2, А.У. Балтаева2, А.Б. Даниярова2

1Восточно-Казахстанский государственный технический университет имени Д.Серикбаева, Казахстан, г.Усть-Каменогорск 2Казахский национальный университет имени Аль-Фараби, Казахстан, г.Алматы

АНАЛИЗ ПРОФЕССИОНАЛЬНОЙ ЗАБОЛЕВАЕМОСТИ РАБОТАЮЩИХ ВО ВРЕДНЫХ УСЛОВИЯХ ТРУДА В ВОСТОЧНО-КАЗАХСТАНСКОЙ ОБЛАСТИ

Резюме: В статье приведен анализ уровня и структуры профессиональной заболеваемости в Восточно-Казахстанской области по данным «Научно-практического центра санитарно-эпидемиологической экспертизы и мониторинга» МЗ РК в разрезе районов и городов ВКО. Здоровье народа является важным индикатором развития общества, отражением социально-экономического благополучия страны, мощным экономическим, трудовым, оборонным и культурным потенциалом общества. Основная цель работы оценить состояние здоровья работающего населения по области, анализировать профессиональную заболеваемость в разрезе районов и городов в том числе предприятии, распределение профзаболеваний по выявляемости пострадавших. Практическая значимость работы заключается в определении основных причин заболеваемости работающих и в разработке мероприятий по профилактике. В основу методологии исследования лежит гигиенические, эпидемиологические, статистические методы.

Ценность проведенного анализа заключается в установлении динамики профессиональной заболеваемости в зависимости от этиологического фактора, в распределении профзаболеваний по отраслям экономики, и распределение профзаболеваний по стажу работы пострадавших во вредных условиях труда, в установлении связи между ними. Определены основные причины высокого уровня профессиональной заболеваемости, даны рекомендации по их снижению.

Ключевые слова: профессиональные заболеваемости, работающее население, условия труда, уровни заболеваемости.

A.Sh. Bukunova1, G.A. Arynova2, A.U. Baltaeva2, A.B. Daniyarova2

1D.Serikbayev East Kazakhstan State Technical University, Ust-Kamenogorsk, Kazakhstan 2Al-Farabi Kazakh National University, Almaty, Kazakhstan,

ANALYSIS OF OCCUPATIONAL INCIDENCE OF WORKERS IN MORBIDITY WORKING CONDITIONS IN

THE EAST KAZAKHSTAN REGION

Resume: The article analyzes the level and structure of occupational morbidity in the East Kazakhstan region according to the "Scientific and Practical Center for Sanitary-Epidemiological Expertise and Monitoring" of the Ministry of Health of the Republic of Kazakhstan in the context of districts and cities of East Kazakhstan region. The health of the people is an important indicator of the development of society, a reflection of the socio-economic well-being of the country, a powerful economic, labor, defense and cultural potential of society.

The main purpose of the work is to assess the health of the working population in the region, analyze occupational morbidity in the context of districts and cities, including the enterprise, distribution of occupational diseases by the detection of victims. The practical significance of the work lies in identifying the main causes of morbidity among workers and in the development of measures for prevention. The research methodology is based on hygienic, epidemiological, statistical methods.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

The value of the analysis is to establish the dynamics of occupational morbidity depending on the etiological factor, the distribution of occupational diseases by industry, and the distribution of occupational diseases according to the work experience of victims in hazardous working conditions, to establish the relationship between them.

The main causes of a high level of occupational morbidity are identified, recommendations on their reduction are given. Keywords: occupational morbidity, working population, working conditions, morbidity levels.

УДК 614.2-056.22:553.982(574.1)

*А.И. Анамбаева, *Д.М. Сыздыков, ХУ.И. Кенесариев, *А.Е. Ержанова, *А.Т. Досмухаметов, 2Л.К. Амрина, 3Б.С. Ундасынов, 3Р.Л. Тайшекенова

1Националъный медицинский университет, Кафедра общей гигиены и экологии, Лаборатория по оценке рисков здоровью населения 2Казахский медицинский институт непрерывного образования 3Макатская центральная районная больница, Макат

ТЕНДЕНЦИИ И УРОВНИ ЗАБОЛЕВАЕМОСТИ НАСЕЛЕНИЯ МАКАТСКОГО РАОЙНА БОЛЕЗНЯМИ КОЖИ И ПОДКОЖНОЙ КЛЕТЧАТКИ

В статье приведены результаты анализа первичной заболеваемости населения Макатского района болезнями кожи и подкожной клетчатки. В 2006-2017 гг. динамика изменения уровней первичной заболеваемости в Макатском районе, области и республике имела тенденцию к снижению. Однако, в 2017 г. уровень заболеваемости взрослых в районе был выше областного в 1,3 раза и республиканского в 1,9 раза. Заболеваемость подростков за изучаемый период во все года была ниже, чем по РК, но имела устойчиво выраженную тенденцию роста. Показатели заболеваемости детей были ниже областных в 1,6 раза и республиканских в 2,6 раза. Ключевые слова: первичная заболеваемость, болезни кожи и подкожной клетчатки.

Введение. Макатский район расположен в северо-восточной части Атырауской области. На территории района размещены и развиваются объекты наземного комплекса нефтегазового месторождения Кашаган [1-4]. Известно, что в районах нефтегазодобывающей отрасли промышленности загрязнение объектов окружающей среды может наносить существенный вред здоровью населения, в связи с чем проблемы охраны окружающей среды и здоровья населения стоят здесь остро [3-4]. Одним из основных показателей здоровья населения является заболеваемость, как наиболее характерная, официально регистрируемая реакция населения на вредное воздействие [3-5]. В промышленных регионах важным является мониторинг экологически зависимых заболеваний, к которым можно отнести и болезни кожи и подкожной клетчатки. влияния загрязнения окружающей среды на состояние здоровья населения часто в качестве основного показателя используется заболеваемость [6]. Целью работы явилось изучение тенденций и уровня заболеваемости населения Макатского района болезнями кожи и подкожной клетчатки.

Материалы и методы исследований. Проведен анализ тенденций и уровней первичной заболеваемости населения

Макатского района болезнями кожи и подкожной клетчатки за 2006-2017 гг. по данным официальной медицинской отчетности статистическим сплошным методом. Результаты исследований.

Медицинская помощь населению Макатского района оказывается Макатской Центральной районной больницей, Макатской районной поликлиникой, Доссорской районной больницей, Доссорской поликлиникой, Районной туберкулезной больницей.

Согласно данным медицинской отчетности Макатской центральной районной больницы первичная заболеваемость населения по обращаемости за период с 2006 по 2014 гг. снижалась, а затем с 2014 по 2017 г. наблюдалось повышение показателей (с 38676,1 до 23945,6 обращений на 100 тыс. человек населения, т.е. прирост в 1,6 раза, или 61,5%). Аналогичная тенденция наблюдалась по Атырауской области и РК, но темпы прироста были ниже -соответственно 14,6 и 16,7%.

В 2017 г. показатели первичной заболеваемости в Макатском районе были достоверно выше областных (30137,0 случаев на 100 тыс. населения), но ниже республиканских (47731,7 случаев на 100 тыс. населения) значений.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.