CC BY
05-9 SINF O'QUVCHILARIDA SINFDAN TASHQARI TADBIRLAR VOSITASIDA IJTIMOIY TASHABBUSKORLIKNI RIVOJLANTIRISHNING PEDAGOGIK ISH SHAKLLARI
Latipova Nigoraxon Isakovna
O'zbekiston davlat jismoniy tarbiya va sport universiteti Farg'ona filiali "Ko'pkurash sport turlari nazariyasi va uslubiyoti" kafedrasi o'qituvchisi, O'zbekiston, Farg'ona,. nigoralatipova780@gmail.com https://doi.org/10.5281/zenodo.11186881
Annotatsiya. Bu tadqiqot davomida, 5-9 sinf o'quvchilarida sinfdan tashqari tadbirlar vositasida ijtimoiy tashabbuskorlikni rivojlantirishning pedagogik ish shakllari muhokama qilinadi. Bu mavzu muhimdir, chunki ijtimoiy tashabbuskorlik o'quvchilarning shaxsiy va ijtimoiy rivojlantirishida muhim o'rin egallaydi. Tadqiqotchilar, bujarayonni o'quvchilarningjamiyatga integratsiyasini ta'minlash uchunpedagogik metodlarni qanday qo'llab-quvvatlashi mumkinligini o'rganishlari lozimligini hisoblaydilar.
Kalit so'zlar: ijtimoiy tashabbuskorlik, pedagogik ish shakllari, tashqari tadbirlar, sinfdan tashqari o'qish, o'quvchilar rivojlantirish, integratsiya, tashqi faoliyatlar, sport va madaniy meroslar, chorakchi faoliyatlari, ijodiy guruh ishlari.
ФОРМЫ ПЕДАГОГИЧЕСКОЙ РАБОТЫ ПО РАЗВИТИЮ СОЦИАЛЬНОЙ ИНИЦИАТИВЫ У УЧАЩИХСЯ 5-9 КЛАССОВ СРЕДСТВАМИ ВНЕКЛАССНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ
Латипова Нигора Исаковна
Преподаватель кафедры "Теория и методика многоборья" Ферганского филиала Узбекского государственного университета физической культуры и спорта, Узбекистан,
Фергана. nigoralatipova780@gmail.com
Аннотация. В ходе данного исследования обсуждаются формы педагогической работы по развитию социальной инициативы у учащихся 5-9 классов средствами внеклассной деятельности. Эта тема важна, потому что социальная инициатива играет важную роль в личном и социальном развитии учащихся. Исследователи считают, что необходимо изучить, как этот процесс может поддерживать педагогические методы для обеспечения интеграции учащихся в общество.
Ключевые слова: социальная инициатива, формы педагогической работы, внеурочная деятельность, внеклассное обучение, развитие учащихся, интеграция, внешняя деятельность, спортивное и культурное наследие, квартальная деятельность, творческая групповая работа.
Kirish. Bu tadqiqot davomida, o'quvchilar tashqi tadbirlar, masalan, sport va madaniy meroslar, chorakchi faoliyatlari, ijodiy guruh ishlari kabi vositalar orqali ijtimoiy tashabbuskorlikni rivojlantirishlari mumkin. Bu pedagogik metodlar o'quvchilarning jamiyatga qo'shilishini va jamiyatda faol ishtirok etishini o'rgatish uchun qulaydir. Maqolaning boshida
mavzu ma'qul va muhimligi to'g'risida ogohlantirish mavzusi bo'lishi kerak. Bu qismda, ijtimoiy tashabbuskorlikning o'quvchilar uchun qanday ahamiyati mavjudligi, bu tashabbuskorlikning o'quvchilarning ijtimoiy qabuliyati, shaxsiy rivojlanishi va jamiyatga foydasi haqida gapirilishi kerak.
Maqsad va vazifalar. Bu qismda, ijtimoiy tashabbuskorlikning o'quvchilarning rivojlanishi va o'quv jarayoniga qanday ta'sir ko'rsatishi, shuningdek, buning ta'siri o'quvchilar uchun qanday foydali bo'lishi, shaxsiy va jamiyat darajasini oshirishi haqida muqobil ko'rsatmalar va tahlillar qo'llaniladi. Bu ko'rsatmalar ilmiy ma'lumotlarga asoslangan bo'lishi kerak va o'quvchilarga ijtimoiy tashabbuskorlikning shuningdek, o'zaro munosabatlarini qanday takomillashtirishi, tadbirlarga qanday qatnashishi, o'zini o'rganish va rivojlanish uchun qanday imkoniyatlarni yaratishi to'g'risida tushunchalar berishi kerak.
Bu qismda, ijtimoiy tashabbuskorlikni rivojlantirish uchun pedagogik usullar va metodikalar to'g'risida ma'lumotlar beriladi. Masalan, o'quvchilar bilan interaktiv tadbirlar, talabalarning ijtimoiy tashabbuskorligini rivojlantirish uchun o'z-o'zini ifoda qilishi va qanday imkoniyatlar yaratish, guruh ishlari, ijtimoiy tadbirlar va proyektlar, o'quvchilar bilan interaktiv diskussiyalar, taqdimotlar va ko'nikmalar kabi pedagogik metodlar keltirilishi kerak.
Tadqiqot usullari va tashkil etilishi. O'quvchilar sinfdan tashqari jamoatchilik tadbirlari va faoliyatlarida qatnashishi bilan ijtimoiy tashabbuskorlikni rivojlantirish mumkin. Masalan, sport tadbirlariga, teatr va musiqa dasturlariga, ijtimoiy xizmat faoliyatlari va turli xil o'quvchilik klublariga qatnashish o'quvchilarning jamiyat bilan yaqinroq bog'lanishiga yordam beradi.
O'qituvchilar va murabbiylar o'quvchilarga jamoatchilikda aktiv ishtirok etish va o'zlarining o'zgartiruvchi ro'yxatlarini o'qitish orqali ijtimoiy tashabbuskorlikni rivojlantirishlari mumkin. Ular o'quvchilarga qo'llanma, ko'nikmalar va qo'llanmalar tayyorlashda yordam bera oladilar.
O'quvchilar va o'qituvchilar jamoat ichidagi muammolarga yechim topish uchun birgalikda ijtimoiy dasturlar va proyektlar tuzish orqali bir-birlariga yordam berishlari mumkin. Masalan, o'quvchilar o'quv jarayonlarida yoki sinfdan tashqari tadbirlarda hamkorlik qilishlari uchun boshqa sinflar yoki o'qituvchilar bilan hamkorlik qilishlari mumkin.
O'qituvchilar dars soatlarida ijtimoiy masalalarni, masalan, odob-axloq, moliya va ekologiya bilan bog'liq muzokaralar yoki ijtimoiy muammolarga bag'ishlangan muloqotlar, taqdimotlar va ko'nikmalar orqali o'quvchilarning ijtimoiy tashabbuskorlik darajasini oshirishlari mumkin.
O'quvchilar o'zlarining ijtimoiy tashabbuskorlik darajasini oshirish uchun shaxsiy rivojlanish dasturlariga qatnashishi mumkin. Bu dasturlar o'quvchilarning o'zlarining maqsadlarini aniqlash, liderlikni rivojlantirish, mas'uliyatni o'rganish va jamoatchilikni rivojlantirishga yordam beradi.
O'quvchilarga birinchi yordam, qo'llanma tayyorlash va boshqa ko'plab foydali kurslar o'tkazish orqali, ularning ijtimoiy tashabbuskorlik darajasini oshirishlari mumkin. Bu tadbirlar o'quvchilarga jamiyatga foydali a'zolarga aylanish va ularning o'zlarining o'qitish bilan bog'liq ta'limlarni rivojlantirishlari uchun ham muhimdir.
Tadqiqot natijalari va ularni muhokama qilish. Bu pedagogik ish shakllari o'quvchilarning ijtimoiy tashabbuskorlikni rivojlantirish uchun samarali vositasi sifatida qo'llaniladi.
Shaxsning o'zi ortib borayotgan faolligi asosida bolaning shaxsiyatini har tomonlama rivojlantirish g'oyasi. Shu bilan birga, biz nafaqat bilimning izchilligi, balki shaxsning motivatsion-qiymat, axloqiy-amaliy va intellektual-kognitiv sohalari haqida ham gaplashishimiz kerak, faqat uning birligida unga ijodiy xarakter beradi. Tuyg'ular, munosabatlar, ideallar bilim va mahoratdan kam emas. Bolaga bolalar va kattalar o'rtasidagi ijodiy hamkorlik munosabatlarining etakchi roli, har ikki tomonning qadr-qimmatini o'zaro hurmat qilish bilan o'zini o'zi anglash shakllari va vositalarini tanlashda maksimal erkinlikni berish g'oyasi. Erkinlik muammosi, birinchi navbatda, har xil faoliyat turlarida shaxsiy o'zini oz'i anglash erkinligidir.
Tilshunoslik quyidagi yo'nalishlarda ifodalanishi mumkin:
1. Dialekt va og'zaki nutq.
2. Folklordagi lingvistik o'ziga xoslik.
3. Mahalliy mualliflarning badiiy asarlarida lingvistik va uslubiy o'ziga xoslik.
4. Xalq frazeologiyasi.
5. Onomastika (toponimika va antroponimika).
6. Shaharning jonli nutqida so'z yaratish.
7. Mintaqaning tilshunos olimlari. Tilshunoslik bo'yicha ishlarni 5-sinfdan boshlash tavsiya etiladi, chunki 5-sinfda tilning yaxlit tizim sifatida g'oyasi shakllanadi va 11-sinfgacha davom etadi. Tilshunoslik materiallarini jalb qilish bilan ishlashning samaradorligi shundan iboratki, vazifalar tizimi va ularga javob izlash turli xil tadbirlarni o'z ichiga oladi: ota-onalar bilan suhbat, eski taymerlar, lug'atlar bilan ishlash, fayl kabinetini tuzish, to'plangan materiallarni tahlil qilish va tizimlashtirish, hisobot yozish.
Sinf va darsdan tashqari ta'limning o'zaro ta'sirining muvaffaqiyatiga quyidagi shartlar yordam beradi.
* asosiy va darsdan tashqari ta'limning miqdoriy nisbati shunday bo'lishi kerakki, biri boshqasiga xalaqit bermaydi;
* darslarda maktab o'quvchilarining darsdan tashqari vaqtlarida olgan tajribasidan foydalanish;
* bolalar darsdan tashqari mashg'ulotlarda olgan bilimlaridan foydalanish;
* darsdan tashqari ishlarning mazmuni talabalar uchun zamonaviy, tuzilgan, mazmunli
bo'lish.
Xulosa. Har bir o'quvchi sinfda o'zini o'zi boshqarishning ishtirokchisi bo'lishi, jamoaviy fikr va ijtimoiy hayotga ta'sir qilishi, o'zini turli rollarda sinab ko'rishi kerak: rahbar, tashkilotchi va ijrochi rolida. Bolalarning o'zini o'zi boshqarish organlari juda xilma-xil va moslashuvchan, vaqtinchalik (tashabbuskor guruhlar) yoki doimiy (sinf aktivi) bo'lishi kerak. Sinf almashtiriladigan tarkibga ega guruhlarga bo'linadi. Ixtiyoriylik va raqobat tamoyillari amal qiladi. Loyiha mavzusi o'quvchilarning qiziqishlari va ularning hozirgi ehtiyojlariga mos kelishi kerak. Faqat bu holda biz o' quvchining baquvvat, "chin yurakdan" faoliyatini kuzatishimiz mumkin. Loyiha mavzulari ham ijtimoiy yo'naltirilgan va ijtimoiy ahamiyatga ega bo'lishi kerak. Bu loyiha faoliyatini ijtimoiy kompetentsiyani rivojlantirishga ko'proq yo'naltirishga imkon beradi: maktab o'quvchilarining ijtimoiy institutlar bilan aloqasini mustahkamlash, jamiyatdagi o'zaro ta'sir mexanizmlari to'g'risidagi bilimlarni kengaytirish, fuqarolik, iqtisodiy va boshqa ijtimoiy kompetentsiyalarni oshirishdan iborat.
ADABIYOTLAR
1. Polat E. S. ta'lim tizimidagi yangi pedagogik va axborot texnologiyalari / E. S. Polat. M.: Akademiya nashriyot markazi, 2003. 272s
2. N. P. Razumova Qo'shimcha ta'lim muassasasining o'quv jarayonida maktab o'quvchilarining ijtimoiy kompetentsiyasini rivojlantirish./ N. P. Razumova / / www.omsk.edu.ru/ august/2007/razumova.doc
3. Vodzinskiy D. I. sinfdan tashqari tarbiyaviy ishlar. M., 1961 yil. 235S.
4. Golub G. B., Perelygina E. A., Churakova O. V. loyiha usuli — kompetentsiyaga yo'naltirilgan ta'lim texnologiyasi:-samara: "o'quv adabiyoti" nashriyoti, "Fedorov" nashriyoti, 2006. 176 sahifa
5. Rahmonova, M. (2024). BADIIY GIMNASTIKADA AKROBATIKA MASHQLARINING RIVOJLANISHI. Research and implementation, 2(5), 129-133.
6. Khairullo, A., & Mohinur, R. (2022). Analysis of Physical Development Indicators. Eurasian Research Bulletin, 13, 8-14.
7. Проблемы теоретической подготовки по физической культуре учащихся 8-9 классов общеобразовательных школ. НИ Латипова., Science and innovation 2 (Special Issue 4), 111-116
8. Isakovna, N. L. (2023). PEDAGOGICAL PSYCHOLOGICAL CAPABILITIES OF EXTRACURRICULAR ACTIVITIES IN THE DEVELOPMENT OF SOCIAL SOCIABILITY IN CHILDREN. American Journal of Pedagogical and Educational Research, 13, 1-7.
9. NI Latipova. "TALABALAR IJTIMOIY TASHABBUSKORLIGINI RIVOJLANTTIRISHDA TA'LIM MUASSASASINING IJTIMOIY-MADANIY MUHITI RIVOJLANTIRISHNING PEDAGOGIK-PSIXOLOGIK ASOSLARI". SCHOLAR 1 (28), 20-24
10. Solijonovich, S. J. (2024). 11-12 YOSHLI O 'QUVCHI QIZLAR UCHUN VOLEYBOLNING FIZIOLOGIK VA PSIXOLOGIK FOYDALI XUSUSIYATLARI. Research and implementation, 2(4), 49-53
11. Karimova, G. B. (2024). DARSLARDA YANGI PEDAGOGIK TEXNALOGIYALARDAN FOYDALANISH. Экономика и социум, (2 (117)-1), 365-368.
12. Xakimovich, A. S. (2024). SOG'LOM TURMUSH TARZINI JISMONIY TARBIYADAGI O'RNI. XALQARO KONFERENSIYA VA JURNALLARNI SIFATLI INDEXLASH XIZMATI, 1(1), 220-222.
13. Ikromjon, Y., & Shaxnoza, P. L. (2022, November). UMUMIY O 'RTA TA'LIM MAKTABLARIDA JISMONIY TARBIYA O 'QITUVCHISI KASBINING O 'ZIGA XOS XUSUSIYATLARI VA TALABLARI. In E Conference Zone (pp. 67-78).
14. PECULIARITIES OF MODERN MODELS IN PUBLIC ADMINISTRATION? N Latipova., InterConf
15. РОЛЬ РИТМИЧЕСКОЙ ГИМНАСТИКИ В ДОШКОЛЬНОМ ОБРОЗОВАТЕЛЬНОМ УЧРЕЖДЕНИИ ДЛЯ ДОШКОЛЬНИКОВ. НИ Латипова, М.Д. Журабоева., Interdisciplinary Conference of Young Scholars in Social Sciences (USA), 135-140
