Научная статья на тему 'ЖАҢА ТУҒАН НӘРЕСТЕЛЕРДЕГІ ГИПОГЛИКЕМИЯ (ГИПЕРИНСУЛИНИЗМ)'

ЖАҢА ТУҒАН НӘРЕСТЕЛЕРДЕГІ ГИПОГЛИКЕМИЯ (ГИПЕРИНСУЛИНИЗМ) Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
122
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
нәресте / глюкоза / гипогликемия / инсулин / гиперинсулинизм / newborn / glucose / hypoglycemia / insulin / hyperinsulinism

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Тусупкалиев Б., Жумалина А.К., Жекеева Б.А., Салмакбаева Н.К.

Мақсаты. Глюкоза - оттегі сияқты кез келген тіршілік иесі үшін маңызды және жүктілік кезінде ұрық пен жаңа туған нәресте (ЖТН) үшін энергияның негізгі көзі болып табылады. Плацента ұрыққа глюкозаның тұрақты жеткізілуін қамтамасыз етеді, сондай-ақ, нәрестенің дүниеге келуі - субстраттың жеткізілуін күрт өзгертеді және зат алмасудың күрделі өзгерістеріне әкеледі. Гипогликемия - неонаталдық қарқынды емдеу бөлімшесінде жиі кездесетін жағдайлардың бірі болып табылады және ЖТН көп бөлігінде кездеседі. Әсіресе, шала туылған нәрестелер гипогликемияның дамуына бейім болып келеді, өйткені оларда гликоген мен майдың қоры шектеулі, сонымен қатар, глюконеогенез жолдарын пайдалана отырып жаңа глюкозаны өндіретін қабілеті жоқ, мидың салыстырмалы түрде үлкенірек болуына байланысты глюкозаға қажеттілігі жоғары және гипогликемияға реттеуші жауап ретінде қарсы тұра алмайды. Гипогликемия - орталық жүйке жүйесінің (ОЖЖ) ауыр бұзылыстарының себептерінің бірі болғандықтан қазіргі таңда өзекті мәселеге айналып отыр. Неонатальды гипогликемия жағдайларының көпшілігі өтпелі болып келеді, олар оңай әрі тез емделеді және болжамы жақсы. Ал, тұрақты гипогликемия қалыпты емес эндокриндік жағдайлармен байланысты түрде жүреді, оның ішінде гиперинсулинемияны айтуымызға болады. Туа пайда болған гиперинсулинизм (ТГИ) неонаталдық гипогликемияның қайталануының бірінші себебі болып табылады. Ауыр үдемелі түрлерінің этиологиясы көбінесе генетикалық өзгерістердің себебінен туындайды. Дегенмен де, кейбір зерттеулер гипогликемия кезінде гиперинсулинизмнің өтпелі де, тұрақты да түрлерінде жүйке жүйесінің ауыр асқынуларының бірдей жиілікте дамитынын көрсетті. Бұл мақалада ЖТН-де кездесетін гипогликемия: глюкозаның қалыпты мәндері, ауытқу себептері, диагностикасы, нәтижелі емі туралы мәліметтер жазылған.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по клинической медицине , автор научной работы — Тусупкалиев Б., Жумалина А.К., Жекеева Б.А., Салмакбаева Н.К.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

HYPOGLYCEMIA (HYPERINSULINISM) IN NEWBORNS

Glucose, like oxygen, is fundamental to any living being and is the main source of energy for the fetus and newborn during pregnancy. The placenta provides a stable supply of glucose to the fetus, while birth means a sudden change in substrate delivery and a major change in metabolism. Hypoglycemia is one of the most common conditions encountered in the neonatal intensive care unit and affects a wide range of neonates. Especially premature infants are clearly predisposed to developing hypoglycemia and related complications due to their limited glycogen and fat stores, inability to generate new glucose using gluconeogenesis pathways, and have higher metabolic requirements due to their relatively larger brain size and cannot withstand them. Hypoglycemia in newborns is currently becoming an urgent problem, since it is the cause of severe disorders of the central nervous system. Most cases of neonatal hypoglycemia are transient, easily treatable, and associated with an excellent prognosis...Glucose, like oxygen, is fundamental to any living being and is the main source of energy for the fetus and newborn during pregnancy. The placenta provides a stable supply of glucose to the fetus, while birth means a sudden change in substrate delivery and a major change in metabolism. Hypoglycemia is one of the most common conditions encountered in the neonatal intensive care unit and affects a wide range of neonates. Especially premature infants are clearly predisposed to developing hypoglycemia and related complications due to their limited glycogen and fat stores, inability to generate new glucose using gluconeogenesis pathways, and have higher metabolic requirements due to their relatively larger brain size and cannot withstand them. Hypoglycemia in newborns is currently becoming an urgent problem, since it is the cause of severe disorders of the central nervous system. Most cases of neonatal hypoglycemia are transient, easily treatable, and associated with an excellent prognosis. Persistent hypoglycemia is more often associated with abnormal endocrine conditions such as hyperinsulinism. Neonatal hyperinsulinism is the first cause of recurrence of neonatal hypoglycemia. The severe persistent form most often has a genetic etiology. However, some studies have shown that neurological effects were similar in hypoglycemia due to transient and persistent hyperinsulinism. This article provides information on hypoglycemia in newborns such as normal glucose levels, causes of abnormalities, effective treatment.

Текст научной работы на тему «ЖАҢА ТУҒАН НӘРЕСТЕЛЕРДЕГІ ГИПОГЛИКЕМИЯ (ГИПЕРИНСУЛИНИЗМ)»

ШОЛУ МАКАЛА

DOI: 10.24412/2707-6180-2022-64-18-27 УДК 616-053.3:612.352.121 МРНТИ 76.29.47

ЖАЦА ТУГАН НЭРЕСТЕЛЕРДЕГ1 ГИПОГЛИКЕМИЯ (ГИПЕРИНСУЛИНИЗМ) Б. ТУСУПКАЛИЕВ, А.К. ЖУМАЛИНА, Б.А. ЖЕКЕЕВА, Н.К. САЛМАКБАЕВА

Марат Оспанов атындагы Батыс Казахстан медицина университетi, Актебе, Казахстан

Тусупкалиев Б. - https://orcid.org/0000-0001-5693-8346 Жумалина А.К. - https://orcid.org/0000-0002-4583-5779 Жекеева Б.А. - https://orcid.org/0000-0002-6185-729X Салмакбаева Н.К. - https://orcid.org/0000-0002-6338-1344

Hypoglycemia (hyperinsulinism) in newborns

B. Tusupkaliyev, A.K. Zhumalina, B.A. Zhekeyeva, N.K. Salmakbayeva West Kazakhstan Marat Ospanov Medical University, Aktobe, Kazakhstan

Glucose, like oxygen, is fundamental to any living being and is the main source of energy for the fetus and newborn during pregnancy. The placenta provides a stable supply of glucose to the fetus, while birth means a sudden change in substrate delivery and a major change in metabolism. Hypoglycemia is one of the most common conditions encountered in the neonatal intensive care unit and affects a wide range of neonates. Especially premature infants are clearly predisposed to developing hypoglycemia and related complications due to their limited glycogen and fat stores, inability to generate new glucose using gluconeogenesis pathways, and have higher metabolic requirements due to their relatively larger brain size and cannot withstand them. Hypoglycemia in newborns is currently becoming an urgent problem, since it is the cause of severe disorders of the central nervous system. Most cases of neonatal hypoglycemia are transient, easily treatable, and associated with an excellent prognosis. Persistent hypoglycemia is more often associated with abnormal endocrine conditions such as hyperinsulinism. Neonatal hyperinsulinism is the first cause of recurrence of neonatal hypoglycemia. The severe persistent form most often has a genetic etiology. However, some studies have shown that neurological effects were similar in hypoglycemia due to transient and persistent hyperinsulinism. This article provides information on hypoglycemia in newborns such as normal glucose levels, causes of abnormalities, effective treatment.

Keywords: newborn, glucose, hypoglycemia, insulin, hyperinsulinism.

Citation/

библиографияльщ сттеме/ библиографическая ссылка:

Tusupkaliyev B, Zhumalina AK, Zhekeyeva BA, Salmakbayeva NK. Hypoglycemia (hyperinsulinism) in newborns. West Kazakhsta Medical Journal 2022; 64(1):18-27

Тусупкалиев Б, Жумалина АК, Жекеева БА, Салмакбаева НК. Жана туFан нэрестелердеп гипогликемия (гиперинсулинизм). West Kazakhstan Medical Journal. 2022;64(1):18-27

Тусупкалиев Б, Жумалина АК, Жекеева БА, Салмакбаева НК. Гипогликемия (гиперинсулинизм) новорожденных. West Kazakhstan Medical Journal. 2022;64(1):18-27

Жаца туFан нэрестелердеп гипогликемия (гиперинсулинизм)

Б. Тусупкалиев, А.К. Жумалина, Б.А. Жекеева, Н.К. Салмакбаева

Марат Оспанов атындагы Батыс ^аза;стан медицина университета, А;тебе,

^аза;стан

Мак;саты. Глюкоза - оттеп сия;ты кез келген тршЫк иеа ушгн мацызды жэне жуктЫк кезгнде уры; пен жаца туган нэресте (ЖТН) ушгн энергияньщ непзп кезi болып табылады. Плацента урыжда глюкозаныц тура;™ жетшзшугн ;амтамасыз етеда, сондай-а;, нэрестенщ дуниеге келуi - субстрапъщ жетшзшугн курт езгертедi жэне зат алмасудыц KYPДелi езгергстергне экеледг Гипогликемия - неонаталды; ;ар;ынды емдеу белiмшесiнде жиi кездесетш жагдайлардыц бiрi болып табылады жэне ЖТН кеп белитнде кездеседi. Эаресе, шала туылган нэрестелер гипогликемияныц дамуына бейiм болып келедi, ейткенi оларда гликоген мен майдан ;оры шектеул^ сонымен ;атар, глюконеогенез жолдарын пайдалана отырып жаца глюкозаны ендiретiн кабшета жо;, мидыц салыстырмалы TYPДе Yлкенiрек болуына байланысты глюкозага кажеттiлiгi жогары жэне гипогликемияга реттеушi жауап ретгнде ;арсы тура алмайды. Гипогликемия - орталы; жуйке ЖYЙесiнiц (ОЖЖ) ауыр бузылыстарыныц себептергнщ бiрi болгандыщтан вдорп тацда езектi мэселеге айналып отыр. Неонатальды гипогликемия жагдайларыныц кепшiлiгi етпелi болып келедi, олар оцай эрi тез емделедi жэне болжамы жа;сы. Ал, тура;ты гипогликемия ;ал^1пт^1 емес эндокриндж жагдайлармен байланысты турде журеда, оныц гшгнде

е

Н.К. Салмакбаева.

E-mail: dr.kuanyshkaliyevna@bk.ru

Received/ Келт mycmi/ Поступилл: 01.02.2022

Acccptedd Басылымга цабылданды/ Принята к публикации: 01.02.2010

ISSN 2707-6180 (Print) © 2021 The Authors Published by West Kazakhstan Marat Ospanov Medical University

гиперинсулинемияны айтуымызга болады. Туа пайда болган гиперинсулинизм (ТГИ) неонаталды; гипогликемияныц к;айталануыньщ бiрiншi себебi болып табылады. Ауыр YДемелi TYрлершiц этиологиясы тебшесе генетикалы; eзгерiстердiц себебшен туындайды. Дегенмен де, кейбiр зерттеулер гипогликемия кезшде гиперинсулинизмнщ eтпелi де, тура;™ да турлершде жуйке ЖYЙесiнiц ауыр ас;ынуларыныц бiрдей жиiлiкте дамитынын кeрсеттi. Бул ма;алада ЖТН-де кездесетн гипогликемия: глюкозаныц ;ал^1пты мэндерi, ауыщу себептерi, диагностикасы, нэтижелi емi туралы мэлiметтер жазылган. Негiзгi свздер: нэресте, глюкоза, гипогликемия, инсулин, гиперинсулинизм

Гипогликемия (гиперинсулинизм) новорожденных

Б. Тусупкалиев, А.К. Жумалина, Б.А. Жекеева, Н.К. Салмакбаева Западно-Казахстанский медицинский университет имени Марата Оспанова, Актобе, Казахстан

Глюкоза, как и кислород, имеет фундаментальное значение для любого живого существа и является основным источником энергии для плода и новорожденного во время беременности. Плацента обеспечивает стабильное поступление глюкозы к плоду, в то время, как рождение означает внезапное изменение доставки субстрата и серьезное изменение метаболизма. Гипогликемия - одна из наиболее частых патологий, встречающихся в отделении интенсивной терапии новорожденных и поражающая широкий круг новорожденных. Особенно недоношенные новорожденные однозначно предрасположены к развитию гипогликемии и связанных с ней осложнений из-за их ограниченных запасов гликогена и жира, неспособности генерировать новую глюкозу с использованием путей глюконеогенеза. Они имеют более высокие метаболические потребности из-за относительно большего размера мозга и не могут противостоять им. Гипогликемия у новорожденных в настоящее время становится актуальной проблемой, так как она является причиной тяжелых нарушений ЦНС. Большинство случаев неонатальной гипогликемии являются преходящими, легко поддаются лечению и связаны с отличным прогнозом. Стойкая гипогликемия чаще связана с аномальными эндокринными состояниями, такими как гиперинсулинемия. Врожденный гиперинсулинизм (ВГИ) - первая причина рецидива неонатальной гипогликемии. Тяжелая персистирующая форма чаще всего имеет генетическую этиологию. Однако, некоторые исследования показали, что неврологические последствия были сходными при гипогликемии из-за преходящего и стойкого ВГИ. В этой статье представлена информация о гипогликемии у новорожденных: нормальный уровень глюкозы, причины отклонений, эффективное лечение. Ключевые слова: новорожденный, глюкоза, гипогликемия, инсулин, гиперинсулинизм

Шркпе.

Глюкоза - мидыц непзп ;уат кeзi болып табыла-ды. Дене тутынатын оттепнщ 90%-дан астамы осы глюкозаныц тотыгуы Yшiн жумсалады. Жаца туылган нэрестелерде оттегiнiц ;ажеттшп ересектерге Караганда кeбiрек, eйткенi оларда ми салмагыныц дене салмагына ;атынасы жогары [1].

Калыпты жагдайда ;урса;шшк уры; анасынан плацента ар;ылы глюкозаны пкелей алады, сон-ды;тан уры;тыц гликемиялы; децгейi анасыныц гли-кемиялы; децгешн кeрсетедi. Босану нэтижесiнде глюкозаныц анадан уры;;а eтуi то;тап, уры; eздiгi-нен эндогендiк глюкозаны eндiре бастайды. Барлы; CYткоректiлерде туылганнан кейiн бiрнеше минуттан бiрнеше сагат;а дейiн глюкагон концентрациясыныц 3-5 есе жогарылауы болады. Керганше, инсулин кон-центрациясы эдетте азаяды жэне бiрнеше кYн бойы тeмен болып ;алады [2]. Дей турганмен, гестациялы; ;ант диабетi бар эйелдердщ арасында ЖТН-нiц ги-перинсулинемиялы; гипогликемиясы (ГГ) жиi кез-

десед^ eйткенi жатыршшк гипергликемиялы; орта уры;тыц инсулин секрециясыныц салыстырмалы ар-туына экеледi [3]. ГГ уза; мерзiмдi зат алмасулы; бу-зылыстармен, соныц iшiнде 2-типтi ;ант диабетiмен жэне семiздiкпен тыгыз байланысты [4]. Сондай-а;, тура;ты ми жара;атына экелуi ммумкш [5].

Кeп жагдайда неонатальды гипогликемия жи симптомсыз eтетiн болганды;тан, барлы; жаца туган нэрестелердiц 30%-га дешнпа кaзiргi нус;ауларды ескере отырып, туылганнан кешн 12-36 сагат iшiнде гипогликемияга тура;ты ба;ылауда болады [6,7].

ЖТН гипогликемиясы (гиперинсулинизмГ). Кaзiргi уа;ытта ЖТН гипогликемиясы туралы на;ты бiрыцFaй пЫр жо; [8]. Сарапшылардыц пiкiрiне CYЙене отырып, ЖТН глюкозасыныц шектi мэндерi - 36 мг/дц (2,0 ммоль/л)-ден 47 мг/дц (2,6 ммоль/л)-ге дешн ;олайлы деп есептелетiн тужырымдама жасалды [9,10]. Ал, туа пайда болFaн гиперинсулинизм (ТГИ) дегенiмiз - жаца туFaн нэрестенiц уй;ы безшщ р-жасушаларыныц инсулиндi жYЙесiз

гиперсекрециялауына байланысты сипатталатын, гипогликемияныц дамуына алып келетш жaFдaй [11]. Гистологиялы; турFыдaн ТГИ Yш топшaFa бeлiнедi: диффузды, оша;ты жэне aтиптi [12]. Диффузды тYрi уй;ы безiнiц барлы; аралшы;тарын за;ымдайды, ал оша;ты тYрi кезiнде за;ымдану уй;ы безiнiц шатан aймaFымен шектеледi [13]. Гиперинсулинизмнiц морфологиялы; тYрiн ажырата бiлу - оныц фармакорезистентп агымында мацызды рeл ат;арады, eйткенi ол хирургиялы; емдеудiц кeлемiн аны;тайды. Молекулалы;-генетикалы; сараптама нэтижелерi бойынша аурудыц бiр немесе бiрнеше тYрiн болжа^а болады. Морфологиялы; нус;аны аны;тау, сондай-а; фокальды форма болган кезде патологиялы; айма;ты визуалдау кaзiргi уа;ытта тек 18F-флюро-L-дигидроксифенилaлaнин (18F-ДОПА ПЭТ) позитронды-эмиссиялы; томографияныц кeмегiмен Faнa мумшн болып отыр [14].

Этиологиясы жэне патогенеза Гипогликемияныц даму себептерi aFзaдaгы эр тYрлi сатыдага глюкоза ал-масуыныц бузылуымен тiкелей байланысты.

Адам aFзaсындaгы нормогликемияныц са;талуы - глюкоза eндiрiсi мен оны пайдаланылуы арасын-дaFы тендiкпен жYзеге асады. Глюкоза, кeмiрсулaрды тама;пен ;абылдау ар;ылы жэне ас ;орыту жолынан сiцу, сондай-а; гликогеннiц ыдырауы - гликогено-лиз жэне глюкозаныц жаца сиш^ - глюконеогенез ар;ылы eндiрiледi, субстрат ;ызметш амин ;ыш;ыл-дары (аланин), глицерин, лактат жэне т.б. ат;арады.

ПлaзмaдaFы глюкозаныц ;алыпты концентраци-ясыныц са;талуыныц тaFы бiр мехaнизмi - инсулин, глюкагон, адреналин, кортизол жэне eсу гормоныныц eзaрa гормоналды эрекеттесуi. Инсулин, aFзaныц ;а-ны; кезiнде де, аш кезiнде де, глюкозаныц eндiрiлуi мен пайдаланылуын реттейдi. ТaмaктaнFaннaн кей-iн глюкозаныц концентрациясы 15 минуттан кейiн жоFaрылaйды, бул инсулиннiц бeлiнуiн ынталанды-рады. Оныц плaзмaдaгы концентрациясыныц жоFaрFы шыцы 30-60 минуттан кешн аны;талады, содан кейiн сiцiру процеа aяктaлFaнFa дейiн глюкоза концентрациясы 4-5 сaFaт iшiнде тeмендейдi, соFaн сэйкес инсулин концентрациясы да eзгередi. Тамацташаннан кейiн бау^дага глюкозаныц eндiрiсi 50-60% басы-лады. Инсулин концентрациясыныц жоFaрылaуы гли-когеннiц синтезделуше, перифериялы; глюкозаныц тутынылуыныц жоFaрылaуынa ы;пал етедi, липоге-нездi ынталандырады жэне глюконеогенездщ, липо-лиздiц жэне кетогенездщ тежелуiне экеледi. Глюкоза клиренсi (eндiрiлуi жэне пайдаланылуы) минутына шамамен 10 ммоль/кг ;урайды. Инсулинтэуелсiз глюкозаныц жумсалуы шамамен 80% ;урайды, адбшесе миFa (50% дейiн), эритроциттерге, бYЙрек жэне ас;а-зaн-iшек жолдарына жумсалады [15].

Гипогликемия, непзшен, eндiрiлуiнiц жеткшказ болуыныц салдарынан немесе глюкоза ;орын ша-мадан тыс пайдаланудыц нэтижесшде туындайды (1,2-сурет). Осылайша, гипогликемия - гликоген мен май ;оры аз ЖТН-де глюконеогенез жолы ар;ылы глюкоза тYзу мYмкiндiгi шектеулi болуы салдарынан немесе инсулинге тэуелдi ;ант диабет бар анадан туылFaн балалардыц перифериялы; тiндерiнiц глюкозаны шамадан тыс пайдалануы кезiнде пайда болады [16].

Гипогликемияны тудыратын себептердiц жiктелiсi:

• Гиперинсулинизм

- eтпелi: ;ант диабепмен ауыфатын аналардан туылFaн нэрестелер; перинатальды гипоксиядан eткен балалар (асфиксия), Rh-сэйкессiздiк, жатыр iшiндегi eсудiц тежелуi, Беквит-Видеманн синдромы, идиопа-тиялы;.

- туа бгткен: гендердiц мутациялары SUR1, КГЯ6.2, глюко-киназа, глутаматдегидрогеназа.

- май ;ыш;ылдарыныц метaболизмiнiц бузылуы.

- глюкоза eндiрiлуiнiц туа бiткен а;аулары.

- инсулиномалар, гормондардыц жетiспеушiлiгi.

- кортизол, 0Г, АКТГ, глюкагон, адреналин. Бауыр-да гликогеннщ бeлiнуiнiц, жиналуыныц бузылуы.

- гликогендш ауру: глюкоза-6-фосфатаза, ами-ло-1,6-глюкозидаза, бауыр фосфорилазыныц жепспе-ушiлiгi, бауыр гликоген синтазасыныц жетiспеушiлiгi.

• Глюконеогенездщ бузылуы

• Май ;ыш;ылыныц тота^ы жэне карнитин алма-суыныц бузылуы

• Кетон денелершщ eндiрiлуi /жумсалуыныц бу-зылысы

• Зат алмасулы; бузылулар (ец адп тaрaлгaн)

• Дэрiлердi ;абылдаумен байланысты бузылыстар

• Бас;а себептер (мехaнизмi аныщталмаган) [15]. Глюкозаныц ;алыпты децгей - ЖТН-дегi глюко-

неогенездiц, метаболизмнщ инсулин секрециясы-ныц жэне «реттеушi гормондар» - катехоламиндер, eсу гормоны жэне кортизол сия;ты гормондардыц эртYрлi eзaрa эсерлесуiнен са;талады. Тама;тану немесе глюкозаныц кeмiрсулaр тYрiндегi инфузиясы aгзaдaFы глюкозаныц концентрациясын арттырады, бул eз кезегiнде глюкокиназа мен р-жасушалардыц гликолизiн белсендiредi [17]. Осы YPДiстiц нэтиже-сiнде гликолиздiц Faнa емес, сонымен ;атар а;уыздыц ыдырауы мен липолиздщ жалпы соцFы eнiмi болып табылатын ацетилкофермент А (ацетил-КоА) тYзiледi. Ацетил-Ко-А Креб циклiне енедi, содан кешн ол аде-нозинтрифосфатты (АТФ) ;амтамасыз етедi жэне бар-лы; жасуша ;ызметтерш жYзеге асырады (1-сурет) [18]. ¥й;ы безiнiц в -жасушалары инсулиндi, ал а-жа-сушалары глюкагонды тYзедi. в-жасушаларда АТФ-сезiмтaл калий арналары бар, олар К-АТФ арналары

1-сурет. Ацетил-КоА генерациялайтын механизмдер, АТФ ден,гешн жэне клиникалык KepÍHÍcmepÍH аныктай-тын метаболикалык ортак кундылык. АТФ, аденозинтрифосфат.

ретшде белгш, ол ез кезепнде еш суббiрлiкген тирады: сульфонилмочевина рецепторлары (SUR) жэне iшкi тYзеткiш калий арнасы (Kir6.2) (2-сурег) [19]. в -жасушаларыньщ к¥рамындагы глюкоза анаэробты гликолиз аркылы глюкокиназа ферменгiнiн эсершен фосфоенолпируватка дейiн мегаболизденедi. Глюкоза Р-жасушага енгеннен кейiн инсулиннiн белiну YPДiсi басгалады, жэне оган жауап репнде АТФ-сезiмгал калий каналдары жабылады. К каналдарынын жабылуы жасуша мембранасыныц деполяризациясына алып ке-ледi, б^ган жауап регiнде кальций каналдары ашылып, иондардын карама-карсы козгалысы басгалады: Са жасушага кеп мелшерде енiп, ал инсулин жогары мел-

шерде белшш жасушадан шыга басгайды. Осылайша, глюкокиназа ферментшщ ендiрiлуiнiн азаюы инсулин тузглушщ азаюына экелсе, глюкокиназа генiнiн мута-циясы (7-хромосоманын кыска колында орналаскан) глюкозанын темен концентрациясына карамастан, инсулин белшюш белсендiрiп, гиперинсулинемиялык гипогликемияга экеледi [20].

Инсулиннiн гипогликемиялык эсерлерiне контрин-сулярлык гормондар карсы тирады: глюкагон, есу гормоны, кортизол жэне адреналин. Гликемия децгеш темендеген кезде б^л гормондардын белiнуi кYшейедi. Контринулярлык гормондар езара эрекеттесе отырып, гликемия децгешн мына жолдармен жогарылатады:

Глюкоза сигналы

Диазоксид октреотид[

Инсулин секрециясы

Глюкоза

К+ канал KIR 2.6 жабык,

Соматостатин

Са+ канал ашык,

Са+

d I

Инсулиндi босату

К+ деполяризация

Панкретит В-жасушасы

с ■

Кребс ^Uom^^'--V.

М итохо ндр ия Ж —Тыныс алу ИзбеП Проинсулин

Инсулин синтез!-1

2-сурет. ¥йкы без'1н'1ц в-жасушалары аркылы инсулин секрециясын бакылайтын молекулалык механизм.

• гликогенолиздi белсендiру (глюкагон жэне адреналин);

• глюконеогенез индукциясы (глюкагон жэне кортизол);

• булшыкет тшшщ глюкозаны тутынуын тежеу (адреналин, есу гормоны, кортизол);

• аминкышкылдарыныц булшыкет тiнiнен глюконеогенез Yшiн жумылдырылуы (кортизол);

• глюконеогенез бен кетогенез Yшiн - май кышкылдарын босату максатында, липолиздi белсендiру (адреналин, кортизол, есу гормоны, глюкагон);

• инсулин секрециясын тежеу, глюкагон жэне есу гормоныныц бетнуш жогарылату (адреналин) [1]. Осылайша, осы гормондардыц жетюпеушшп тамактанганнан кейiн 8-12 сагаттан кешн гипогликемияга экелуi мYмкiн.

ТГИ-нiц ец кеп тараган себебi - мембранадагы ATФ-тэуелдi K + каналдарыныц экспрессиясыныц темендеуiне, олардыц рецепторларыныц сезiмтал-дыгыныц темендеуiне жэне осы арналардыц жа-былуына экелетiн ß жасушаларыныц K + арналарын куратын акуыздарды кодтайтын KCNJ11 жэне ABCC8 гендердiц мутациясы болып табылады. Эаресе Kir6.2 мен SUR суббiрлiктерiнiц мутациясы ТГИ-нiц 4045% жагдайында кездеседi [21]. Рецессивп тукым куалаушылыктыц дэлелi Yшiн арнайы тацдалган от-басылардыц жиынында журпзшген тiркескен зертте-уде (кем дегенде еш зардап шеккен агалы-карындас ауырмаган ата-анасымен) 11p15.1 хромосомасымен байланысын керсетл, кейiн ол расталды [22,23]. Бай-ланыс орнатылганнан кейiн кеп узамай ß-жасуша сульфонилмочевина рецепторларыныц генi (SUR1) клондалган [24].Осылайша, ТГИ-мен байланысты алгашкы ген табылды. Кеп узамай гшю K+ тYзеткiш арнасын (KIR6.2) кодтайтын ген клондалды жэне SURl-мен бiрге бул геннiц енiмi ß-жасушалардыц АТФ K арнасын курайтыны аныкталды [25]. Нэтижесшде, уш KIR6.2 мутациясы жэне 40-тан астам SUR1 мутациялары тiркелдi [26].

Липолиз жэне кетогенез процестерi де энергия кезi болып табылады. Бос май кышкылдарыныц ци-тозолдан митохондрияга тасымалдануы карнитиннiц кемепмен жYредi. Митохондриялык мембрананыц iшкi бепнде май кышкылдары карнитиннен белiнiп, митохондрия матрицасына енедi. Май кышкылдарыныц бiрiгуi мен белiнуiн карнитин палмитоилтранс-феразалар 1 жэне 2 катализдейд^ Митохондриялык матрицада май кышкылдары Р-тотыгуга ушырай-ды. Нэтижесiнде Кребс циклына енетiн ацетил-КоА тYзiледi. Гепатоциттерде А коферментшщ бiр бель гi кетон денелерш куруга жумсалады. Карнитиннiц жетюпеушшп кезiнде, карнитинпалмитойилтрансфе-

разаныц жэне бас;а да ферменттердiц а;ауы кезiнде, бос май ;ыш;ылдары энергия кeзi ретшде ;олданы-ла алмайды. Нэтижесi гипогликемиж-а экелiп соFaды [1]. 11 гендеп пaтогендi нус;алар (АВСС8, KCNJ11, GLUD1, GCK, HADH, иСР2, INSR, Н№1А, НОТ4А, SLC16A1, PGM1) синдромды; емес гмперинсулиниз-мнiц моногендi себептерi репнде хабарланды.

Жа;ында анасыныц семiздiгi, жYктiлiк кезiнде ана-сыныц сaлмaFыныц шамадан тыс артуы жэне кeмiрсу-ларды кeп тутынуы - гиперинсулинизм эсершен нео-натальды гипогликемияFa алып келетш белгш болды.

ЖТН-дегi глюкоза алмасуыньщ ерекшелш-терi. Кaндaгы глюкоза децгешнщ тeмендеуi жэне кетон денелерiнiц, эфирленбеген май ;ыш;ылдары ;урамыныц жоFaрылaуымен белсендiрiлген гликолиз, гликогенолиз барлы; жаца туFaн нэрестелерге тэн. Толы;;анды сау баланыц ;анында туылFaн кездегi глюкозаныц децгеш анасына кaрaFaндa сэл тeмен, ор-таша 4 ммоль/л ;урайды, кшдж тамырында 2,83-тен 5 ммоль/л-ге дешн ауыт;иды. КaндaFы глюкозаныц минималды децгеш туылFaннaн кейiн 30-90 минуттан кешн бай;алады, бiрaк; сау толывданды ЖТН-де олар дербес, еш;андай емделуаз, тiптi ашты; аясын-да eмiрдiц 4-5-шi кYнiне дейiн кeтерiледi [27]. Жа-санды CYтпен тама;танатын нэрестелердщ мпшт-гiнде глюкоза концентрациясы босашаннан кейiнгi 6-12 сaгaттa 2,2 ммоль/л (40 мг/дл) асады. Тек емшек CYтiмен ;оректенетш сэбилердiц ^^гадата глюкоза концентрациясы жасанды тама;тандыратын нэрестелерге кaрaFaндa тeмен болады [28]. 9мiрдiц бiрiншi аптасында толывданды туылFaн нэрестелердщ капил-лярлы; кaнындaFы глюкоза децгешнщ динамикасы суретте кeрсетiлген (3-сурет) [27].

9мiрдiц aлгaшкы сaFaттaры мен кYндерiндегi глюкоза децгейiнiц тeмендеуi - босану мен ашты; кезш-деп эндокриндiк статустыц ерекшелiктерiне байланысты. Ашты; кезiнде бала энергияны гликоген ;орлары мен майдан тутынады. ТуылFaн сэтте толывданды сау жаца туFaн нэрестедегi гликогеннiц ;оры едэуiр адп. Гликоген ;орыныц жина;талуы жатыршшк eмiрдiц соцFы кезецiнде жYредi. ТуFaн кездеп гликогеннiц салыстырмалы мeлшерi (мYшелердiц массасыныц бiрлiгiне): бауырда, ересектерге кaрaFaндa 2 есе адп; жYректе - 10 есе; ;ац;а булшыщеттершде - 35 есе. Де-генмен, бул ;орлар мандата глюкозаныц тура;ты дец-гешн устап туру Yшiн жеткiлiксiз. ТуылFaннaн кейiн 3 сaгaттaн кейiн бaуырдaFы гликоген мeлшерi 90% -Fa азаяды, ал 6-12 сaFaттa оныц тек iздерi ;алады, ал 4-5 ^н оныц концентрациясы жоFaрылaйды, неонатал-ды; кезецнiц соцына дейiн ересектердепдей децгейге жетед^ Мерзiмiнен бурын туылFaн (шала туылFaн), сaлмaFы аз, босaнFaннaн кешнп, босану кезiнде жа-тыр шшк гипоксия мен aсфиксияFa ушырaFaн ба-

лаларда бауырда гликоген мeлшерi жэне коныр май аз мелшерде болады, ейткеш оларды урык ертерек саркылтады, сондьщтан олардын канында глюкоза концентрациясы тезiрек азаяды жэне узак уакыт бойы темен денгейде калады. Шала туылган нэрестелердегi мидын глюкозага деген кажеттшп 5 мг/кг/мин курай-ды, мерзiмi жетiп туылган нэрестелерде - 3-5 мг/кг/ мин. Теракты изотоптар кемепмен елшенген эндоген-дiк глюкозанын eндiрiсi 5-8 мг/кг/мин курайды. Осы-лайша, жана туган нэрестелердегi глюкозанын эндо-гендiк eндiрiсiнiн кеп бeлiгi мидын кажеттшктерше жумсалады [27].

глюкоза мм оль/л

ГЛ OK

/

/

/ f

/

/

KiHqiK IS 3D 1 3 12 24 2 3 4 5 6 7-S 9-16 венасы Mi:t: miih саг саг саг саг тэу.тэу. тгу. тэу тэт. . тэу.

3-сурет. Сау жан,а TyfaH нэрестелердеп артериялык, ка-пиллярлык, канда^ гликемиялык, денгейлер динамикасы: глюкоза - гликемия денгей^ ммоль / л, ордината бойынша - индикаторлар, олардын мелшерГ

Любченко мен Бардтын 1971 жылы жYргiзген ул-кен зерттеуiнде аныкталды: ЖТН-дiн алгаш тамактан-дыруы туылганнан 8 сагаттан кейiн болганда плаз-мадагы глюкоза концентрациясы 126 гестациялык жасына сай нэрестелердiн 80%-дан астамында <70 мг/ дл (3,9 ммоль/л) болганын кeрсеттi [29].

Клиникалык KepiHici. Симптомдардын ек1 тобы бар:

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

• мидын глюкозаны тутынуынын тeмендеуi нэти-жесшде (бас ауруы, сананын шатасуы, керу ка-бiлетiнiн тeмендеуi, диплопия, концентрациянын тeмендеуi, дизартрия, конвульсия, атаксия, уй-лестiру, уйкышылдык, енжарлык, кома, гемипле-гия, инсульт, парастезия, бас айналу, амнезия жэне т.б.);

• жYЙке жYЙесiнiн белсенуi нэтижесiнде жэне адреналин эсерi (мазасыздык, тершендiк, журек кагуы, тахикардия, бозару, калтырау, элаздок, аштык, жYрек айну, жYректiн ауыруы жэне т.б.).

Адренергиялык жYЙенiц белгiлерi - калтырау, тахикардия, мазасыздык; холинергияльщ жYЙке жуй-есiнiц белгiлерi - тершецдiк, аштык, парестезия. Ец жиi кездесетiн клиникалык кврiнiстер: мазасыздык, дiрiл, апатия, цианоз эпизодтары, устамалар, ентiгу немесе тахипноэ, элсiз, катты айкай, элсiздiк немесе уйкышылдык, тамактану киындыктары, квз айналуы, устамалар. Терлеу, катты бозару, гипотермия жэне же-дел журек жеткшказдш де сипатталган. Симптом-сыз гипогликемия да кездесуi мYмкiн. Жаца туылган нэрестелердегi клиникалык квршю пен кандагы глю-козаныц децгейi взара байланысты емес, сондыктан белгiлердiц болмауы кандагы глюкозаныц калыпты децгейiне дэлел бола алмайды. Ересек жастагы гипогликемия баланыц нашар мiнез-кулкымен, зейiнiнiц нашарлауымен, тэбетiнiц жогарылауымен жэне уста-маларымен кврiнуi мумкш. Бул эпилепсия мен психи-калык бузылулардыц дурыс емес диагнозына экелуi мумшн [15].

Гипогликемиялык жагдайлар, эдетте, ауыр жэне тез устамалардыц дамуына жэне естен тануга экеледi. Симптомсыз втетiн, тек гиподинамиямен жэне тэбет-тiц твмендеуiмен гана кврiнетiн жещл тYрлерi де сипатталган. Курсакшшк кезецде инсулиннiц квп вн-дiрiлуiне байланысты балалар эдетте артык салмакпен туылады. Туылган кезде макросомия, кардиомиопатия жэне гепатомегалия жиi аныкталады [30]. Гипогликемия белгшерш нейрогендiк немесе нейрогликопе-ниялык кврiнiстер деп бвлуге болады. Нейрогендiк (вегетативтi) симптомдар гипогликемиядан туындаган симпатикалык жYЙке толкындарыныц эсершен бо-латын взгерiстерден туындайды: треморлар, терлеу, ттркену, тахипноэ, бозару. Нейрогликопения бел-гiлерi глюкозаныц жеткiлiксiз тYсуiне байланысты мидагы энергия алмасуыныц бузылысы салдырынан ми кызметiнiц нашарлауынан туындайды: нашар сору немесе нашар тамактану; элаз немесе катты айкай; сана децгешнщ взгеруi (летаргия, кома); курысулар; гипотония [31].

Диагностика. Аскынбаган жуктшк пен босану-дан туылган деш сау, симптомсыз, мерзiмiнде туылган нэрестелердщ канындагы глюкоза концентрациясын влшеудiц кажеп жок. Кандагы глюкоза децгейiн кауш тобындагы немесе гипогликемияны бiлдiретiн бел-гiлер мен симптомдарды бар нэрестелерде аныктау - мацызды [32]. втпелi ГГ накты аныктамасы жок, бiрак егер гипогликемия бiрнеше кYн iшiнде (немесе бiр аптага дейiн) вздшнен жойылса, онда оны втпелi деп санауга болады. 9тпелi ГГ эдетте белгш бiр кауiп факторлары бар жаца туган нэрестелерде пайда болады (мысалы, анасыныц кант диабет^ босану кезiнде квктамыршшк декстроза енпзу, курсакiшiлiк даму-дыц тежелуi жэне перинаталдык асфиксия [33]. Гипо-

гликемияга бешм кауш тобындагы нэрестелер:

37 аптадан аз жYктiлiк мерзiмiнде шала туылган нэрестелер;

Гестациялык жасынан Yлкен болып туылган нэре-стелер;

¥рыктык дамуы тежелген нэрестелер; Мына жагдайлардыц себебiнен перинаталдык стресстi бастан кешiрген нэрестелер:

• Туган кездеп асфиксия / ишемия

• ¥рыктыц эритробластозы

• Полицитемия.

Каркынды емдi кажет ететiн нэрестелер; Аналары ß-блокаторлармен немесе пероралдi ги-погликемиялык препараттармен емделген нэрестелер;

Гипогликемияныц туындауына себеп болатын генетикалык езгешелiктерi бар отбасынан туылган нэрестелер [34].

Биохимиялык жэне гормоналды зерттеу эдiстерi гипогликемияныц себебш аныктауга мумшндш береди Аштык кезiндегi сынама - гипогликемиялык синдромды аныктауга арналган «алтын стандарт». Сынама кезiнде барлык наукастар Yшiн гликемия мен кетонемия / кетонурияны бакылау кажет. Тамыршшк инфузияга кажеттшп жогары жаца туган нэрестелер Yшiн кандагы кантты бакылау эр 15-20 минут сайын кажет, ал ересек балалар Yшiн гликемиялык бакылау эр 30-60 минут сайын жYргiзiлуi мумкш. Сынак кез-келген уакытта гипогликемия немесе ауыр кетоне-мия (1,5 ммоль/л жогары) / кетонурия (++) басталган кезде токтайды. Зерттеудiц бiрiншi кезещнде, ба-зальды жэне зертханалык гипогликемия фонында (3 ммоль/л-ден аз) келесi зертханалык параметрлердi талдау кажет:

• инсулин, С-пептид, кортизол, кан сарысуындагы есу гормоныныц децгеш;

• кан плазмасындагы немесе зэрдеп кетон дене-лерiнiц децгейi;

• бос май кышкылдарыныц децгейi;

• кан сарысуындагы аммоний децгеш;

• аминкышкылдары мен ацилкарнитиндердщ спек-трше кан анализi (тек аштык аясында);

• лактатка кан анализi [15]. Гипогликемиямен байланысты туа бггкен син-

дромдар (мысалы, Беквит-Видеман) жэне калыптан тыс физикалык белгiлер (мысалы, ортацгы сызыктык даму акаулары жэне микрофаллолар). Кейбiр накты жагдайларда SUR1, KIR6.2, GLUD1, GK гендершдеп акауларды аныктауга багытталган растаушы молеку-лалык-генетикалык диагностиканы жYргiзу мiндеттi болып саналады [11]. Жэне барлык гиперинсулинизм диагнозы бар наукастарга KCNJ11 жэне ABCC8 ген-дерiн молекулалык-генетикалык зерттеу усынылады [30].

Инструментальды зерттеу эдiстерi (ультрады-быстык, керсетшштер бойынша - ангиография, КТ жэне МРТ, ПЭТ) гепатоспленомегалияны, уйкы безi келемдi тYзiлiстерiн жэне баска мYшелердi аныктауга, гиперин-сулинизмнiц (ПЭТ) фокальды формаларын диагностикалауга багытталуы керек [15].

Дифференциалды диагноз тургысынан гипогликемиялык курысуларды ек1 Yлкен топка белуге болады: тамак iшкеннен кейiн пайда болатын гипогликемия жэне ашыгу аясында пайда болатын гипогликемия.

Аштыктан туындайтын гипогликемиялык жагдайлардыц iшiнен эндокриндж патологияга негiзделген гипогликемияны (гиперинсулинизм, гипокортицизм, СТГ жетiспеушiлiгi, панхипопитутаризм), сондай-ак ферментативп жетiспеушiлiк (гликогеноздар, ацил-Ко-А-дегидрогеназа тапшылыгы, фруктоза-1-6-фосфата-за жетiспеушiлiк жэне т.б.) кезшде туындаган гипогликемияны ажыратуга болады. Тамактанудан кейiн гипогликемия пайда болатын жагдайларга галакто-земия, фруктоземия, алкогольмен улану, атрактило-зидтер, ямайкалык кусу ауруы жэне т.б. жаткызамыз. Бiрiншi топтагы гипогликемияныц дифференциалды диагностикасын бастаган кезде кетонемия мен кетонурия анамнезшдеп керсеткiштi ескеру кажет. Егер кетонурия гипогликемия кезiнде (немесе клиникалык керiнiстерге дейiн) аныкталса немесе кандагы кетон-дардыц жогарылауы болса, онда жогары ыктимал-дыкпен гиперинсулинизмнщ болмауы туралы айтуга болады.

Органикалык гиперинсулинизмнщ болуын, мысалы!, туылган кезде макросомиялык мэлiметтер, глюкозаныц жогары кажеттшп (8 мг/кг/мин артык) дэлел-дейдi. Гиперинсулинизмдi зертханалык растау Yшiн гормоналды зерттеу ездiгiнен немесе индукцияланган (аштык кезiндегi сынама) гипогликемия фонында ет-кiзiлу кажет. Органикалык гиперинсулинизмде:

1. Кандагы инсулиннiц гипогликемия фонында аныкталатын мэнi болады (> 2 мкБ/мл). Инсулин децгейi жогары болуы мiндеттi емес! Ресми тYPде ол шекаралык мэндерден шыкпауы мумкш.

2. С-пептид гипогликемия кезшде калыпты немесе жогарылайды.

3. Гипогликемия кезiнде кортизол 500 нмоль/л-ден темен болуы мYмкiн, бул балада бYЙрек Yстi без-iнiц жеткiлiксiздiгi бар екенiн керсетпейдг

4. Гипогликемия кезiндегi СТГ калыпты немесе жогары мэндерге ие болады.

5. Аштык кезiнде кетон денелерi мен бос май кышкылдары аз болады, базальды керсетк1штер-мен салыстырганда аштык кезiнде тиiстi есу бол-майды.

6. Кандагы аммоний калыпты немесе едэуiр жога-

рылауы мумкш (лейцинге ce3iiMm гипогликемия кезшде).

7. Аминкышкылдары мен ацилкарнитиндер калыпты катынасты сактауы керек [15]. EMi. Терапиянын максаты - гипогликемия эпизо-дын жою жэне эрi карай кандагы глюкозанын калыпты денгейiн сактау. Глюкозаны кайталап елшеу аркылы жш сутпен тамактандыру, казiргi танда, симптомсыз гипогликемиянын стандартты емi болып табылады [35]. Кауш тобындагы жана туган нэрестелерде глике-мияны емiрдiн алгашкы сагатында, содан кейiн сагат сайын алгашкы 6-8 сагат iшiнде, одан кейiн - ем iрдiн алгашкы кушнде эр 4-6 сагат сайын тамактану керек, ал гликемиялык денгей калыпты ЖТН алгашкы еш кунде 2-3 сагат аралыкпен тамактануы керек. Кектамыр iшiне глюкоза (4-6 мг/кг/мин) тамактану киындыктары мен кайталанатын гипогликемия Yшiн керсетiлген [15]. Кан плазмасындагы глюкоза концентрациясы темен барлык нэрестелердi емдеу Yшiн кол-дануга болатын дэлелдi усыныстар жок. «Жумыс юте-уге болатын шектеулi мэндер» бойынша жарияланган нускаулар глюкозанын «каушп» концентрацияларын аныктамайды. Олар тек глюкоза концентрациялары-нын шектi мэннен темен екенш аныктайды [36].

Егер гипогликемия сакталса немесе бала ес^саз болса:

- венага тYсу кол жетiмдi болганда - 10% 1 мл/кг бо-люстi кектамыр шше енгiзiнiз (баяу 3 минут iшiнде), содан кейiн 3 мл/кг/саг жылдамдыкпен 10% глюкоза ерiтiндiсiнен кектамыршшк инфузия орнатыныз, жылдамдыгын жогарылатыныз немесе гликемия ден-гейiне сэйкес глюкоза ертндюшщ концентрациясын жогарылату кажет;

- веналык кол жетiмдiлiк болмаган кезде - 0,1 мг/кг глюкагонга терi астына немесе б/е енгiзiнiз (максимум 1 мг). Алайда, гликогенолиз бузылыстары кезшде, сондай-ак ауыр салмакпен ауьфатын жана туган нэрестелерде глюкагон колдану тиiмсiз болатындыгын ескеру керек, сонымен катар глюкагонды колданган кезде калпына келтiру гипогликемиясы оны кабыл-даганнан кейiн 1-1,5 сагаттан сон пайда болуы мYм-кiндiгiн ескеру кажет [15,37].

Гликемияны 2,6-3 ммоль/кг/мин шепнде устап туру Yшiн жана туган нэрестелерге глюкоза ертндюш Yнемi куяды.

Диазоксид жана туган нэрестелердiн туракты ги-перинсулинемиялык гипогликемиясын емдеуде танда-улы препарат болып саналады, онын эсерлерiнiн бiрi АТФ-ка тэуелдi калий каналдарынын активациясы. Диазоксид iшуге тагайындалады, 10-20 мг/кг/тэулiк дозада 3 дозага белiнедi. Диазоксидпен емдеу аясында суйыктыкты устап калу мYмкiн болгандыктан, препарат гидрохлоротизидпен бiрге 7-10 мкг/кг/тэулж дозада колданылады [11,38]. Диазоксидпен емдеудщ

тиiмдiлiгi жеткiлiксiз болган жагдайда соматоста-тин-октреотид тагайындалады. Октреотид кектамыр iшiне немесе терi астына 5-20 мкг/кг/тэулж дозада енгiзiледi. Егер дэрьдэрмек терапиясы тиiмсiз болса, хирургиялык кемек керсетiледi - уйкы безiнiн субто-тальды резекциясы болгандыктан, препарат гидрохлоротизидпен бiрге 7-10 мкг/кг/тэулiк дозада колданылады [38].

Декстроза гелш пероральдi енгiзу неонаталь-ды гипогликемияны емдеу Yшiн, эсiресе мерзiмiнде туылган, мерзiмiнен бурын туылган, шала туылган нэрестелер Ymm ете нэтижелi жана араласу ретшде пайда болды. Декстроза гелш колдану аркылы бiр-неше зерттеулер жYргiзiлдi. Sugar Babies зерттеуш-де Харрис жэне баскалары алгашкы 48 сагат шшде гипогликемиянын жаксарганын тиiмдi керсете алды [39,40]. Бiрнеше зерттеулер декстроза гелiн перораль-дi тагайындау тамактандыруга болатын туракты нэрестелердеп гипогликемияны емдеуге жарамды деген корытындыга келдi [41].

Диффузды жэне атиптiтyрлерiмен ауьфатыр на-укастар эдетте кYрделi хирургияны кажет етедi (суб-тотальды немесе толык дерлiк панкреатэктомия). Бул ем-шара уйкы безiнiн экзокриндi жеткiлiксiздiгiнiн жэне кант диабетiнiн дамуынын жогары каупiн ту-дырады, бул емiр бойы уйкы безi ферменттерш ауы-стыруды жэне инсулин терапиясын кажет етедi [42]. Толык панкреатэктомияда жалпы ет езегiн коршап турган уйкы безi тiнiнiн жиегi калдыра отырып, уйкы безiнiн куйрыгы, денеа, тiк есiндiсi жэне басынын бiр белiгi резекцияланады [43]. Дегенмен, кен резекцияга (уйкы безi тiнiнiн 95-98%) карамастан кейбiр балалар-да ГГ сакталып кала бередi [44]. Сондыктан хирурги-ялык резекциядан кткен наукастар глюкоза алмасуына жэне кант диабетiне каушп топ ретiнде Yнемi бакыла-уда болу керек [45].

Болжамы. Гипогликемиянын узак сакталуы - бул баланын дамуынын айкын кiдiрiсiмен бiрiккен жYЙ-ке жYЙесiнiн бузылыстары, эпилепсияга экеледi. Ал-дагы уакытта болатын гипогликемиянын ауырлыгы мен узактыгы жэне балалардагы неврологиялык сим-птомдардын ерекшелiктерi арасындагы байланыс ту-ралы накты деректер аныкталган жок. вмiрiнiн кешнп кезендерiнде гипогликемия узак мерзiмдi неврологиялык закымдануга экелуi мyмкiн деп есептеледi [15]. ГГ бар наукастарда, узак мерзiмдi нэтижелердi бага-лайтын зерттеулерде, эпилепсия мен микроцефалия-ны коса, жyйке жYЙесi дамуынын тежелуi мен эртyрлi неврологиялык бузылулардын жогары жишгш хабар-лады [46].

ЖГН-деп етпелi гипогликемияны тиiстi емдеудiн болжамы колайлы. Олар, эдетте, косымша медицина-лык бакылауды кажет етпейдi.

^орытынды. Нэрестелердеп гипогликемия мэсе-лесш каншама рет козгасак; та артык етпейдi. 9йт-кеш, осы гипогликемиялык жагдайларда нэрестелерге уакытылы диагноз койып, динамикалык бакылауда тшсп ем тагайындау - ЖТН-де жуйке жYЙесiнiн аскы-нуларынын алдын алуга квмектеседi. Кдорп тацда, 6Í3 гипогликемия, гиперинсулинизм этиологиясы мен патогенезiн тYсiнуге жацаша бiр серпiлiс алсак

та, оныц жасушалык-генетикалык диагностикасы бiз ушш тYсiнiксiз болып кала бермек. Елiмiзде гиперин-сулинизмнiц дамуына жауап беретш гендердiц мута-циясын аныктайтын жасушалык-генетикалык зерттеу эдастершщ болмауы - бiздер Yшiн гипогликемияны, эсiресе гиперинсулинизмдi толассыз зерттеуге себеп болмак.

Эдебиеттер mÍ3ÍMÍ:

1. Ричард АП, Алан РС: Секреты неонатологии и перинатологии. Москва. Издательство БИНОМ, 2016;199-203.

Richard AP, Alan RS: Secrets of Neonatology and Perinatology. Moscow. BINOM Publishing House, 2016;199-203. (In Russian)

2. William W. Hay Jr, Tonse NK Raju, Rosemary D Higgins, Satish C Kalhan, Sherin U Devaskar. Knowledge Gaps and Research Needs for Understanding and Treating Neonatal Hypoglycemia: Workshop Report from Eunice Kennedy Shriver National Institute of Child Health and Human Development. The journal of peditics 2009;5(155):612—617.

3. Guemes M, Hussain K. Hyperinsulinemic "hypoglycemia. Pediatr Clin North Am 2015;62: 1017-1036.

4. Blotsky AL, Rahme E, Dahhou M, Nakhla M, Dasgupta K. Gestational diabetes associated with incident diabetes in childhood and youth: a retrospective cohort study. CMAJ. 2019;191:E410- E417.

5. Shah R, Harding J, Brown J, McKinlay C. Neonatal glycaemia and neurodevelopmental outcomes: a systematic review and metaanalysis. Neonatology. 2019;115:116-26.

6. Queensland Clinical Guidelines. Newborn hypoglycaemia. Brisbane, QLD, Australia: Queensland Health, August 2013. (Guideline no.

MN13.8-V5-R18) (https:// www.health.qld.gov.au/_data/assets/

pdf _file/0019/142156/g-hypogly.pdf).

7. Aziz K, Dancey P. Screening guidelines for newborns at risk for low blood glucose. Paediatr Child Health 2004;9:723-40.

8. Rozance PJ, Hay WW Jr. Describing hypoglycemia — definition or operational threshold? Early Hum Dev. 2010;86:275-80.

9. Adamkin DH. Metabolic screening and postnatal glucose homeostasis in the newborn. Pediatr Clin North Am. 2015;62:385-409.

10. Tin W. Defining neonatal hypoglycaemia: a continuing debate. Semin Fetal Neonatal Med 2014;19:27-32.

11. НН Володин, ЕН Байбарина, ГН Буслаева, ДН Дегтярёв. Неона-тология национальное руководство. Москва. ГЭОТАР-Медиа. 2007:590-592.

NN Volodin, EN Baybarina, GN Buslaeva, DN Degtyarev. Neonatology National Guide. Moscow. GEOTAR-Media. 2007: 590592. (In Russian)

12. Kapoor RR, Flanagan SE, James C, Shield J, Ellard S, Hussain K. Hyperinsulinaemic hypoglycaemia. Arch Dis Child. 2009;94:450-457.

13. James C, Kapoor RR, Ismail D, Hussain K. The genetic basis of congenital hyperinsulinism. J Med Genet. 2009;46:289-299.

14. Meintjes M, Endozo R, Dickson J, Erlandsson K, Hussain K, Townsend C, Menezes L, Bomanji J. 18F-DOPA PET and enhanced CT imaging for congenital hyperinsulinism: initial UK experience from a technologist's perspective. Nucl Med Commun. 2013;34:601-608.

15. Дедов ИИ, Петеркова ВА. Справочник детского эндокринолога. Москва. Литтера. 2014:1-25.

Dedov ii, Peterkova VA. Pediatric endocrinologist reference book. Moscow. Litter. 2014:1-25. (In Russian)

16. De León DD, Stanley CA. Mechanisms of Disease: advances in diagnosis and treatment of hyperinsulinism in neonates. Nat Clin Pract Endocrinol Metab. 2007;3:57-68.

17. Sweet CB, Grayson S, Polak M. Management strategies for neonatal hypoglycemia. J Pediatr Pharmacol Ther. 2013;18:199-208.

18. Thompson-Branch A, Havranek T. Neonatal Hypoglycemia. Pediatr Rev. 2017;38:147-57.

19. de Lonlay P, Giurgea I, Touati G, et al. Neonatal hypoglycaemia: aetiologies. Semin Neonatol. 2004;9:49-58.

20. Schwitzgebel VM, Gitelman SE. Neonatal hyperinsulinism. Clin Perinatol. 1998;25:1015-38.

21. Flanagan SE, Kapoor RR, Hussain K. Genetics of congenital hyperinsulinemic hypoglycemia. Semin Pediatr Surg. 2011;20:13-17.

22. Glaser B, Chiu KC, Anker R, et al. Familial hyperinsulinism maps to chromosome 11p14-15.1, 30 cM centromeric to the insulin gene. Nat Genet. 1994;7:185-8.

23. Thomas PM, Cote GJ, Hallman DM, Mathew PM. Homozygosity mapping, to chromosome 11p, of the gene for familial persistent hyperinsulinemic hypoglycemia of infancy. Am J Hum Genet. 1995;56:416-21.

24. Aguilar-Bryan L, Nichols CG, Wechsler SW, et al. Cloning of the beta cell high-aYnity sulfonylurea receptor: a regulator of insulin secretion. Science. 1995;268:423-6.

25. Inagaki N, Gonoi T, Clement JP, IV et al. Reconstitution of IKATP: an inward rectifier subunit plus the sulfonylurea receptor. Science. 1995;270:1166-70.

26. Aguilar-Bryan L, Bryan J. The molecular biology of ATP-sensitive K+ channels. Endocr Rev. 1999;20:101-35.

27. Шабалов НП. Неонатология I том. Москва МЕДпресс-информ. 2009:165-167.

Shabalov NP. Neonatology I volume. Moscow MEDpress-inform 2009:165-167. (In Russian)

28. Rozance PJ, Hay WW Jr. Hypoglycemia in newborn infants: features associated with adverse outcomes. Biol Neonate. 2006;90:74-86.

29. Charles A. Stanley, Paul J. Rozance, Paul S. Thornton, David A. Weinstein, Neil H. White, Joseph I. Wolfsdorf. Re-Evaluating "Transitional Neonatal Hypoglycemia": Mechanism and Implications for Management. The journal of pediatrics. 2015;6(166):1520-1525.

30. Kapoor RR, James C, Hussain K. Advances in the diagnosis and management of hyperinsulinemic hypoglycemia. Nat Clin Pract Endocrinol Metab. 2009;5:2:101-112.

31. Volpe JJ. Chapter 25: Glucose. In: Volpe JJ, ed. Neurology of the Newborn. 6th ed. Elsevier; 20. Hussain K. Congenital hyperinsulinism. Semin Fetal Neonatal Med. 2005;10:369-376.

32. British Association of Perinatal Medicine. Identification and management of neonatal hypoglycemia in the full term infant, framework for practice. https://www. bapm.org/resources/ identification-and-management-neonatal-hypoglycaemiafull-term-infant--framework-practice. Published April 2017.

33. Fafoula O, Alkhayyat H, Hussain K. Prolonged hyperinsulinaemic hypoglycaemia in newborns with intrauterine growth retardation. Arch Dis Child Fetal Neonatal Ed. 2006;91:F467.

34. Committee on Fetus and Newborn, Adamkin DH. Postnatal glucose homeostasis in late-preterm and term infants. Pediatrics. 2011;127:575-579.

35. Paul J. Rozance, William W. Hay Jr.. New approaches to management of neonatal hypoglycemia. Maternal Health, Neonatology and Perinatology 2016;№3(2):1-7.

36. Deshpande S, Ward Platt M. The investigation and management of neonatal hypoglycaemia. Semin Fetal Neonatal Med. 2005;10:351-61.

37. Kalhan S, Peter-Wohl S. Hypoglycemia: what is it for the neonate? Am J Perinatol 2000;17:11-8.

38. McGowan JE, Perlman JM. Glucose management during and after intensive delivery room resuscitation. Clin Perinatol. 2006;33:183-96.

39. Thornton PS, Stanley CA, De Leon DD, et al. Recommendations from the Pediatric Endocrine Society for Evaluation and Management of Persistent Hypoglycemia in Neonates, Infants, and Children. J Pediatr. 2015;167:238-45.

40. Harris DL, Weston PJ, Signal M, et al. Dextrose gel for neonatal hypoglycaemia (the Sugar Babies Study): a randomised, doubleblind, placebo-controlled trial. Lancet. 2013;382:2077-83.

41. Ter M, Halibullah I, Leung L, et al. Implementation of dextrose gel in the management of neonatal hypoglycaemia. J Paediatr Child Health. 2017;53:408-11.

42. Beltrand J, Caquard M, Arnoux JB, Laborde K, Velho G, Verkarre V, Rahier J, Brunelle F, Nihoul-Fékété C, Saudubray JM, Robert JJ, de Lonlay P. Glucose metabolism in 105 children and adolescents after

pancreatectomy for congenital hyperinsulinism. Diabetes Care. 2012;35:198-203.

43. Pierro A, Nah SA. Surgical management of congenital hyperinsulinism of infancy. Semin Pediatr Surg. 2011;20:50-53.

44. Beltrand J, Caquard M, Arnoux JB, Laborde K, Velho G, Verkarre V, Rahier J, Brunelle F, Nihoul-Fékété C, Saudubray JM, Robert JJ, de Lonlay P. Glucose metabolism in 105 children and adolescents after pancreatectomy for congenital hyperinsulinism. Diabetes Care. 2012;35:198-203.

45. Ludwig A, Ziegenhorn K, Empting S, Meissner T, Marquard J, Holl R. Diabetes Patienten-Verlaufsdokumentationssystem (DPV) Group, Mohnike K. Glucose metabolism and neurological outcome in congenital hyperinsulinism. Semin Pediatr Surg. 2011;20:45-49.

46. Lord K, Radcliffe J, Gallagher PR, Adzick NS, Stanley CA, De León DD. High Risk of Diabetes and Neurobehavioral Deficits in Individuals With Surgically Treated Hyperinsulinism. J Clin Endocrinol Metab. 2015;100:4133-4139.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.