Научная статья на тему 'ЎЗБЕКИСТОННИНГ ШИМОЛИ-ШАРҚИЙ МИНТАҚАСИДА МАНЗАРАЛИ ВА МЕВАЛИ БОҒЛАРДА DIASPIDIDAE ОИЛАСИ БИЭКОЛОГИЯСИ, ТОКСОНОМИЯСИ ҲАМДА ТАРҚАЛИШ КООРДИНАТЛАРИ'

ЎЗБЕКИСТОННИНГ ШИМОЛИ-ШАРҚИЙ МИНТАҚАСИДА МАНЗАРАЛИ ВА МЕВАЛИ БОҒЛАРДА DIASPIDIDAE ОИЛАСИ БИЭКОЛОГИЯСИ, ТОКСОНОМИЯСИ ҲАМДА ТАРҚАЛИШ КООРДИНАТЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Сельское хозяйство, лесное хозяйство, рыбное хозяйство»

93
19
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Манзарали ва мевали боғ / ГАТ / популяция / биоэкология / ареал / координатлар. / Ornamental and orchard / GIS / population / bioecology / habitat / coordinates.

Аннотация научной статьи по сельскому хозяйству, лесному хозяйству, рыбному хозяйству, автор научной работы — Жўрабек Нодиржонович Яҳёев

Ўзбекистоннинг шимоли-шарқий минтақасида манзарали ва мевали боғларда Diaspididae оиласининг вакилларини аниқлаш мақсадида манзарали ҳамда олма, ўрик, бехи, шафтоли ва нок боғларида ўтказилган кузатувлар натижасида Insecta синфига мансуб Hemiptera туркуми Diaspididae оилага мансуб 18 та авлод ва 30 тур зараркунандалар қайд этилди. Мевали ва манзарали ўсимликларида учровчи диаспидларнинг фаунаси таксономик таркибига кўра фаунадаги Diaspididae оиласида авлодлар сони 18 та (Diaspidiotus, Diaspis, Dynaspidiotus, Unaspis, Shansiaspis, Salicicola, Parlatoria, Lepidosaphes, Leucaspis, Aulacaspis, Aonidia, Chionaspis, Chlidaspis, Prodiaspis, Mercetaspis, Carulaspis, Rhizaspidiotus ва Pseudaulacaspis)ни, турлар сони эса 30 тани ташкил этилди ва 2 та авлод Diaspidiotus ва Lepidosaphes доминант сифатида қайд этилди. Diaspidiotus авлод вакиллари орасида эса 8 та тур қайд этилди ҳамда 3 та тур доминант ва 1 та тур карантин ҳашарот сифатида қайд этилди. Diaspididae оиласининг вакилларининг тур таркиби ва ГАТ харитасини тузиш мақсадида Ўзбекистоннинг шимоли-шарқий минтақасида манзарали ва мевали боғларда зараркунанда ҳашаротларнинг 27 та координатлари белгилади ва ГАТ харитаси тузилди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

BIECOLOGY, TOXONOMY AND DISTRIBUTION COORDINATES OF THE DIASPIDIDAE FAMILY IN LANDSCAPED AND FRUIT GARDENS IN THE NORTHEAST REGION OF UZBEKISTAN

Insecta and Hemiptera family Diaspididae, 18 species and 30 species of insects belonging to the family Diaspididae, were identified in ornamental and orchard and apple, apricot, quince, peach and pear orchards in the north-eastern region of Uzbekistan. According to the taxonomic composition of the fauna of diaspids found in fruit and ornamental plants, the number of generations in the family Diaspididae in the fauna is 18 (Diaspidiotus, Diaspis, Dynaspidiotus, Unaspis, Shansiaspis, Salicicola, Parlatoria, Lepidosaphes, Leucaspis, Aulacaspis, Aonidia, Chionaspis, Chlidaspis, Prodiaspis, Mercetaspis, Carulaspis, Rhizaspidiotus and Pseudaulacaspis), the number of species was 30, and 2 generations Diaspidiotus and Lepidosaphes were recorded as dominant. Among the members of the Diaspidiotus genus, 8 species were recorded and 3 species were recorded as dominant and 1 species as quarantine insects. In order to compile the species composition and GIS map of the Diaspididae family, 27 coordinates of pests in ornamental and orchards in the north-eastern region of Uzbekistan were determined and a GIS map was created.

Текст научной работы на тему «ЎЗБЕКИСТОННИНГ ШИМОЛИ-ШАРҚИЙ МИНТАҚАСИДА МАНЗАРАЛИ ВА МЕВАЛИ БОҒЛАРДА DIASPIDIDAE ОИЛАСИ БИЭКОЛОГИЯСИ, ТОКСОНОМИЯСИ ҲАМДА ТАРҚАЛИШ КООРДИНАТЛАРИ»

УЗБЕКИСТОННИНГ ШИМОЛИ-ШАРКИЙ МИНТАКАСИДА МАНЗАРАЛИ ВА МЕВАЛИ БОГЛАРДА DIASPIDIDAE ОИЛАСИ

БИЭКОЛОГИЯСИ, ТОКСОНОМИЯСИ ХДМДА ТАРЦАЛИШ

КООРДИНАТЛАРИ

Журабек Нодиржонович Яхёев

Усимликлар карантини ва хдмояси илмий-тадкикот институти, кичик илмий ходим, Узбекистан Республикаси Фанлар академияси Зоология институти

мустакил тадкикотчиси dr.j urabek.net@gmail .com

АННОТАЦИЯ

Узбекистоннинг шимоли-шаркий минтакасида манзарали ва мевали богларда Diaspididae оиласининг вакилларини аниклаш максадида манзарали хдмда олма, урик, бехи, шафтоли ва нок богларида утказилган кузатувлар натижасида Insecta синфига мансуб Hemiptera туркуми Diaspididae оилага мансуб 18 та авлод ва 30 тур зараркунандалар кайд этилди.

Мевали ва манзарали усимликларида учровчи диаспидларнинг фаунаси таксономик таркибига кура фаунадаги Diaspididae оиласида авлодлар сони 18 та (Diaspidiotus, Diaspis, Dynaspidiotus, Unaspis, Shansiaspis, Salicicola, Parlatoria, Lepidosaphes, Leucaspis, Aulacaspis, Aonidia, Chionaspis, Chlidaspis, Prodiaspis, Mercetaspis, Carulaspis, Rhizaspidiotus ва Pseudaulacaspis)w, турлар сони эса 30 тани ташкил этилди ва 2 та авлод Diaspidiotus ва Lepidosaphes доминант сифатида кайд этилди. Diaspidiotus авлод вакиллари орасида эса 8 та тур кайд этилди хамда 3 та тур доминант ва 1 та тур карантин хдшарот сифатида кайд этилди. Diaspididae оиласининг вакилларининг тур таркиби ва ГАТ харитасини тузиш максадида Узбекистоннинг шимоли-шаркий минтакасида манзарали ва мевали богларда зараркунанда хдшаротларнинг 27 та координатлари белгилади ва ГАТ харитаси тузилди.

Калит сузлар (Keywords): Манзарали ва мевали бог, ГАТ, популяция, биоэкология, ареал, координатлар.

® о

©

О

674

BIECOLOGY, TOXONOMY AND DISTRIBUTION COORDINATES OF THE DIASPIDIDAE FAMILY IN LANDSCAPED AND FRUIT GARDENS IN THE NORTHEAST REGION OF UZBEKISTAN

ABSTRACT

Insecta and Hemiptera family Diaspididae, 18 species and 30 species of insects belonging to the family Diaspididae, were identified in ornamental and orchard and apple, apricot, quince, peach and pear orchards in the north-eastern region of Uzbekistan.

According to the taxonomic composition of the fauna of diaspids found in fruit and ornamental plants, the number of generations in the family Diaspididae in the fauna is 18 (Diaspidiotus, Diaspis, Dynaspidiotus, Unaspis, Shansiaspis, Salicicola, Parlatoria, Lepidosaphes, Leucaspis, Aulacaspis, Aonidia, Chionaspis, Chlidaspis, Prodiaspis, Mercetaspis, Carulaspis, Rhizaspidiotus and Pseudaulacaspis), the number of species was 30, and 2 generations Diaspidiotus and Lepidosaphes were recorded as dominant. Among the members of the Diaspidiotus genus, 8 species were recorded and 3 species were recorded as dominant and 1 species as quarantine insects. In order to compile the species composition and GIS map of the Diaspididae family, 27 coordinates of pests in ornamental and orchards in the north-eastern region of Uzbekistan were determined and a GIS map was created.

Keywords: Ornamental and orchard, GIS, population, bioecology, habitat, coordinates.

KHPHm

^axoHga öyryHrn KyHga gnacnngonorHK Tag^HKOTnap, Typnn MHHTaK&napHHHr ^ayHHCTHK TapKHÖHHH 3aMOHaBHH ycynnap 6nnaH aHHKnam, gnacnngnap эвопwцнacн acocnga ynapHHHr Kennö HH^nrnnra gonp Tag^HKOTnapra anoxnga эtтн6op KaparnnMOKga. ^HacnngnapHHHr Typnn MHHTaKanap 6yÖHHa ^ayHHCTHK TapKHÔH, ônonornacn, экonoгнacн, экonoгнк xygygnap gnacnngo^ayHacHHHHr TaKCOHOMHK TapKHÖH, Tpo^HK ano^anapn Ba $nnoreHe3Hra ôarnmnaHraH nmnap pHBO^nanrapHngn. TatKHgnam no3HMKH, MeBanu Ba MaH3apanu ycHMnHKnapga Tap^anraH gnacnngnap ^ayHacHHH aHH^nam, ynapHHHr Mop^ooKonorHK xycycH^TnapH, 6at3H KeHr Tap^anraH TypnapHHHr önonoraK xycycH^TnapH, O3yKa ycHMnnrnga amamra MOcnaHHmnapH Kaön MacananapHH Taxnun KHnum Ba ynapra KapmH yfiryHnamraH Kypam ycynnapHHH Kynnam öopacnga TagKHKOT nmnapn onnö

February, 2022 Multidisciplinary Scientific Journal

675

боришни такозо этмокда. Бу борада, жумладан, диаспидларнинг турлар хилма-хиллигини аниклаш, дарахт ва буталарга зараркунанда хашаротларнинг таъсирини бахолаш, энг жиддий турлар таркалиши, биологияси ва экологик хусусиятларини урганиш буйича илмий тадкикотларни янада ривожлантириш мухим илмий-амалий ахамият касб этади.

Кокцидларнинг дунё фаунасида 4000 дан ортик, МДХ, мамлакатларида 500 дан ортик, Узбекистонда эса 120 дан ортик турлари кайд килинган. Узбекистонда ва Марказий Осиёда 120 та кокцидлар тури аникланган (7 та кенжа оиладан). Шулардан 70 тури мевали, манзарали, дала ва оренжерия усимликлари учун зарарлидир ва 50 га якин тури ёввойи холда усувчи усимликларда учрайди.

Юкоридагиларни инобатга олган холда, манзарали ва мевали богларда хозирги кунда зарар келтираётган Diaspididae оиласи турлари ва уларнинг таксономиясини хамда оммавий зараркунанда турларнинг энтомофагларини аниклаш, кейинги боскичда республика худудидаги таркалиш - ГАТ харитасини тузиш ва уларга карши янги авлод инсектицид препаратларини куллаш оркали карши кураш ишларини ташкиллаштириш мухим ахамият касб этади.

ТАДЦЩОТ МАТЕРИАЛЛАРИ ВА УСУЛЛАРИ

Тадкикотлар Тошкент вилояти, Узбекистон Республикаси Фанлар Академияси Зоология институти, Энтомофаглар экологияси ва биоусулларнинг назарий асослари лабораторияси, Тошкент давлат аграр университети Усимликлар карантини ва химояси кафедрасида хамда Узбекистон Республикаси Усимликлар карантини ва химояси агентлиги, Усимликлар карантини ва химояси илмий-тадкикот институтида амалга оширилди.

Жами аникланган турларнинг хилма-хил ривожланиш боскичларидан Diaspididae оилада 18 та авлодга мансуб диаспидлар намуналари йигилди. Ушбу хашарот намуналари авлод кесимида куйидагича Diaspidiotus 8 та, Diaspis 1 та, Dynaspidiotus 1 та, Unaspis 1 та, Shansiaspis 1 та, Salicicola 1 та, Parlatoria 2 та, Lepidosaphes 4 та, Leucaspis 1 та, Aulacaspis 1 та, Aonidia 1та, Chionaspis 2 та, Chlidaspis 1 та, Prodiaspis 1 та, Mercetaspis 1 та, Carulaspis 1 та, Rhizaspidiotus 1 та ва Pseudaulacaspis 1 та намуналар йигилди.

Диаспидлар билан зарарланган усимликлардан намуналарни киркиб олиниб, уларга ёрлик ёпиштириб, лаборатория шароитида урганилди. Дала шароитида олиб

2022

борилган кузатув ишлари давомида олинган намуналар ракамланиб, дафтарга кайд этиб борилди. Турли экологик худудлардан намуна олишда худуднинг турт томонидан хар 10 туп назорат усимликлар танланиб, улардан 10 тадан намуналар олиб борилди. Назоратдаги дарахтлар шартли равишда учта ярусга булиниб, диаспидларни яруслар буйлаб жойланиши белгилаб борилди. Назорат тупларнинг сони, популяцияларининг ёши ва таркибига эътибор каратилди. Намуналар олинган шохларнинг узунлиги 10 см ни ташкил этди. Намуналарнинг бир кисмини (кобиги, новдаси, барглари, меваси) кесиб олиниб, остига момик пахта тушалган махсус кути ичига жойлаштирилди, бир кисми эса 70% ли спиртга солиниб, фиксацияланган холда лабораторияда тур таркиби урганилди.

Диаспидларнинг биологик ва экологик хусусиятларига оид доимий дала кузатишлари Тошкент вилояти ва Тошкент шахрида, амалий лаборатория кузатишлари эса Узбекистон Республикаси Фанлар Академияси Зоология институти, Энтомофаглар экологияси ва биоусулларнинг назарий асослари лабораторияси, Усимликлар карантини ва химояси илмий-тадкикот институти хамда Тошкент давлат аграр университети Усимликлар карантини ва химояси кафедрасида олиб борилди, олинган натижалар киёсий тахлил этилди.

ТАД^ЩОТ НАТИЖАЛАРИ ВА УЛАРНИНГ МУ^ОКАМАСИ

Тошкент вилояти мевали ва манзарали дарахтларида учровчи диаспидларнинг фаунаси, таксономик тахлили урганилди хамда Diaspidiotus авлоди таксономик тахлил килинди (1-жадвал).

1-жадвал

Тошкент вилояти мевали ва манзарали усимликларида учровчи диаспидларнинг таксономик руйхати (2020-2021 й.)

Туркум Hemiptera

№ Оила Diaspididae

Лотинча номи Узбекча номи

Авлод Diaspidiotus

1 Diaspidiotus perniciosus (Comstock, 1881) Калифорния калкондори

2 Diaspidiotus elaeagni (Borchsenius, 1939) Жийда юмалок калкондори

® о

©

О

677

3 Diaspidiotus salicis (Lupo, 1953) Терак калкондори

4 Diaspidiotus transcaspiensis (Marlatt, 1908) Касбий орти калкондори

5 Diaspidiotus slavonicus (Green, 1934) Терак кабарик калкондори

6 Diaspidiotus prunorum (Laing, 1931) Турон калкондори

7 Diaspidiotus turanicus (Borchsenius, 1935) Турон тол калкондори

8 Diaspidiotus leguminosum (Archangelskaya, 1937) Дукаклилар калкондори

Жадвалдан куриниб турганидек, Тошкент вилоятининг мевали ва манзарали усимликларида учровчи диаспидларнинг фаунаси таксономик таркибига кура фаунадаги Diaspidiotus авлоди 8 та турни ташкил этди.

Мевали дарахтларнинг калифорния калкондори (Diaspidiotus perniciosus Comst.) билан зарарланиши нок ва олмани 12,8%, олхури ва урикни 10,1%, олча ва бехини 10,9%, шафтолини 9,7%, гилосни эса энг кам даражада 8,6 % зарарлагани урганилди (1 -расм).

8,60%

12,80%

9,70% ^■

10,10% ■ нок ва олма

■ олхури ва урик

\ / ■ олча ва бехи

10,90% V7 ■ шафтоли

--- \ ■гилос

1-расм. Мевали дарахтларнинг калифорния цалцондори билан зарарланиши (Тошкент

вилояти, 2018-2020 йй.).

Diaspididae оиласининг вакилларининг тур таркиби ва ГАТ харитасини тузиш максадида Узбекистоннинг шимоли-шаркий минтакасида манзарали ва мевали богларда зараркунанда хашаротларнинг 27 та координатлари белгилади ва ГАТ харитаси тузилди (2-расм).

678

2- расм. Узбекистоннинг шимоли-шаркий минтакасида Diaspididae оиласининг вакилларининг таркалиш координатлари.

Синф:Insecta;

Туркум: Hemiptera;

Oara:Diaspididae;

Авлод:Diaspidiotus.

Typ:Diaspidiotus perniciosus

Калифорния калкондори - Diaspidiotus perniciosus(Coms., 1881)

Ургочи зотининг ранги лимон каби сарик, шакли ноксимон, узунлиги 1,3

• • О vy Т/» W /Л v>

мм, кузи, оеги ва муилови иук. К,алкони юмалок, улчами 2 мм, буртган, ранги корамтир еки кунгир, уртасида 2 та личинка пустининг изи бор.

Зарари. Олма, нок, шафтоли, олча, гилос, олхури каби уругмевали ва данакмевали дарахтларнинг умумиИ килиб олганда 270 турдаги усимликларнинг ашаддиИ зараркунандаси. Личинкалари ва вояга етганлари дарахтларнинг шох ва буталарининг тана ширасини суриб катта зарар етказади, жуда купайиб кетганда дарахт пустлогини ериб юборади, меваларининг сифати бузилади, яни меваларда кизил бинафша доглар тушиб кетади ва хдтто бутун дарахтларни куритиб куяди. Diaspidiotus perniciosus Тошкент вилояти

February, 2022 Multidisciplinary Scientific Journal

679

Kuöpafi TyMaHuga (41°25'13"N 69°25'56"E), (41°23'50"N 69°28'51"E), (41°23'36"N 69°27'10"E), (41°23'36.9"N 69°27'13.9"E); ncKeHT TyMaHuga (41°00'42"N 69°20'50"E) KoopguHaraapuga Kafig этнпgн

CuH$:Insecta;

TypKyM:Hemiptera;

Ouna:Diaspididae;

ABmg:Diaspidiotus.

Typ: Diaspidiotus prunorum

TypoH KanKOHgopu - Diaspidiotus prunorum (Laing, 1931) roManoK Ka^KOHH 6op, 6y xamaporauHr paHru KyHFup, anrapoK öynuö, TapKOK HyKTanapu öynagu, guaMeTpu 2,5-4,0 mm Kenagu. ^a^KOHgopHHHr эpкaкпapн KaHorau, ^urap paHrau SynuS, gyMuga HKKHTa ok TyKH 6op. Em nuHHHKanapu nymTH paHr SynuS, gyMuga ok TyKnapu 6op.

3apapu. AH^up, nucTa, цнтpyс ycuMnuK Meßanapu, 3afiTyH, ^ufiga, y3yMnapHu 3apapna6, ynapHuHr TOBap KuMMaruHu ^yga x,aM nacafiTupuS roöopagu. By xamapoT TymraH gapaxT Ba SyTanap axmu ycMafigu, HOBga Ba moxnapu HoSyg Synagu, 6at3aH gapaxT Ba SyTanap (afiHuKca emnuruga) TaMOMuna KypuS Konumu^aM MyMKuH Diaspidiotus prunorum TomKeHT BunoaTu Kuöpafi TyMaHuga (41°25'13"N 69°25'56"E), (41°23'36"N 69°27'10"E), (41°23'19.8"N 69°25'05.2"E), (41°23'36.9"N 69°27'13.9"E); YpTanupnuK TyMaHuga (41°10'10"N 69°18'24"E), (41°12'13.9"N 69°18'37.1"E), (41°12'18.7"N 69°17'49.6"E), (41°12'22.3"N 69°17'56.7"E); ^Hrufiyn TyMaHuga (41°11'00.0"N 69°04'58.8"E); ^KopunupnuK TyMaHuga (41°13'24"N 69°23'39"E); OxaHrapoH TyMaHuga (40°56'04"N 69°35'13"E); TomKeHT TyMaHuga (41°25'37"N 69°19'28"E); ncKeHT TyMaHuga (41°00'42"N 69°20'50"E) KoopguHaraapuga Kafig этнпgн.

CuH^:Insecta; TypKyM:Hemiptera; Ouna:Diaspididae;

ABmg:Diaspidiotus. Typ: Diaspidiotus salicis

Diaspidiotus salicis - TepaK KarapHgopu (Lupo, 1953) Mafiga x,amapoT (1-1,3 mm). YHuHr ypronucu oBancuMoH

February, 2022 Multidisciplinary Scientific Journal

680

шаклида, калкони (2-2,5 мм) ок ёки кулранг. Эркак зоти майдарок (1 мм), шакли чузикрок, ранги окиш, уртасида доги бор.

Зарари. Кокцидалар дарахтларнинг ширасини суриб, заифлаштиради, купинча айрим шохларни ва айникса ёш новдаларни нобуд килади, баъзан эса дарахтларни бутунлай куритиб куяди. Кокцидалар меваларга дог тушириб, сифатини пасайтиради. Diaspidiotus salicis Тошкент вилоятининг барча туманлари: ^ибрай туманида (41°25'13"N 69°25'56"E), (41°23'50"N 69°28'51"E), (41°23'36"N 69°27'10"E), (41°23'19.8"N 69°25'05.2"E), (41°23'36.9"N 69°27'13.9"E); Уртачирчик туманида (41°10'10"N 69°18'24"E), (41°12'13.9"N 69°18'37.1"E), (41°12'18.7"N 69°17'49.6"E), (41°12'22.3"N 69°17'56.7"E); Янгийул туманида (41°11'00.0"N 69°04'58.8"E); Юкоричирчик туманида (41°13'24"N 69°23'39"E); Охангарон туманида (40°56'04"N 69°35'13"E); Тошкент туманида (41°25'37"N 69°19'28"E); Пскент туманида (41°00'42"N 69°20'50"E) координатларида кайд этилди.

ХУЛОСА

Кузатувлар натижасида Insecta синфига мансуб Hemiptera туркуми Diaspididae оилага мансуб 18 та авлод ва 30 тур зараркунандалар кайд этилди.

Мевали ва манзарали усимликларида учровчи диаспидларнинг фаунаси таксономик таркибига кура фаунадаги Diaspididae оиласида авлодлар сони 18 та (Diaspidiotus, Diaspis, Dynaspidiotus, Unaspis, Shansiaspis, Salicicola, Parlatoria, Lepidosaphes, Leucaspis, Aulacaspis, Aonidia, Chionaspis, Chlidaspis, Prodiaspis, Mercetaspis, Carulaspis, Rhizaspidiotus ва Pseudaulacaspis)ни, турлар сони эса 30 тани ташкил этилди ва 2 та авлод Diaspidiotus ва Lepidosaphes доминант сифатида кайд этилди. Diaspidiotus авлод вакиллари орасида эса 8 та тур кайд этилди хамда 3 та тур доминант ва 1 та тур карантин хашарот сифатида кайд этилди. Diaspididae оиласининг вакилларининг тур таркиби ва ГАТ харитасини тузиш максадида Узбекистоннинг шимоли-шаркий минтакасида манзарали ва мевали богларда зараркунанда хашаротларнинг 27 та координатлари белгилади ва ГАТ харитаси тузилди. Мевали дарахтларнинг калифорния калкондори (Diaspidiotus perniciosus Comst.) билан зарарланиши нок ва олмани 12,8%, олхури ва урикни 10,1%, олча ва бехини 10,9%, шафтолини 9,7%, гилосни эса энг кам даражада 8,6 % зарарлагани урганилди

February, 2022

REFERENCES

1. BE.Murodov, JN.Yakhyoyev QUARANTINE PESTS OF INTERNAL QUARANTINE OF THE REPUBLIC OF UZBEKISTAN // Education and science in Russia and abroad. - 2017. - P. 32-36.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

2. BE.Murodov, OA.Sulaymonov, JN.Yakhyoyev HARM OF QUARANTINE PESTS OF THE INTERNAL QUARANTINE OF THE REPUBLIC OF UZBEKISTAN // Archive of Conferences 3. - 2020. - P. 13-18.

3. BE.Murodov, UD.Ortikov, JN.Yakhyoyev BIOECOLOGY OF CALIFORNIA SHIELD (QUADRASPIDIOTUS PERNICIOSUS COMST) IN UZBEKISTAN // // Archive of Conferences 1. - 2020. - P. 104-107.

4. BE.Murodov, UA.Masharipov, JN.Yakhyoyev CALIFORNIAN SCALE INSECT-QUADRASPIDIOTU SPERNICIOSUS COMST // Education and science in Russia and abroad. - 2017. - P. 30.

5. KK.Kimsanbayev, BE.Murodov, UD.Ortikov, OA.Sulaymonov, JN.Yakhyoyev BIOECOLOGY, CRYSTAL PHARMACEUTICAL SUPPORT AND EFFICIENCY OF CALIFORNIA SHIELD // International Journal of Research. - 2019. - P. 142148.

6. K.Khudarganov, N.Azimov, J.Yakhoev Guidelines On Pest Risk Analysis: Decision-Support Scheme For Quarantine Pests // The American Journal of Agriculture and Biomedical Engineering 3 (12) - 2021. - P. 5-8.

7. MS.Shaymanov, SS.Avazov, JN.Yakhyoyev REQUIREMENTS FOR THE USE OF FUMIGATION AS A PHYTOSANITARY MEASURE // International Engineering Journal For Research & Development 6 (ICDSIIL). - 2021. - P. 1-3.

8. J.Yakhyoev, K.Kimsanbayev, B.Murodov, Z.Akmedova Taxonomy and bioecology of Hemiptera Diaspididae in fruit and landscape trees // E3S Web of Conferences 244, - 2021. - P. 02039.

9. J.Yakhyoev, Z.Akhmedova, O.Sulaymonov DISTRIBUTION COORDINATES OF THE DIASPIDIDAE FAMILY IN SEED GARDENS // International Scientific and Current Research Conferences - 2020. - P. 57-61.

10. JN.Yakhyoyev, KK.Kimsanbayev, BE.Murodov, BA.Sulaymonov BIOECOLOGY AND PHENOLOGICAL DEVELOPMENT OF THE CALIFORNIAN SHIELD (QUADRASPIDIOTUS PERNICIOSUS COMST.) IN UZBEKISTAN // The American Journal of Agriculture and Biomedical Engineering 2 (08) - 2020. - P. 124-131.

11. JN.Yakhyoyev, KK.Kimsanbayev BIOECOLOGY AND SPECIES OF DIASPIDIDAE IN FRUIT GARDENS // The American Journal of Agriculture and Biomedical Engineering 2 (11) - 2020. - P. 104-112.

12. JN.Yakhyoev, KK.Kimsanbayev, BE.Murodov, ZY.Akhmedova LEVEL OF DISTRIBUTION OF HEMIPTERA: DIASPIDIDAE IN THE NORTHEAST REGION OF UZBEKISTAN // European Journal

of Agricultural and Rural Education. - 2021. - P. 6-10.

February, 2022

13. JN.Yakhyoev Bioecology Hemiptera:Diaspididae in the north-eastern region of Uzbekistan // Middle European Scientific Bulletin 12. - 2021. - P. 36-39.

14. JN.Yakhyoev HARM AND SPREAD OF THE CALIFORNIAN SHIELD INSECT IN THE NORTH-EASTERN REGION OF UZBEKISTAN // European Journal of Agricultural and Rural Education. - 2021. - P. 63-65.

15. XX.Kimsanbayev, BE.Murodov, UD.Ortikov, JN.Yakhyoyev Extension and harmfulness of californian shield in apple orchards // JOURNAL OF AGRO PROCESSING. - 2020. - P. 104-112.

16. Кимсанбаев Х.Х., Муродов Б.Э., Ортиков У.Д., Анорбаев А.Р., Яхёев Ж.Н. Применения златоглазки в борьбе с калифорнийской щитовки (Quadraspidiotus perniciosus comst.) на яблоне // Актуальные проблемы современной науки. -2019. - № 4 (107). - С. 176-178.

17. Кимсанбаев Х.Х., Муродов Б.Э., Ортиков У.Д., Сулаймонов О.А., Яхёев Ж.Н. Биологическая эффективность применение препарата хектолинеум 5% к.с против калифорнийской щитовки (Quadraspidiotus perniciosus comst.) на яблоне // Актуальные проблемы современной науки. - 2019. - № 4 (107). - С. 179-181.

18. Муродов Б.Э., Машарипов У.А., Яхёев Ж.Н. Калифорнийская щитовка -Quadraspidiotu sperniciosus Comst // Образование и наука в России и за зарубежом. - 2017. - № 1 (30). -С. 21-23.

19. Муродов Б.Э., Яхёев Ж.Н. Карантинный вредители внутреннего карантина Республики Узбекистан // Образование и наука в России и за зарубежом. -2017. - № 3 (32). -С. 32-36.

20. Муродов Б.Э., Сулаймонов О.А., Яхёев Ж.Н. Калифорнийская щитовка на яблоне // Образование и наука в России и за зарубежом. - 2017. - № 12 (47). -С. 118-122.

21. Муродов Б.Э., Ортиков У.Д., Яхёев Ж.Н. Биоэкология и развития калифорнийской щитовки (Quadraspidiotus perniciosus Comst.) в Узбекистане // ЕВРАЗИЙСКИЙ СОЮЗ УЧЕНЫХ (есу). - 2020. - 5 (74). - С. 39-40.

22. Ортиков У.Д., Яхёев Ж.Н., Пардаев Х.Х. Опасный кокцид. Калифорнийская щитовка (Quadraspidiotus perniciosus Comst) // Образование и наука в России и за зарубежом. - 2018. - № 6 (41). - С. 105-107.

February, 2022

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.