Научная статья на тему 'Ўзбекистонда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни давлат томонидан қўллаб-қувватлаш механизми'

Ўзбекистонда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни давлат томонидан қўллаб-қувватлаш механизми Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
1024
155
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
бизнес / тадбиркорлик / кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик / давлат / давлат томонидан тартибга солиш / механизм / бизнес / предпринимательство / малый бизнес и частное предпринимательство / государство / государственное регулирование / механизм

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Абулқосимов Ҳасан Пирназарович

Мақолада Ўзбекистонда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик ривожланишини давлат томонидан тартибга солиш ҳамда қўллаб-қувватлаш механизми таҳлил қилинган ва уни такомиллаштириш йўналишлари ўрганилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

МЕХАНИЗМ ГОСУДАРСТВЕННОЙ ПОДДЕРЖКИ МАЛОГО БИЗНЕСА И ЧАСТНОГО ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВО В УЗБЕКИСТАНЕ

В статье проанализирован механизм государственного регулирования и поддержки развития малого бизнеса и частного предпринимательства в Узбекистане и изучены пути его совершенствования.

Текст научной работы на тему «Ўзбекистонда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни давлат томонидан қўллаб-қувватлаш механизми»

АБУЛКОСИМОВ ^асан Пирназарович,

Мирзо УлуFбек номидаги Узбекистон Миллий университети "Иктисодиёт назарияси" кафедраси профессори, иктисодиёт фанлари доктори

УЗБЕКИСТОНДА КИЧИК БИЗНЕС ВА ХУСУСИЙ ТАДБИРКОРЛИКНИ ДАВЛАТ ТОМОНИДАН КУЛЛАБ-КУВВАТЛАШ МЕХАНИЗМИ

УДК 334.722

АБУЛКОСИМОВ Ц.П. УЗБЕКИСТОНДА КИЧИК БИЗНЕС ВА ХУСУСИЙ ТАДБИРКОРЛИКНИ ДАВЛАТ ТОМОНИДАН ЦУЛЛАБ-ЦУВВАТЛАШ МЕХАНИЗМИ

Маколада Узбекистонда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик ривожланишини давлат томо-нидан тартибга солиш х,амда куллаб-кувватлаш механизми та^лил килинган ва уни такомиллашти-риш йуналишлари урганилган.

Таянч иборалар: бизнес, тадбиркорлик, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик, давлат, давлат томонидан тартибга солиш, механизм.

АБУЛКАСИМОВ Х.П. МЕХАНИЗМ ГОСУДАРСТВЕННОЙ ПОДДЕРЖКИ МАЛОГО БИЗНЕСА И ЧАСТНОГО ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВО В УЗБЕКИСТАНЕ

В статье проанализирован механизм государственного регулирования и поддержки развития малого бизнеса и частного предпринимательства в Узбекистане и изучены пути его совершенствования.

Ключевые слова: бизнес, предпринимательство, малый бизнес и частное предпринимательство, государство, государственное регулирование, механизм.

ABULQOSIMOV H.P. THE MECHANISM OF SUPPORT OF THE SMALL BUSINESS AND INTREPRENERSHIP

There is discussed in the article the issues of the entrepreneurship in the Republic of Uzbekistan, the role of the entrepreneurship in solving of social problems, including unemployment and necessity of development the mechanism of the entrepreneurship supporting on behalf of authorities.

Keywords: Business, entrepreneurship, small business and private entrepreneurship, government, government regulation, mechanism.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2018, 1

Узбекистонда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг ривожла-нишини давлат томонидан цуллаб-цувватлаш ва тартибга солиш жах,он амалиётидан келиб чициб ва республикамизга хос хусуси-ятларни цисобга олган цолда амалга оширилади. Республикамизда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг ривожланиши давлат томонидан бевосита, билвосита ва ташци ицтисодий дастаклар асосида тартибга солинади. Бунда бевосита таъсир цилиш усул-ларига цонун ва бошца цуцуций-меъёрий цужжатлар цабул цилиш асосида уларнинг фаолият юритиши цоидаларини яратиш киради.

Давлат томонидан кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг билвосита таъсир килиш усулла-рига иктисодий дастаклар хамда давлат имтиёз-лари оркали таъсир курсатиш киради. Иктисодий восита, дастаклар оркали тартибга солиш уз ичига солик тизими, давлат бюджети, пул-кредит тизим-лари хамда нарх оркали тартибга солишни олади. Давлат имтиёзларига кисман ёки тулик соликдан озод килиш, субсиядиялар бериш, кредит ва бож-хона имтиёзлари хамда бошк,а имтиёзлар киради. Ташки иктисодий усулларга тадбиркорларга кушма корхоналар тузиш, уз махсулотларини экспорт килишга кумаклашиш ва бошкалар киради1.

Давлатнинг кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг ривожланишини тартибга солиш ва куллаб-кувватлашдан кузлаган максади иктисодиётнинг мутаносиб, баркарор ривожланиши, ахолининг иш билан бандлигини таъмин-лаш асосида турмуш даражаси ва сифатини оши-ришдир.

Давлат томонидан ^лом ракобат мухити, тадбиркорлик фаолиятини амалга ошириш учун кулай ишбилармонлик мухити ва кенг эркинли-клар яратилиши, тадбиркорлар фаолиятига давлат бошкаруви ва назорат органларининг ортикча, ноурин аралашувини кискартириш, ортикча маъмурий-бюрократик тусикларнинг бартараф этилиши мухим ахамият касб этади.

Узбекистонда давлат томонидан кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни куллаб-кувватлаш тизими яратилган булиб, у уз ичига куйидагиларни олади:

• КБХТ субъектларини руйхатга олиш ва туга-тиш тизими;

• солик имтиёзлари тизими;

• имтиёзли кредитлаш тизими;

• божхона имтиёзлари;

• давлат харид тизими;

1 К,аранг: Арипов О. Узбекистонда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни давлат томонидан тартибга солиш. - Т.: Фан, 2012. 29-30-бетлар.

• кадрларни тайёрлаш, кайта тайёрлаш ва малакасини ошириш тизими;

• КБХТ фаолияти зркинликлари ва кафолат-ларини хукукий химоялаш тизими;

• сугурталаш тизим;

• хорижий инвестиция жалб этиш тизими;

• ахборот билан таъминлаш, консультатив-хукукий кумак бериш тизими;

• моддий-техника, хом ашё ва хизматлар таъ-миноти тизими;

• ташки иктисодий фаолиятни раFбатлантириш тизими.

Давлат бошкаруви органлари тадбиркорликни куллаб-кувватлаш максадида уз ваколатлари дои-расида: а) тадбиркорликни ривожлантириш давлат дастурларини ишлаб чикади ва амалга оши-ради; б) тадбиркорлик фаолияти эркинлигининг кафолатлари туFрисидаги конун хужжатларига риоя этилиши ва тадбиркорлик фаолиятининг ривожлантирилиши устидан мониторингни амалга оширади, мавжуд муаммоларни урганади хамда тадбиркорликнинг хукукий кафолатларини мустахкамлашга каратилган меъёрий-хукукий хужжатларни такомиллаштириш юзасидан таклиф-лар киритади; в) тадбиркорлик фаолияти субъ-ектларининг хукуклари ва конуний манфаатлари химоя килинишини таъминлайди; г) тадбиркорлик фаолияти субъектларига молиявий, моддий-техник ва ахборот ресурсларидан фойдаланишда кумаклашади; д) тадбиркорлик фаолияти субъектларига уз товарларини (ишларини, хизматларини) ташки ва ички бозорларда реализация килишда, шу жумладан, тадбиркорлик фаолияти субъектларини давлат харидларини амалга ошириш жараё-нига фаол жалб этиш хамда уларнинг махсулотини утказиш буйича ихтисослаштирилган ташкилотлар ташкил этиш йули билан кумаклашади; е) тадбиркорлик фаолияти субъектлари уртасида ахборот ва тушунтириш ишлари, консалтинг, лизинг, сугурта ва бошка хизматлар тизими ривожлантирилишини ташкил этади; ё) кадрларни тайёрлаш, кайта тай-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2018, 1

ёрлаш ва уларнинг малакасини оширишда тад-биркорлик фаолияти субъектларига кумаклашади.

Давлат бошкаруви органлари конун хужжатларига мувофик тадбиркорлик фаолия-тини куллаб-кувватлаш сохасида бошка ваколат-ларни хам амалга ошириши мумкин.

Махаллий давлат хокимияти органлари уз вако-латлари доирасида: а) тадбиркорликни ривож-лантириш худудий дастурларини ишлаб чикади ва амалга оширади; б) тадбиркорлик субъект-лари фаолиятини химоя килишнинг кушимча кафолатлари ва чораларини белгилайди; в) конун хужжатларига мувофик махаллий соликлар буйича имтиёзлар белгилайди. Махаллий давлат хокимияти органлари конун хужжатларига мувофик тадбиркорлик фаолиятини куллаб-кувватлаш сохасида бошка ваколатларни хам амалга ошириши мумкин.

Тадбиркорлик фаолиятини давлат томони-дан раFбатлантириш: а) тадбиркорлик сохасига инвестицияларни (шу жумладан, чет эл инвести-цияларини), замонавий технологиялар ва уску-наларни жалб этиш, шунингдек, бозор инфрату-зилмаси институтларини ривожлантириш учун шароитлар яратиш; б) экспорт-импорт опера-циялари, халкаро кургазмалар ва ярмаркаларда, ташки иктисодий фаолият сохасидаги дастурлар ва лойихаларни амалга оширишда тадбиркорлик фаолияти субъектларининг иштирокини кенгай-тириш чора-тадбирларини куриш; в) тадбиркорлик фаолияти субъектларини уларнинг самарали фаолият курсатиши учун зарур булган хукукий, иктисодий, статистик, ишлаб чикариш-технологик, илмий-техник ва бошка ахборот билан таъминлаш; г) соликлар, бошка мажбурий туловлар ва тариф-лар буйича имтиёзлар хамда преференциялар бел-гилаш оркали амалга оширилади. Тадбиркорлик фаолиятини давлат томонидан раFбатлантириш конун хужжатларига мувофик бошка йуллар билан хам амалга оширилиши мумкин.

Узбекистонда тадбиркорликнинг жадал ривож-ланишида мустахкам конунчилик ва хукукий база-нинг шакллантирилиши, яратилган турли имтиёзлар ва кулай шарт-шароитлар мухим ахамият касб этди. Бу борада солик юкини камайтириш, соликка тортиш тизимини соддалаштириш ва унификация килиш масалалари мухим урин тутади. Мамлака-тимизда 1993-2016 йилларда солик юки ЯИМга нисбатан 45%дан 20,0%га камайтирилди. Юри-дик шахслардан олинадиган фойда солиFи став-каси 1995 йилги 38%дан 2016 йилда 7,5%га пасай-

тирилди1. Шу билан бирга, давлат томонидан уз махсулотларини экспортга йуналтирувчи корхона-ларга хамда инвестицияларни жалб этувчи ва янги махсулот ишлаб чикарувчи кичик бизнес субъектларига бир катор имтиёзлар яратилди.

Таъкидлаш жоизки, 2015 йилда солик юкини камайтириш борасидаги ишлар давом эттири-либ, юридик шахслардан олинадиган фойда солиFи ставкаси 8%дан 7,5%га пасайтирилди ва бу курсаткич 2016 йилда хам сакланиб колди. Микрофирма ва кичик корхоналар учун ягона солик тулови 2005 йилдаги 13%дан 2016 йилда 5%га туширилди. 2015 йилдан хизмат курсатиш ва курилиш сохасида фаолият юритаётган корхоналар учун ягона солик тулови ставкаси, саноат кор-хоналарида булганидек, 6%дан 5%га туширилди2.

Жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиFининг энг куйи ставкаси 2012 йилда 9%ни, 2015 йилда 8,5%ни ташкил этган булса, 2016 йилда эса яна 7,5%га пасайтирилди3.

Солик юки ва солик ставкаларининг пасайти-рилиши кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектларини янада раFбатлантиради ва кушимча даромадлар олишларини таъминлайди.

Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик ривожи учун тижорат банклари томонидан ажратилган кредитлар хажмининг муттасил ошиб бориши хам мухим роль уйнамокда. Узбекистан тижорат банклари томонидан кичик бизнес субъектларига берилган кредитлар 2010 йилда 2690,2 миллиард сум, 2011 йилда 4200 миллиард сум, 2012 йилда 5346 миллиард сум, 2013 йилда 6982 миллиард сум, 2014 йилда 9200 миллиард сумни ташкил этган булса, 2015 йилда 12112,6 миллиард сумдан ошиб кетди. Бу 2014 йилга нисбатан 32,3% га купдир. 2015 йилда тадбиркор аёлларга 1,2 триллион сумлик, йигит-кизларга 277,6 миллиард сумлик имтиёзли кредитлар ажратилган4.

1 Узбекистан Республикаси иктисодий-ижтимоий тараккиётининг мустакиллик йилларидаги (1990-2000 йиллар) асосий тенденция ва курсаткичлари хамда 2011-2015 йилларга мулжалланган прогнозлари. - Т.: "Узбекистан", 2011. -25-б; Узбекистан иктисодиёти: ахборот-тахлилий бюллетень. 2011 йил. - Т.: ИТМ, 2012. -29-б; Узбекистан Республикаси Давлат статистика кумитаси маълумотлари. -www.stat.uz.

2 Узбекистан Республикаси Давлат солик кумитаси маълумотлари.

3 Узбекистан Республикаси Давлат солик кумитаси маълумотлари.

4 Зиёев Т., Исроилова Ш.Т. Иктисодий тараккиёт стра-тегияси ва реал натижалар. // "Ик,тисод ва молия/Эко-номика и финансы", 2016, -9-сон.- 21-б.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2018, 1

Тадбиркорлик фаолиятини куллаб-к,увватлаш ва кичик корхоналар ташкил этиш мак,садида 2016 йил мобайнида кичик бизнес субъектларига 15,9 триллион сумлик кредитлар ажратилди ва усиш 2015 йилга нисбатан 1,3 баробарни ташкил килди. Жумладан, киймати 3,3 триллион сумлик микро-кредитлар ажратилди, халк,аро молия институтла-рининг 206,7 миллион АКШ доллар микдоридаги кредит линиялари узлаштирилди.

2016 йилда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектларига ажратилган кредитлар микдори 2015 йилга нисбатан 1,3 баробардан зиёдга ошиб, карийб 15,9 триллион сумни, шун-дан микрокредитлар хажми 1,3 баробарга ортиб, 3,3 триллион сумдан ортикни ташкил этди.

Хусусан, оилавий тадбиркорлик ва хунармандчиликни ривожлантириш учун 367,2 миллиард. сум, хотин-кизлар тадбиркорлигини ривожлантириш учун 1647,0 миллиард сум, озик-овкат махсулотлари ишлаб чикарувчи корхона-ларга 2752,6 миллиард сум, ноозик,-овк,ат истеъ-мол махсулотлари ишлаб чикарувчи корхоналарга 2993,0 миллиард сум, касб-хунар коллежлари битирувчиларининг бизнес лойихаларини моли-ялаштириш учун 362,1 миллиард сум микдорида кредит маблаFлари ажратилди1.

2015 йилда 2011 йилга нисбатан микрокредит олган коллеж битирувчилари сони 3 баробардан зиёдга, ажратилган микрокредитлар микдори эса 8,9 баробарга ошди.

"Микрокредитбанк" АТБ томонидан 2016 йилда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектларига 437,6 миллиард. сум микдорида ёки 2015 йилнинг мос даврига нисбатан 1,2 баробарга куп микромолиявий хизматлар курсатилди2.

Бундан ташкари, мазкур даврда Ташки иктисодий фаолият миллий банки кошидаги Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъект-лари экспортини куллаб-кувватлаш жамFармаси кумагида карийб 2,9 миллиард долларлик экспорт шартномалари имзоланиб, улар доирасида 470 та тадбиркорлик субъекти томонидан 1,4 миллиард долларлик экспорт амалга оширилди.

Жамтарма томонидан жами 3356 та тадбиркорлик субъектига уз товар ва хизматларини ташки

1 Монетар сиёсатнинг 2017 йилга мулжалланган асо-сий йуналишлари. // Узбекистан Республикаси Мар-казий банки.

2 Монетар сиёсатнинг 2017 йилга мулжалланган асо-сий йуналишлари. // Узбекистан Республикаси Мар-

казий банки.

бозорларга чикариш буйича хукукий, молиявий хамда ташкилий хизматлар курсатилди.

Кичик бизнес субъектларининг инвестицион лойихаларини молиялаштириш учун халкаро молия институтларининг имтиёзли кредит линиялари хисобидан 206,7 млн. АКШ доллари микдорида кредитлар ажратилди.

Республика худудларини ижтимоий-иктисодий ривожлантириш дастурларига асосан, тижорат банклари томонидан 2,0 триллион сум ёки 2015 йилга нисбатан 25% куп микдорда кредитлар ажратилди.

Тижорат банклари томонидан кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектларига берилган ушбу кредитлар 2016 йилда иктисодиётимизнинг турли сохаларида 200 мингдан зиёд иш уринлари ташкил этишда мухим омил булди3.

Узбекистан Республикаси Президентининг

2016 йил 5 октябрдаги "Тадбиркорлик фаоли-ятининг жадал ривожланишини таъминлашга, хусусий мулкни хар томонлама химоя килишга ва ишбилармонлик мухитини сифат жихатидан яхшилашга доир кушимча чора-тадбирлар туFрисида"ги ПФ-4848-сон фармонига мувофик,

2017 йилнинг 1 январидан бошлаб:

- тадбиркорлик субъектларини режа-дан ташкари текширишларнинг барча тур-лари бекор килинади, юридик шахслар туга-тилаётганида, шунингдек, жисмоний ва юридик шахсларнинг конунчилик бузилганлиги холатлари буйича берган мурожаатлари асо-сида факатгина Назорат килувчи органлар фаолиятини мувофиклаштирувчи Республика кенгаши карорига мувофик утказиладиган киска муддатли текширувлар бундан мустасно;

- тадбиркорлик субъектлари фаолиятини, шу жумладан, жиноят ишлари доирасидаги мукобил текширишларнинг барча турлари бекор килинади;

- молия-хужалик фаолиятини амалга оши-ришда биринчи марта хукукбузарликлар содир этган тадбиркорлик субъектлари ва уларнинг ходимлари йул куйилган конунбузарликларни конун хужжатларида белгиланган муддатларда ихтиёрий равишда бартараф этган ва етказилган моддий зарарни коплаган такдирда, инсоннинг соми™ ва хаётига зарар етказилган холатлар бундан мустасно, маъмурий ва жиноий жавобгарлик-

3 Монетар сиёсатнинг 2017 йилга мулжалланган асо-сий йуналишлари. // Узбекистан Республикаси Мар-казий банки.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2018, 1

дaн, жapимaлap вa мoлиявий caнкциялap ^ня-дaн тaшкapи) кУллaнилишидaн oзoд этилaдилap;

- нoкoнyний тaдбиpкopлик фao-лиятини aмaлгa oшиpиш билaн бoFлик Xyкyкбyзapликлapни биpинчи мapтa coдиp этгaн шaxcлap хyк1yк,бyзapлик a^^na^aN кyндaн эъти-бopaн биp oй мyддaтдa eткaзилгaн зapapнинг ypнини иxтиëpий paвишдa кoплaгaн, тaдбиpкop-лик cyбъeкти cифaтидa pyйxaтдaн yтгaн вa pyx-caт этувчи зapyp хyжжaтлapни pacмийлaштиpгaн тaкдиpдa мaъмypий вa жинoий жaвoбгapликдaн oзoд этилaдилap;

- тaдбиpкopлик cyбъeктлapигa ниcбa-тaн тaдбиpкopлик фaoлиятини aмaлгa oшиpиш хyк1yк1идaн мaхpyм килиш тapзидaги жинoий жaзo кУллaнилмaйди;

- xopижий инвecтициялap иштиpoкидaги янгидaн тaшкил этилaдигaн ишлaб чикapиш rap-xoнaлapигa yлapни дaвлaт pyйxaтидaн yткaзиш вaктидa aмaлдa бyлгaн coлик вa бoшкa мaжбy-pий тyлoвлap cтaвкaлapини (pecypc вa бoжxoнa тyлoвлapи бyндaн мycтacнo) бeш йил мoбaйнидa кУллaш хукуки бepилaди;

- тaдбиpкopлик cyбъeктлapи хaкaмлик cyди-нинг хaл килув кapopини мaжбypий ижpo этиш учун ижpo вapaкacи бepиш тyFpиcидa apизa бepгaн тaкдиpдa дaвлaт бoжи тyлaшдaн oзoд этилaдилap;

- тaдбиpкopлик cyбъeктлapининг эк^ пopт шapтнoмaлapини дaвлaт бoжxoнa xизмaти opгaнлapидa хи^бга кУЙИШ бopacидaги тaлaб вaлютa нaзopaти opгaнлapи тoмoнидaн Тaшки caвдo oпepaциялapининг ягoнa элeктpoн axбo-poт тизими opкaли тaшки caвдo шapтнoмaлapи нaзopaти вa мoнитopингини ^к^б крлиш шapти билaн бeкop килинaди, бyндaн Узбeкиcтoн Remy-бликacи Пpeзидeнтининг 1997 йил 10 o^6-pдaги "Тoвapлap (ишлap, xизмaтлap) экcпopтини paFбaтлaнтиpишгa дoиp кУшимчa чopa-тaдбиpлap тyFpиcидa"ги ПФ-1871-coн фapмoнининг 1, 2 вa 4-илoвaлapидa нaзapдa тyтилгaн тoвapлapни эк^ пopт килиш бyйичa шapтнoмaлap мycтacнo;

- экcпopт килинaëтгaн тoвapлapнинг кeлиб чикиши тyFpиcидaги cepтификaт илгapи xyдди шyндaй тoвap учун aйнaн cepтификaт oлгaн apи-зaчигa биp иш куни мoбaйнидa бepилaди.

Узбeкиcтoн Рecпyбликacи Пpeзидeнтининг 2017 йил 7 фeвpaлдa имзoлaгaн "Узбeкиcтoн Рecпyбликacини янaдa pивoжлaнтиpиш бyйичa Xapa^^ap cтpaтeгияcи тyFpиcидa"ги ПФ-4947-coн фapмoнигa мyвoфик тacдиклaнгaн "2017-2021 йиллapдa Узбeкиcтoн Рecпyбликacини pивoж-

лaнтиpишнинг бeштa yc^op йyнaлиши бyйичa Xapaкaтлap cтpaтeгияcи"нинг "Иктиcoдиëтни янaдa pивoжлaнтиpиш вa либepaллaштиpиш" дeб нoмлaнгaн учинчи йyнaлишнинг 3.4-пун-ктидa иктиcoдиëтдa дaвлaт иштиpoкини кaмaй-тиpиш, xycycий мулк хукукини химoя килиш вa уни ycтyвop мaвкeини янaдa кyчaйтиpиш, кичик бизнec вa xycy^ тaдбиpкopлик pивoжини paFбaтлaнтиpишгa кapaтилгaн инcтитyциoнaл вa тapкибий иcлoхoтлapни дaвoм эттиpиш бyйичa кyйидaги вaзифaлap бeлгилaнгaн:

- xycy^ мулкнинг хукук вa кaфoлaтлapини ишoнчли химoя килишни тaъминлaш, бapчa тyp-дaги ту^к, вa чeклoвлapни бapтapaф этиш, xycycий тaдбиpкopлик вa кичик бизнec pивoжигa тулик эpкинлик бepиш, "Агap xaлк1 бйй бул^, дaвлaт хaм бoй вa кучли бyлaди" дeгaн пpинципни aмaлгa oшиpиш;

- кичик бизнec вa xycy^ тaдбиpкopликни кeнг pивoжлaнтиpиш учун ку^й ишбилapмoнлик мухитини яpaтиш, тaдбиpкopлик тyзилмaлapининг фaoлиятигa дaвлaт, нaзopaт вa хукукни мyхoфaзa килувчи opгaнлap тoмoнидaн нoкoнyний apaлa-шyвлapнинг кaтъий oлдини oлиш;

- дaвлaт мулкини xycycийлaштиpишни ^н-гaйтиpиш вa унинг тapтиб-тaoмиллapини янaдa coддaлaштиpиш, xyжaлик юpитyвчи cyбъeктлap-нинг низoм жaмFapмaлapидa дaвлaт иштиpoкини кaмaйтиpиш, дaвлaт мулки xycycийлaштиpилгaн oбъeктлap бaзacидa xycycий тaдбиpкopликни pивoжлaнтиpиш учун ку^й шapт-шapoитлap яpa-тиш;

- тaдбиpкopлик cyбъeктлapининг мyхaндиcлик тapмoклapигa yлaниши бyйичa тapтиб-тaoмил вa мexaнизмлapни тaкoмиллaш-тиpиш вa coддaлaштиpиш1.

Узбeкиcтoн Рecпyбликacи Пpeзидeнти Ш.M.Mиpзиëeв Узбeкиcтoн Рecпyбликacи ^н-cтитyцияcи ^бул килингaнининг 25 йиллигигa бaFишлaнгaн тaнтaнaли мapocимдaги мaъpyзacидa "Koнcтитyциямиздa мyхpлaб куйилган "^ap бир шaхc мулкдор булишга ^^ли" хaмдa "Хусусий мулк бош^ мулк шaкллapи кaби Ba

дaвлaт rçимояcидa" дeгaн нopмaлapни aмaлдa pyëбгa чикapиш мaкcaдидa янги институт -

1 2017-2021 йиллapдa ^^eMcir^ Рecпyбликacини pивoжлaнтиpишнинг бeштa утвс^ йyнaлиши бyйичa Xapara^ap cтpaтeгияcи. II Узoeкиcтoн Рecпyбликacи Пpeзидeнтининг 2017 йил 7 фeвpaлдaги "Узбeкиcтoн Рecпyбликacини янaдa pивoжлaнтиpиш бyйичa Xapara^ap cтpaтeгияcи тУFpиcидa"ги ПФ-4947-coн фapмoни, 1-илoвa.

И^ИГОД BA MOЛИЯ I ЭKGHGMИKA И ФИHAHCЫ 2018, 1

Узбекистан Республикаси Президенти хузурида Тадбиркорлик субъектларининг хукуклари ва конуний манфаатларини химоя килиш буйича вакил институти таъсис этилди"1, деб таъкидлади.

Эндиликда кичик хусусий тадбиркорлик кор-хоналарининг ишлаб чикариш самарадорлигини оширишлари учун молиявий ресурслар билан таъминланишларида кулай шароитлар яратиш максадида республика банк тизимида ракобат мухитини шакллантириш, кредит олиш шартларини бирмунча юмшатиш, хорижий инвестицияларни янада купрок жалб килиш лозим булади. Моддий-техника, хом ашё ресурслар бозорини шакллантириш, биржа ва биржадан ташкари савдосини ривожлантириш хам мухим ахамият касб этади.

Фикримизча, корхоналарнинг фаолиятини соликлар воситасида раFбатлантириш учун солик базасини кенгайтириш оркали унинг юкини камай-тириш максадга мувофикдир. Даромад (фойда)

солиFи ставкасини пасайтириш, солик базасини кенгайтириш оркали соликларнинг фискал функ-циясини камайтириб, уларнинг раFбатлантирувчи ролини мустахкамлаш, корхоналарнинг уз маблаFларини купайтириш, инвестиция жараён-ларини жадаллаштириш ва корхоналарни техник кайта куроллантириш мумкин булади.

Айтиш лозимки, мамлакатимизда том маъно-даги ракобат мухити шаклланаётган хозирги шаро-итда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъ-ектлари уз фаолиятларида факат имтиёзлар ва пре-ференцияларга суяниб колмасдан, уз имконият ва салохиятларига таяниб, ракобатбардошликни оши-ришга интилишлари максадга мувофик булади. Шу боисдан, уз кучи, маблаFи, имконият ва салохиятига таяниб, фаолият юритадиган оилавий тадбиркорлик корхоналари истикболда ракобатбардош хужалик субъектлари сифатида миллий иктисодиёт ривожланишида мухим роль уйнаши мумкин.

Адабиётлар руйхати:

1. Узбекистан Республикаси Президентининг "Тадбиркорлик фаолиятининг жадал ривож-ланишини таъминлашга, хусусий мулкни хар томонлама химоя к,илишга ва ишбилармонлик мухитини сифат жихатидан яхшилашга доир кушимча чора-тадбирлар туFрисида"ги Фар-мони, 2016 йил 5 октябрь// Халк сузи, 2016 йил 6 октябрь.

2. Узбекистон Республикаси Президентининг "Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича Харакатлар стратегияси туFрисида"ги Фармони, 2017 йил 7 февраль.// Халк сузи, 2017 йил 8 февраль.

3. "2017-2021 йилларда Узбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта усту-вор йуналиши буйича Харакатлар стратегияси" //Узбекистон Республикаси Президентининг "Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича Харакатлар стратегияси туFрисида"ги Фармони, 1-илова. 2017 йил 7 февраль.

4. Мирзиёев Ш.М. Конституция-эркин ва фаровон хаётимиз, мамлакатимизни янада тараккий эттиришнинг мустахкам пойдеворидир: Узбекистон Республикаси Конституциям кабул килинганининг 25 йиллигига баFишланган тантанали маросимдаги маърузаси.// Халк сузи, 2017 йил 8 декабрь.

5. Арипов О. Узбекистонда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни давлат томонидан тартибга солиш. - Т.: "Фан", 2012. -29-30-б.

6. Зиёев Т., Исроилова Ш.Т. Иктисодий тараккиёт стратегияси ва реал натижалар. // "Иктисод ва молия/Экономика и финансы", 2016, 9-сон. - 21-б.

7. Монетар сиёсатнинг 2017 йилга мулжалланган асосий йуналишлари. // Узбекистон Республикаси Марказий банки.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

8. Узбекистон Республикаси иктисодий-ижтимоий тараккиётининг мустакиллик йилла-ридаги (1990-2000 йиллар) асосий тенденция ва курсаткичлари хамда 2011-2015 йилларга мулжалланган прогнозлари. - Т.: "Узбекистон", 2011. -25-б.

9. .Узбекистон иктисодиёти: ахборот-тахлилий бюллетень. 2011 йил. - Т.: ИТМ, 2012. -29-б.

10. Узбекистон Республикаси Давлат статистика кумитаси маълумотлари. - www. stat. uz.

1 Мирзиёев Ш.М. Конституция - эркин ва фаровон хаётимиз, мамлакатимизни янада тараккий эттиришнинг мустахкам пойдеворидир. / Узбекистон Республикаси Конституцияси кабул килинганининг 25 йиллигига баFишланган тантанали маросимдаги маъруза. // "Халк сузи", 2017 йил 8 декабрь.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2018, 1

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.