Научная статья на тему 'ЗАМОНАВИЙ СИНКРЕТИК САНЪАТ ТУРЛАРИДА АЁЛ СИЙМОСИНИНГ ИНЪИКОСИ'

ЗАМОНАВИЙ СИНКРЕТИК САНЪАТ ТУРЛАРИДА АЁЛ СИЙМОСИНИНГ ИНЪИКОСИ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

218
11
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
санъат / замонавий санъат / аѐл образи / фото санъати / кино санъати / телевидение / гўзаллик / мода / реклама

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Наргиза Рустам Қизи Алимова

Мақолада замонавий санъат турлари, уларнинг пайдо бўлиш хусусиятлари, санъатда аѐл образи, фото санъати, кино санъати, телевидение санъатида аѐллар образини акс эттириш масалалари бадиий-эстетик жиҳатдан таҳлил қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

The article analyzes the types of modern art, the features of their emergence, the image of women in art, the reflection of the image of women in photography, cinema and television from an artistic and aesthetic point of view.

Текст научной работы на тему «ЗАМОНАВИЙ СИНКРЕТИК САНЪАТ ТУРЛАРИДА АЁЛ СИЙМОСИНИНГ ИНЪИКОСИ»

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-541-550

ЗАМОНАВИЙ СИНКРЕТИК САНЪАТ ТУРЛАРИДА АЁЛ СИЙМОСИНИНГ ИНЪИКОСИ

Наргиза Рустам ^изи Алимова

Узбекистан Миллий университети тадкикотчиси nargisalimova0104@mail.ru

АННОТАЦИЯ

Маколада замонавий санъат турлари, уларнинг пайдо булиш хусусиятлари, санъатда аёл образи, фото санъати, кино санъати, телевидение санъатида аёллар образини акс эттириш масалалари бадиий-эстетик жихатдан тахлил килинган.

Калит сузлар: санъат, замонавий санъат, аёл образи, фото санъати, кино санъати, телевидение, гузаллик, мода, реклама

ABSTRACT

The article analyzes the types of modern art, the features of their emergence, the image of women in art, the reflection of the image of women in photography, cinema and television from an artistic and aesthetic point of view.

Keywords: art, contemporary art, female image, photographic art, cinematography, television, beauty, fashion, advertising

КИРИШ

Фан ва техника инкилобининг санъатга бевосита таъсири замонавий санъат турларининг пайдо булишида намоён булади. Замонавий санъат турларини синкретик яъни аралашма деб таърифлашимизнинг сабабларидан бири уларнинг бир неча санъат турларининг туташган нуктасида вужудга келиши билан изохланади. К,олаверса, замонавий санъатда санъат ва технологиянинг хам узаро таъсирлашувини кузатишимиз мумкин.

Техникавий ютуклар асосида вужудга келган замонавий санъат турлари инсоннинг хар кандай кулай шароитдан янги санъат тури ёки асарларини яратиш учун фойдаланишини курсатади, инсондаги санъатга булган азалий ва абадий интилишидан далолат беради. Бир пайтлар, ута рационал, санъат билан сиFишмайдиган, купол деб хисобланган техникадан хозирги пайтда инсон илдизи норационалликка бориб такаладиган бадиий киёфа яратиш учун фойдаланмокда. Шунинг натижаси уларок, кейинги бир ярим аср ичида бир

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-541-550

неча замонавий (техникавий) санъат турлари пайдо булди ва ривожланди [1]. Ушбу замонавий санъат турларида хам анъанавий санъат турларида булгани сингари инсонлар образи, хусусан, аёллар образини яратиш масаласи энг куламли йуналишлардан бирига айланди, аёлларнинг фотоаппарат ёки камера каршисида акс этган киёфаси бутун гузаллик оламини забт этди.

Замонавий техника ютукларига асосланиб яратилган фотография, киноматография, телевидение каби синкретик санъат турларида аёллар образининг яратилиши анъанавий санъат турларидан фаркли равишда тор доирадаги санъат вакиллари, жамият аристократияси учун эмас, кенг омма учун мулжаллана бошланди, фан ва техника кашфиётлари сабабли санъатнинг аудиторияси мислсиз тарзда кенгайиб кетди. Натижада аёл образининг эстетик хусусиятлари хам узгарди, эстетик идеал сифатида хамма учун тушунарли, содда куринишга олиб келинди. К,олаверса, эстетик идеал аёл образи бадиий тукимадан реал хаётдаги персонажлар, кахрамонларга кучиб борди.

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Аёллар образининг санъат асарларида талкин этилишига оид илмий тадкикотлар Республикамиз ва жахон олимлари, файласуфлари, санъатшунослари томонидан амалга оширилиб келинган. Жумладан, санъатда образ масаласига тухталганда фалсафа фанлари доктори Эркин Умаровнинг тадкикот иши алохида эътиборга лойик. У уз тадкикотида театрда бадиий образ яратишнинг асосий эстетик хусусиятларига, актёрнинг ички борлотининг образ билан уЙFунлашишига урFу беради[2]. Марказий Осиёлик тадкикотчилардан Шофакирова Рушонгул Фирдавсийнинг "Шохнома" асарида оилада она -аёлнинг урни, фарзанд тарбиясидаги ролини урганган булса [3], хамюртларимиз Лутфиддинова Х., Нишонова О.Ж.лар "Утган кунлар" ва "Кеча ва кундуз" асарларида ижодкорнинг аёл образи асосида такдим этган эстетик идеали [4], узбек аёлларининг этномаданий хусусиятлари, унинг тарихий шаклланиши ва асосий аспектларини [5] тадкик этган.

Маколани ёзишда тарихийлик, мантикийлик, узаро мувофиклик тамойилларига асосланилди хамда тадкикотда манбалар тахлили, анализ, синтез, индукция, дедукция, тизимли ёндашув, кузатиш, таккослаш, киёслаш, умумлаштириш каби илмий тадкикот методлардир фойдаланилди.

НАТИЖАЛАР

Мавжуд адабиётларни тахлил килиш хамда тегишли методларни куллаш Academic Research, Uzbekistan 542 www.ares.uz

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-541-550

оркали баъзи натижаларга эришишимиз мумкин. Хусусан, замонавий санъат ривожланиши ва унда образларнинг, хусусан аёллар образларининг яратилиши, замонавий эстетик кадриятларнинг акс этиши уч йуналишда амалга ошганлигини эътироф этиш мумкин:

1) Замонавий синкретик санъат турларининг пайдо булиши (фотография, киноматография, телевидение, видео уйинлар каби);

2) Мавжуд санъат турларида янги йуналишлар, окимлар, жанрларнинг шаклланиши (масалан, тасвирий санъатдаги графити йуналиши каби);

3) Носанъат объектларининг эстетик жихатларига эътиборнинг кескин ортиши (масалан, макияж санъати, мода санъати, эстетик медицина, реклама санъати каби носанъат объектларда креатив гузаллик мезонларининг яратилиши).

Маколанинг мухокама кисмида, фото санъати, кино санъати, телевидениеда аёллар образларининг бадиий-эстетик жихдтларига алохида-алохида тухталишга харакат киламиз:

МУ^ОКАМА

Фото санъати. Ушбу санъат энг биринчи соф санъат ва техниканинг узаро таъсирлашуви туфайли пайдо булган булган. Бадиий маданиятда фото санъатининг алохида урин тутиши фан (физика, кимё, оптика) ва техниканинг маълум ютуклари заминида юзага келиши мумкин булган техникавий санъат тарихида дастлабкиси булганлиги билан белгиланади. XIX асрнинг урталаридаёк вужудга келган ушбу санъатда маълум бир тасвир фотоаппарат ёрдамида тасвирий санъатнинг бадиий элементларини жамлаган тарзда фотоплёнка, шиша, махсус коFOЗ ёки ракамли аппаратга мухрланади. Бугунги кунга келиб фото санъати ижоднинг кенг сохасига айланди хамда унинг таркибида хужжатли фото санъати, бадиий фотография ва амалий фото санъати (плакат, китоб безаги, реклама ва бошка учун) мустакил куринишлар сифатида шаклланди. Бу янги техника воситаси — тасвирни мухрлаш юзага келган кунданок тасвирий санъат намояндалари унга мурожаат килди. Фотография ихтирочиси Луи Жак Даггер асли рассом булиб, унинг дастлабки суратлари рангтасвирнинг анъанавий портрет, манзара ва натюрморт жанрлари йулида яратилди. Фото санъатида турли образлар ичида аёл образини яратишга хам катта эътибор каратилади.

Фото санъатда хам тасвирий санъат билан боFлик тарзда жанрлар, йуналишлар, услублар шаклланган. Бунда инсонларнинг ташки куринишини

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-541-550

акс эттиришга йуналтирилган портрет жанри алохида ахамият касб этади. Бир карашда фотография санъати рассомларнинг ишини осонлаштириш учунгина вужудга келгандек таассурот уЙFOтади. Лекин аслида ушбу санъат оркали реал хаётдаги исталган объектнинг тасвирини акс эттириш, турли ракурслардан объектга назар сола олиш, энг таъсирчан, бадиий жихатдан мукаммал композицияга эга булган ракурсни танлай олиш каби хусусиятлар фотографияни рассомчиликдан ажратиб туради.

Фото санъати билан боFлик булган жихатлардан бири унинг илк шаклланган давридан бугунги кунга кадар узлуксиз ривожланганлигида намоён булади. Илк фотоаппаратларнинг техник имкониятлари чекланганлиги туфайли факатгина ок-кора рангли расмларни олиш мумкин булган булса, бугунги кунга келиб ун минглаб ранг палитрасига, бир неча юз мегапиксел сифатига эга булган замонавий фотокамералар туфайли сифатли тасвирни олиш мумкин. Бу имкониятдан фотографлар мукаммал фойдаланишади, хусусан, аёллар образини яратишда хам. Замонавий аёллар образини яратишда турли техник воситалар, компютер дастурлари хам катта рол уйнайди. Аёлларнинг ташки куринишини акс эттиришда соф фото санъат асарлари тасвирнинг яккол ажралиб турганлигига, ташки киёфа, айникса, тана аъзоларининг мукаммал тузилганлигига, узаро мутаносиблигига, замонавий мода талабларига жавоб беришига алохида эътибор каратишмокда.

Фото санъати жамиятда аёлларнинг ролини акс эттирувчи энг тиник ойнага айланган санъат тури булиб колмокда. Давр нуктаи назаридан карасак, ушбу жараён янада яккол намоён булади. Масалан, утган асрнинг урталаригача маданий жихатдан доминантлик кулида булган Гарб фотосанъати энг мукаммал образ ок танли аёл образи хисобланган. Иркчилик, рацизмга карши кечкин муносабатлар шаклланиши фонида фото санъатида хам бу мавзуда инкилоб юз бериб, бошка ирк вакиллари хам мукаммал гузаллик идоллари сифатида талкин этила бошланди. Ёки ХХ асрнинг асосий мафкуравий карама-каршилиги булган капитализм ва социализм уртасидаги кураш фото асарларидаги аёллар образларида хам уз аксини топган. Гарб учун мукаммал аёл образи ок танли, танасининг маълум кисми очик булган, баъзи даврларда ок, баъзан кора сочли, кузлари катта катта, яккол ажралиб турган лаблар ва урта катталикдаги бурунга эга булган, жамиятда маълум уринга эга булган, мустакил аёл киёфасида намоён булади. Аристократия учун кироллик оиласи вакилалари фотосуратлари (масалан, Британия кироличаси Елизаветта II, малика Анна) гузалликнинг типик куриниши сифатида каралса, урта ва куйи синф вакиллари булган

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-541-550

Гарбликлар кино актрисалар, мода оламидаги машхур аёллар (Одри Хепбёрн, Мэрилин Монро кабилар) нинг суратлари билангина чекланган, уларни эстетик жихатдан мукаммал деб эътироф этганлар.

Замонавий фото санъатда аёллар образини яратишда рационал феминизм FOяларига мурожаат килинмокда. Аёлларнинг эркинлиги, ташки гузаллиги, танасининг мукаммаллиги, ёркин пардоз каби жихатларга урFу берилмокда. Замонавий фото санъати мода, кино, реклама сохалари ёки маиший хаёт учун аёлларнинг образини яратишдан ташкари аёллар образи оркали уларнинг ижтимоий хаётдаги муаммоларини хам акс эттирмокда. Масалан, жахон микёсида машхур фотографлар хисобланган Хдбиба Навруз, Вонг Майе кабилар уз асарларида аёллар жамиятда учраётган муаммоларга асосий эътибор каратишмокда. Масалан, Х,абиба Наврузнинг "Яширилган" ("Concealed") номли кургазмасидаги асарларида [6] аёлларнинг жамиятда иккинчи фигурага айланиб колаётганлиги, гузаллик идеали булиши керак булган аёлларнинг маиший муаммоларга кумилиб колганлигига эътибор каратган булса, Вонг Майе "Менинг колган ягона нарсам - сузларим" ("All I Have Left Are My Words") номли фотожамланмасини Мьянмадаги зуFумга учраган рохинджа мусулмон аёлларнинг муаммоларига баFишлаган [7].

Кино санъати - кинематографиянинг техник воситалар асосида шаклланган бадиий ижод тури. Кино санъати кинематограф билан бир вактда, 1895 йилда пайдо булди. Кино санъатида адабиёт, театр, тасвирий санъат ва мусика тажрибалари, унинг эстетик жихатлари уЙFунлаштирилиб, узига сингдирилган холда вокелик узига хос ифода воситаларида фотографик тасвир оркали курсатилади. Кино санъатининг оммани ижтимоий-сиёсий ва маданий жихатдан тарбиялашда, кишилар онги, фикр ва карашлари, эстетик дид ва хис -туЙFулари, умуман, маънавий дунёсининг шаклланишида FOявий-бадиий таъсири кучлидир. Кино санъатининг 4 асосий тури мавжуд: бадиий фильм, илмий-оммавий кино, хужжатли кино ва мультипликацион кино. Бадиий кинонинг комедия, тарихий, драматик ва саргузашт фильмлар каби жанрлари мавжуд.

Кино санъати киноматографиянинг ривожи билан параллел равишда ривожланиб борган. Дастлаб киска метражли, ок-кора тасвирли, овозсиз холатда булган кино, тараккиёт натижасида рангли ва рангли, вакт давомийлиги эркин, турли махсус эффектларга бой, 3D улчамли замонавий санъат асарига айлана олди.

Дастлаб бадиий фильмлардаги аксарият сюжетлар эркак кахрамонлар

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-541-550

атрофига курилган. Аёллар образи ёки эркаклар образини тулдиришга ёки сюжетни бойитишгагина хизмат килган. Вестерн, уруш мавзусидаги, жангари (экшн), комедия, детектив, куча хаёти билан боFлик драма каби кино жанрларида эркаклар образи асосий фигура хисобланиб, улар химоячи, адолат ва конунийликни таъминловчи киёфасида намоён булган. Аёллар образи бу жанрларда факатгина асосий кахрамонни тулдириш вазифасини бажарган. Аёллар образига алохида эътибор берилган жанрларга эса драма, комедия, мюзикл, мелодрамаларни мисол килишимиз мумкин [8].

Кинолардаги аёллар образи турли даврларда ва турли худудларда фаркли тарзда намоён булади. Бу замон ва маконнинг, ижтимоий мухитнинг узига хос хусусиятлари билан боFлик. Утган асрнинг 40 йилларидаги кино кахрамони булган аёллар образи билан XXI асрдаги фильм кахрамонлари булган аёллар образининг психологик, эстетик, бадиий киёфасида катта фарк бор. Бундай холат бир даврда яратилган Америка, Европа, Осиё фильмларида аёллар киёфаси бир-биридан фарк килади. Худди фото санъатида булгани сингари кинода хам аёллар образи замон ва маконда трансформацияга учраб борган.

Замонавий кинода гузал аёлнинг сиймоси яхлит образ сифатида намоён булади. Фильмлардаги идеал гузал аёл образи кадди-комати келишган, тана аъзоларининг узаро нисбати туFри, узини яхши курадиган, сочларини турмаклайдиган, пардоз, маникюр киладиган, модага мос кийинган аёл сифатида намоён булади. Унинг кийим жавонида асосий уринни калта куйлаклар ва юбкалар, баланд пошнали поябзаллар, шунингдек, турли хил аксессуарлар киради. Соч одатда жуда узун эмас - елкадан бир оз пастрок. Умумий коида тарикасида, чиройли аёл узига ишонади, максадларига эришади.

Чиройли аёл образини намойиш этадиган замонавий кинематографиянинг машхур мавзуларидан бири бу "иркит урдакча киссаси" деб номланувчи феномен. Бундай фильмларнинг мазмуни шундан иборатки, одатда сюжет ривожи давомида ташки куринишига беэътибор, яккол ажралиб турмайдиган кахрамон аёл образининг такомиллашиб бориши ва фильмнинг охирига келиб нихоят хам ташки куриниши, хам ички дунёси узгариб боришига олиб келади [9]. Бундай типдаги фильмларни ва кахрамонларни Гарб кино санъатида куплаб учратишимиз мумкин. Масалан, "Менинг бетакрор хонимим" (1964), "Сабрина" (1995), "Ойнадаги икки киёфа" (1996), "Бу хаммаси у" (1998) фильмлари.

Бугунги глобаллашув даври таъсирида аёлларнинг образи яхлитлашиб, умумий стереотипларга бирлашиб бормокда. Бундай стереотиплар орасида

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-541-550

нисбатан янги булган "супер кахрамон аёл" ва "жангари гузал" образларини ажратиб курсатиш мумкин. Marvel ва DC каби комиксларни суратга олиш билан шуFулланувчи кинокомпаниялар фильмларидаги "Мушук-аёл", "К,ора бева" ("агент Наташа Романова"), "Жессика Жонс", "Агент Картер", "Мужиза аёл", "Капитан Марвел" каби супер кахрамон аёллар образлари учун узун буй, келишган комат, елкага тушиб турган, купинча турмакланмаган соч, катта кузлар, енгил пардоз, танага ёпишиб турадиган супер кахрамон кийими умумий характер касб этади. Бугунги кунга келиб аёллар жангари, саргузашт жанрларида хам асосий образга айланиб бормокда. Жангари аёллар образларига эса Эллен Рипли ("Бегона"), Лара Крофт ("Лара Крофт: Томб Раидер"), Беатрикс Киддо - Келин ("Биллни улдириш"), Сара Коннор ("Терминатор") образларини мисол килишимиз мумкин. Бу образларнинг барчаси куролларни яхши ишлата олади, купинча спорт кийими ёки эркакларга мос кийинган, сочлари калта ёки урилган, буйи узун, ташки киёфаси гузал, бироз хавфли, сирли ва жозибали холатда тасвирланади.

Умуман олиб караганда, замонавий кино санъатида аёллар образининг ифодаланишини факатгина бадиий кино санъатида эмас, балки замонавий мультфильм санъатида, кушиклар учун клипларда, мода санъати, реклама санъати каби носанъат фаолият турларида хам кузатишимиз мумкин. Масалан реклама санъатида аёлларнинг образларига куплаб маротаба мурожаат килинади. Бунинг асосий сабабларидан бири эса одатда истеъмолчиларни "эркак стереотипи" сифатида кабул килиш, аёллар гузаллигига эркаклар билан бир каторда аёлларнинг ижобий муносабатда булишлари туфайли реклама воситасида махсулотга хам симпатия уЙFOтишга харакат килиш хисобланади. Парюфемерия, гигиеник воситалар, уй-рУзFор буюмлари, таомлар, хатто автомашиналар рекламаларида хам аёллар образини яратишга харакат килинади. Замонавий аёллар иштирок этган рекламаларда жамиятда шаклланган янги тенденциялар хам акс эттирилмокда. Хусусан:

- "Ракамли табиийлик" - аёллар образини рекламада акс эттиришда хар кандай куринишдаги ишлов беришдан воз кечиш;

- Бодипозитив - инсон узининг ёки бошка бир инсон танасининг табиий холатига хурмат килиши, кабул килиши;

- Эмпауэрмент - шахснинг мавжуд ички кучига эътибор каратиш [10] каби трендлар аёллар образининг реклама оламида акс эттирилишида карор топмокда.

Телевидение. Замонавий санъат турлари ичида телевидение яккол

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-541-550

ажралиб туради. Кино вокеликни экранда акс эттириш имкониятини берган булса, радио инсоният хонадонига жонли суз, мусикани олиб кирди. Кейинчалик фан-техниканинг ривожланиши билан кишиларнинг кадимий орзуси - узокни якиндан эшитиш ва куриш имконияти амалга ошди [11]. Телевидениени санъат тури сифатида мохияти унинг фаолиятида ижодий фикрлашнинг талаб этилиши билан белгиланади. Лекин барибир бу масала бахсли. Чунки телевидениеда асосий уринни эгалловчи контент булган кино ва мусика алохида санъат сифатида эътироф этилиб, телевидение асосан уларни оммалаштириш воситаси, ахборот узатишнинг универсал шакли сифатида намоён булади.

Телекурсатувларнинг тайёрланиш жараёнида аёл бошловчиларнинг имижини шакллантириш, уларнинг ташки куринишини умуминсоний ва миллий эстетик мезонларга мос тушиши хам талаб этилади. Одатда аёл бошловчиларнинг имижи телеканал ва курсатувнинг хусусиятидан келиб чикиб белгиланади. Масалан, ахборот, кунлик янгиликларни узатиш билан шуFулланувчи курсатувларнинг сухандон аёлларидан расмий кийим, меъёридаги пардоз ва соч турмаги, ташки куринишда нуксонларнинг булмаслиги талаб этилса, маънавий-маърифий хамда кунгилочар дастурларнинг бошловчилари кийиниш, пардоз ва турмак танлашда анча эркин хисобланишади, уларнинг ёркин куриниши ва ранг-баранг либосларда булиши раFбатлантирилади.

Умуман олиб караганда, фото санъати, кино санъати, телевидение каби замонавий санъат турлари ва мода, реклама, спорт каби носанъат эстетик фаолият турларида инсон, хусусан аёлларнинг гузаллиги уч хусусиятда намоён булади: юз киёфасининг гузаллиги, тана тузилишининг мукаммалиги ва пластик харакатларнинг эстетиклиги. Юз киёфасининг гузаллиги ва тана аъзоларининг мукаммал пропорцияга эга булиш учун фотомоделлар, киноактрисалар ва аёл бошловчилар замонавий медицина ва гузаллик индустриясига тез-тез мурожаат килишади.

Макияж яъни пардоз санъатининг асосида ранглар билан иш куриш, яъни тасвирлаш усули ётади. Тасвирий санъат ва расм чизишнинг барча воситалари: чизик, йуллар, нур, соя, шуъла, ранг, туйFинлик, уЙFунлик -буларнинг барчаси макияжда хам кулланилади. Охирги пайтларда пардоз санъатида русм булаётган бир неча услубларни санаб утиш мумкин: романтик, классик, фольклор, авангард ва бошкалар. Улар хам санъатда яратилган булиб, уларнинг хар бири либослардан тортиб, манзарали пардоз-андозда, аксессуарларда,

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-541-550

фейшн индустрияда хам намоён булмокда.

Хрзирги кунда инсоннинг ташки киёфаси билан боFлик тиббиётнинг йуналишларидан бири эстетик медицинадир. Фаннинг сунгги ютуклари асосидаги самарали усуллар, юкори технологик воситалар асосида эстетик медицина юз ва тана терисини ёшартириш, ташки ёки туFма нуксонларни бартараф килиш, инсон жисми билан, унинг гузаллик мезонлари хакидаги карашлари орасидаги мувофикликни таъминлашга ёрдам беради. Эстетик медицинада хам гузаллик конуниятларига амал килинади. Масалан, эстетик стаматологиянинг асосий мезонлари симметрия, ритм, ранг, пропорция, уЙFунлик булиб, бу мезонлар эстетик мезонлар хам хисобланади.

Инсон доим эстетик идеалга интилади. Эстетик медицинага мурожаат этилишининг сабабларидан бири хам инсоннинг эстетик идеалга якинлашишга булган харакатидир. Лекин афсуски, гузаллик индустрияси ва эстетик медицина анъанавий гузаллик идеалларининг аксиологик мезонларининг бузилишига хам сабаб булаяпти [12].

Юкоридаги санаб утилган замонавий санъат турларида идеал аёл образини яратишни нозик пластик харакатларсиз тасаввур этиб булмайди. Зеро, фото ва кино санъатида, телевидениеда пластик харакатлар ва артикуляция хам катта ахамиятга эга. Чехра, тана ва пластик харакат гузаллиги уЙFунлигини куйидаги хусусиятларда кузатиш мумкин: хамохангликни, ритмни ва куйдаги хиссиётни сезиш; образга кира олиш; хар бир чикишнинг уз композициясига, шартли булса хам сахна асарига якинлаштириш; шакл ва мазмунига бирлигига, либосларда ранглар уЙFунлигига эришиш. Чунки ушбу сохаларда факатгина чехра ва комат ёки спорт техникасининг эгаллашнинг узигина муваффакият келтирмайди. Гузал пластик харакат гузаллиги чехра, тана ва ички нафосатнинг уЙFунлигини талаб килади [12].

ХУЛОСА

Хулоса килиб айтиш мумкинки, замонавий синкретик санъат турлари ва носанъат эстетик фаолият шаклларида мукаммал аёллар образини яратиш имконияти анъанавий санъат турларига нисбатан купрок. Уз навбатида замонавий технологиялар воситасида яратилаётган санъат асарларидаги аёллар образларида баъзи холатларда гузалликнинг деформацияга учраганини хам куришимиз мумкин. Крлаверса мода индустрияси (fashion industry) талаблари хам аёлларнинг ташки куринишига булган эстетик талабларнинг бузилишига, аксиологик мезонларнинг инкор этилишига олиб келмокда. Замонавий бадиий

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-541-550

тафаккурда аёллар образи факатгина санъатда эмас, носанъат объектларда хам асосий мавзулардан бирига айланиб бормокда.

REFERENCES

1. Абдулла Шер, Хусанов, Б. (2010). Эстетика. Услубий цулланма. Т.: Узбекистон файласуфлари миллий жамияти нашриёти. 156 бет.

2. Умаров, Э. (1995). Театрда бадиий образ яратишнинг асосий эстетик принциплари (Узбек миллий театр санъати мисолида). Фал. фанлари буйича докторлик диссертацияси. 09.00.04. - Т.

3. Шофакирова, Р. (2004). Образ женщины-матери в "Шахнаме" Фирдоуси. автореферат дис. кандидата литературний наук: 10.01.03 -Душанбе.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

4. Лутфиддинова, Х. (1994). Ёзувчининг эстетик идеали ва аёллар образи ("Утган кунлар " ва "Кеча ва кундуз " романлари мисолида. Филология фанлари номзодлиги учун диссертация автореферати. 10.01.12. - Т.

5. Нишонова, О. (2005). Узбек аёллари этномаданияти: генезиси, хусусиятлари, муаммолари (фалсафий-маданий ёндашув). Фалсафа фанлари номзодлиги учун диссертация автореферати. 17.00.08. - Т.

6. http ://www.habibanowrose.com/stories/concealed/

7. Morris-Cafiero, H. (2018). Women in Photography 2018 //Women in Photography 2018.

8. Монастырский, В. (1998). Эволюция образа женщины в американском кино (Путь к партнерству и лидерству) //Женщина в российском обществе. - №. 2. - С. 32-43.

9. Парфенова, А. (2015). Становление красивой женщины в зарубежном кино (на примере кино 1960-2000 годов) // Science Time. №11 (23).

10. Потапчук, Е., Авдюшина, К. (2020). Образ женщины в современной рекламе: основные тенденции 2016-2019 гг //Общество: социология, психология, педагогика. - №. 4 (72).

11. Кддирова, Д. (2016). Санъат назарияси. Уцув цулланма. II китоб. Т.: "Университет". 107 бет.

12. Хусанов, Б., Кддирова, Д. (2018). Санъат ва эстетик тарбия. Т.: "Университет". 60-63 бетлар.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.