CC BY
45INNOVATION: THE JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES AND RESEARCHES
IMPACT FACTOR(ISI): 0.539
VOLUME 1, ISSUE 5, 2023
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL
ZAMONAVIY MOLIYA BANK INFRATUZILMASIDA KREDIT TIZIMINI O'RNI
Yuldashev Bilolxon
Moliya instituti Bank ishi va auditiyo'nalishi 2 bosqich talabasi.
E-mail: bilolxony15@gmail.com
Annotatsiya: Banklar bank tizimini tashkil etuvchi elementlar sifatidafaqat uning boshqa elementlari va birinchi navbatda bank infratuzilmasi bilan o'zaro aloqada bo'lgandagina muvaffaqiyatli rivojlana oladi, bu esa bank hayotini ta 'minlovchi elementlar majmui sifatida tushuniladi. Kengroq ma'noda bank infratuzilmasi - bu o'zaro bog'langan institutlar tizimi bo'lib, u o'z navbatida milliy bank tizimining quyi tizimi bo'lib, jismoniy shaxslarning ehtiyojlari va ehtiyojlarini qondirishni funktsional ta'minlaydi. Yuridik shaxslar bank xizmatlarida esa davlat. Ushbu maqolada, zamonaviy moliya bank infratuzilmasida kredit tizimini o'rni haqida fikr va mulohazalar yuritiladi.
Kalit so'zlar: moliya, bank ishi, kredit, infratuzilma, tizim, bankxizmatlari, mijozlar, biznes ishi, biznes reja.
https://doi.ore/10.5281/zenodo.7538440
Bank infratuzilmasi uni yaratish va rivojlantirish fondi kabi ikki qismdan iborat: ichki va tashqi. Shunday qilib, bank infratuzilmasi turli ko'rinishdagi korxonalarni, shuningdek, banklar faoliyatini ta'minlovchi agentlik va xizmatlarni o'z ichiga oladi. Davlat va tijorat banklarining eng muhim vazifasi butun mamlakat bo'ylab, ayniqsa, aksariyat hollarda aholining ehtiyojlarini qondiradigan yetarli kredit salohiyatiga ega bo'lmagan hududlar darajasida bank xizmatlaridan foydalanish imkoniyatini ta'minlashdan iborat. Bank xizmatlarida aholi va tadbirkorlik subyektlari. Hududlarning ichki salohiyati, ayniqsa, qishloq aholi punktlari darajasida xususiy banklar uchun yetarli darajadagi rentabellikni ta'minlay olmasligi, shuningdek, filial yoki filial ochish xarajatlarini qoplashga qodir emasligi bu vazifani murakkablashtiradi.
Tashqi bank infratuzilmasi quyidagilarni o'z ichiga oladi: axborot, uslubiy, ilmiy va kadrlar bilan ta'minlash, shuningdek, aloqa vositalari, aloqa va boshqalar. Mijozning kreditga layoqatliligini, iqtisodiy va biznes bozorini baholash, korxonalar va aholining tizimli maslahatlarini o'tkazish, mijozning ishonib topshirilgan mulkini boshqarish uchun banklar ishonchli ma'lumotlarga muhtoj. Bozor sharoitida bunday operativ ma'lumotlar birinchi navbatda iqtisodiyot, uning tarmoqlari, kredit va boshqa bank xizmatlaridan foydalanadigan korxona va tashkilotlar guruhlari holatiga taalluqlidir. Raqobat kuchaygan sharoitda iqtisodiyotda inqirozli hodisalarning mavjudligi, beqarorlik moliyaviy holat davlat va uning sub'ektlari axborotni qo'llab-quvvatlash. Bu tabiiy talabga aylanadi, bu holda banklar o'z kapitali va mijoz kapitaliga nisbatan riskni oshirmasdan turib, har xil turdagi loyihalarni moliyalashtira olmaydi. Axborotni keyinchalik tahlil qilish bilan olish bank xizmatlarini ko'rsatishda muhim majburiy atributga aylanadi. Ko'pincha bunday ma'lumot maxsus
JOURNAL-RESEARCHS.COM
FEBRUARY, 2022
5
IMPACT FACTOR(ISI): 0.539
INNOVATION: THE JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES AND RESEARCHES
VOLUME 1, ISSUE 5, 2023
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL
agentliklar tomonidan taqdim etiladi va bozor munosabatlari rivojlangan bir qator mamlakatlarda uni bevosita ko'plab ma'lumotnomalar, jurnallar, maxsus nashrlardan va so'rov orqali olish mumkin.
Markaziy bank mijozlar karta indeksiga yetakchilik qiladi. Xo'jalik yurituvchi ma'lumotlarni yig'ish va tahliliy qayta ishlash tizimi bank faoliyatidagi strategik va operativtaktik manfaatlarni hisobga olgan holda, bankning turli funksional bo'linmalarining o'zaro hamkorligiga asoslanishi kerak. Axborot-tahlil bo'linmalari bankning strategik manfaatlarini axborot bilan ta'minlashga haddan tashqari yo'naltirilmasligi kerak, chunki bu tarzda tayyorlangan ma'lumotlar operatsion muammolarni hal qiluvchi funktsional bo'linmalarning mutaxassislari uchun yaroqsiz bo'lib qolishi mumkin. Bank infratuzilmasini rivojlantirish jarayonida zamonaviy sharoitlar yuqori texnologiyali uskunalar uning ajralmas qismiga aylandi. Naqd bo'lmagan pul aylanmasiga xizmat ko'rsatadigan asbob-uskunalar asosan ma'lumotlarni ko'rinishda uzatish imkonini beruvchi qurilmalar bilan ifodalanadi. Elektron hujjatlar va maxsus dasturlarga kirishni cheklash. Bunday uskunalar, birinchi navbatda, quyidagilarni o'z ichiga oladi: tarmoq uskunalari, pochta serverlari va boshqalar.
Xulosa qilib aytganda, biznes ma'lumotlarini yig'ish va tahliliy qayta ishlash tizimi bankning turli funksional bo'linmalarining o'zaro hamkorligiga, uning faoliyatida ham strategik, ham operativ-taktik manfaatlarni hisobga olgan holda asoslanishi kerak. Axborot-tahlil bo'linmalarining bankning strategik manfaatlarini axborot bilan ta'minlashga haddan tashqari e'tibor qaratilishi natijasida ular tayyorlayotgan ma'lumotlar operatsion masalalar bilan shug'ullanuvchi funktsional bo'linmalarning mutaxassislari uchun mos kelmasligi mumkin. Agar bankning operativ va taktik ehtiyojlarini ta'minlash masalalari ustun rol o'ynasa, u holda ma'lumotlar faqat soha bilan chegaralanadi. Professional manfaatlar tegishli funktsional bo'linmalarning xodimlari va strategik muammolarning yaxlit ko'rinishi yetarli bo'lmasligi mumkin.
Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati:
1. Elmirzayev va boshqalar. Moliya bozori. Darslik. Iqtisod-moliya. Toshkent. 2019.
2. S.P.Abdullaev. Mamlakatimizda iqtisodiy o'sishni ta'minlashda moliya bozori salohiyatidan foydalanish yo'nalishlari. 2021 y.
3. Abdullaeva Sh.Z. Bank ishi. Darslik. Iqtisod-moliya, 2010.
4. Rashidov O.Yu. va boshqalar Pul, kredit va banklar, Toshkent 2008 y.
298-bet.
JOl R\A L-RESEA RCHS. COM
I
6
FEBRUARY, 2022
I
