CC BY
2YURA DAVRI YOTQIZIQLARINING QATLAM SUVLARINI GIDRODINAMIK XUSUSIYATLARI
Jurayev Fazliddin Ochilxonovich Dononov Jasur Ural o'g'li
Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti katta o 'qituvchisi, Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti g.-m.f.f.d., PhD,
E-mail: fazliddin_ne@,mail.ru E-mail:_jasurdononov@mail.ru
Annotatsiya. Maqolada Yura davri cho'kindilarida Buxoro-Xiva va Hisor minta-qalarining janubi-sharqiy va janubi-g'arbiy qismlarida qatlam suvlarining gidrodinamikasini va suyuqliklarning harakatini o'rganish orqali uglevodorod (UV) konlarining to 'planishi va saqlanishi davrida gidrodinamik sharoitlarning ahamiyati ko 'rib chiqiladi. Yer osti suvlari uglevodorodlarning asosiy "tashuvchisi" bo'lib, ma'lum geologik va gidrogeologik sharoitlarda ularning to'planishi yoki tarqalishiga hissa qo'shishi mumkin. Shu munosabat bilan, geologik va tektonik jarayonlar tufayli suyuqlik harakatining tabiatini o'rganish hududlarning neft va gaz salohiyatini baholashning zaruriy shartidir.
Kalit so'zlar: gidrodinamika, uglevodorod, kollektor, migratsiya, maydon, suyuqlik, qatlam suvi, suv nasos majmuasi, gidravlik bosim.
ГИДРОДИНАМИЧЕСКАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА СЛОИСТЫХ ВОД
ЮРСКИХ МОРЕЙ
Джураев Фазлиддин Очилханович Дононов Джасур Урал угли
Старший преподаватель Каршинского инженерно- Каршинский инженерно-экономический институт г.-м.ф.ф.н.,
экономического института, PhD,
Электронная почта: Электронная почта:
fazliddin_ng@mail. ru jasurdononov@mail. ru
Аннотация. В статье рассмотрено значение гидродинамических условий при накоплении и сохранении залежей углеводородов (УВ) путем изучения гидродинамики пластовых вод и движения флюидов юго-восточной и юго-западной частей Бухаро-Хивинского и Гисарского регионов в отложениях юрского периода. Подземные воды являются основным «транспортером» углеводородов, при определенных геологических и гидрогеологических условиях они могут способствовать их накоплению или рассеянию. В связи с этим изучение характера движения флюидов за счет геолого-тектонических процессов является необходимым условием оценки перспектив нефтегазоносности территорий. Ключевые слова: гидродинамика, углеводород, залежь, миграция, площадь, флюид, пластовая вода, водонапорный комплекс, гидравлический напор.
doi: https://doi.org/10.5281/zenodo.10365261_
GEOLOGIYA VA NEFT-GAZ SANOATI www.srt-iournal.uz'
ГЕОЛОГИЯ И НЕФТЕГАЗОВАЯ ПРОМЫШЛЕННОСТЬ -
GEOLOGY AND OIL-GAS INDUSTRY 164
HYDRODYNAMIC CHARACTERISTICS OF LAYERED WATERS OF
JURASSIC SEAS
Jurayev Fazliddin Dononov Jasur
Senior Lecturer at Karshi Engineering-Economics Institute, PhD at Karshi Engineering-Economics Institute,
E-mail: fazliddin ng@mail.ru E-mail: jasurdononov@mail.ru
Abstract. In the article, the importance of hydrodynamic conditions in the accumulation and preservation of hydrocarbon (UV) accumulations by studying the hydrodynamics and movement offluids of the Jurassic formation waters of the southeastern and southwestern parts of Bukhara-Khiva and Khysor regions. Groundwater is the main "conveyor" of scattered hydrocarbons, under certain geological and hydrogeological conditions, they can contribute to their accumulation or destruction. In this regard, the study of the nature of the movement of fluids due to geological and tectonic processes is a necessary condition for assessing the prospects of oil and gas potential in the territories. Keywords: hydrodynamics, hydrocarbon, reservoir, migration, area, fluid, formation water, water complex, hydraulic head.
Kirish. Chuqur yer osti suyuq-liklarining harakatini va gidrodinamik sharoitlarning uglevodorod konlarining shakllanishi va saqlanishiga ta'sirini o'rganish neft va gaz gidrogeologiyasining muhim masalalaridan biridir. Suyuqliklar (neft, gaz, suv) uchun gidrodinamik inshootlar texnikasi tadqiqotchiga o'rgani-layotgan hududdagi potentsial uglevodorod tutqichlarining unumdorligini baholashning oddiy usulini beradi. Tegishli parametrlar strukturaviy, litologik va gidrodinamik sharoitlarning turli kombinatsiyalarini modellashtirish uchun ishlatilishi mumkin.
Suyuqliklar yer osti sharoitlari xarita-
ning faqat bir qismini tashkil qiladi.
Uglevodorod konlarini shakllantirish uchun
qolgan zarur shart-sharoitlar - qopqonlar,
kollektorlar, neft manbalari jinslari va
boshqalar - ma'lum bir hududda neft va gaz
konlarini eng ko'p ochilishi bo'yicha
tavsiyalarni tanlash uchun hisobga olinishi
kerak. Gidrodinamik modellarni qurish va
suyuqliklarni gidrodinamik usuldan
foydalangan holda joylashtirishni baho-
doi: https://d0i.0rg/10.5281/zen0d0.10365261 GEOLOGIYA VA NEFT-GAZ SANOATI ГЕОЛОГИЯ И НЕФТЕГАЗОВАЯ ПРОМЫШЛЕННОСТЬ GEOLOGY AND OIL-GAS INDUSTRY
lashda o'rganilayotgan hududning neft va gaz tarkibini prognozlashning to'liqligi va ishonchlilik darajasini ta'minlash uchun bu jarayonni geofizik, strukturaviy o'rganish bilan birga olib borish kerak. Geologik-qidiruv ishlari natijasida olingan tektonik, litologik-fasial va boshqa omillar [4].
Adabiyotlar tahlili va mеtodlar. Yer osti suvlari dinamikasini o'rganishda asosiy dastlabki ma'lumotlar qatlam bosimi va quduqlardagi statik suv sathining o'lchovlari, shuningdek qatlamlarning gip-sometriyasi, suyuqlik zichligi va harorati haqidagi ma'lumotlardir.
Yuqoridagi faktik materiallarni qayta ishlashning dastlabki bosqichining aha-miyatini inobatga olgan holda, ushbu nashrda gidrodinamik inshootlarning turli usullarini qo'llash imkoniyatlari baholanadi: suv ombori gidrodinamik tizimining hozirgi holatini tavsiflash uchun pasaytirilgan bosimlarning hisob-kitoblari qo'llanildi. A.I.Silina-Bekchurin [1] usuliga; mos strukturaviy va gidrodinamik sharoitlarning turli kombinatsiyalarida suyuqlik izopo-
tensiallarining orientatsiyasini aniqlash uchun U, V, Z usulidan foydalanilgan [2, 3].
Asosiy qism. Bu hududning geologik tuzilishi qatlam suyuqliklarining umumiy gidrodinamik rejimiga ta'sir qiluvchi chuqur va mahalliy yoriqlar bilan murakkablashadi. Hududning geologik va tektonik tuzi-lishining o'ziga xos xususiyatlari bir nechta izolyatsiyalangan suyuqlik-dinamik tizim-larning shakllanishini oldindan belgilab beradi, ular ichida o'ziga xos, ammo eng past darajadagi gidrodinamik energiya potentsialini taqsimlash elementlari shakl-lanadi [5, 6].
Suyuqlik dinamikasini o'rganishga bunday differensial yondashuvning maq-sadga muvofiqligi mahalliy hududlar dara-jasida batafsilroq ma'lumot bilan oqlanadi, bu geologik va tektonik sharoitlarni hisobga olgan holda suyuqlik dinamikasi jarayon-larini tizimli talqin qilish imkonini beradi.
Ko'rib chiqilayotgan hududning yuqori yura yotqiziqlari qatlam suvlarining gidrav-lik bosimining sxematik gidrodinamik xari-tasini tuzish natijalari bo'yicha hududning gidrodinamik holati, jumladan: yer osti suv-lari harakatining mahalliy va asosiy yo'na-lishi; qatlam filtratsiyasi gradientlarining o'zgarishi; qatlam suvlarining potentsial energiyasi past va yuqori bo'lgan hududlar va boshqalar.
Ko'rsatilgan ko'rsatkichlardan tash-qari, neft va gazning to'planishi uchun bir qator qulay gidrodinamik omillar quyi-dagilardir: yer osti suvlarining harakat tez-ligi; kichik gidrodinamik qiyaliklar; pezominimum zonalarning mavjudligi; Suv almashinuvi qiyinligi koeffitsientlari bo'yicha hisoblangan ma'lumotlar bilan "berk hududlar va gidrodinamik antiklinal tuzil-malar" Ushbu xususiyatlar va murakkab gidrodinamik tahlillar natijalari uglevodorod
doi: https://d0i.0rg/10.5281/zen0d0.10365261 GEOLOGIYA VA NEFT-GAZ SANOATI ГЕОЛОГИЯ И НЕФТЕГАЗОВАЯ ПРОМЫШЛЕННОСТЬ GEOLOGY AND OIL-GAS INDUSTRY
konlari to'planishining alohida ehtimoliy maydonlarini hisobga olgan holda eng istiqbolli mahalliy hududlarni aniqlash imkonini beradi.
Natijalar. Past bosim qiymatlari natijalari yuqori yura yotqiziqlari qatlam suvlarining pezometrik yuzasi juda murakkab tuzilishga ega ekanligini ko'rsatadi. O'rganilayotgan hududning yuqori yura yotqiziqlarida pasay-tirilgan pezometrik bosimning maksimal qiymatlari tog' oldi egikligidan eng kam masofada joylashgan: Sho'rasan - 1479 m, Amanata - 1020 m va Nishon hududlarida - 3350 m, Chilgumbaz -3118,3, G'arbiy Kultak - 3140 m maydonlari. Bu maydon-lardan g'arbiy va shimoli-g'arbiy yo'nalish-larda pezometrik bosimlar tabiiy ravishda pasayadi.
Bosimning keskin pasayish zonasi Buxoro bosqichining janubi-sharqiy yarmini egallagan bo'lib, bosimni pasaytirish may-doniga tutashgan bo'lib, bu yerda Sho'rasan va Azlartepa hududlaridan Sho'rchi va Mamatjurgat hududlarigacha bo'lgan bosim farqi 1479-309 m, o'rtacha gidravlik nishobi bu maydon taxminan 1 m/km ni tashkil qiladi.
Bu hududning yura yotqiziqlari gidroizopizining tuzilgan sxematik xaritasi Buxoro bosqichida yuqori yura suv majmuasining pasaytirilgan bosimlarining qiymati bosim hosil qiluvchi manbadan 573 m (Yakkasaroy maydoni) masofasidan 436 m gacha bo'lgan masofada asta-sekin kamayib borishini ko'rsatadi. m (Azlartepa maydoni), shuningdek, Muborak ko'tarilishi ichida mos ravishda 366 m, 310 m, 98 m dan Qoraber, Shimoliy Shumak, Shimoliy Darboza hududlarida joylashgan.
Karim, Darboza, Rasulquduq, Shimoliy Maymanoq gidrodinamik holati Buxoro chuqur yorilishi bilan chegaralangan
pezometrik minimum bilan murakkab-lashadi. Kogon pezominimumiga kelsak, Saritosh va Zirobod hududlarida pasay-tirilgan bosimlar kattaligi aniqlangandan so'ng, uning kelib chiqishi haqidagi qarash-larda sezilarli o'zgarishsiz, uning Buxoro fleksura zonasi tomon ham ochilishini qayd etish mumkin bo'ldi, ya'ni uni uzatish turi sifatida tasniflash [7, 10, 12].
Chardjou bosqichidagi yuqori yura suv bosimi majmuasi bosimlarining taqsim-lanishiga oid yangi ma'lumotlar Chordjou bosqichining markaziy qismida (Nishon, G'arbiy Kultak, Ko'kdumaloq 3350-2883 m) eng yuqori bosimlarni va uning yon bo'limlari tomon pasayishini ko'rsatadi. (Marjon- 470 m, Janubi. Zekri — 450 m, Divalkak — 446 m, Xonobod — 429 m), bu yerda ellizion suv bosimi tizimi mav-judligidan dalolat beradi.
Bu zona, ehtimol, bosim hosil qilish-ning tashqi va ichki hududlari o'rtasidagi o'zaro ta'sir zonasida shakllangan va bu hududda katta amplitudali mintaqaviy yoriq-ning mavjudligi infiltratsiya va elimion suvlarni birgalikda tushirishni osonlash-tiradi. Ellizion va infiltratsiya bosimlari hosil bo'ladigan hududlar o'rtasida frontal pezominimumning keng zonasi mavjud bo'lib, u yerda tog' jinslarining gidravlik gradientlari va filtrlash xususiyatlarida, shuningdek, hosil bo'lishning filtrlash tezligida o'zgarishlar (0,22 dan 27,4 sm / yil gacha) kuzatiladi.
Yura davri suv qatlamlarining qayta
shakillanishi bir qator qo'shni hududlarda
ko'chgan: Muborak, Kogon, ko'tarilishlarda
(Qorabair, Sho'rtepa, DJarkak, Qoraiz,
Shimoliy Darboza va boshqalar hudud-
larida) sodir bo'ladi, bu esa gidrodinamik
(kesimdagi bosimning kamayishi, past
bosim zonalari) va yer usti suvlaridagi
doi: https://doi.org/10.5281/zenodo.10365261 GEOLOGIYA VA NEFT-GAZ SANOATI ГЕОЛОГИЯ И НЕФТЕГАЗОВАЯ ПРОМЫШЛЕННОСТЬ GEOLOGY AND OIL-GAS INDUSTRY
gidrokimyoviy anomaliyalar shu joyni o'zida shakillangan.
O'rganilayotgan hududning yuqori yura suv majmuasi qatlam suvlarining potentsiometrik yuzasining energiya taq-simoti shuni ko'rsatadiki, qatlam suvlari yer osti oqimi va shuning uchun qolgan suyuqliklar harakatining asosiy yo'nalishi janubiy va janubi-sharqdan to. shimoliy va shimoli-g'arbiy, mintaqa ichida joylashgan va past yoki yuqori gidravlik bosilar bilan tavsiflangan ba'zi mahalliy hududlar bundan mustasno.
O'rganilayotgan hududning yuqori yura suv bosimi majmuasining gidrodinamik sharoitlari tahlili shuni ko'rsatadiki, Beshkent botiqligining shimoliy qismida, Shimoliy orqali Uchbosh-Qarshi yorig'i bo'ylab. Qamashi, Sarbazar, Jilinsayda gidrodinamik zonasi nisbatan past bo'lgan gidrodinamik zona mavjud (393,0-508,0 m), pastki kenglikdagi zarbaning yopiq pezominimum shaklida, botiqlikning konturiga deyarli parallel (1-rasm).
Bu zonaning kelib chiqishi katta ehtimol bilan chuqur yoriq ichidagi intensiv gidrodinamik rejim bilan bog'liq bo'lib, u keng rivojlangan turli yo'naltirilgan tektonik yoriqlarga ega bo'lgan turli xil dizyunktiv yoriqlar bilan bog'liq. Ushbu tektonik buzilishlar zonasida yer osti oqimining qisman drenajlanishi sodir bo'ladi, bu esa gidravlik bosimning qisman to'lanishiga olib keladi.
Ushbu gidrodinamik vaziyatdan kelib chiqqan holda va Uchbosh-Qarshi yori-g'ining katta amplitudasini hisobga olgan holda, bu zona o'ziga xos gidrogeologik sharoitga ega bo'lgan alohida geologik jism sifatida qaraladi. Bu zonada har xil turdagi -litologik, tektonik va gidrodinamik ug-levodorod tutqichlarining mavjudligi uchun
1-rasm. Beshkent botiqligining yuqori yura suv bosimi majmuasi qatlam suvlarining gidravlik bosimining gidrodinamik sxematik xaritasi. (Tuzuvchilar: Shoymuratov T.X., Jurayev F.O.,
Avlaqulov A.M.)
zarur shart-sharoitlar mavjud.
Shuni ham ta'kidlash kerakki, Buxoro-Xiva viloyatining janubi-sharqiy qismida pezometrik maksimalning keng zonasi -g'ayritabiiy yuqori rezervuar bosimi zonasi (AYUQB) geografik jihatdan Yuqori qatlamlarning tarqalish maydoniga to'g'ri keladi. Yura davri tuz-angidrit to'plamlari. Ehtimol, yuqori bosim zonasi gidrogeologik rivojlanishning oldingi bosqichidan suv ombori energiyasini meros qilib olgan tabiiy suv bosimi tizimlarining alohida hududlari bilan ham, zamonaviy tektonik, fizik-kimyoviy va boshqa jarayonlarda suv omborlari energiyasining o'zgarishi bilan ham bog'liq.
Ushbu tushunchada (AYUQB) yuqori bosim suv bosimi tizimining mahalliy bo'limlarini izolyatsiya qilish bilan bog'liq gidrodinamik anomaliyalarning alohida holati sifatida ko'rib chiqiladi [7, 11].
Beshkent chuqurligining yura suv doi: https://doi.org/10.5281/zenodo.10365261
bosimi majmuasida yer osti suvlarining qatlam bosimining taqsimlanishi tahlili shuni ko'rsatadiki, 42 ta o'lchovdan 16 tasi yuqori bosimli bosim Ka > 1,20 qiymatlari bilan tavsiflanadi. Shuni ta'kidlash kerakki, (AYUQB) ning ko'rib chiqilayotgan uchast-kalari asosan tektonik harakatlar natijasida siqilgan zonalari va qalin tuzli muhrlar bilan chegaralangan bo'lib, ularda allaqachon ma'lum bo'lgan yuqori anomaliya koef-fitsientli konlar joylashgan: Chilgumbaz (1,92); Chulquvar (1,49); Qamashi (1,73); Izgancha (1,43); Beshkent (1,74); Nishon (1,55); Feruza (1,44); Sherkent (1,31); Mangit (1,31); Jambuloq (1,36) maydonlari.
Yuqori bosimli bosimlarning bunday taqsimlanishi ko'rib chiqilayotgan suyuqlik oqimlariga ushbu chuqur yoriqlarning ochiqligi haqida xulosa chiqarishga imkon beradi. Bu hodisa yuqori yura yot-qiziqlarining pezometrik bosimlari 1096 m dan (Qorail maydoni) 800-900 m gacha
(Buzaxur koni) pasaygan Langar-Qorail yorig'ining rivojlanish zonasida va ulaming kesishgan tugunlarida tasdiqlangan. Xuddi shunday holat Nishon (3350 m) va Girson (700-1000) hududlarida ham kuzatilgan.
Agar bosimning pasayish yo'nalishi uglevodorodlarning gorizontal migratsiya yo'nalishiga to'g'ri keladi deb faraz qilsak, bu egiluvchan-yorilish zonasida ugle-vodorodlarning gorizontal migratsiyasi vertikal migratsiya bilan almashtirilgan deb taxmin qilish mumkin.
Ehtimol, bu suyuqliklarning bir strati-grafik kompleks cho'kindilaridan boshqasi-ga oqib o'tishiga yordam bergandir [7, 8, 9, 10]. Bunga Buzaxur konining XII va XIV gorizontlaridagi bo'r yotqiziqlaridan olingan suv namunalarining kimyoviy tahlili nati-jalari misol bo'la oladi, bu yerda ular xlor-kaltsiy tipidagi kam miqdorli sho'r suvlar (98,8-114,6 g/l) bilan ifodalanadi. Yuqori yura yotqiziqlarining shakllanish suvlari uchun xos bo'lgan suvda eruvchan organik moddalar qiymatining ortishi.
Shunday qilib, o'rganilayotgan suv majmuasining gidrokimyosi va gidro-dinamikasi bo'yicha faktik materiallarni litologo-fatsial, tuzilmali-tektonik va bituminologik tadqiqotlar natijalari bilan birgalikda tahlil qilish qatlamning gidro-geologik modelining umumiy va o'ziga xos xususiyatlarini aniqlash imkonini berdi yuqori yura konlaridagi uglevodorod konlarida.
O'rganilayotgan hududning yura suv
majmuasining gidrogeologik rivojlanishi-
ning sedimentatsion cho'kindiga o'tish
bosqichining foydasi neft hosil qiluvchi
moddalarning suv eritmalarining sekin
ko'chishi hisoblanadi, bu esa neft va gaz
konlarining shakllanishiga yordam beradi va
ularning yo'q qilinishini oldini oladi.
doi: https://doi.org/10.5281/zenodo.10365261 GEOLOGIYA VA NEFT-GAZ SANOATI ГЕОЛОГИЯ И НЕФТЕГАЗОВАЯ ПРОМЫШЛЕННОСТЬ GEOLOGY AND OIL-GAS INDUSTRY
Bunday holda, muhim gidrogeologik shart-lardan biri uglevodorod konlarini pezo minimum hududlari sifatida qayd etilgan, oldin shakillangan va hozirda ham jadallik bilan shakillanmoqda.
Bu zonalarda gidrokimyoviy va gidrodinamik sharoitlarning o'zgarishi (minerallashuvning kuchayishi, yer osti suv-larining harorati va bosimining pasayishi, filtratsiya effekti va boshqalar) tufayli cho'kindi suvlardan uglevodorodlarning fazaviy ajralishi, so'ngra neft va gazli tut-qichlarda suv orqali ko'chish va to'planishi sodir bo'ladi. Cho'kish bosqichiga xos bo'lgan past gidravlik qiyaliklar, tutqichlar gaz pufakchalari va neftning yengil fraksi-yalarini chiqib ketishiga yo'l qo'ymaydi.
Xulosa. O'rganilayotgan hududning yuqori yura yotqiziqlarida yer osti suvlari genezisi va uning turli bo'limlaridagi zamonaviy gidrodinamik rejimning ko'rib chiqilayotgan masalalari neft va gaz konlarini shakllantirish va joylashtirishda gidrogeologik omilning rolini baholash bilan bevosita bog'liqdir. Binobarin, o'rganilayotgan hududning yuqori yura davri konlarining neft va gaz tarkibi istiqbollarini baholash maqsadida o'tkazilgan gidrodinamik tadqiqotlar natijalarini tahlil qilish va umumlashtirish asosida quyidagi xulo-salar chiqarish mumkin:
- turli maydonlarda uglevodorod to'planishi nuqtai nazaridan eng harakterli bo'lgan hududlar paydo bo'ladi, ular strukturaviy jihatdan gidravlik bosim izolyatorlari "yopiq chuqurlik" hosil qila-digan joylarda - qo'shni hududlarda joylashgan;
- Dengizko'l, Ispanli-Chandir va Kultak ko'tarilishlari hududlarida uglevodorod konlarini to'plash va saqlash uchun qulay zonalar bo'lgan ochiq shakldagi
pezominimalarning shakllanishi bilan tektonik va litologik ekranlar bilan bog'liq gidrodinamik anomaliyalar aniqlandi.
- Uchbosh-Qarshi yer yorig'i bo'ylab past gidravlik bosimga ega gidrodinamik
hudud qayd etilgan bo'lib, bu hududda uglevodorod xomashyosi tutqichlarining hosil bo'lishiga yordam beruvchi kam potentsial energiyaga ega bo'shliq hisoblanadi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO'YXATI
1. Силин-Бекчурин А. И. Метод приближенного расчёта скоростей фильтрации и подземного стока рассолов по пьезометрам. -Л.: Тр. ЛГГП. 1949. Т2.- С.29.
2. Хабберт М.К. О роли гидродинамических факторов в формировании месторождений нефти и газа // Матер. УП Межд. нефть. конгресса. -М.: 1970.
3. Дальберг Э.Ч. Использование данных гидродинамики при поисках нефти и газа. -М.: Недра, 1985. -С.5-11.
4. Муминджанов Т.И., Шоймуратов Т.Х. и др. «Применение гидродинамических методов для прогноза залежей нефти и газа на площади Рубаи в Бешкентском прогибе» Узбекский журнал нефти и газа, -Т.: 2012, №3, С. 31-34.
5. Алексеев В.П., Таль-Вирский Б.Б. Тектоника и перспективы нефтегазоносности Бешкентского мегапрогиба. Сборник научных трудов ОАО «ИГИРНИГМ». Вып.79. -Ташкент, 2000.
6. Кудряков В.А. Нефтегазонакопление в геогидродинамических системах. Ташкент, Фан, 1985. -С.102-130.
7. Шоймуратов Т.Х. Гидрохимическая зональность подземных вод мезозойских отложений северо-восточной части Каракумской водонапорной системы (Бухаро-Хивинский нефтегазоносный регион) // SOCARP roceedings, Баку. 2017. №3. -С.9-74.
8. Шоймуратов Т.Х., Худойбердиев Х.Ф. О возможных причинах вертикальной зональности распределения углеводородов, связанных с гидродинамическим режимом юрского водонапорного комплекса Бешкентского прогиба // Узбекский журнал нефти и газа. -Ташкент, 2017. №3. -С. 26-29.
9. Ибрагимов А.Г., Фортунатова Н.К., Суннатов М.С. Перспективы открытия залежей бессернистого газа в меловых отложениях Бешкентского прогиба Бухаро-Хивинской нефтегазоносной области // Геология нефти и газа. -М.: 2013. №3. -С. 28-33.
10.Шоймуратов Т.Х., Худойбердиев Х.Ф., Буриева С.Р, Гафуров Ш.О, Жураев Ф.О. Гидрогеологические особенности пластовых вод юрского водонапорного комплекса структуры Иймон Бешкентского прогиба и перспективы его нефтегазоносности // Геология и минеральные ресурсы-Т: 2019, №2 С.53-55.
doi: https://doi.org/10.5281/zenodo.10365261_
www.srt-iournal.uz
11. Жураев Ф.О. Гидрогеохимический контроль за обводнением газоконденсатного месторождения Шуртан // Инновацион технологиялар Карши-2019, №3(35) С.18-22.
12. Жураев Ф.О. Гидрогеохимические параметры - как основа поисков залежей углеводородов (на примере Бешкентского прогиба) // Инновацион технологиялар. Карши 2020, №1(37) С. -3-7
doi: https://doi.org/10.5281/zenodo.10365261_
