YO'L HARAKATI SHOVQININING IQTISODIYOT VA ATROF-MUHITGA TA’SIRI: QISQACHA ADABIYOTLARNI O'RGANISH: ECO2 LOYIHASI DOIRASIDA AMALGA OSHIRILGAN “BARQAROR YER USTI TRANSPORT VOSITALARIDAN SHOVQIN TARQALISHI TUSHUNCHALARI” Текст научной статьи по специальности «Естественные и точные науки»

JffiTALQINVA 1

\-/TADQIQOTLAR No2 2022

ilmiy-uslubiy jumaU

VO'T IIA U A k All «TrnVOTlVTlVTlVri TOTTSnnTVnT VA ATROF-lVfTTHTTTlA

YO'L HARAKATI SHOVQININING IQTISODIYOT VA ATROF-MUHITGA

#

>

TA'SIRI: QISQACHA ADABIYOTLARNI O'RGANISH: ECO2 LOYIHASI DOIRASIDA AMALGA OSHIRILGAN "BARQAROR YER USTI TRANSPORT VOSITALARIDAN SHOVQIN TARQALISHI

TUSHUNCHALARI"

Kimsanboyev Odiljon Akbarjon o'g'li

Toshkent davlat transport universiteti

"Àvtnmnhil vn'llarini nirliriiv va InvihalfKh" kafprlra<ïi ma en «ïtranti

"Avtomobil yo'llarini qidiruv va loyihalash" kafedrasi magistranti Ilmiy rahbar: t.f.d. Proffesor Salimova B.D.

ToshDTU

https://doi.org/10.5281/zenodo.7238710 Annоtatsiya: Ushbu maqolada ekologik va transport shovqinlarining va ularni

m o x rf-i olirlnn aIiK m « i m l^in

k^'1 iVn+iTrrvrzInminrt i ii-n/^ii r tn'r-iVi

kamaytirishdan olib tashlanishi mumkin bo'lgan imtiyozlarning ijtimoiy ta'siri

>

muhokama qilinadi. Atrof-muhit shovqinning ifloslanishi hozirgi jamiyatdagi asosiy ekologik muammolardan biri hisoblanadi. 80 millionga yaqin Evropa fuqarolari nosog'lom shovqin darajasiga tushadi. Ushbu darajalar sog'liqni saqlash va

»

farovonlikka ta'siri ish va yashash sharoitida o'z aksini topgan, natijada iqtisodiyotga katta ta'sir ko'rsatadi. Eko2 loyihasining holati, shovqin ifloslanishini kamaytirish uchun global harakatda barqaror transport kontseptsiyasining tarqalishining ko'payishi tavsiflanadi. Transport shovqinlarining sog'liqni saqlash va atrof-muhitga ta'siri, shuningdek, iqtisodiyotga ta'sir qilishning turli jihatlari muhokama qilinadi. Transport shovqinining narxini har xil turdagi transport vositalariga, shuningdek, adabiyotshunoslik asosida uy-joy narxlariga ta'sir ko'rsatadi. Davlatning qonunchilik nuqtai nazaridan javobi hal qilinadi. Va nihoyat, transport vositalarining pasayishining ijtimoiy foydalari muhokama qilinadi.

Kalit so'zlar: Transport shovqini, Eco2 loyihasi, Direktiva, Yevropa ekologiya agentligi, Nogironlikka Moslashtirilgan Hayot Yillari (NMHY).

IH* ............»-¡T

So'ngi yillarda O'zbekiston Respublikasi Prezidentining yo'l sohasiga juda katta e'tibor berayotganini ko'rmoqdamiz. Xususan, Prezidentning "2020-2030-yillarda O'zbekiston Respublikasining avtomobil yo'llarini rivojlantirish strategiyasini

tasdiqlash to'g'risida"gi qarori loyihasi e'lon qilindi. Strategiyaning asosiy maqsadi -

i 1 > '-ifr''' ^^ i 1 > avtomobil yo'llari tarmog'ini rivojlantirish va takomillashtirishning, ularning

! )m

ekspluatatsiya qilish xususiyatlarini oshirishning iqtisodiyot barqaror va ildam rivojlanishiga, respublika mudofaa qobiliyati va iqtisodiy xavfsizligi mustahkamlanishiga, aholi turmush darajasi o'sishiga ko'maklashadigan

yo'nalishlari, yondashuvlari va mexanizmlarini belgilab olishdir.

31><}>

u>,* ^ №

1>

Xii

¿¿s

. vvTALQIN VA mTADQIQOTLAR

ilmiy-uslubry jumaH

№2 2022

>

J

>>

#<b>

1

>1 >

+H )> < >j>

W »

j

m y<

№ >>q >

Quyidagi bo'limda ECO loyihasining maqsadi barqaror avtomobil tushunchalaridan shovqin tarqalishi va uning shovqin ifloslanishini kamaytirish bo'yicha global sa'y-harakatlarda qanday ishtirok etishi ko'rsatilgan. Atrof-muhit shovqinining ifloslanishi tushunchasi birinchi navbatda transport shovqiniga e'tibor qaratiladi. Keyin yerdagi transport vositalaridagi tovush manbalarining batafsil tahlili taqdim etiladi. Shunday qilib, muammo jamiyat nuqtai nazaridan avtomobilning o'ziga ta'sirigacha taqdim etiladi.

Atn>f - muhit shovqini

I runsport shovqini

Mahius transport vositalari fhotqini

I urli til vhovqin manhalari O Shakli O Quvvali O Shinalar O I u/.lishi

1-rasm: ECO tizimi modelida tasvirlangan yer usti transport vositalarining tashqi shovqini.

Atrof muhitning shovqin ifloslanishi

An'anaga ko'ra, shovqin istalmagan tovushni anglatadi, ya'ni uxlash, muhokama qilish yoki ishlash kabi kundalik faoliyatni bezovta qiladigan tovush. Biz jamoat ichida eshitilishi mumkin bo'lgan, transport, sanoat, qo'shnilar yoki dam olish faoliyati natijasida paydo bo'ladigan atrof-muhit tovushini bartaraf etish uchun atrof-muhit shovqini haqida gapiramiz. Atrof-muhit shovqini so'nggi o'n yilliklarda barqaror o'sib bormoqda va hozir jamiyat uchun muhim tashvishga aylanmoqda. Bunga javoban Yevropa Ittifoqi 2002 yilda jamiyatlarda atrof-muhit shovqinini baholash va boshqarish bo'yicha Direktivani qabul qildi, bu muammo aholi salomatligi masalasiga aylandi.

Transport: shovqin ifloslanishining ortib borayotgan manbai

Yaqinda Yevropa Atrof-muhit agentligi tomonidan e'lon qilingan hisobot shuni ko'rsatadiki, Evropadagi atrof-muhit shovqinining asosiy manbai uzoq transport shovqinidir, yo'l harakati odamlar duch keladigan birinchi manbadir - aeroport yoki temir yo'llar yaqinida yashovchi odamlar bundan mustasno. Global trafik oshgani sayin, biz bu tendentsiya yaqin kelajakda o'zgarmasligini istisno qilishimiz mumkin.

M>

q

i+ i > J>

slH >

J , <M

) J Jn

i*4>

q

q

>

Qj^f^S).

21

q >3*

-

■ J?>r

#3 ]>

)W <j J

M >

Я*

« .

3

3ÏC3«

VC-'

J J>

. vjTALOIN VA • ^TADOIOOTLAR

ilmiy-uslubiy jumaH

№2 2022

>>

#<b> ^ >3> 1

>j> >3»

Ы >

ЩУ

Ш

-I >Sl

Ы]

Figure 3: Car ownership rate vs GDI per citizen

GOI per citizen 30000

25,000 20.000 15,000 10.000 5 ДЮ

e-r ^ÏÏ JL

Im И,""*»»* \ кьш

vmmo». _ China 2030? 1 ■ md

' India i030? 360 millionCarS? Bru

180 million Cars? tfua Цт»»»*

100 200 300 400 500 600 700 800

Car ownership rate per IXXX) Citizens

Щ »

ш

*ф>

pi j>

Ы >

*ф>

Ы i>

2-rasm: Avtomobil egaligi va har bir fuqaro uchun GDI

1970 va 1996 yillar oralig'ida yengil va yuk mashinalari shovqini mos ravishda 85 va 90% ga kamaygan bo'lsa ham, ushbu davrning so'nggi 15 yilida yo'l harakati shovqini sezilarli darajada kamaymadi. Bu yo'lda transport vositalari sonining ham, sayohatlarning chastotasi va masofasi bo'yicha ham tirbandlikning ko'payishi natijasidir. Masalan, 1970 va 2007 yillar oralig'ida AQShda aholi soni uchdan birga oshgan, yo'llardagi transport esa uch barobarga ko'paygan. Transport shovqini temir yo'llar, avtomobil yo'llari va havo yo'llaridagi harakatdan kelib chiqadi, ikkinchisi, asosan, aeroportlar yaqinida tashvish uyg'otadi. Agar havo yo'llarini istisno qilsak, transport shovqinini kamaytirish uchta yechimga to'g'ri keladi:

- Masalan, shovqin to'siqlarini o'rnatish orqali odamlarni transport shovqinidan himoya qilish.

- Nozik joylarda transport harakatini o'zgartirish bo'yicha choralar ko'rish.

- Yo'l transport vositalarining loyihasinini o'zgartirish orqali uning manbasida shovqinni kamaytirish.

Hozirgi loyiha ushbu oxirgi yechimga qaratilgan.

Yerdagi transport vositalari tomonidan ishlab chiqarilgan shovqin va loyihaning maqsadi barqaror avtomobil tushunchalaridan shovqin tarqalishi

Ushbu loyihaning maqsadi erta loyihalash jarayonida shovqinni kamaytirishga erishishning texnologik usullarini ishlab chiqish uchun real muhitda yerdagi transport vositalaridan tovush hosil bo'lishi va tarqalishini tushunish va simulyatsiya qilishdir.

j >o*:

Darhaqiqat, yo'llardagi avtomobillarning umumiy soni global miqyosda o'sib bormoqda, bu Xitoy va Hindiston kabi rivojlanayotgan mamlakatlarning iqtisodiy o'sishi bilan ta'minlangan. Ularning har bir fuqaroga to'g'ri keladigan YaIM jadal o'sib bormoqda, bu esa 2-rasmda ko'rsatilganidek, avtomashinalarga egalik darajasining oshishiga olib keladi. Shvetsiya atrof-muhitni o'rganish instituti hisob-kitoblariga ko'ra, 2030 yilga borib dunyodagi avtomobillarning umumiy soni 1995 yildagi ko'rsatkichdan ikki baravar ko'p bo'ladi.

3 >> щ >

sfc

q

*1>

i

ЛН >

5*M J>

q > >

wi >

Л ) J

Ы:>

S

) J Jn

Ш >

Ъ4>

il

Qj^f^S). .—

22

ÜNj*

q Ж*:

P<\ > s H> Ы >

q щъ

Щ >

q

JffiTALQINVA 1

\-/TADQIQOTLAR No2 2022

¡ImlyuHuOiy jumali W

M3

Miiiif-iwuuif juiiian

41><M> >

Yerdagi transport vositalaridan shovqin turli mexanizmlar tomonidan yaratilishi

#

>

mumkin va bu turli manbalarning nisbiy quvvatlari avtomobil turiga va ish sharoitlariga bog'liq.

Umuman olganda, quyidagi manbalarni aniqlash mumkin:

- Quvvat uzatuvchi shovqin.

- Aylanma shovqin.

- Strukturadan kelib chiqadigan shovqin.

- Aerodinamik shovqin.

1

Loyihaning turli bosqichlari shahar muhitida tovush tarqalishini modellashtirish, aero-akustik manbalarga alohida e'tibor qaratgan holda tovush manbalarini aniqlash va avtomobil shaklini o'zgartirish orqali shovqinni kamaytirish uchun takomillashtirish yo'nalishlarini belgilash, shuningdek, avtomobil tanasi materiallarini o'zgartirish va boshqalarni o'z ichiga oladi. masalan, komponentlar.

Avtotransportni loyihalash jarayonida o'zaro funktsional ziddiyatlarga bog'liq bilvosita ta'sirlar.

Yerdagi transport vositalari chiqaradigan shovqinni kamaytirish murakkab muammo bo'lib, u o'zaro faoliyat sub-muammolarni o'z ichiga oladi, chunki uning chiqarilayotgan shovqinini kamaytirish uchun uning shakli yoki tarkibiy qismlarini

»

m?

o'zgartirish avtomobilning boshqa muhim xususiyatlariga ta'sir qilishi mumkin.

Quyidagi paragraflar aerodinamik shovqinni, dvigatel shovqinini, konstruksiyadan kelib chiqadigan shovqinni yoki yerdagi motorli transport vositalarida shinalarni aylantirish shovqinini kamaytirish bilan bog'liq turli muammolarni hal qiladi.

Ushbu loyihaning asosiy maqsadlaridan biri aerodinamik shovqinni bashorat

„л^ ™ л "л, „w™ ___^ы," W4,-, tt™

qilish va kamaytirishdir.Aerodinamik shovqin avtomobilning shakliga bog'liq. Uni kamaytirish uchun shaklni o'zgartirish kerak. Bu, shuningdek, avtomobilning aerodinamik ko'rsatkichlariga, xususan, tortishish kuchiga ta'sir qiladi. Va tortishish to'g'ridan-to'g'ri yoqilg'i sarfiga bog'liq. Avtomobil shaklini o'zgartirish orqali 'M

^^^ v I I ^

aerodinamik shovqinga ta'sir qilish yoqilg'i sarfiga ijobiy yoki salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin. Yerdagi transport vositasidan tashqi shovqin tarqalishiga ta'sir qilishning yana bir yo'li dvigateldan yoki strukturadagi tebranishlardan hosil bo'ladigan tovushni J-jt yaxshiroq o'chirish imkonini beruvchi ko'p funksiyali kuzov panellarini joriy qilish orqali uning kuzov qismlarini o'zgartirish bo'lishi mumkin.

Ushbu panellar dizaynning ko'plab xususiyatlariga ta'sir qiladi, masalan,

j "1 > Jb 1 >

avtomobilning og'irligi, strukturaning mexanik xususiyatlari, umumiy funktsional

dizayn va shakli. Ushbu xususiyatlarning har biri avtomobilning turli sohalarda

ishlashi bilan bog'liq. Og'irligi yoqilg'i sarfi, dinamik/barqarorlik xususiyatlari va

boshqalar bilan bog'liq. Strukturaning mexanik xususiyatlari ham xavfsizlik va

H ]>:>

Шг

-, j

и»-

■m :i>

I

J

>>

M

J )й*

Ы >

} j> >

. vjTALOIN VA • ^TADOIOOTLAR

ilmiy-uslubiy jumaH

№2 2022

>

J

)Й# Ы>

dinamik masalalar bilan bog'liq. Shakl asosan aerodinamik kuchlar orqali yoqilg'i sarfiga ta'sir qiladi.

>>>

Ы >

>3»

Ы y-

ЩУ

Ы )> Ы*

Ы>

Ы)>

Ы > »

j

*ф>

pi j> Ы >

1 >3»

ЬЦ*

* - ]>

Ы+

*

Ы>

»V > iâ*-

3-rasm: Avtomobil dizaynidagi ovozni pasaytirish bilan bog'liq bo'lgan ba'zi o'zaro faoliyat ziddiyatlar tasviri. Yashil rangda ishlash qiymatlari, ko'k rangda

avtomobil xususiyatlari.

Xulosa qilib aytadigan bo'lsak, ma'lum bir turdagi avtomobil tomonidan ishlab chiqarilgan shovqinni kamaytirish alohida muammo sifatida ko'rib chiqilishi mumkin bo'lgan muammo emas: bu avtomobilning umumiy dizaynini tushunishni talab qiladigan o'zaro faoliyat funktsional muammodir.

Hisobotning maqsadi va tavsifi

Ushbu hisobotda ushbu loyihada olib borilgan tadqiqotlar uchun ijtimoiy ma'lumot olish uchun transport shovqinining ekologik va iqtisodiy ta'sirining ba'zi jihatlari muhokama qilinadi. Birinchidan, biz jamiyatga ta'siri haqida umumiy ma'lumot beramiz. Shovqin ifloslanishini kamaytirish: atrof-muhit salomatligi muammosi 2014-yilda taxminan 125 million odam yo'l harakati bilan bog'liq 55 dBa (kunduzi-kech-kecha darajasi)dan yuqori shovqin darajasidan ta'sirlangan. So'nggi o'n yilliklarda bu ko'rsatkich oshdi va biz doimo o'sib borayotgan urbanizatsiya tufayli bu o'sish davom etishini kutishimiz mumkin. Bezovtalik va uyqu buzilishidan tashqari, transport shovqinining ta'siri sog'liq muammolari bilan bog'liqligi ko'rsatilgan. Umuman olganda, shovqinning ifloslanishi boshqa psixologik ta'sirlarga ham ega bo'lishi mumkin va bolalarning o'qish qobiliyatiga va uzoq muddatli xotiralariga ta'sir qilishi mumkin.

Дс ■>

ц >2i ; q > >

wi >

Л ) J

Ы:>

d

3 >3»:

Ы >

ц >p~

11> Щ >

, ж* m>

Ы>

*4> >

i

I ><*'

3#ф>

q > >

Qj^f^S). .—

24

4H>

Шг

>

1

•.¿TALQ1N VA TADQIQOTLAR

ilmiy-uslubiy JumaN

№2 2022

>> >>

Я*

Pi )= i >p

Ы > . )>j»

*

>4>

>

J

>3*

Ш1

Bezovtalik

Miyokard infarkti

Koroncr yurak kassaligi

Uyqu buzilishi

Eshitish buzilishi

Gipcrtaniya

+boshqalar

+Й J> S*H>

I ]>c< У

)Wvj J>

+И > »

ш

ЪЦъ

>

p>M

>j>

Щл

Ы >

1.8 1.6 1.4

1.2 1

0.8 0.6

+95% CI -Pooled -95% CI

4> <£> яР

^ <ov #

l-AeQ.day.ieh (dB(A))

Л* #

* foV # A«

■-Aeq.day. 1Bh<dB(A))

Ы*

Qj^f^S). .—

25

I-, Ж

J1

q >> м4 >

? j-

j*43>

4-rasm. Transport shovqining inson organizmiga tasiri.

Evropa Ittifoqi ekspertlarining fikriga ko'ra, Evropa Ittifoqi aholisining taxminan 20 foizi ularning sog'lig'iga uzoq muddatli ta'sir ko'rsatishi mumkin bo'lgan nomaqbul shovqin darajasidan aziyat chekmoqda. So'nggi tadqiqotlar atrof-muhit shovqinining tibbiy ta'sirini ta'kidladi. Shovqin nafaqat eshitish qobiliyatining buzilishiga, masalan, tinnitusga sabab bo'lishi mumkin, balki qon aylanishiga ham ta'sir qilishi mumkin. Darhaqiqat, gipertoniya, yurak-qon tomir kasalliklari va miyokard infarktlari takroriy yuqori shovqin darajasiga ta'sir qilish bilan bog'liqligi isbotlangan.

EEA ma'lumotlariga ko'ra, har yili 900 000 dan ortiq gipertenziya holatlari atrof-muhit shovqinidan kelib chiqadi.

Bundan tashqari, 2005 yilda 61 ta epidemiologik tadqiqotlar transport shovqini va miyokard infarkti o'rtasidagi bog'liqlikni ob'ektiv yoki sub'ektiv ravishda aniqladi.

4-rasmda yo'l harakati shovqinining miyokard infarktiga ta'siri ko'rsatilgan: muntazam ravishda yuqori shovqin darajasiga ta'sir qilish miokard infarktining tarqalishi va tarqalishini oshiradi.

Atrof-muhit shovqini tufayli yo'qolgan nogironlikka moslashtirilgan hayot yillari (NMHY) yurak ishemik kasalligi uchun taxminan 61 000, bolalarning kognitiv buzilishlari uchun 45 000 va tinnitus uchun 22 000 ni tashkil qiladi.

Ш

Ы >

q > >

wi > Ыз>

d

¡йи*

Ш >

зи i:

q Ж+л

ym* m >

i> * q

Ц >p

Щ >

q

Ы >

q щъ q

*4>

JffiTALQINVA 1

\-/TADQIQOTLAR No2 2022

moi

llmly-uslubty jumaU

'M il:

5-rasm. Bezovtalik, uyqu buzilishi va kognitiv ta'sir

#

>

Kasalliklar sifatida tasniflanmagan, ammo hisobga olinishi kerak bo'lgan boshqa ta'sirlar bezovtalanish va uyqu buzilishidir. 2014 yilda Evropada 20 millionga yaqin kattalar atrof-muhit shovqinidan bezovta bo'lgan, yana 8 million kishi uyqu buzilishidan aziyat chekmoqda. Evropa transport va atrof-muhit federatsiyasi (T&E) hisobotiga ko'ra, transport shovqini uyqu buzilishining asosiy sababidir.

Biror kishini uyg'otish uchun kamida 40 dB shovqin darajasi kerak bo'lsa ham, 32 dB dan kam shovqin darajasi uyquni engillashtirishi, gormonlar darajasini, qon bosimini oshirishi va keyingi kunning farovonligiga ta'sir qilishi mumkin. Evropa Ittifoqida atrof-muhit shovqini tufayli yo'qolgan DALY Evropada uyqu buzilishi uchun 903 000 va bezovtalanish uchun 654 000 atrofida bo'lishi taxmin qilinmoqda. Atrof-muhit shovqini ham odamlarga kognitiv ta'sir ko'rsatadi. Ushbu ta'sirlar ish turiga va shaxsning sezgirligiga xosdir, ammo hisobga olinishi kerak. Ayniqsa, bolalar diqqatni jamlash, diqqatni jamlash va eslashda qiyinchiliklar, o'qishning buzilishi va ovozni kamsitish qobiliyatining pasayishi kabi alomatlarni ko'rsatishi

mumkm.

Transport shovqini sog'liq, ekologiya va uy-joy narxlariga ta'siri tufayli qimmatga tushadi. Bu xarajat havoning ifloslanishi kabi boshqa transport xarajatlari

»

bilan solishtirganda ahamiyatsiz emas. Bu masala bo'yicha xabardorlikning

kuchayishi hukumatlar va jamoalarning reaktsiyalariga sabab bo'ldi. Jamiyatlar

tomonidan ishlab chiqaruvchilarga ko'proq jim bo'lgan transport vositalarini ishlab

chiqishga bosim o'tkazadigan qat'iy qonunlar orqali transport shovqinini kamaytirish

choralari ko'rilmoqda. Transport va atrof-muhit bo'yicha Evropa federatsiyasi ushbu „ , . . , , ........ ........

siyosatning foydasi xarajatlardan 30 baravar ko'p bo'lishi mumkinligini da'vo qilmoqda. Shovqinni kamaytirish siyosatining xarajatlari va foydalari har bir ishtirokchiga xosdir, ammo imtiyozlar hamma uchun olib tashlanishi kerak. Bundan tashqari, ushbu balansning tannarx-foydasi o'zaro funktsiyalarni hisobga olgan holda tuzatilishi kerak. Shovqin emissiyasini har qanday usul bilan kamaytirish foydali emas: avtomobilni loyihalash jarayonida shovqinni kamaytirish global va iqtisodiy sharoitlarda atrof-muhit va iqtisodiy ta'sirni kamaytirish uchun yoqilg'i sarfi kabi dizayn maqsadlaridan biri sifatida hisobga olinishi kerak. samarali usul.

Foydalanilgan adabiyotlar:

1. https://mintrans.uz/yol-xoíaligini-rivoílantirish

2. "The impact of traffic noise on economy and environment: a short literature study: Performed within the scope of the ECO2 project "Noise propagation

from sustainable ground vehicles..." https : //www.researchgate. net/publication

3. Directive 2002/49/EC of the European Parliament and of the Council of 25 June 2002 relating to the assessment and management of environmental noise -

* : j*

-^отетг^ a >

* i >

J>

I

>

! J>Í>

*S>

' >S*

! >5>

H>

¡ 3>s*

i >4> j

m

i >j>

*S >

TALQIN VA TADQIQOTLAR

Mmíy-u*lubly jumali

№2 2022

Declaration by the Commission in the Conciliation Committee on the Directive relating to the assessment and management of environmental noise. OJ L 189,18.7.2002, p. 12-25, 2002.

4. European Environment Agency. Noise in Europe 2014, EEA Report № 10/2014, ISSN 1977-8449. 2014.

5. P. Cerin. Lecture on Transports' Environmental Aspects, EC02logy course. Centre for ECO2 Vehicle Design, KTH Royal Inst. Tech., Stockholm, Sweden. 2013

6. European Commission Green Paper on Future Noise Policy [1996] COM(96) 540 final.

J. R. Barber, K. R. Crooks, K. M. Fristrup. The costs of chronic noise exposure for terrestrial organisms. Trends in Ecology & Evolution, 25(3):i8o-i89, 2010.

7. World Health Organization, Joint Research Centre. Burden of disease from environmental noise - quantification ofhealthy years lost in Europe. 2011.

jW^ y

q >j*

♦id*

j

* 11>

]>j! » : i>

27

j*q> q > >

wi > )>j*

*1>

3>

i>j*

q >j*

>

q

>

q>j{>:

^HáT

>

)>j*

*1>

i> *

i>j*

q >j*

i>

q > >

q

q >j*