Научная статья на тему 'Япониянинг инновацион технополисларни ривожлантириш тажрибаси'

Япониянинг инновацион технополисларни ривожлантириш тажрибаси Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
262
60
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
инновация / технополис / жаҳон инновацион индекси / Япония / Цукуба / илмий тадқиқот / нано ва биотехнологиялар. / innovation / technopolis / world innovation index / Japan / Tsukuba / research / nano and biotechnology.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Вохидова Меҳри Хасановна

Мақолада Япониянинг технополислар ташкил этиш орқали мамлакатда инновацион иқтисодиётни ривожлантириш стратегияси таҳлил қилинди. Мақоланинг объекти ­ Япониянинг технополислари, предмети ­ Япониянинг инновацион иқтисодиётни ривожлантиришда технополисларни ташкил этиш, ривожлантириш тажрибаси. Мақоланинг мақсади ­ Япониянинг технополисларни ташкил этиш, илмий тадқиқот учун шарт­шароитларни яратиш ва илмий тадқиқот натижаларини технополислар орқали кластерлаш усулида саноатга татбиқ қилиш тизимини тадқиқ қилиш.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

JAPAN'S EXPERIENCE OF INNOVATION TECHNOPOLISS

There is analyzed in the article strategy of Japan to develop an innovative economy in the country by creating technopolises. Object of the research ­ Japanese technopolises. The subject of the article is the experience of Japan in the development and organization of a technopolis in the development of an innovative economy. The aim of the article is to study the system of organization of Japan’s technopolis, create conditions for scientific research and industrial application of the results of scientific research by technopolis clusters.

Текст научной работы на тему «Япониянинг инновацион технополисларни ривожлантириш тажрибаси»

Вохидова Ме^ри Хасановна,

Тошкент давлат шаркшунослик институти «Узок Шарк ва Жанубий Осиё мамлакатлари иктисодиёти» кафедраси укитувчиси, PhD

ЯПОНИЯНИНГ ИННОВАЦИОН ТЕХНОПОЛИСЛАРНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ТАЖРИБАСИ

УДК:330.3

ВОХИДОВА М.Х. ЯПОНИЯНИНГ ИННОВАЦИОН ТЕХНОПОЛИСЛАРНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ТАЖРИБАСИ

Маколада Япониянинг технополислар ташкил этиш оркали мамлакатда инновацион иктисодиётни ривожлантириш стратегияси тах,лил килинди. Маколанинг объекти - Япониянинг технополислари, предмети - Япониянинг инновацион иктисодиётни ривожлантиришда технополисларни ташкил этиш, ривожлантириш тажрибаси. Маколанинг максади - Япониянинг технополисларни ташкил этиш, илмий тадк,ик,от учун шарт-шароитларни яратиш ва илмий тадк,ик,от натижаларини технополислар оркали кластерлаш усулида саноатга татбик килиш тизимини тадкик килиш.

Таняч иборалар: инновация, технополис, жах,он инновацион индекси, Япония, Цукуба, илмий тадкикот, нано ва биотехнологиялар.

ВОХИДОВА М. Х. ЯПОНСКИЙ ОПЫТ РАЗВИТИЯ ИННОВАЦИОННЫХ ТЕХНОПОЛИСОВ

В статье анализируется стратегия Японии по развитию инновационной экономики в стране путем создания технополисов. Объект статьи - японские технополисы. Предметом статьи является опыт Японии в разработке и организации технополиса в развитии инновационной экономики. Целью статьи является изучение системы организации технополиса Японии, создание условий для научных исследований и промышленного применения результатов научных исследований кластерами технополиса.

Ключевые слова: инновации, технополис, мировой инновационный индекс, Япония, Цукуба, научные исследования, нано и биотехнология.

VOKHIDOVA M.KH. JAPAN S EXPERIENCE OF INNOVATION TECHNOPOLISS

There is analyzed in the article strategy of Japan to develop an innovative economy in the country by creating technopolises. Object of the research - Japanese technopolises. The subject of the article is the experience of Japan in the development and organization of a technopolis in the development of an innovative economy. The aim of the article is to study the system of organization of Japan's technopolis, create conditions for scientific research and industrial application of the results of scientific research by technopolis clusters.

Keywords: innovation, technopolis, world innovation index, Japan, Tsukuba, research, nano and biotechnology.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 11(131)

Кириш.

Жахон хужалигида эркин иктисодий худудлар-нинг (ЭИХ) саноат, савдо, тадбиркорликни ривож-лантиришга ихтисослашган турлари фаолият юри-тади. Юкорида номлари келтирилган ЭИХларнинг аксарият кисми ривожланаётган мамлакатлар иктисодиётига хос булиб, хорижий инвестиция-ларни жалб килиш эвазига мамлакатнинг экспорт салохиятини ошириш, ахоли бандлигини таъмин-лаш, ишлаб чикаришни ривожлантиришга кара-тилади. Аммо эркин иктисодий х,удудларнинг ривожланган мамлакатлар тажрибасида (шу жум-ладан, Япония тажрибасида) кенг кулланиладиган яна бир тури борки, улар технопарклар, технопо-лислар, юкори технологияли худудлар ёки умумий килиб айтганда, инновацион эркин иктисодий худудлар деб юритилади.

Япониянинг хом ашёни импорт килишга асос-ланган ривожланган иктисодиётининг муваф-факият гарови инновациялардир (технополислар оркали иктисодиётни инновациялашга кара-тилган).

Сунгги 20 йил давомида мамлакатда иннова-цияларнинг иктисодиётда татбик килиниш дара-жаси буйича энг кучли 15 та мамлакат руйхатидан жой олган. Жумладан, 2019 йил маълумотларига мувофик Жахон инновацион индексида Япония 15-уринни эгаллаб турибди. Давлатнинг илмий-тадкикот харажатлари 2017 йилда 168,6 млрд АК.Ш долларини ташкил этган. Мамлакатда 2018 йилда олинган умумий патентлар сони 318479 тани ташкил килади, ахборот-коммуникация технология-ларининг ривожланиш индексига мувофик мамлакат 2017 йилда 10-уринни эгаллаган.

Япониянинг инновацион индекслардаги юкори курсаткичлари давлат томонидан технополис-ларни куллаб-кувватлашга каратилган сиёсат, фаолият юритаётган технополислар ва уларнинг инновацион фаоллиги билан изохланади.

Узбекистонда хам эркин иктисодий худуд-ларнинг турли шаклларини (жумладан, технопарк) ташкил этишда амалий тажрибанинг ортиб бора-ётгани, Япония каби технополис фаолиятини ташкил этиш ва ривожлантиришда синалган тажри-бага эга булган мамлакатнинг тажрибасини урганиш ва мамлакатимиз иктисодий манфаат-ларини ифода этадиган айрим жихатларини Узбекистан технопарклари фаолиятида куллаш имконини беради. Шу сабабдан хам ушбу мавзуни урганиш замонавий долзарб тадкикотлардан бири булиб хисобланади.

Тадцицот методологияси.

Тадкикот мавзуси кенг камровли булиб, жахон хужалигидаги ривожланган мамлакатлардан бири булган Япониянинг 1980-йиллардан кейинги даврда инновацион ривожланиши «Техно-полис-90» дастури доирасида амалга оширилган чора-тадбирлар илмий хамда амалий жихатдан тадкик килинган.

Мавзуни илмий асослашда индукция, дедукция, илмий абстракциялаш усулларидан, амалий тадкик килиш ва якуний хулоса чикаришда анализ ва синтез усулларидан самарали фойдаланилган.

Мавзунинг урганилганлик даражаси.

Япониянинг инновацион технологияларни иктисодиёт соха ва тармокларида жорий килиш сиёсати иктисодий технополисларда олиб бори-лаётган тадкикотлар табиий фанлардаги илмий тадкикотларнинг объектига айланиб булган.

Жумладан, Michael I.Luger [1] тадкикотларида АКШ, Япония хамда Европанинг худудларни ривожлантириш тажрибаси хамда иктисодиётда инновацияларни татбик килишга йуналтирилган дастурлари киёсий тахлил килинган.

Цукуба университети хамда технополисида олиб борилган тадкикотлар H.Kumadaa, A.Matsumurab, H.Sakuraia, T.Sakaea, M.Yoshiokac, H.Kobayashic, H.Matsumotoc, Y.Kiyanagid, T.Shibatae, H.Nakashima [2], Yasuhiro Yasutomi [3], Цукубада материалшу-носликнинг ривожланиши Mohamed Henini [4] илмий ишларида уз аксини топган.

Аммо мамлакатимизда Япония технополисла-рининг фаолият механизми, ривожланиш тажрибасини тадкик килган илмий тадкикотлар сало-хиятининг камлиги ушбу мавзуни чукуррок тадкик килиш эхтиёжини келтириб чикаради.

Мацоланинг илмий янгилиги:

- Япониянинг жахон инновацион индексла-ридаги урни ва инновацион сиёсатининг мазмун-мохияти ёритилган;

- Япониянинг «Технополис-90» стратегик дастурининг мазмун-мохияти ёритилган;

- Цукуба технополиси мисолида Япония тех-нополисларининг фаолияти урганилганлиги билан асосланади.

Тахлил ва натижалар.

Японияда илмий-техник худудларни яратиш сохасида катта тажриба тупланган. Уларни мамлакатда 1980-йилларда Япония ташки савдо ва саноат вазирлиги томонидан ишлаб чикилган «Технополис» дастури буйича ташкил этиш бош-ланди. Ушбу дастурга мувофик мамлакатнинг

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 11(131)

1-жадвал. Япониянинг инновацион ривожланиши халк,аро рейтингларда1.

№ Курсаткичлар 2017 2018

1. Билимлар иктисоди рейтинги (2000, 2012 йил) 17 22

2. Жахон инновацион индекси (урин) 14 13

3. Патент фаоллиги рейтинги (та) 451 320 318 479

4. Илмий тадкикотга харажатлар рейтинги млрд. доллар 168,6 -

5. Ахборот-коммуникация технологияларининг ривожланиш индекси (урин) 10 -

айрим иктисодий жихатдан колок минтакаларида 20 га якин илмий-техник худудларни ташкил килиш кузда тутилган эди. Улар технополислар деб номланган булиб, шах,ар ва унга ёндаш худуд сифатида талкин килинар эди. Бу худудда сано-атнинг юкори технологияли тармоклари, илмий муассасалар, технополис учун илмий ва мухандис кадрларни тайёрлаб берувчи олий укув юртлар, замонавий ишлаб чикариш ва ижтимоий инфра-тузилмага эга яшаш бинолари узаро уЙFунликда жойлаштирилган.

1982 йилда кабул килинган «Технополис-90» дастурига мувофик технополисларни ташкил этиш танловига ариза топширган 40 та худуддан 19 таси технополисларни ташкил этиш учун саралаб оли-нади ва хар бир технополиснинг алохида ривож-ланиш режаси ишлаб чикилади.

«Технополис» дастури Япония хукумати томо-нидан мамлакатнинг XXI асрга бокиш имкония-тини берувчи концепция ва мамлакат илмий-техник салохиятини тезкор ривожлантиришнинг энг самарали стратегияларидан бири сифатида каралди. Унда мамлакатнинг дунё бозорларидаги ракобатбардошлик мавкесига кумак берувчи омил эканлиги кузда тутилади. Унда куйидаги вазифалар куйилган эди:

- саноатни марказдан чекка минтакаларга кучириш [6]. Ушбу вазифага мувофик ахолиси 250 кишидан кам булган шахарчаларни ривожланти-риш, жумладан автомобиль йуллари, темир йуллар ва телекоммуникация тармоFини куришни ва инфратузилманинг бошка йуналишларини шак-ллантиришни назарда тутарди;

- саноатни илмталаб ва энергия тежамкор тех-нологиялар томон йуналтириш. Мамлакатда кушимча кийматли ракобатбардош махсулотларни ишлаб чикаришни назарда тутади;

1 Global Innovation Ыех 2017-2019 маълумотлари асосида муаллиф томонидан тузилган. [Электрон ресурс]: https://www.wipo.int/publications/ru/details. jsp?id=4193&plang = EN, https://www.wipo.int/global_ innovation_index/en/2019/

- махаллий университетлар фаолиятини кучай-тириш хисобига бутун мамлакат худудида илмий тадкикотларни жадаллаштириш ва бошкалар. Ушбу вазифа илмий-тадкикот хамда саноатнинг хамкорлигини ривожлантиришни назарда тутиб, таълим тизимининг барча боскичлари узаро боFлик изчил олиб борилишини максад килади.

Бугунги кунда Японияда 20 дан ортик технополис мавжуд булиб, унда 11 мингга якин кичик ва урта корхона, шунингдек 280 та таълим муас-сасаси фаолият курсатмокда.

Япония технополислари электроника, мехатро-ника, биотехнология, кимё технологиялари, тиб-биёт ва фармацевтика сохасидаги илмий-тад-кикотлар ва уларни саноатга туFридан-туFри жорий килишга йуналтирилган булиб, хар бир технополис маълум бир олий таълим муассаса-сининг негизида ташкил этилган.

Юкорида кайд этилган технополисларнинг ихтисослашуви «Технополис-90» дастурининг мухим хусусиятларидан бирини акс эттиради. Аммо Япониядаги технополисларнинг барчаси учун умумий булган хусусиятлар мавжуд. Жумла-дан:

1. Замонавий юкори технологияли корхоналар ва илмий марказлар учун укув базасини мустах-камлаш. Мавжуд университетлар ва техник мак-табларни кенгайтириш, янгиларини куриш, тала-балар ва аспирантлар учун янги фанлар ва укув дастурларини киритиш кузда тутилган; мамлакатнинг марказий университетларидан малакали профессорларни таклиф килиш, агар доимий иш учун булмаса, камида хеч булмаганда сиртки курсларни укиш учун хорижий, айникса Америка университетлари билан доимий алокаларни урнатиш, мутахассислар алмашинуви.

2. Илмий муассасаларни куриш, уларни асбоб-ускуналар билан таъминлаш ва илгари вилоятни тарк этган ва марказий минтакадаги корхоналар ёки институтларда юкори малакага эга булган коллеж ва университет битирувчиларини «уз ватанларига» кайтиши учун фаол иш олиб бориш,

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 11(131)

2-жадвал. Япониядаги технополислар ва уларнинг ихтисослашуви

о За

о

за

О л: о

Технополис ва у жойлашган худуд номи Саноатни ривожлантиришнинг стратегик йуналиши Мах,аллий олий таълим муассасаси

1. Хоккайдо, Хакодате (Хакодате) Денгиз ресурсларини ривожлантириш, совук, ик,лимли худудлар учун мах,аллий минераллар ишлаб чик,ариш Хоккайдо университети

2. Акита, Акита (Акита) Электроника, мехатроника, янги материаллар, мах,аллий табиий ресурслардан фойдаланиш, биотехнология, электр энергия манбалари Акита университети

3. Ниигата, Нагаока (Нагаока) Автоматлаштирилган ишлаб чик,ариш тизимлари, дизайн ва мода (к,ишки кийимлар, шу жумладан спорт кийимлари), махдплий табиий ресурслардан фойдаланиш Нагаоки табиий фанлар ва технологиялар коллежи

4. Тотиги, Уцуномия (Уцуномия), Электроника, мехатроника, кимёвий моддалар, янги материаллар, комьютер дастурлари Уцуномия университети

5. Сидзуока, Хамамацу (Хамамацу) Оптоэлектроника, мехатроника, электрон мусик,а асбоблари, овоз ускуналари Судзуока университети, Хамамацу тиббиёт коллежи

6. Тояма, Тояма (Тояма, Такаока) Мехатроника, янги материаллар, биотехнология, ахборот технологиялари Тояма университети, Тояма тиббиёт ва фармакология коллежи

7. Окаяма, Нагорье Киби (Окаяма) Тиббиёт ва фармацевтика саноатида ишлатиладиган биотехнология, электроника ва мехатроника Окаямя университети, Табиий фанлар коллежи

8. Хиросима, Хиросима-Цуо (Куре) Электроника, мехатроника, янги материаллар, биотехнология Хиросима университети

9. Ям агути, Убе (Убе) Электроника, мехатроника, янги материаллар, электрон ресурсларни ривожлантириш, биотехнология Ямагути университети

10. Фукуока/Сага, Куруме-Тосу (Куруме) Мехатроника, соф кимёвий моддалар, мода, биотехнология Куруме инженерлик коллежи, Куруме университети

11. Оита, Кенхоку-Кунисаки (Оита, Беппу) Электроника, мехатроника, электрон саноат, компьютер дастурлари Оита университети, Оита тиббиёт коллежи

12. Кумамото, Кумамото (Кумам ото) Автоматлаштирилган машиналар, робототехника, биотехнология, электрон ускуналар, ахборот тизимлари Кумамото университети, Кумамото инженерлик коллежи

13. Миядзаки, Миядзаки (Миядзаки) Электроника, мехатроника, янги материаллар, биотехнология, мах,аллий ресурслардан фойдаланиш Миядзаки университети, Миядзаки тиббиёт коллежи

14. Кагосима, Кокубу-Хаято (Кагосима) Электроника, мехатроника, янги материаллар, биотехнология Кагосима университети, Кюсю Гакун университети,

15. Аомори, Аомори (Аомори) Мехатроника, биотехнология Хиросаки университети

2 ^ I*

о *

ES S

(В 1

S х

S tu

гч

m

X

te О X te и

vO Ю

te ^

s

X

te

X

tu

m О X

te

5

S

р

te

X

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

te

Ц- ,—,

s

0~ m

i_

О

s tu

X 5

Ю s

и CP

tu

S

X

>

CK

te ^

te m

te te

О

m

:tu

te О X te и

О

te

ci

О vO О

и tu

S X >, te m te i_ te

и

CK

s

О ^

О X

X

tu

I—

3

te

T ^

X

te

X

te

3 s

vO

te ^

3

te ч

и

U

tu

X

tu

^ te . ^ te

te U

I—

x

tu

d

te

ca ,- ^ te ro te

3 g £ a

£ êi"

t- ^ ^ и

и tu

s

X

>

s

^

te и te i_ te X

te ^

s x О

I—

te x tu

te

tu

X

X

te

X >

X

tu

о ю tu и te U

te

и ^ )

te о

'S ^

"Г щ

-1- и

™ te

сл и

илгари вилоятни тарк этган ва марказии минтак,адаги корхоналар ёки институтларда юк,ори малакага эга булган коллеж ва университет бити-рувчиларини уз ватанларида иш билан таъминлаш ва урбанизацияни к,иск,артириш. Мамлакатнинг Иирик Токио, Нагоя, Нагано каби ривожланган шахарларига иш топиш максадида кетган зиёли ахолини уз она шахарларига каИтаришни ва бу °° оркали Иирик шахарларда ахоли сонининг кескин

Т ортиб кетишининг олдини олишни мак,сад к,илиб

^ куИган эди.

^ 3. Саноат паркини яратиш ва Иирик замонавиИ

lH фирмалар, шу жумладан чет эл компанияларини

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

жалб килиш. Технополислардаги солик ва ижти-<n моиИ имтиёзлар, юкори малакали кадрларнинг

> мавжудлиги худуднинг хорижиИ фирмалар учун

^ жозибадорлигини оширади.

g 4. Инкубаторларни ташкил килиш, кичик ва

урта бизнесни ривожлантиришнинг бошка усул-

и

(S ларини куллаш.

МарказиИ хукуматнинг венчур капиталини * ривожлантиришга каратилган чора-тадбирлари

I билан биргаликда, Японияда илгари ишлатилма-

<и ган иктисодиИ усиш учун кенг имкониятларни

очиб беради.

5. Транспорт тармоFини кенгаИтириш, аэро-& портлар, экспресс темир Иулларни модернизация

^ килиш.

^ 6. Энг замонавиИ техник асосда янги телеком-

тз

от

te

муникация тармок,ларини куриш ва мавжудларини

- реконструкция килиш: оптик толали, Иулдошли

£ алока, кабел телевидениеси ва бошкалар.

£ 7. Ушбу минтак,а учун мавжуд булган анъана-

^ виИ ишлаб чикаришлардан тулик фоИдаланиш,

ё фан ва техниканинг сунгги ютукларини жориИ

ü этиш асосида уларни модернизация килиш ва

jü ривожлантириш.

<и 8. ЛоИихани к,уллаб-к,увватлаш ва амалга оши-

тз

риш учун ривожланган инфратузилмани яратиш.

XXI асрга келиб Японияда муваффак,иятли фао-лият юритаётган технополислардан бири Цукуба-^ дир.

d Цукуба хам 1980 Иилларда хукумат карорига

мувофик ташкил этилган технополис булиб, дав-лат маблаFлари эвазига ташкил этилган ^ худудлардан биридир. Технополисларни куришда

u махаллиИ хокимият ва хусусиИ капитал асосиИ

< роль уИнаИди, кичик ва урта бизнесни ривожлан-

тиришга катта ахамият берилади. ИлмиИ тадк,ик,от

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 11(131)

от tu al

tu тз

билан шуFулланувчи юридик шахслар кучмас мулк х,амда курилиш солиFидан озод этилади.

Цукуба, биринчи навбатда, фундаментал фан-ларнинг маркази булиб, амалий тадкикотлар ва саноат билан узаро алокалар бу ерда биринчи уринда туради.

Цукубада 4 йуналишдаги илмий тадкикотлар олиб борилади:

1. Саратон касаллигининг замонавий даволаш воситаларини ишлаб чикиш ва амалиётда куллаш.

2. Шахсий роботлар билан биргаликда яшаш, яъни уй хужалигида роботларнинг иштирокини таъминлаш. Инсонларнинг шахсий роботлар билан бирга яшаши бир неча ривожланиш дав-рига эга:

- шахсий парвариш килувчи роботларнинг эмпирик тадкикотлари (2009);

- хавфсизлик стандартларини халкаро стан-дартларга айлантириш (2013);

- роботларнинг хавфсизлигини сертификатлаш билан боFликl синов объектларининг эксплуатация килиш (2014 йилдан х,озирга кадар);

- бозорнинг тулик куламини эгаллаш (2015).

3. Алгал биомасса энергиясидан амалиётда фойдаланиш.

4. ТИА-нано - нанотехнологияларнинг глобал марказини яратиш.

Цукуба нафакат Нобель мукофотига сазовор булганларни, балки тадк,ик,от ташкилотлари учун х,ам мак,товга сазовор булиб, бугунги кунда дунё-даги илFор фан ва технологиялар шах,арларидан бири х,исобланади. Дунё микёсидаги куплаб илмий-тадкикот базаларига эга булган Цукубада куплаб тадк,ик,отчилар, талабалар ва хорижий давлатлардан келганлар истик,омат килади. 2012 йил 1 ноябрь х,олатига кура шах,арда 125 мамла-катдан 7167 киши истикомат килган. Цукубада 32 та илмий-тадкикот институти мавжуд, уларнинг учдан бир к,исми миллий ташкилотлардир. Тех-нополисда 20000 дан ортик, давлат илмий тадк,ик,от муассасаларида фаолият юритаётган ва эркин тадк,ик,отчилар илмий тадк,ик,от билан шуFулланади [6]. Дунё микёсидаги илмий-тадкикот муассаса-ларига Япониянинг энг йирик илмий-тадкикот хонаси (ИлFор саноат фанлари ва технологиялари) ва Япониядаги энг катта илмий-тадкикот ва кла-стерни ташкил этувчи Б-Фабрика Асселератор (Юк,ори энергия тезлаштирувчи тадк,ик,от ташки-лоти) киради.

Цукуба университети ядро реакторларидан фойдаланган вак,тдан бошлаб амалиётда клиник тадк,ик,отларни утказди. Шунингдек, шифохона-ларда урнатилиши мумкин булган тезлатгичга асосланган терапевтик асбобларни, шу жумладан периферик ускуналар ва бошк,арув тизимларини ривожлантириш буйича кенг камровли тадкикотлар олиб борилди.

Шу жумладан, ушбу йуналишда 2010-2019 йил-ларда Цукуба технополисида куйидаги тадкикотлар амалга оширилган:

- касалхоналарга урнатилиши мумкин булган кимматбах,о терапевтик воситалар ишлаб чикилган (2010-2006);

- Ибараки нейтронли тиббий регенерация маркази кушма тадкикотлар маркази сифатида курилган (2011-2012);

- х,айвонлар устида тажрибалар олиб борил-ган (2013);

- клиник тадкикотлар (2014-2019);

- илFор тиббий ёрдам учун аккредитация олинган (2015 йил).

Хулоса.

Япониянинг инновацион иктисодиётни техно-полислар оркали ривожлантиришдаги узига хос йулини куйидагилар оркали изох,лаш мумкин:

1. Инновация тушунчасига нисбатан япон ёндашувининг узига хослиги.

Японияда инновацион мах,сулот тушунчаси жах,онда биринчи булиб яратилган ва бошка мам-лакатларда аналоглари булмаган, юкори кушилган кийматга эга булган мах,сулотларга нисбатан ишлатилади.

Мамлакатга импорт килинган техника х,амда технологиялар инновациялар х,исобланмайди.

2. Мамлакатда технополисларнинг илмий тадкикот-ишлаб чикариш тизимининг х,удудда яшаш кластерини узида жамлаганлиги.

Япония технополисларининг йирик шах,арлар-дан купи 30 дакика узокликдаги масофада жой-лашган булишига, тезюрар поездлар катновининг йулга куйилганлигига карамасдан, технополис-ларда инсонларнинг яшаши учун замонавий уйлар х,амда ижтимоий инфратузилма мавжуд. Бундан асосий максад х,афтасига 57-60 соат вактини ишда утказадиган япон ишчилари учун йулга кетадиган вактни иктисод килиш х,амда уларнинг яшаш ва дам олиши учун шароитларни яратиш булиб х,исобланади.

3. Хар бир технополисни ривожлантиришда алох,ида стратегик дастурларнинг ишлаб чикил-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 11(131)

ганлиги ва технополиснинг катъий белгиланган ихтисослашувининг мавжудлиги.

Бундай ихтисослашувнинг мавжудлиги бир сохддаги тадкикотларнинг бошкаларида такрор-ланмаслиги х,амда иктисодиётни турли иннова-цион йуналишларда ривожлантириш имконини беради.

4. Технополисларда ишлаб чикариш х,амда ижтимоий инфратузилмани шакллантиришда дав-лат аралашувининг юкори эканлиги [7].

Одатда, инновацион ривожланиш жараёнида давлат бош ислох,отчи ва инвестор булиб х,исоб-ланади. Инновацияларни яратиш таълим, ижтимоий инфратузилма х,амда илмий тадкикот объектларининг уЙFунлигида амалга оширилган-лиги сабабли бу жараён катта х,ажмдаги молия-лаштиришни талаб этади.

Япониянинг технополислар оркали инновацион ривожланишга эришиш тажрибаси бутун дунё илмий тадкикотчилари ва жах,он хужалиги мамлакатларининг диккат марказида туради.

Унинг юкорида келтирилган Технополис моде-лини Узбекистонда х,ам тапбик килиш мамлака-тимизда ривожланиб келаётган технопарклар фаолиятини такомиллаштириш имконини беради. Жумладан, куйидаги тамойиллар асосида Узбекистонда технопарклар фаолиятини такомиллаштириш максадга мувофик:

- инновацион иктисодиётни шакллантириш ва ривожлантиришда давлат бош ислох,отчи ва инвестор булиши;

- инновацион мах,сулотлар мах,аллийлаш-тириш асосида ишлаб чикарилган эмас, жах,онда аналоги булмаган мах,аллий илмий-тадкикот-ларнинг натижаси булиши;

- илмий-тадкикот натижаси булган мах,сулот-ларни эмас, илмий-тадкикот учун зарур булган лаборатория жих,озларини импорт килишнинг зарурлиги;

- бошланFич, урта ва олий таълимнинг изчил ва узаро боFлик тарзда илмий тадкикотни амалга оширишга йуналтирилиши.

Адабиётлар руйхати:

1. Michael I.Luger (1994). Science and technology in regional economic development: The role of policy in europe, Japan, and the United States// Technology in Society Volume 16, Issue

1, 1994, Pages 9-33.

2. Kumadaa H., Matsumurab A., Sakuraia H., Sakaea T., Yoshiokac M., Kobayashic H., Matsumotoc H., Kiyanagid Y., Shibatae T., Nakashima H. (2014). Project for the development of the linac based NCT facility in University of TSukuba// Applied Radiation and Isotopes//Volume 88, June 2014, Pages 211-215.

3. Yasuhiro Yasutomi (2010). Establishment of specific pathogen-free macaque colonies in TSukuba Primate Research Center of Japan for AIDS research// Vaccine//Volume 28, Supplement

2, 26 May 2010, Pages B75-B77.

4. Mohamed Henini (1999). Tsukuba develops key role in Japan's research efforts// III-Vs Review// Volume 12, Issue 4, July-August 1999, Pages 38-41.

5. Abe H., Alden J.D.(1988). Regional development planning in Japan // Reg. Studies. - Oxford etc., 1988. - Vol.22, N 5. - P.429-438.

6. Dong-Ho Shin. (2002). Regional Innovation Systems of Tsukuba, Japan. A Paper Drafted for the 42nd Congress of the European Regional Science Association (ERSA) August 27-31, 2002. Dortmund, Germany.

7. Зигмунд А.А. Сравнительный анализ создания и развития технополисов в Японии и России. International Journal of Humanities and Natural Sciences, vol.10-2. P.49-53.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 11(131)

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.