CC BY
17
ТРУДЫ НА ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКАХ
УДК 378.01;372.8:50
WHAT ARE THE PSYCHOLOGICAL, PEDAGOGICAL AND SOCIAL FACTORS THAT INFLUENCE SUCCESSFUL LEARNING IN ENVIRONMENTAL EDUCATION?
Full Professor Snezana Stavreva Veselinovska
Faculty of Educational Sciences, University "GoceDelcev" (Stip R. Macedonia)
Abstract. Successful learning in environmental education is closely related to the methods used by teachers and students, and the preparation of students for their future requires active classrooms and successful learning. Students spend almost a third of their lives in schools, shaping their personalities which are difficult to change later. Their later integration into society depends on their personal qualities and abilities that are largely the product of a well-organized and well-completed education, including warm atmosphere of mutual understanding and experience in all school subjects. Trying to implement this idea we have encountered several problems: Considering the rapid development of the world, in which way should the educational process be organized so that students can study and learn throughout their lives? What are the psychological, pedagogical and social factors that influence successful learning? How should successful learning be evaluated? These questions make the foundation of a successful society tomorrow. These challenges motivate us to try and find some solutions. This paper discusses issues related to effective learning in environmental education, educational goals, approaches to learning, organization of main ideas, and key designs an innovative model for environmental education.
Keywords: Successful learning, environmental education, educational process, innovative model.
— • —
Резюме. Успешное обучение в области экологического образования тесно связано с методами, применяемыми преподавателем для студентов, а также с подготовкой студентов к их будущей профессии, и требует активного и успешного обучения. Студенты проводят почти треть своей жизни в школах, где и происходит формирование их личностей, которые трудно в дальнейшем изменнить. Их интеграция в общество происходит гораздо позже, зависит от их личных качеств и способностей, которые в основном есть продукт хорошо организованной и хорошей образовательной подготовоки, в том числе теплой атмосферы взаимопонимания и опыта по всем школьным предметам. В попытке реализовать эту идею, мы наткнулись с нескольколькими проблемпми. Какой при быстром развитии мирового образовательного процесса должено организованл обучение так, чтобы студенты могли учиться и учиться в течение всей своей жизни? Какие психологические, педагогические и социальные факторы, влияют на успешное обучение? Как успешное обучение должно быть оценено? Эти вопросы составляют фундамент успешного общества завтра. Эти проблемы мотивировали нас к попыткам поиска какого-то решения. В этой статье будут обсуждены вопросы, связанные с эффективностью обучения в области экологического образования, образовательных целей, подходов к обучению и организации основных идей и основной структуры инновационной модели экологического образования.
Ключевые слова, успех обучения, экологическое
образование, учебный процесс, инновационные методы обучения.
— • —
Апстракт. Успешното уче^е во еколошкото образование е во тесна врска со методите кои се користат од страна на наставниците и учениците, а подготвува^ето на учениците за нивната иднина бара активни училници и успешно уче^е. Учениците поминуваат речиси
една третина од сворт живот во училиштата, оформува]ки ги своите личности, кои тешко може да се променат понатаму. Нивната интеграц^а во општеството подоцна многу зависи од нивните лични квалитети и способности кои во голема мера се производ на добро организирано и добро завршено образование, вклучува]ки при]атна атмосфера на взаемно разбира^е и искуство во сите училишни предмети. Обидува]ки се да се спроведе оваа иде]а наидовме на неколку проблеми: На ко] начин во брзиот разво] на светот воспитно-образовниот процес треба да биде организиран така што учениците ке можат да учат успешно во текот на нивниот живот? Кои се психолошките, педагошките и соци]алните фактори кои имаат вли]ание врз успешното уче^е? Како успешното уче^е треба да се оценува? Овие праша^а ]а градат основата на успешното општество утре. Овие предизвици не мотивираат да се обидеме и да наземе некои решени]а. Во ово] труд ке се разгледаат проблемите поврзани со ефективното уче^е во образованието за животната средина, образовните цели, пристапите кон уче^ето и организира^ето на основните идеи и главни конструкции на иновативен модел за образованието на животната средина.
Клучни зборови: Успешно уче^е, едуцира^е за животната средина, воспитно-образовниот процес, иновативни методи за уче^е.
ВОВЕД
Во ово] труд ке се образложат проблемите поврзани со ефективното уче^е во образованието за животната средина, образовните цели, пристапите кон уче^ето, организира^е на основни идеи и главни конструкции на иновативен модел.
Обидува]ки се да се спроведе оваа идф наидовме на неколку проблеми:
На ко] начин во брзиот разво] на светот, воспитно-образовниот процес треба да биде организиран така што учениците ке можат да учат успешно во текот на нивниот живот?
Kou ce ncuxonowKUTe, negarowKUTe u coiujanHUTe $aKTopu kou UMaaT BnujaHue Bp3 ycnewHoro yne^e?
KaKo ycnemH0T0 yne^e Tpe6a ga ce oi|eHyBa?
OBue npawa^a ja rpagaT ocHoBaTa Ha ycnewHoTo onwTecTBo yTpe. OBue npegu3BU|u He MoTUBupaaT ga ce o6ugeMe u ga HajgeMe HeKou peweHuja.
3Hane^e Ha HacTaBHUTe MeTOflM
ycnewHoTo yne^e bo eKonowKoTo o6pa3oBaHue e bo TecHa BpcKa co MeraguTe kou ce KopucraT og cTpaHa Ha HacTaBHU|UTe u yHeHU|UTe. Bo BpeMeTo Ha 6p3o 3roneMyBafce Ha UH$opMa|uu |enaTa o6pa3oBHa napagurMa nocrojaHo ce MeHyBa u ce ogpa3yBa Ha HenpeKUHaTUTe coiujanHU u TexHonowKU npoMeHU. (Gang 1989). MHory npo6neMU noBp3aHU co ycnewHaTa HacTaBa ce nog MoHUTopuHr: pa6oTa Ha yneHU|UTe bo Manu rpynu, ge6aTupa^e, BHUMaTenHo yne^e, KoHKypeH|uja u copa6oTKa, yne^e co pa3MucnyBa^e, pa6oTa co npoeKTU, pewaBa^e Ha npo6neMU, MoTUBaiuu u oieHyBa^e Ha HacTaBHU|UTe. ynoraTa Ha HacTaBHU|UTe e ga ru opraHU3upaaT, ynpaByBaaT, BogaT, noMaraaT u nogpwyBaaT KorHUTUBHUTe aKTUBHocTU Ha yneHU|UTe co ucnpawyBa^e. yneHUKoT e bo |eHTapoT Ha o6pa3oBHuoT npoiec (Ellis, Sinclair, 1990; Marzano, 1997; Gang, 1989). He e goBonHo 3a HacTaBHUKoT caMo MHory ga 3Hae, raj Tpe6a ga 6uge cnoco6eH ga o6jacHU Ha egHocTaBeH u UHTepeceH HanuH u ga UMa cBoja xapu3Ma. Toj unu Taa Tpe6a ga ro onecHU u Haconu yne^eTo npeKy cTUMynaiuja Ha yneHU|UTe ga nocTaByBaaT npawa^a, noMarajKu um ga ru npu^aTaT npegu3BU|UTe u HecornacyBa^aTa, ga gucKyTupaaT 3a npoTUBpeHHocTUTe, ga pa3MucnyBaaT kputuhku u ga noHygyBaaT KpeaTUBHU peweHuja. Oco6eHo e BawHo 3a yneHU|UTe ga ja HagMUHaT 3aBucHocTa og HacTaBHUKoT npeKy pa3BUBa^e Ha cbou concTBeHU cTunoBU Ha ycnewHo yne^e u BewTUHU 3a o6jeKTUBHo u peanHo caMooieHyBa^e. Toa Ke um noMorHe ga ja npeB3eMaT ogroBopHocTa 3a hubhoto o6pa3oBaHue u nuHHuoT pa3Boj u ga ro U36emaT npe^pnyBa^eTo Ha BUHaTa 3a HUBHUTe Heycnecu Bp3 HeKoj gpyr.
Bo geHewHo BpeMe 3auHTepecupaHocTa 3a cTpaTeruuTe Ha yne^e e o6HoBeHa nopagu HeKonKy npuHUHU. Ha npuMep, onwTecTBoTo um gaBa
npuopuTeT Ha cTygeHTuTe u ru HaconyBa cTpaTeruuTe Ha npegaBa^e u yne^e koh pa3BojoT Ha HeroBaTa unu Hej3uHaTa aBTOHOMuja. OBa ochobho npaBO Ha cTygeHTuTe 6apa cTernyBafce Ha korhutubhu MeTogu u MeTogu Ha caMO-процeнкa, caMopa3MucnyBa^e u caM00praHu3a|uja.
ycnemHO yne^e
npo6neMOT Ha ycnewHO yne^e e bo |eHTapoT Ha MHory coBpeMeHu cTyguu. Toj ce 3aHuMaBa co pa3Boj Ha cn0C06H0CTu (Bandura and Schunk, 1981), Ha6^ygyBajKu guMeH3uu Ha yne^e (Brown, 1995), pa3BuBajKu cegyM uHTenureH|uu (Gardner, 1987), u npegaBa^e co neT guMeH3uu Ha yne^e (MHTepaKTuBHa gugaKTuKa, 1998). Cnopeg MapiaHO, neT TunoBu Ha pa3MucnyBa^e, HapeneHu neT guMeH3uu Ha yne^e, ce og cywTuHcKO 3Hane^e 3a ycnewHO yne^e (Marzano, 1997). Toa e OHa wto e og cywTuHcKO 3Hane^e ga ce pa3nuKyBa npoiecoT Ha yne^e og cBouTe pe3ynTaTu u ga ce Bugu TecHaTa BpcKa Mery hub.
yne^eTO KaKO npo|ec 3Hanu cBecHO HacTojyBa^e Ha yneHuKOT 3a OCTBapyBa^e Ha nuHHuTe 06pa30BHu noTpe6u, uHTepecu u |enu bo cornacHocT co coiujanHuTe ycnoBu 3a e|eKTuBHO aganTupa^e u uHTerpupa^e bo onwTecTBeHuoT wubot, a bo cornacHocT co cerawHaTa cocToj6a Ha HayKaTa u Kyrnypa. Toa nogpa36upa npoiecu 3a cTernyBafce Ha 3Hae^a u BewTuHu npeKy npaKca, yne^e unu uH^opMupa^e. yne^e npeKy pa6oTa ce npenopanyBa bo geHewHO BpeMe u e ge|uHupaHO KaKO npo|ec Ha cTeKHyBa^e Ha pa36upa^e, 3Hae^e, BewTuHu u cTaBOBu npeKy npaKTuHHu u npuMeHeTu aKTuBHocTu.
yne^eTO KaKO pe3ynTaT e npeTcraBeHO co OHeKyBaHuTe pe3ynTaTu, cTeKHaTu og cTpaHa Ha yneHuKOT, wto Mowe ga 6uge ocHOBa u cpegcTBO 3a noHaTaMOwHO yne^e. 3Hae^eTO ro MeHyBa 3Hae^eTO. 3Hae^eTO Tpe6a ga ce KopucTu bo goHecyBa^e ognyKu, pewaBa^e Ha npo6neMu, nocTumyBa^e Ha ogpegeHu |enu, eKcnepuMeHTanHu ucnuTyBa^a, ucTpawyBa^a u aHanu3u Ha cucTeMOT (Marzano, 1997). Ei^ktubhoto yne^e ce oieHyBa npeKy nocTurHaTuTe pe3ynTaTu bo ogHoc Ha npeTxogHO nocTaBeHuTe |enu.
Образованието во современиот свет не е ограничено на одреден период од човечкиот живот туку тоа е доживотен процес. Тоа е " чука^е на срцето на општеството" (Delors, 1996) , мост помегу минатото, сегашноста и иднината и неговото значе^е послано станува подлабоко и подлабоко. Delors укажува дека "лугето треба да се вратат на уче^ето со цел подобро да се справат со новите ситуации кои настануваат во нивниот личен и работен живот. Оваа потреба е многу очигледна и станува се посилна и посилна. Единствениот начин за негово постигнува^е е кога секо] учи како да научи (Delors, 1996). За таа цел, потребно е да се држиме до четирите столба: "уче^е за живее^е заедно, уче^е за знаете, уче^е за дфтвува^е, и уче^е да се биде" (Delors, 1996).
За живее^е во дваесет и првиот век, потребни се некои лични карактеристики - мемори]а, физички способности, естетски чувства, комуникациски вештини, харизма на лидерот. Знае^ето е динамично и посто]ано преминува од една во друга состо]ба, тоа е она кое треба да се стекне, да се обнови и да се користи во животот (Delors 1996).
За да уче^ето биде успешното, студентите треба да задоволат одредени барака: свесен пристап кон когнитивни задачи, ^убопитност, толеранци]а, самокритика, реалистичен став, отвореност, активно уче^е, како и организаци]а. Тие треба да разврат "мокни навики на умот кои ке им овозможат да мислат критички, да размислуваат креативно, и да го контролираат своето однесува^е" (Marzano, 1997).
Постои разлика мегу когнитивните способности и капацитетот за самостсуна едукаци]а. Когнитивните способности се подготвуваат за остварува^е на краткорочни цели и се иницирани од страна на надворешен фактор (Национални образовни стандарди). Капацитетот за самосщно образование бара обединета стратега за уче^е и разво] на лични планови и желби. Ученикот мора да ги преиспита своите методи за посто]ано уче^е, да експериментира во потрагата за стекнува^е на нови методи, додека во исто време активно бара цел на само-оценува^е.
Воведува^ето на образовни иновации во училницата развива независност ка учениците и им дава способност да бидат повеке самоуверени и сигурни во себе во борбата за стекнува^е на сопствени
цели и стремежи, како и да бидат подготвени за успешно доживотно уче^е.
Успешното уче^е бара промена во ставовите на образованието и на наставникот и ученикот. Секо] ученик има сво] придонес за позитивна атмосфера, во при]атна и стимулирачка училница и при уче^е надвор од училницата во отворена или друга средина за уче^е. Наставникот е партнер, олеснувач, лидер, стимулатор, сила, господар на умот на ученичкото успешно уче^е.
Успешното уче^е бара нов однос кон науката, гледа]ки на тоа не како изолиран систем на знаете, туку како динамична структура ко]а се поврзува послано со сите други делови на културата.
Цели на современата еколошка едукацф
Образованието е патува^е до стекнува^е на знаете, вештини и вредности за успешна реапизац^а преку постепен и ефективн личен и социален развод
Патува^ето е успешно кога кра^ата дестинаци]а е позната однапред, кога ке знаеме каде да одиме и како да стигнеме до таму. Целта на еколошкото образование, како суштински дел од образованието за одржливиот развод може да се смета за стекнува^е на здравствено-еколошка компетентност (Табела 1). Нфината основа е изградена од единства на знае^а за здрав]ето на луГето и здрав]ето на животната средина.
Современата криза е антропоеколошка, бидфи проблемите во целите и стремежите на лугето и во начинот на нивната интеракци]а со околината (проблемите во нивните души), се причините за создавав и влошува^е на еколошките проблеми што од сво]а страна предизвика многу здравствени проблеми.
Табела 1: Значе^е на здрава-средина компетенц^а
Компонен ти Содржина
Знаете Систем на факти, концепти, закони, врски,
генерализаци]а, хипотези, теории, прогнози, научна слика на светот, поврзана со структурата и функци]ата на биосферата и на интеракци]ата на општеството со природата.
Вештини Подготвеност и стручност за активности поврзани со уче^ето и заштита на природата и за одржува^е рамнотежа на животната средина; систем од вештини за учество во активностите за чуваше на природата.
Вредност и Контрола на сопственото однесува^е (самоконтрола) во согласност со систем на вредности (точни и неточни, добри и лоши) ко] превзема одговорност за идните генерации (етика), ]а почитува природата и биосферата, како и сите вредности на човештвото и одржува на научно цврсти правила за однесува^е, го бара тоа од самиот себе и од другите и се држи до принципите на еколошки одржлив развод
Здравствено-еколошката компетентност се темели на знаете, вештини и вредности за заштита на природата надвор и внатре во нас. Човечките суштества се природни производи исто така како што тие доагаат во битие и структурите и функциите на нивните тела се регулирани со природните закони. Оваа компетентност му дава на ученикот можност да ги види проблемите во ноосферата, да се изнадат решени]а и да се спречи создава^ето на нови проблеми. Тоа вклучува разбира^е на мегусебната зависност на лугето и народите и вештини за ефективна интеракци]а и соработка во присуство на културната разноликост. Вредносната компонента на оваа компетентност е изразена преку односот кон сопствената личност, односот на други луге, и на
животната средина во сите нфини аспекти (Kohlberg, 1973; Knapp, 1981; Gilligan, 1982; Caduto, 1985; Maranto,1990; Dispoto, 1997;
Здравствено-еколошката компетентност е во блиски односи со другите основни компетентности: ]азичните, информативните, социо-културни и когнитивните. Сеюф од овие основни надлежности има сво] придонес во личниот и општествениот разво] на учениците (Sauve, 2002, Atasoy, 2006) и граде^е на систем на односи кон сво]ата личност, кон другите луге и кон природата.
Чекор кон образованието за животна средина
Образованието за животната средина кое се занимава со комплексните системски офкти има безбро] внатрешни и надворешни врски и не бара сложени студии на нивните структури и функции. Поради оваа причина интеракци]ата на голем бро] пристапи се користи во образованието за животна средина (Табела 2). Пристапот кон концептот е дефиниран како "активно ориентирана цел, став на човечкото суштество во реалноста, ко]а го вклучува сворт теоретски став и стратега и неговата практична активност". Пристапот е имплементиран во наставната пракса, со помош на група методи.
Табела 2: Систем на пристапи во еколошко образование
Училишни Знаете Разбираъе Разво] на
содржини вредност
Комплекс Интрадисциплинарност Обjаснувачки Деонтолошки
Систем на анализа Интердисциплинарност Решава^е на проблем Аксиолошки
Интегративен Хеуристичен Пропностички
Испрашува^е
Природата сама по себе е хиерархиски организирана. Таа претставува здрав меристем во ко] што живите системи се нфложено организирани живи системи, почнувфи од вирусите како нфиско организирани живи суштества, a кои се поставени на траницата помегу
wubo u HewiBO, OKynupajKn ro MecTOTO noMefy MoneKynapHUTe u 6noc$epcKUTe HUBoa Ha opraHU3a^ja u ce U3noweHU Ha BnujaHuera og KOcMUHKaTa opraHU3a^ja. CucTeMOT Ha opraHU3a^ja Ha npupogaTa ce 6a3ipa Ha gBa npiH^na: npiH^noT Ha xuepapxnja u npiH^noT Ha nojaBaTa (Odum, 1983; Reiss,1998). CeKoj cucTeM bo npupogaTa UMa KOMnneKc og cBojcTBa kou ce cocTaBeHU og cBojcTBaTa Ha rpag6eHUTe KOMnoHeHTU KaKO u HeKou hobu cBojcTBa KapaKTepicTUHHU caMO 3a OBoj cne^janeH cucTeM. CeKoj HapegeH cucTeM ru BKnyHyBa npeTxogHUTe cucTeMi bo jagpora. CiTe npupogHi cucTeMi U3rpagine ruraHTcKO jagpo u 3a ga ce pa36epe ceTO Toa, UHTerpa^jaTa Ha 3Hae^aTa og pa3niHHU 6nonowKU guc^nnuHH e HeonxogHa. nocTojaT geBeT eKonomKU 3aKOHU kou Tpe6a ga 6ugaT orany цeнтapoт Ha 6uonornjaTa u bo ce6e ru BKnyHyBaaT gpyriTe HayHHU o6nacm nopagu Toa, 3a ga ce pa36epe xiepapcKUTa nocTaBeHocT Ha 6nonowKUTe ciTeMU bo npupogaTa u ga ce UMnneMeHTupa 3a ycnemHO pa36upa^e Ha 3HaHe^eTO Ha 06pa3OBaHueTO 3a wuBOTHaTa cpeguHa, Heu36ewHa e UHTepguc^nnuHapHocra bo npo^coT Ha U3yHyBa^e Ha eKonomKUTe npo6neMU. EgHocTpaHUOT u egHoguMeH3UOHanHUOT npucTan bo U3yHyBa^eTO Ha OBaa npo6neMaTUKa e HeBO3MOweH. negarorujaTa He e nogroTBeHa цenocнo ga ru noneMU3upa nocTaBeHUTe eKonomKU npo6neMU 3aToa wto npeTxogHO e noTpe6HO gna6ora no3HaBa^e Ha 6uonomKUTe 3aKOHUTocTU.(Ta6ena 2, KonoHa 1.)
Bo o6pa3OBHUOT пpoцec Tpe6a ga ce nocTaBU UHTpaguc^nnuHapHocra (uHTerpa^ja bo egeH HacTaBeH npegMeT, Ha npiMep Buonoruja), KaKO u UHTepguc^nnuHapHocT (uHTerpa^ja co gpyru HacTaBHU npegMeTU, Ha npiMep, 6uonoruja, xeMuja, $U3UKa, reorpa^uja), a ciHTe3a caMO Kora ce 3aHUMaBa co npo6neMU og peanHUOT wubot (Ta6ena 2, KonoHa 2). Tno6anHUTe eKonomKU npo6neMU og geH bo geH ce noBeKe 3aB3eMaaT nnaHeTapHO hubo, npogupajKu bo eKocucTeMUTe Ha цenaтa nnaHeTa. Hubhoto U3yHyBa^e u pa36upa^e 6apa UHTepaK^ja KaKO og HacTaBHUTe npegMeTU TaKa u og HacraBHU^Te.
PIuhhuot pa3Boj Ha cTygeHTUTe e HeBO3MOweH 6e3 UHcranupafce Ha eKonomKU BpegHocTU bo hub. CeTO OBa UMnnu^pa ogpegeHU KBanuTeTU, KaKO gon^HocT u ogroBopHocT koh HUBHUTe concTBeHU 6uTuja, na u koh ceramHUTe
и идните генерации. Природата и здрав]ето се исто така вредности. Студентите стекнуваат вештини за да ги предвидат праша^ата кои произлегуваат од било каква одлука во врска со проблемите во животната средина или од нивните сопствени однесува^а (Табела 2, колона 4).
Основни конструкции на моделот на еколошкото образование
За успешното истражува^е на заштитата на природата, иновативниот модел на еколошка едукаци]а е составен од три конструкции - дидактички, концептуални и технолошки.
Дидактичката - обезбедува современ образовен процес во ко] сите достигнува^а на педагощата и психолощата се ставени во пракса. Концептуалната - ги опфака еколошките концепти и ги проучува од различни аспекти: когнитивни вредности, етички, акци]а и контрола (повратни информации и мониторинг). Сите аспекти земени заедно во блиска интеракци]а се од суштинско значе^е за разворт на личноста на ученикот.
Третата конструкци]а го смета еколошкото образование како процес ко] треба континуирано да е подложен на осмислува^е, критичко преиспитува^е и актуализаци]а на секо] чекор од неговото спроведува^е во согласност со разворт на состо]бата на животната средина, еколощата и педагощата.
ЗАКЛУЧОЦИ
1. Теоретските студии докажаа дека методи на успешно уче^е беа учени, развиени и испробани од страна на многу научници и професори. За успехот на методите, теоретската класификаци]а на цели е приоритет, вклучувфи добро разбира^е на компетивна здрава-природна средина.
3. Многу проблеми беа откриени што имаа потреба од понатамошно изучува^е. Примената на секо] метод треба да биде евалвиран по наставни содржини и треба да биде проценета надобрата структура за секо] метод.
4. Беше потребно многу време за подготовка на професорот со цел да може да ги изведе експерименталните студии и да потребите на високо квалификуваното предавав.
5. Наставниот план и учебниците толку оптоварени со информации што беше многу тешко да се наде време за иновативни методи на предавав и за учениците да научат како да учат. Покра] тоа, учениците не можеа да си дозволат или пак не беа мотивирани да купат работни книги кои нудеа практична примена на нови методи за ефективно уче^е. Националните стандарди, иако добри затоа што го поставка почетокот на преминува^е од степен во степен, беа препрека за одличните ученици биде^и не ги стимулираа да постигнат повисоки проспекти.
6. Соци]алната тежина и психолошкиот замор од недостиг на апирации и добри идни проспекти, исто така беа бариери до успешно уче^е.
7. Употребата на иновативни методи за ефективно уче^е наложуваше адекватни квалификации на професорите, адекватни компетенции, и детерминаци]а да се постигне соработка помегу професорите, учениците, учениците и професорите, и исто така инволвира^е на родителите. Родителите не треба да сто]а на страна кога нивни деца растат, и тоа не само физички туку и интелектуално.
КОРИСТЕНА ЛИТЕРАТУРА
1. Atasoy, E. (2006). Qevre Igin Egitim. Qocuk-Doga Etkilesimi.
Bursa: Ezgi Kitabevi,
2. Bandura, A. & Schunk, D.H. (1981). Developing competence, Self-efficacy and Intrinsic Interest Through Proximal Self-motivation. Journal ofpersonality and Social Psychology, 41 (3), 586-598
3. Brown, J.L. (1995). Observing Dimensions of Learning in Classrooms and Schools. Alexandria, VA: ASCD
4. Delors, J. (1996). L'Tducation: Un TrTsor Est CachT Dedans. Paris: UNESCO (Преведено на бугарски)
5. Dispoto, R.G. (1997). Moral Valuing and Environmental Variables. J. Research in Science Teaching, 14 (4):273-280
6. Ellis, G. & B. Sinclair. (1990). Learning to Learn English. Learner's Book, Cambridge University Press
7. Gardner, H. (1987) The Minds New Science. A History of the Cognitive Revolution The Journal of Environmental Education, Basic Books
8. Gilligan, C. (1982). In a Different Voice. Harvard University Press, Cambridge MA & London
9. Interactive Didactic (1998). Teaching with the Five Dimensions of Learning. University of Amsterdam
10. Knapp, C. & J. Goodman. (1981). Humanizing Environmental Education: A Guide for Leading Nature and Human-Nature Activities. American Camping Association, Martinsville, IN, 182-184
11. Kohlberg, L. (1973). The child as a Moral Philosopher. In B.I. Chazan and J. F. Soltis (Eds) Moral Education, Columbia University Press, N.Y.
12. Maranto, G. (1990/1992). Emotions-How They Affect Your Body. In Annual Editions, Psychologt. The Duskin Publishing Group, Inc, Guilford
13. Marzano, R.J. et all. (1997). Dimensions of Learning. Teacher's Manual. ASCD
14. Odum, E.P. (1983). Basic Ecology. CBS College Publishing
15. Reiss, M. J. & J.L.Chapman (1998). Ecology and Conservation. Cambridge University Press
16. Sauve, L. (2002). Environmental Education: Possibilities and Constraints. UNESCO, Connect, 27, 1-2: 1-4.
© CHewaHa CTaBpeBa BecenuHOBO<a / Snezana Stavreva
Veselinovska, 2014.
© «PEM: Psychology. Educology. Medicine», 2014. — • —
