Научная статья на тему 'TITAN QOTISHMALARIGA PLAZMA-ELEKTROLITIK OKSIDLANISH USULI BILAN QOPLAMA OLISH UCHUN NAMUNLAR TAYYORLASH'

TITAN QOTISHMALARIGA PLAZMA-ELEKTROLITIK OKSIDLANISH USULI BILAN QOPLAMA OLISH UCHUN NAMUNLAR TAYYORLASH Текст научной статьи по специальности «Строительство и архитектура»

CC BY
17
2
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
PLAZMA-ELEKTROLITIK OKSIDLANISH USULI (PEO) / TITAN / ELEKTROLITLAR / NAMUNA / GALVANOSTATIK VA IMPULS REJIMLARI

Аннотация научной статьи по строительству и архитектуре, автор научной работы — Rahimov U.T., Erkinov S.M., Avdeeva A.N., Valieva D.Sh., Rahimov T.O.

Plazma-elektrolitik oksidlanish usulida elektr razryadlari metall oksidi asosida hosil bo'lgan eritma komponentlari, elektrolitik cho'kma, shu jumladan ularning termoliz mahsulotlari va yuqori haroratli o'zaro ta'sirlarning qatlamlariga kiritilishi uchun sharoit yaratadi. Usulning xususiyatlariga asoslanib, tsirkonyum birikmalari bilan valf metallarida oksid qatlamlarini hosil qilishning bir necha yondashuvlari taklif etiladi.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

TO OBTAIN A COATING ON TITANIUM ALLOYS BY THE PLASMA-ELECTROLYTIC OXIDATION METHOD PREPARATION OF SAMPLES

In the plasma-electrolytic oxidation method, electrical discharges create conditions for the inclusion of solute components formed on the basis of metal oxide, electrolytic deposition, including their thermolysis products and layers of high-temperature interactions. Based on the characteristics of the method, several approaches to the formation of oxide layers in Valve metals with zirconium compounds are proposed.

Текст научной работы на тему «TITAN QOTISHMALARIGA PLAZMA-ELEKTROLITIK OKSIDLANISH USULI BILAN QOPLAMA OLISH UCHUN NAMUNLAR TAYYORLASH»

Rahimov U. T.

"Materialshunoslik va mashinasozlik" kafedrasi assistenti

Erkinov S.M.

Mexatronika va robototexnika kafedrasi assistenti Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika universiteti

Avdeeva A.N. texnika fanlari nomzodi, dotsent Materialshunoslik va mashinasozlik kafedrasi dotsenti

Valieva D.Sh.

"Materialshunoslik va mashinasozlik" kafedrasi assistenti

Rahimov T.O.

Toshkent davlat texnika universiteti mexatronika va robototexnika kafedrasi PhD katta o'qituvchisi

TITAN QOTISHMALARIGA PLAZMA-ELEKTROLITIK OKSIDLANISH USULI BILAN QOPLAMA OLISH UCHUN NAMUNLAR TAYYORLASH

Annotatsiya. Plazma-elektrolitik oksidlanish usulida elektr razryadlari metall oksidi asosida hosil bo'lgan eritma komponentlari, elektrolitik cho'kma, shu jumladan ularning termoliz mahsulotlari va yuqori haroratli o'zaro ta'sirlarning qatlamlariga kiritilishi uchun sharoit yaratadi. Usulning xususiyatlariga asoslanib, tsirkonyum birikmalari bilan valf metallarida oksid qatlamlarini hosil qilishning bir necha yondashuvlari taklif etiladi.

Kalit so'zlar: plazma-elektrolitik oksidlanish usuli (PEO), Titan, elektrolitlar, namuna, galvanostatik va impuls rejimlari.

Rahimov U.T. assistant

"Materials Science and Mechanical Engineering" department

Erkinov S.M. assistant

Department of Mechatronics and Robotics Tashkent State Technical University named after Islam Karimov Avdeeva A.N., candidate of technical sciences, associate professor

associate professor

Department of Materials Science and Mechanical Engineering

Valieva D.Sh. assistant

"Materials Science and Mechanical Engineering" department

Rahimov T.O., PhD senior lecturer Mechatronics and Robotics Department Tashkent State Technical University

TO OBTAIN A COATING ON TITANIUM ALLOYS BY THE PLASMA-ELECTROLYTIC OXIDATION METHOD PREPARATION OF

SAMPLES

Annotation: in the plasma-electrolytic oxidation method, electrical discharges create conditions for the inclusion of solute components formed on the basis of metal oxide, electrolytic deposition, including their thermolysis products and layers of high-temperature interactions. Based on the characteristics of the method, several approaches to the formation of oxide layers in Valve metals with zirconium compounds are proposed.

Keywords: plasma-electrolytic oxidation method (PEO), Titanium, electrolytes, sample, galvanostatic and pulse modes.

Oksid qoplamalari texnik jihatdan toza titan VT1-0 (Fe-0.25, C-0.07, Si-0.1, N-0.04, Ti-99.24-99.7, 0-0.2, H - 0.1, boshqa 0.3 og'irligi%) namunalarida hosil bo'lgan. 20 mm dan 20 mm gacha bo'lgan titandan (VT1-0) tekis namunalar ishlatilgan. Metall qoplama kompozitsiyalarining o'ziga xos yuzasini aniqlash va katalitik sinovlarini o'tkazish uchun spiralga o'ralgan 1,2 mm kesimdagi titan simidan (VT1-0) namunalar tayyorlandi. Bunday namunalarning ishchi yuzasi 20 sm2 ni tashkil qiladi. Anodlashdan oldin tekis namunalar o'tkir burchaklarni yumaloqlash va burmalarni olib tashlash uchun ishlov berildi.

Metallning sirt qatlamini olib tashlash va sirtni standartlashtirish uchun titan namunalari gidroflorik va nitrat kislotalar HFHN03=1:3 aralashmasida 70°s da sayqallangan. Kislotalar aralashmasi suv muhitida isitiladigan plastik stakanga joylashtirildi. Jilvirlangandan so'ng, barcha namunalar avval oqava suv bilan, keyin distillangan suv bilan yuviladi va havoda quritiladi.

Elektrolitlarni tayyorlash namunalarni plazma-elektrolitik oksidlash uchun elektrolitlar distillangan suv va kimyoviy reaktivlar asosida tayyorlangan. 0,1 mol/l Zr(S04)2 dan iborat zirkonyum sulfat asosidagi eritmalar ishlatiladi. Distillangan suvdan foydalanib, 34.8 g/l Zr(S04)2 -4H20. o'z ichiga olgan ikkita asosiy elektrolitlar tayyorlandi. anod-uchqun tuzilmalarining shakllanishi texnik titanda plazma-elektrolitik oksidlanish qatlamlari galvanostatik rejimda 10 daqiqa davomida samarali oqim zichligi 0,08-0,2 A/sm2 bo'lganda hosil bo'ladi.

Titanda oksid qoplamalarini olish uchun zirkonyum sulfat eritmalari ishlatilgan. Anodlash uchun elektrokimyoviy yachaykalar (1-rasm) hajmi 1000 ml bo'lgan shisha stakan, bir vaqtning o'zida muzlatgich bo'lib xizmat qilgan nikel qotishmasining ichi bo'sh naychasidan lasan shaklida tayyorlangan katod va magnit aralashtirgichdan iborat bo'ladi. Namunadagi kuchlanish va u orqali oqim mos ravishda voltmetr va ampermetr, elektrolit harorati - termometr bilan boshqarildi. 0qim manbai sifatida TEP-100/460H-2-2YX.H4 tiristorli konvertor ijobiy kutupluluk oqimining impulsli shakli bilan ishlatilgan.

1 - rasm. Namunalarni anodlash uchun o'rnatish sxemasi. 1-issiqlikka chidamli shisha stakan, 2 - katod, 3-magnit elementli magnit aralashtirgich, 4-voltmetr, 5-ampermetr, 6-termometr, 7- TEP4-100/460H-2-2YXÏÏ4 tiristor birligi, 8-elektrolit, 9-qayta ishlangan namuna.

Namunalardagi oksid qatlamlari galvanostatik va impuls rejimlarida hosil bo'lgan. Galvanostatik rejimda oqim zichligi Ia=0,08 A/sm2 ni tashkil etdi. Impuls rejimida anod oqimining zichligi 0,08 A / sm2 ga teng bo'lib, katod oqimi anod oqimining % qismidan 1,5-Ia gacha o'zgartirildi. Uchqun oksidlanishi paytida elektrolitning harorati 26°C dan oshmaydi.

Qayta ishlashdan so'ng, qoplamali namunalar oqadigan, keyin distillangan suv bilan yaxshilab yuviladi va 20-70°C haroratda havoda quritiladi.

Uchqun kuchlanishining kattaligi anod yuzasida birinchi uchqunlarning paydo bo'lishi yoki egri chiziqlar tahlilidan vizual ravishda baholandi (bog'liqlikning boshida elektrodlardagi kuchlanish chiziqli vaqtdan farq qiladi). Q* (K.-.-1) elektrolitini ishlab chiqish uchun ma'lum bir vaqtda elektrokimyoviy hujayra orqali o'tkazilgan eritma hajmiga normallashtirilgan elektr energiyasi qabul qilindi.

Foydalanilgan adabiyodlar: l.Malishev, I. V., Raximov, U. T., & Rudnev, V. S. (2018). Zashitnie pokritiya ZrO2+ TiO2 na titane, sformirovannie metodom plazmenno-elektroliticheskogo oksidirovaniya. in chetvertiy mejdissiplinarniy nauchniy forum s mejdunarodnim uchastiyem" Novie materiali i perspektivnie texnologii" (pp. 500-504).

1. Zhurakulovich, A. S., & Shavkatovna, V. D. (2021). Investigation of heat load parameters of friction pairs of vehicle braking systems. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 2(12), 483-488.

2. Nikolayevna, A. A. (2022). AEROGELS BASED ON GELLAN HYDROGELS. Innovative Technologica: Methodical Research Journal, 3(06), 32-39.

3. Малышев, И. В., Рахимов, У. Т., & Руднев, В. С. (2018). ЗАЩИТНЫЕ ПОКРЫТИЯ ZRO2+ TIO2 НА ТИТАНЕ, СФОРМИРОВАННЫЕ МЕТОДОМ ПЛАЗМЕННО-ЭЛЕКТРОЛИТИЧЕСКОГО ОКСИДИРОВАНИЯ. In ЧЕТВЕРТЫЙ МЕЖДИСЦИПЛИНАРНЫЙ НАУЧНЫЙ ФОРУМ С МЕЖДУНАРОДНЫМ УЧАСТИЕМ" НОВЫЕ МАТЕРИАЛЫ И ПЕРСПЕКТИВНЫЕ ТЕХНОЛОГИИ" (pp. 500-504).

4. Sh, V. D., Erkinov, S. M., Kh, O. I., Zh, A. S., & Toirov, O. T. (2022). IMPROVING THE TECHNOLOGY OF MANUFACTURING PARTS TO REDUCE COSTS. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 3(5), 1834-1839.

5. Sharifxodjaeva, X. A., Erkinov, S. M., Sh, V. D., & Kuchkorov, L. A. (2022). ON THE BASIS OF COMPUTER SIMULATION OF THE DESIGN OF RIFTS FOR STEEL CASTINGS OF COMPLEX CONFIGURATION. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 3(5), 1991-1995.

6. Kayumjonovich, T. N. (2022). NON-METALLIC INCLUSIONS IN STEEL PROCESSED WITH MODIFIERS. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 3(5), 1848-1853.

7. Kayumjonovich, T. N. (2022). DEVELOPMENT OF A METHOD FOR SELECTING THE COMPOSITIONS OF MOLDING SANDS FOR CRITICAL PARTS OF THE ROLLING STOCK. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 3(5), 1840-1847.

8. Urazbayev, T. T., Tursunov, N. Q., Yusupova, D. B., Sh, V. D., Erkinov, S. M., & Maturaev, M. O. (2022). RESEARCH AND IMPROVEMENT OF THE PRODUCTION TECHNOLOGY OF HIGH-MANGANESE STEEL 110G13L FOR RAILWAY FROGS. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 3(6), 10-19.

9. Ruzmetov, Y., & Valieva, D. (2021). Specialized railway carriage for grain. In E3S Web of Conferences (Vol. 264, p. 05059). EDP Sciences.

10. Мелибоева, М. А., Валиева, Д. Ш., Эркинов, С. M., & Кучкоров, Л. А. (2022). СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ ТЕХНОЛОГИИ ИЗГОТОВЛЕНИЯ ДЕТАЛИ ДЛЯ СНИЖЕНИЯ СЕБЕСТОИМОСТИ. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(5-2), 796-802.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.