Научная статья на тему 'Theoretical grounds of effective management with modern educational institutions'

Theoretical grounds of effective management with modern educational institutions Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
108
33
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
СИСТЕМА ОБРАЗОВАНИЯ / МОТИВ / ЛИЧНОСТЬ / УЧИТЕЛЬ / УЧЕНИК / МОНИТОРИНГ ОБУЧЕНИЯ / МЕНЕДЖЕР / ПСИХОЛОГИЯ / НАУЧНОЕ ИССЛЕДОВАНИЕ / УПРАВЛЕНИЕ / ТРУДОВАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ / SYSTEM OF EDUCATION / MOTIVE / PERSONALITY / TEACHER / STUDENT / TUITION MONITORING / MANAGER / PSYCHOLOGY / SCIENTIFIC EXPLORATION / MANAGEMENT / LABOUR ACTIVITY

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Обидова Умедахон Нумоновна

В статье анализируются различные концепции, посвященные проблеме управления образовательными учреждениями. На основе различных подходов и определений, сложившихся в психолого-педагогической науке сделана попытка раскрыть теоретические основы эффективного управления образовательными учреждениями и трансформировать их в соответствии с современными условиями деятельности. Раскрывается сущность понятий «мотив», «моральный дух», «моральное расположение», «моральное состояние». Автор считает,что моральное расположение духа работников организации,особенно учебных и воспитательных учреждений, играет значительную роль в количественном и качественном факторе работы и способствует повышению эффективности труда. Делается вывод о том, что умелое использование таких факторов, как поощрение активных работников и похвала их труда, установление эффективной дисциплины в учреждении, уведомление сотрудников о результатах своей работы и учет характера сотрудников учреждения могут способствовать возникновению положительного морального духа в учреждении.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Теоретические основы эффективного управления современными образовательными учреждениями

The article analyzes various concepts devoted to the problem dealing with educational institutions management. Proceeding from the assumption of different approaches and definitions formed in psychologico-pedagogical science, the author makes an endeavor to disclose the theoretical grounds of effective management with educational institutions and transform them under modern conditions of their activity. The author reveals the essence of such notions, as «motive», «moral spirit», «moral mood», «moral state». The author considers that moral situation of spirit of the workers of an organization, especially educational and upbringing institutions, plays a considerable in reference to both quantitative and qualitative factors of work and promotes an elevation of an effectiveness of labour. The author comes to the conclusion that skillful usage of such factors, as: encouragement of active workers and praise of their work, establishment of effective discipline in the institution, notification of staff concerned with the results of their work, taking into consideration a character of individual members here working can promote positive moral sprit upon the whole.

Текст научной работы на тему «Theoretical grounds of effective management with modern educational institutions»

УДК 371 У.Н.ОБИДОВА

ББК 74,00

АСОСХ,ОИ НАЗАРИЯВИИ ИДОРАКУНИИ САМАРАНОКИ МУАССИСА^ОИ МУОСИРИ ТАЪЛИМ

Низоми тах^илот яке аз cоxтоpхои мухим ва бyнëдии чомеа бyда, дар замони муоотр дар акcаp кишвархо cамти аcоcии маблаггузорихои бузург аст, ки ин мухимияти низоми мазкурро дар cохаи маориф, хаëт ва ояндаи хар xалк ба жбот мepаcонад.

Х,алли рузмарраи маcъалахо, ба монанди такшми мехнат ва идораи ташкилоту раванди таълим ва текнологияхо, бахогузории одамон, хаваcмандгаpдонй ë чазо додани онхо, шаxcият ва рафтораш ба xонандагони куиунй ë оянда таъотри мycбат ë манфй мерашнад, ки ин зарурати «Менечмент дар маориф»-ро бештар аëн мecозад.

Раотдан ба хадафхои мyаccиcавй ва шаxcй ба мотиватcия аз тарафи чомеа ндаз дорад. Агар одамон хаваcманд набошанд, вазъият тагйир намeëбад. Мотиватсия як навъ мухаррики амалхоет ва раотдан ба хадафхои ташкилот хаваcмандии кормандони онро такозо дорад.

Калимаи «мотив» (аз фратеавии motif - мечунбонам) метавонад ду навъ маънидод шавад. Аз як тараф, мотив (тахрик)хамчун водоркунандаи инcон ба фаъолият, аз тарафи дигар, мотив -эхтшчи даркшуда, ки манбаи фаъолии инcон аcт ва гузашта аз ин, мотив cамти фаъолии уро ифода менамояд. Мотивхо бо мак^адхое, ки инcон назди xyд мегузорад, алокаманд мебошанд.

Дар тадкикоти равоншиноот мотив хамчун ангеза барои фаъолият муайян мегардад, ки бо конеъ гардонидани талаботи cyбъeкт алокаманд аст. Мачмуи чунин ангезахо, ки фаъолнокии cyбъeктpо ба миëн меорад, мотиватсия мебошад. Мотивхо-киcми хатмии хама гуна фаъолиятанд. Аломати xоcи мотив амалу харакати биcëp дар атрофи як чиз аcт.Мотив метавонад тарики мачмуи амалхои гуногун конеъ шавад. Аз тарафи дигар, ба амал кардан мотивхои гуногун водор карда метавонанд. Ба шфати мотивхо талабот, эхшшт, майлу рагбат, донишхо ва гайра метавонанд xизмат намоянд. Мотивхо на хама вакт дарк карда мешаванд, бинобар ин, онхоро ба ду гурухи калон такcим мекунанд - даркшаванда ва даркнашаванда (10).

Агар менечерхо бо принотпхои аcоcии равоншинош ва дигар илмхое, ки xyлкy рафтори инcонpо тахкик менамоянд, ошно гарданд, онхо вазифахои xyдpо бехтар ва боcифаттаp ичро карда метавонанд. Хдмзамон, метавонанд бо иcтифода аз таърифхои зерини мотиватcия cамаpанокии мехнати кормандонро баланд бардоранд:

«Ч,аpаëни рафтори фардии ижонро кувватдиханда, ки барои раотдан ба хадафхо мycоидат менамояд» (11,49).

«Мотиватсия - холати ботиниест, ки барои бештар манфиатдор будани инcон ба ягон кор ниcбат ба корхои дигар, мушидат менамояд» (14,140).

Дар pавоншиноcй мафхуми «мотиватсия»-ро чун яке аз 78 навъи ангеза муайян мекунанд ва дар мавридхое корбаст менамоянд, ки зарурати водор кардани иншн ба фаъолият ва харакат ба мден меояд» (7,71).

«Майлонхо, кушишхо ва эхcоcотe, ки инcонpо ба фаъолият водор менамоянд, хамчунин дигар cабабхоe, ки дар инcон мотиватсияро пайдо мекунонад» (14,19).

Мачмуи шароит ва вазъияте, ки барои аз холати ботинй рахо ëфта, ба фаъолият огоз намудани инcон мушидат мекунад, «мотиватсия» номида мешавад. Мотиватсия аз ce кжмати аcоcй иборат аст, ки аввалини он - аз нав ба вучуд омадани кувва мебошад. Дар ин маврид неруе дар назар дошта мешавад, ки дар хар мавчудоти зинда нухуфтааст ва уро ба фаъолият водор менамояд. ^томати дуюми мотиватсия «рохнамой» аcт, ки cамти рафтори иншнро барои pаcидан ба ма^ад таъин менамояд.

^томати ceюми мотиватcия «иcтодагаpй»-и рафтор мебошад ва маънии онро дорад, ки хангоми дар ягон ташкилот ба кор кабул шудани иншн дар назар аст, ки вай тули чандин cол дар хамин чой кор xохад кард.

Бо назардошти хар ce кдоми мотиватсия, метавон гуфт, ки мафхуми «мотиватсия» холатеро мефахмонад, ки инcонpо аз ботин ба тахрик оварда, модели мутобики рафторро барои ноилшавй ба cатхy маcнади баландтар ба вучуд меоранд (6,86).

Атеарияти коpшиноcон мотиватсияро хамчун эхтдачи инcониe маънидод мекунанд, ки вазифахои он багоят функотоналИ мебошанд. Вале xycyc^™ эхтиëчоти ижонй ва иртиботи мутакобилаи он бо рафтор аз чониби олимон ба тарзи гуногун тафотр шyдааcт. Таърифи машхуртарин дарачабандии талаботи инcонй ба Абрахам Маалоу тааллук дорад. Абрахам

Маcлоy Гаpолд (1908-1970) - pавоншиноcи амpикой, яке аз аcоcгyзоpони pавоншиноcии башаpдycтона аст. У кожепотяи мyноcибати томpо ба иншн ва тадлили зyдypоти олии y-мудаббат, эчод, аpзишдои маънавй ва Fайpаpо пешнидод намyд. Баp мукобили биxевиоpизм ва пcиxоанализ, ки он ва;т дyкмpон буданд, A.Маcлоy баp он буд, ки чавдаpи ижон аз ибтидо мycбат буда, ба cyи инкишофи мунтазам тамоил доpад. Даp ин долат ма^ади pавоншиноcй аз он ибоpат аст, ки «ба ижон баpои даp xyдаш ëфтани он чизе, ки аллакай даp y даст, кумак pаcонад», баpои xyдмyайянкyнии y ëpï дидад. Тибки андешаи A.Маcлоy, ин xycy^Kr, даp шакли ^pyx^ фитpй бо таъcиpи шаpоитдои ичтимой падидоp мешаванд. A.Маcлоy модели даpачаноки мотиватcияpо («Пиpамидаи талабот»-и Маcлоy) cоxта, даp ашш он таъкид мекаpд, ки талаботи олй pафтоpи инcонpо тандо ба дамон андозае, ки эдтиëчоти нтебатан поëнтаpи y конеъ шyдаанд,cамт мебаxшанд (1).

Fоядои y баpои бушди pавоншиноcии башаpдycтона xидмат каpданд, ки мавзyи онpо инcон бо зух^оти олияш, ба миcли xyдмyайянкyнй, аpзишдо ва мафдумдои олй, озодй, мастулият ва Fайpа ташкил медидад.

Ташифоте мавчуд аcт, ки аз панч ^pyx^ талабот ибоpат мебошад ва тибки он эдтиëчоти инcон ба мачмуъдои зеpин такcим мешаванд: талаботи физиологй, амният, мудаббат ва мажубияг, аpзиш ва эътиpоф, эдтиpом даp чамъият ва нидоят, xyдшиноcй ва xyдинкишофдидй.

1.Талаботи физиологй: ба ин rypyx, эдтиëчоти физиологие миcли pафъи эдшш гypycнагй, ташнагй, ниëз ба xоб ва даво тааллук доpанд. Ва, пеш аз гузаштан ба зинаи дигаp, ин ^pyx^ талабот бояд конеъ гаpдад. Тибки маълумоти таъpиx, ва мyтааccифона, даp биcëpе аз мавpиддои имpyз, даëти аю^и одамон ба конеъ намудани ин эдтиëчот pавона шудааст. Чустучуи xypок ва об баpои зинда мондан заpyp аcт ва баpои ин одамон мачбypанд, ки xyд ва xyдинкишофдидиpо Kypбон кунанд.

2.Талабот ба амният: конеъ гаpдонидани ин талабот тандо даp cypати конеъ шудани эдтиëчоти физиологй амалй мегаpдад, даp акcи дол одамони гypycна баpои pафъи эдшш гypycнагй, шояд натаpcида дама гуна коpи номатлyбpо ичpо кунанд ва датто ба амалдои чиной дает зананд. Aммо вакте ки гypyди аввали талабот конеъ мегаpдад, даp боpаи амният низ фи^ каpдан мумкин аcт.

Х,ам амнияти чиcмонй ва дам беxатаpии каcбй ба инcон шаpоити мушиди даëтpо даp мудит, cyбот ва оpомй, инчунин адами xатаppо таъмин мекунанд.

3.Талабот ба мудаббат ва матеубият: баъди конеъ шудани эдтиëчоти физиологй ва амният, ^pyx^ теюми талабот pyи коp меояд. Ин гypyдpо эдтиëч ба пайванди маънавй, дуст, дамcаp, мудаббат ва дилбастагй, мyошиpат ва pобитадои ичтимой ташкил медиданд. Даp ин замина даp мyаccиcа мyноcибатдои Fайpиpаcмй ташаккул меëбанд.

4.Талабот ба эътиpоф ва эдтиpом: ^pyx^ чоpyмpо эътиpоф ва эдтиpоми манфиатдои ва xодишдои инcон аз чониби атpофиëн, инчунин комëбй, боваpй ба xyд, лоик будан ба эдтиpомy тадcин ташкил медидад.

^онеъ гаpдонидани талаботи даpачаи чоpyм маънии конеъ шудани эдтдач ба эътиpофpо доpад. Даp натичаи конеъ шудани ин талабот даp инcон эдшш аpзишмандй ва эътибоpи xеш ва майлу xодиши эдтиpомy иззати дигаpон пайдо мешавад. Даp долати конеъ нашудани ин эдтиëчот эдcоcи зиллату xоpй, номукаммалй ва заифй ба мдан меояд.

5.Талабот ба xyдшиноcй ва xyдмyайянкyнй: дангоме ки тамоми эдтиëчоти даp боло зикpшyда конеъ мегаpданд, талаботи нав-xyдмyайянкyнй ба мдан меояд. Ба андешаи Маcлоy, xyдмyайянкyнй натичаи амалдои имконпазиp, дамчунин истеъдод ва кобилияти шаxcй мебошад. Эдтдач ба xyдмyайянкyнй - xодиши ичpо каpдани коpеcт, ки ба пиндоштамон вазифаи мо мебошад. Одамоне, ки даp ондо эдшш xyдмyайянкyнй xyб инкишоф ëфтааcт, неpyи pодбаpикyнандаи xyдpо ба мачpои коpй pавон мекунанд (1,123).

Маалоу инчунин тавзед медидад, ки тафовути байни одамон ба болоpавии талабот аз як даpача ба даpачаи дигаp таъcиp pаcонида метавонад.

Хдочанд y таъкид мекунад, ки акcаpияги одамон иеpаpxияи талаботи ашши xешpо доpанд, бо вучуди ин, мавpиддои иcтиcно низ даст. Родбаpон даp cодаи маоpиф бояд даpк намоянд, ки дангоми ба джоб гиpифтани инкишофи фаpдияти ижон ва конеъ гаpдонидани талаботи y, xyдшиноcй ва камолот ба мдан меоянд. Дамчунин ондо бояд даp боpаи талаботи аcоcй ва методдои конеъ гаpдонидани он огод бошанд. Х,амин таpик, pодбаpи мyаccиcаи таълимй бояд даp xотиp дошта бошад, ки мотиватсия неpyи пешбаpандаи pафтоpи инcонй мебошад ва гузашта аз ин, мавзуи аcоcиеcт, ки бояд мавpиди таваччуди маxcycи pодбаpон даp cодаи маоpиф каpоp гиpад. Тадкикоти омоpй гуводи онанд, ки ба дишб гиpифтани эдтиëчоти омyзгоpон даp ташаккули мудити мycбати коpй, pаcидан ба дадафдо, каноатмандй аз ^p ва баланд баpдоштани cатди cамаpанокии меднати ондо накши мудим доpад.

Бедор кардани майлу рагбати талабагон яке аз вазифадои асосии сарвари муассиса, омузгорон ва волидайн мебошад, ки ба андешаи баъзе мудаккикон як навъ санъат аст. Бешубда, сатди маълумот, тачрибаи каноатмандй аз кор, фазои мусбати корй ва дамкорй барои фаро гирифтани ин санъат кумак расонида метавонанд. Омили дигари самарабахш идора кардани мактаб баланд бардоштани рудияи ахлокии омузгорон мебошад.

Рудияи ахлокй дар муносибатдои одамон, аз он чумла байни субъектдои таълим ва фаъолияти таълимй, накши муассир дорад. Барои ташаккули рудияи ахлокии кормандони худ, родбарон дар содаи маориф набояд кувваю неруи худро дарег доранд. Пеш аз дама, маъно ва мафдуми рудияи ахлокиро баррасй кардан лозим аст.

Рудияи ахлокй сифати зершуурона мебошад, ки бо чашми одй мушодида ва муайян кардан номумкин буда, аз дигар омилдо чудо баррасй кардани он гайриимкон аст. Аммовазъу долати ахлокро тарики мушодидаи дакики рафтори шахсони муайян бадо додан мумкин аст (8, 105).

Рудияи ахлокй аз тарзи фикрронй, усулу шеваи дарки мудити кории хеш аз чониби кормандон иборат мебошад. Чднбаи мудим он аст, ки робитаи мутакобилаи байни рудияи ахлокй ва сатди каноатмандии дар як корманд дар муассиса вучуд дорад, ки ба конеъ гардидани талаботи маънавй ва моддии у вобаста мебошад.

Х,олати ахлокй метавонад дам мусбат ва дам манфй бошад. Рудияи мусбати ахлокй ба одамоне хос мебошад, ки аз касбу кори хеш каноатманд буда, чунин мешуморанд, ки фаъолияти ондо дам ба худашон ва дам ба чамъият манфиатбахш аст. Чунин одамон дар мудити корй бо одамони «даркорй» муносибат баркарор мекунанд. Рудияи манфии ахлокй ба одаме хос мебошад, ки дар ондо ноумедй ва беорй пайдо шудааст, дар рафтор ва гуфтори ондо оданги нобоварй мушодида мегардад. Ба андешаи баъзе муаллифон омили мудими шаклгирии долати ахлокии инсон тарзи фадмиш, равиши фикру андешаи у буда, рудияи ахлокй ба эдсосоте, ки инсонро дар мудити корй фаро мегиранд, вобаста аст (7,75).

Аз он чидат, ки рудияи ахлокии кормандони ташкилот, хусусан, муассисадои таълимй ва тарбиявй ба омилдои микдорй ва сифатии кор таъсиргузор аст, баъзе нишондидандадои манфии рудияи ахлокй дар афзудани дарсгурезй ва шикоятдои талабагон зодир мешаванд. Бадоначуй, коршиканй, хашмгинй, беэдтиромй нисбат ба сарвари мактаб ва гайра нишондидандадои рудияи манфии ахлокй мебошанд.

Аз чумлаи нишондидандадои рудияи мусбати ахлокй падидадои зеринро номбар кардан мумкин аст: зиндадилй ва чакконй, дакиккорй, майлу ходиши дамкорй, афзудани самаранокии меднат, боварй нисбат ба дигарон. Вакте ки дар муассисадои таълимй рудияи мусбати ахлокй дукмрон аст, дайати кормандони мактаб барои бедтар кардани низоми таълим пайваста меднат мекунад. Вале, агар дар муассиса рудияи манфии ахлокй дукмрон бошад, омузгорон тамоми кувваи худро ба кор равона намекунанд ва дар натича мактаб фаъолияти худро дар сатду сифати номатлуб давом дода, салодияти касбии омузгорон пурра инкишоф намеёбад.

^айд бояд кард, ки кайфияти мусбати ахлокй дар инсон вакте тавлид мешавад, ки у ба кораш дилбастагии самимона пайдо намояд (6, 41 -42).

Бо ин фикр розй шудан мумкин аст, зеро омилдое номбар мешаванд, ки ба каноатмандии омузгор бештар таъсиргузоранд: оромиву осудагй дар даёт, шароити мусбати кор,дисси дилбастагй ва шавкмандй, рафтори одилона ва софдилона, дисси комёбй дар кор, муайян будани меднат ва кори ичрошуда ва эътирофи он, иштирок дар амалй гардонидани сиёсати корй, бо нигод доштани эдтиром нисбат ба худ (5, 43).

Омилдои бокимонда, ба монанди давасманд намудани кормандони фаъол ва тадсини меднати ондо, баркарор кардани интизоми самарабахш дар муассиса, огод намудани кормандон дар бораи натичадои меднати худ, ба дисоб гирифтани хислати кормандони муассиса барои пайдо шудани рудияи мусбати ахлокй дар муассиса мусоидат карда метавонанд.

ПАЙНАВИШТ:

1. Абраам, Маслоу. Мотивация и личность. Перевод А.М.Татлыбаевой/ Маслоу Абраам.-М.: Мысль. 2013.-345с.

2. Асеев,В.Г. Мотивация поведения и формирования личности/В.Г.Асеев.-М.,1976.-158 с.

3. Белоглазов, С.Е.Исследование особенностей формирования мотивационно -смысловой сферы студентов//Материалы III Междун. конф. студентов и аспирантов по фундаментальным наукам "Ломоносов-1996"(секция Психология)/С.Е.Белоглазов.-М.:МГУ,1996.-С.11.

4. Божович,Л.И.Проблема развития мотивационной сферы ребенка// Изучение мотивации поведения детей и подростков/Л.И.Божович.-М., 1972.-С.7-44

5. Вайсман,Р.С.К проблеме развития мотивов и потребностей человека в онтогенезе/ Р.С.Вайсман //Вопросы психологии.-1973.-№ 5.- С.30-41.

6. Васильев,ИА.,Магомед-Эмиров М.Ш.Мотивация и контроль за действием/И.А. Васильев.-М.:Изд-во МГУ,1991 .-144 с.

7. Вилюнас,В.К.Психологические механизмы мотивации человека/В.К.Вилюнас.-М.:Изд-во МГУ,1990.-288 с.

8. Епифанова,С.Формирование учебной мотивации//Высшее образование в России/С. Епифанова.-2000.-№ 3.-С.106-107.

9. Ильин,Е.П.Мотивация и мотивы/Е.П.Ильин.-СПб.: Питер, 2006. - 508 с.

10.Краткий психологический словарь / Под общ. ред. А.В Петровского, М.Г. Ярошевского. -Ростов н/Д.:Феникс, 1999. - 210 с.

11.Леонтьев,А.Н. Потребности, мотивы и эмоции. Конспект лекций/А.Н.Леонтьев.-М.,1971 .-40 с.

12.Маркова,А.К. Исследование мотивации учебной деятельности и идеи Л.С.Выготского// Научное творчество Л.С.Выготского и современная психология/А.К.Маркова.-М.,1981.-С.75-80 с.

13.Рубинштейн,С.Л.Основы общей психологии/С.Л.Рубинштейн.-СПб:Издательство «Питер» ,2000. -246 с.

14.Ярошевский,М.Г.О внешней и внутренней мотивации научного творчества//Проблемы научного творчества в современной психологии/М.Г.Ярошевский.-М.,1971 .-334 с.

REFERENCES:

1.Abraham,Maslow.Motivation and personality.Translation A.M.Tatlybaevoy/M.Abraam.-M.:Thought.2013.-345 р.

2. Aseev,V.G. The motivation of behavior and personality formation/V.G.Aseev.-M.,1976.-158 р.

3. Beloglazov,S.E. Research of features of formation of motivational-semantic sphere of students// Materials III Internat.Conf.undergraduate and graduate students on fundamental sciences "Lomonosov-1996"(Psychology section)/S.E.Beloglazov.-M.:Moscow State University,1996.-P.11.

4. Bozovic,L.I.The problem of development of motivational sphere of the child//Study of the motivation of behavior of children and adolescents/L.I.Bozovic.-M.,1972.- Р.7-44

5. Weisman,R.S.The problem of development of motives and needs of the person in ontogenesis/R.S.Weissman // Questions of psychology.-1973.-№ 5.- Р.30-41

6. Vasiliev,I.A.Mohammed Amir M.Sh.Motivation and control of the action/I.A.Vasiliev.-M.: MGU,1991.-144 p.

7. Vilyunas,V.K.Psychological mechanisms of human motivation/V.K.Vilyunas.-M.:MGU,1990.-288 p.

8. Yepifanova,C.Formation of educational motivation//Higher education in Russia/S.Yepifanova.-2000.-№3 .-S.106-107

9. Ilyin,E.P.Motivation and motives/E.P.Ilyin.-SPb.:Peter,2006.-508 p.

10.Brief Psychological Dictionary/ed.Ed.A.V.Petrovsky,M.G.Yaroshevsky.-Rostov n/D.: Phoenix,1999.-C.210.

11 .Leontiev,A.N.Needs,motives and emotions.Lectures/A.N.Leontiev.-M.,1971.- 40 р.

12.Markov,A.K.The study of motivation of educational activity and ideas LS Vygotsky,LS// Scientific creativity Vygotsky and Contemporary Psychology/A.K.Markov.-M.,1981 .-Р.75-80

13.Rubinstein,S.L.Fundamentals of general psychology/S.L.Rubinstein.St.Petersburg:"Peter" Publisher,2000.-246 р.

14.Yaroshevskii,M.G.On the outer and inner motivation of scientific creativity//Problems of scientific creativity in modern psychology/M.G.Yaroshevskii.-M.,1971 .-334 р.

Асос^ои назариявии идоракунии самараноки муассиса^ои муосири таълим Вожацои калидй: низоми омузиш, мотив, шахсият, муаллим, талаба, мудир, назорати раванди таълим, руушиносй, тадцици илмй, фаъолияти мещатй

Дар мацола консепсияуои гуногуне,ки ба масоили идоракунии муассисауои таълимй бахшида шудаанд, тщлил карда мешаванд. Дар асоси равишуои гуногун ва мафуумуое, ки дар илми психология ва педагогика ба миён омадаанд, асосуои назариявии идоракунии самараноки муассисщои таълимй тщлил карда шуда,пешнщод шудааст, ки татбици амалии ощо дар шароити муосири фаъолияти ин муассисщо ба роу монда шавад. Муаллиф моуияти мафуущои «мотив», «худогоуй», «рууияи ахлоци», «худмуайянкунй"-ро тавзеу дода, вобаста ба он консепсияуои гуногун пешнщод намудааст. Таъкид мешавад, ки рууияи ахлоцй дар муносибати кормандон, хоса кормандони муассисщои таълим ва омузиш нацши муассир дорад ва ба омилуои мицдориву сифатй ва самаранокии кор таъсиргузор аст. Хулоса шудааст, ки истифодаи моуиронаи омилуои самараноки идоракунии муассисщои таълим, ба монанди мусоидат ба кормандони фаъол ва ар чгузории кори у,

ташкили интизоми самарабахш дар муассиса, огоуинидани кормандон дар бораи натицацои кор, бауисобгирии хусусияти фардии уар корманд метавонад ба худогоуии мусбат дар идора мусоидат намоянд.

Теоретические основы эффективного управления современными образовательными учреждениями

Ключевые слова: система образования, мотив, личность, учитель, ученик, мониторинг обучения, менеджер, психология, научное исследование, управление, трудовая деятельность

В статье анализируются различные концепции, посвященные проблеме управления образовательными учреждениями. На основе различных подходов и определений, сложившихся в психолого-педагогической науке сделана попытка раскрыть теоретические основы эффективного управления образовательными учреждениями и трансформировать их в соответствии с современными условиями деятельности. Раскрывается сущность понятий «мотив», «моральный дух», «моральное расположение», «моральное состояние». Автор считает,что моральное расположение духа работников организации,особенно учебных и воспитательных учреждений, играет значительную роль в количественном и качественном факторе работы и способствует повышению эффективности труда. Делается вывод о том, что умелое использование таких факторов, как поощрение активных работников и похвала их труда, установление эффективной дисциплины в учреждении, уведомление сотрудников о результатах своей работы и учет характера сотрудников учреждения могут способствовать возникновению положительного морального духа в учреждении.

Theoretical Grounds of Effective Management with Modern Educational Institutions

Keywords: system of education, motive, personality, teacher, student, tuition monitoring, manager, psychology, scientific exploration, management, labour activity

The article analyzes various concepts devoted to the problem dealing with educational institutions management. Proceeding from the assumption of different approaches and definitions formed in psychologico-pedagogical science, the author makes an endeavor to disclose the theoretical grounds of effective management with educational institutions and transform them under modern conditions of their activity. The author reveals the essence of such notions, as «motive», «moral spirit», «moral mood», «moral state». The author considers that moral situation of spirit of the workers of an organization, especially educational and upbringing institutions, plays a considerable in reference to both quantitative and qualitative factors of work and promotes an elevation of an effectiveness of labour. The author comes to the conclusion that skillful usage of such factors, as: encouragement of active workers and praise of their work, establishment of effective discipline in the institution, notification of staff concerned with the results of their work, taking into consideration a character of individual members here working can promote positive moral sprit upon the whole.

Маълумот дар бораи муаллиф:

Обидова Умедахон Нуъмоновна,унвонцуи кафедраи педагогикаи ицтимой ва касбии Донишгоуи давлатии Хуцанд ба номи академик Б.Гафуров (Чущурии Тоцикистон, ш.Хуцанд), E-mail: umeda-1988@bk. ru Сведения об авторе:

Обидова Умедахон Нумоновна, соискатель кафедры социальной и профессиональной педагогики Худжандского государственного университета имени академика Б.Гафурова (Республика Таджикистан,г.Худжанд ).E-mail:umeda-1988@bk.ru

Information about the author:

Obidovа Umedahon Numonovna, Claimant for candidate degree of the department of social and professional pedagogy under Khujand State University named after academician B.Gafurov (Tajikistan, Khujand), E-mail: umeda-1988@bk.ru

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.