CC BY
35
st. bryg. mgr inz. Marian SOCHACKI
Glôwny specjalista ds. ratownictwa wysokosciowego
KGPSP
TRZYDZIESCI LAT RATOWNICTWA WYSOKOSCIOWEGO W OCHRONIE PRZECIWPOZAROWEJ
Streszczenie
Artykul zawiera przemyslenia autora na temat ratownictwa wysokosciowego w zwi^zku ze zblizajqc^ siç trzydziest^ rocznic^ jego funkcjonowania w strukturach Panstwowej Strazy Pozarnej.
Summary
The article contains the author's consideration on subject of rope-rescue, in relationship with approaching thirtieth anniversary of his functioning in structures of State Fire Service.
W 1980 roku w ôwczesnej Wyzszej Oficerskiej Szkole Pozarniczej zarz^dzeniem nr 11/80 z dn. 8 Pazdziernika 1980 roku jej ôwczesnego komendanta utworzono pierwsz^. w kraju sekcjç ratownictwa wysokosciowego. Od tego zdarzenia rozpocz^l siç oficjalny (choc historia nawi^zuje do wczesniejszych przykladôw, patrz -dokumenty z sympozjum w 2005 roku ) rozwôj tej specjalizacji w ochronie przeciwpozarowej w Polsce.
Kilkanascie lat temu Komenda Stoleczna Strazy Pozarnych miala na swoim wyposazeniu skokochrony ratownicze do skokôw z 50 m i smiglowiec ratowniczy typu Sokôl W-3 o numerze bocznym 0315. Byl to fabrycznie 15 egzemplarz tego typu nowoczesnej maszyny lataj^cej (o trzech stanach swobody) wyprodukowany w Polsce i (jako jedna z najbardziej skomplikowanych maszyn skonstruowanych przez czlowieka zdolna do zawisu czyli lotu z prçdkosci^ zerow^) szeroko wykorzystywany na swiecie do ratownictwa. Natomiast w Szkole Oficerskiej na Zoliborzu w Warszawie funkcjonowala sztuczna scianka wspinaczkowa, pierwsza w szkolach resortu MSWiA.
Tych rzeczy aktualnie juz nie ma.
Z pocz^tkiem 2GG9r. wsród róznych obiektów w kraju bylo miçdzy innymi:
• ponad 1G7SG budynków wysokich i wysokosciowych,
• ponad 38GG obiektów jaskiniowych,
• 6G kolei gondolowych i krzeselkowych wyci^gów narciarskich,
• SS farm elektrowni wiatrowych posiadaj^cych od jednej do kilkudziesiçciu turbin.
Zaistnialy na tych obiektach pozar lub inne miejscowe zagrozenie (wypadek, awaria, zamach terrorystyczny itp.) moze spowodowac koniecznosc uzycia specjalistycznych sil i srodków PSP.
W ub. roku w obszarze ratownictwa wysokosciowego KSR-G wydarzylo siç wg mnie S istotnych spraw:
• Slynna (z zawartosci merytorycznej i stylu jçzyka) interpelacja poselska w sprawie niegospodarnosci i zlego zarz^dzania Panstwow^. Straz^. Pozarn^. w zakresie ratownictwa wysokosciowego publicznie wyartykulowala stanowisko czçsci przedstawicieli ratownictwa górskiego w zakresie wspóldzialania na tym obszarze z Krajowym Systemem Ratowniczo-Gasniczym. Tegoroczny projekt ustawy o ratownictwie i bezpieczenstwie w górach prezentuje now^. koncepcjç Ministerstwa Spraw Wewnçtrznych i Administracji w zakresie kierunku rozwoju czçsci specjalistycznego ratownictwa w Polsce.
• Podpisanie porozumienia z Lotniczym Pogotowiem Ratunkowym (wieñcz^ce 2G letni okres prac nad nim) oraz rozpoczçcie jego realizacji jest wedlug mnie jednym z najwazniejszych (a byc moze nawet najwazniejszym w ostatnich latach), bo obejmuj^cym terytorium calego kraju, a wiçc maj^cym wplyw na poprawç bezpieczenstwa kazdego statystycznego obywatela Polski. Oczywiscie poziom tej poprawy zalezec bçdzie od rzeczywistego stopnia jego realizacji,
• Przeprowadzenie pierwszego od kilkunastu lat egzaminu na tytul instruktora ratownictwa wysokosciowego KSR-G uruchomilo (mam nadziejç, ze regularny) proces odmladzania i poszerzania kadry oraz dalszy rozwój tej specjalizacji w KSR-G,
• Rozwinçla siç na szersz^ skalç transgraniczna wspólpraca specjalizacji wysokosciowej PSP z województw zachodnich z grupami wysokosciowymi THW po stronie
niemieckiej, szczególnie na obszarze cwiczebnym i szkoleniowym (w tym na elektrowniach wiatrowych) w ramach projektu unijnego wspólpracy THW-PSP „Odra -ratownictwo bez granic - transgraniczna wspólpraca w zakresie zwalczania powodzi",
• Rozwijala siç realizacja projektu "Okreslenie granicznych warunków uzytkowania smiglowców w systemie operacji z wysokich budynków" finansowanego przez MNiSW, którego jednostka wiod^c^. jest Instytut Lotnictwa, a wspólwykonawc^. CNBOP.
Ubiegloroczna statystyka ilosci akcji PSP z uzyciem sprzçtu ratownictwa wysokosciowego wykazuje utrzymywanie siç ich od kilku lat na poziomie ok. G.5 tysi^ca akcji rocznie z nieznaczn^ tendency spadkow^. w stosunku do roku ubieglego. Wykres nr 1
KOMENDA GtÓWNA PAÑSTWOWEJ STRAZY POZARNEJ
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI RATOWNICTWA i OCHRONY LUDNOSCI
600
] iiosc akcji PSP z uzyciem sprzçtu ratownictwa wysokosciowego
i993 1994 i 995 i 996 i997 i 998 i999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Zal^czona mapka nr 1 pokazuje tendencje w poszczególnych województwach oraz aglomeracjach wojewódzkich.
Mapa nr 1
Zmiany ilosci akcji PSP z uzyciem sprzçtu ratownictwa wysokosciowego w województwach i miastach - aglomeracjach wojewódzkich wg danych KCKRiOL
za rok 2008
Objasnienie :
kolor czerwony - wzrost ilosci akcji w stosunku do roku poprzedniego, kolor niebieski - spadek ilosci akcji w stosunku do roku poprzedniego, kolor bialy - bez zmian w stosunku do roku poprzedniego.
W styczniu 2GG9r. w PSP pelnilo sluzbç ponad 7GG strazaków- ratowników posiadaj^cych przeszkolenie w zakresie specjalizacji wysokosciowej. Wsród nich ponad 3GG posiadalo uprawnienia do wspólpracy ze smiglowcem ratowniczym, a 47 uprawnienia speleologiczne Polskiego Zwi^zku Alpinizmu.
Wzrost lub spadek ilosci strazaków - ratowników wysokosciowych PSP obrazuje mapka nr 2.
Mapa nr 2
Zmiany stanu ilosci ratowników wysokosciowych PSP w województwach i aglomeracjach wojewódzkich w stosunku do roku poprzedniego wg stanu na
31.12.2008
Objasnienie :
kolor czerwony - spadek ilosci ratowników w stosunku do roku poprzedniego, kolor niebieski - wzrost ilosci ratowników w stosunku do roku poprzedniego, kolor bialy - brak zmian w stosunku do roku poprzedniego.
Wyzej wymienieni strazacy pelni^. normaln^ sluzbç w Jednostkach Ratowniczo -Gasniczych KM/KP PSP, dodatkowo dzialaj^c w zorganizowanych na ich bazach Specjalistycznych Grupach Ratownictwa Wysokosciowego (SGRW) funkcjonuj^cych we wszystkich 16 województwach, S Specjalistycznych Grupach Poszukiwawczo-Ratowniczych
(SGPR) zlokalizowanych w 5 wytypowanych województwach oraz innych jednostkach organizacyjnych PSP na terenie kraju (KM / KP PSP, Szkoly PSP, KW PSP, KG PSP). Trzynascie SGRW z 13 województw zgloszonych jest do Centralnego Odwodu Operacyjnego, który realizuje zadania na terenie calego kraju i którego wydzielone sily mog^. byc kierowane do dzialan ratowniczych poza jego granicami.
Mapa nr 3
Schemat rozmieszczenia Specjalistycznych Grup Ratownictwa Wysokosciowego (SGRW) PSP wlqczonych do Centralnego Odwodu Operacyjnego (COO) w Polsce
Legenda
Lp. Rodzaj Grupy Oznaczenie •
1 SGRW
Analizuj^c specjalizacjç wysokosciow^. nie sposób pomin^c Warszawy, jako stolicy kraju, która od lat najbardziej rozbudowuje siç w gór$ ze wszystkich aglomeracji wojewódzkich.
W samym miescie wystçpuje ponad 17GG budynków wysokich i wysokosciowych. W jednostkach organizacyjnych PSP zlokalizowanych na terenie Stolicy (KG, KW, SGSP, KW i KM PSP) pelni sluzbç ponad 7G strazaków tej specjalizacji. Jednak z tego w Jednostkach Ratowniczo- Gasniczych bezposrednio zabezpieczaj^cych miasto juz tylko S8, a w samej SGRW bçd^cej w COO „Warszawa 7" dzialaj^cej w JRG nr 7 specjalizuj^cej siç w tym zakresie - 4S (w tym 3G uprawnionych do wspólpracy ze smiglowcem ratowniczym). Bior^c pod uwagç system pelnienia sluzby miasto moze wiçc liczyc alarmowo tylko na grupç do maksymalnie 1G strazaków - specjalistów gotowych do podjçcia natychmiastowej akcji ratowniczej (z uzyciem technik wysokosciowych) na terenie stolicy. Kolejna, najblizsza do pomocy stolicy SGRW z KW PSP w Lodzi (równiez w skladzie kilku strazaków -ratowników wysokosciowych na dyzurze dobowym) moze alarmowo dotrzec do Warszawy po ok. godzinie. Czçsciowym uzupelnieniem sil i srodków w tym obszarze mogloby byc wykorzystanie przeszkolonych w tej specjalizacji podchor^zych SGSP.
Analizuj^c kwestie operacyjnego zabezpieczenia stolicy kraju, która jednoczesnie jest (chc^c nie chc^c) najbardziej nasycona obiektami wysokimi i wysokosciowymi, których ilosc wzrasta z roku na rok najszybciej w kraju, zwrócic nalezy takze uwagç na brak l^dowisk ratowniczych, szczególnie w centrum sródmiescia Warszawy, mog^cych przyj^c ciçzkie smiglowce transportowe typu Mi-8 i Mi-17 itp., które mog^. transportowac jednorazowo do 2G osób, a nie tylko smiglowce LPR-u przystosowane do ewakuacji 1 poszkodowanego. W przypadku zagrozenia masowego (pozar wiezowca, katastrofa kolejowa w tunelu srednicowym, zamach terrorystyczny na linii metra lub w domach towarowych w centrum miasta, celowe zablokowanie mostów lub arterii wylotowych ze Sródmiescia itp.) zaistnieje realna koniecznosc ewakuacji nie kilku czy kilkunastu ale od kilkuset do kilku tysiçcy osób. Przykladem moze byc zamach terrorystyczny w Madrycie i oczywiscie wydarzenia z 11 wrzesnia w Nowym Yorku. Dla przykladu w Palacu Kultury i Nauki przebywa w ci^gu dnia ok. S tys. ludzi, budynki wysokosciowe typu Elektrim przed Dworcem Centralnym to srednio po 2 tys. osób w nich przebywaj ^cych, a sam Dworzec Centralny wraz z centrum handlowym „Zlote Tarasy" lub domy handlowe na Scianie Wschodniej to jeszcze wiçksze skupiska. Skuteczna ewakuacja takiej ilosci poszkodowanych warszawsk^. sieci^. arterii komunikacyjnych (przy jej obecnym zatloczeniu) nie bçdzie mozliwa bez utworzenia smiglowcowego „mostu powietrznego"
Od roku 1998, PSP sugeruje zbudowanie w scislym centrum Srodmiescia stolicy l^dowiska dla duzych (ci?zkich) smiglowcow ewakuacyjnych.
W dobie ogolnoswiatowego kryzysu finansowego widac juz wyraznie jego skutki we wszystkich formacjach resortu (bardzo znaczne obnizenie limitow na paliwo lotnicze do smiglowcow sluzb lotnictwa porz^dku publicznego, koniecznosc wspolnych szkolen i partycypacji w ich kosztach w ramach programu oszcz?dnosciowego). Obserwowane dzialania specjalizacji wysokosciowych w s^siednich krajach wyraznie pokazuj^, ze oszcz?dnosci szukaj^. one tworz^c centralne bazy szkoleniowe wyposazone w trenazery smiglowcowe, w postaci kabin maszyn zawieszonych na dzwigach budowlanych lub wyci^garkach elektrycznych zamontowanych na suwnicach w odpowiednio przystosowanych obiektach (halach, hangarach lub poligonach treningowych). Bazy takie funkcjonuj^ miedzy innymi w s^siaduj^cych z Polsk^. Czechach, Niemczech, Bialorusi i Rosji. Umozliwiaj^. bardzo znaczne obnizenie kosztow szkolenia, a nast?pnie corocznego treningu specjalistycznego w obszarze oplat za eksploatacj?, paliwo, przegl^dy silnikowe, place pilotow, oczywiscie nie ograniczaj^c si? wyl^cznie do cwiczen na trenazerach. Umozliwiaj^. takze nadzor nad jednolitym poziomem zaj?c.
Ciekawy przyklad takiego osrodka znajduje si? pod ponizszym adresem internetowym: http://www.bornack.de/index.php?section=media i na ponizszym zdj?ciu.
Fot. 1. Osrodek szkoleniowy w Bornack (Niemcy)
Na dwóch zdjçciach ponizej widac jak wyposazony jest osrodek szkolenia w zakresie dzialan ze smiglowcem specjalistycznych grup pod Prag^ w Republice Czeskiej. Umozliwia on treningi desantu na róznego rodzaju dachy (wsuwane pod kabinç smiglowca na szynach).
Fot. 2 i 3 Osrodek szkoleniowy w Republice Czeskiej
Uwazam, ze potencjal lotniska na Bemowie, jako miejsca niezwykle waznego dla bezpieczenstwa stolicy i kraju z powodu istniej^cych na nim obiektów, umiejscowienia bazy lotnictwa Policji (z najwiçksz^ wsród nich ilosci^ smiglowców) i Lotniczego Pogotowia Ratunkowego oraz bezposredniego stacjonowania w tym rejonie chronionym jednostki wysokosciowej PSP, powinien byc szczególnie wnikliwie wykorzystany.
Ciekaw^ lektur^ jest porównanie wniosków koncz^cych referaty poswiecone specjalizacji wysokosciowej wygloszone podczas sympozjów:
• „Dzialania ratowniczo - gasnicze w budynkach wysokich - ewakuacje interwencyjne" Lódz, 28-28.wrzesien 199Sr.
• „Ratownictwo Specjalistyczne" - Polanczyk, 2-3 pazdziernik 2GGGr.
• „Ogólne Bezpieczenstwo i Ochrona Przeciwpozarowa" 21-22 czerwca 2GG1 PKiN w Warszawie,
• XXV lat Ratownictwa Wysokosciowego w ochronie przeciwpozarowej w Polsce 14-1S pazdziernik 2GGSr.
Powtarzaj^ one te same potrzeby mimo uplywaj^cych kilkunastu lat. Szczególnie w obszarze specjalistycznych szkolen i treningów smiglowcowych oraz specjalistycznego wyposazenia ochronnego i ratowniczego.
Jednoczesnie w Komendach Miejskich PSP obejmuj^cych miasta wojewódzkie rzadko prowadzi si? analiz? rozwoju tej specjalizacji w swietle kosztów zwi^zanych z wyszkoleniem wysokospecjalizowanej kadry ratowników.
Na podkreslenie zasluguje fakt, ze strazacy ratownicy wysokosciowi, maj^c ponadprzeci?tn^ sprawnosc fizyczn^ wykorzystuj^ j^ na co dzien przede wszystkim przy realizacji podstawowych dzialan ratowniczo - gasniczych, których jest zdecydowana wi?kszosc, a wi?c sprawniej je wykonuj^c.
Fot. 4. Stanowisko cwiczebne w jednej ze szkól pozarniczych
Zaprezentowane powyzej zdj?cie stanowiska cwiczebnego z jednej z zagranicznych szkól pozarniczych umozliwia skuteczne przygotowanie sluchaczy do praktycznych dzialan z zakresu elementów: ratownictwa technicznego, kwalifikowanej pomocy medycznej i ewakuacji interwencyjnej.
Brak takich prostych stanowisk cwiczebnych w szkolach i osrodkach szkolenia PSP (jak na zal^czonym powyzej zdj?ciu) moze doprowadzic do calkowitego wyeliminowania mozliwosc wykorzystania pasa strazackiego do zabezpieczenia strazaka podczas pracy na pochylosci (np. gruntu- stromy rów lub np. na drabinie) oraz uniemozliwi szkolenie z jego wykorzystania, mimo tego, ze w pozostalych panstwach Europy i swiata normalnie si? go
stosuje do dzis (oczywiscie wykorzystuj^c takze inne srodki zabezpieczenia przy trudniejszych sytuacjach).
Wnioski:
• Doprowadzic do rozpocz^cia regularnego corocznego finansowania specjalizacji w obszarze Centralnego Odwodu Operacyjnego, co umozliwi doprowadzenie do minimalnego jednolitego wyposazenia sprz^towego w tym zakresie zarowno w ochronach osobistych jak i specjalistycznym wyposazeniu wszystkich SGRW wl^czonych do COO, (w tym zakupu 16 specjalistycznych samochodow ratownictwa wysokosciowego dla 16 miast wojewodzkich, poduszek ratowniczych umozliwiaj^cych ewakuaj w skrajnych sytuacjach z wysokosci do 40 metrow i jednocz^sciowych kombinezonow ochronnych wg wzoru zatwierdzonego w CNBOP).
• Doprowadzic do wl^czenia w struktury COO po jednej SGRW z kazdego wojewodztwa z zalozeniem ze glowny jej trzon funkcjonuje w najwi^kszej aglomeracji miejskiej w wojewodztwie, w ktorej najcz^sciej wyst^puje najwi^kszy wzrost wysokiej zabudowy.
• Unormowac mozliwosc regularnego treningu i szkolen specjalizacji w obszarze ratownictwa wysokosciowego z wykorzystaniem smiglowca poprzez wydzielenie srodkow finansowych na organizacje centralnych szkolen i centralnych treningow doskonal^cych dla wszystkich grup,
• Zbudowanie we wszystkich szkolach i mozliwie duzej ilosci osrodkow szkolenia prostych scianek wspinaczkowych ( nawet do treningu w trawersach poziomych na wysokosci 1 m bez potrzeby dodatkowej asekuracji) umozliwiaj^cych uzyskanie i utrzymanie wysokiego poziomu sprawnosci fizycznej u ratownikow, szczegolnie w obszarze mi^sni konczyn, kr^goslupa i zmyslu rownowagi, stanowisk do pracy z pasem strazackim, oraz utworzenia 1 Centralnego i 2 regionalnych osrodkow Treningowo - szkoleniowych specjalizacji wysokosciowej (co bylo juz postulowane w analizie KG juz w 1998 r) co umozliwi redukcje kosztow szkolenia specjalistycznego i utrzymanie zarowno wysokiego poziomu wyszkolenia specjalistycznego jak i regularny trening juz wyszkolonej kadry (przyklad Czechy, GRIMP -Francja, Niemcy, Kendal -Londyn itp.),
• Byc moze nalezy zastanowic siç nad wykorzystaniem w wiçkszej mierze kadr z wieloletnim doswiadczeniem operacyjnym, które w chwili obecnej czçsto odchodz^ na emeryturç po niespelna trzydziestu latach sluzby. Ludzie ci mog^. byc nieocenionym zródlem wiedzy i doswiadczenia dla mlodych kadr naszej formacji.
W lipcu biez^cego roku zatwierdzony zostal przez nadbryg. J. Skulicha Plan realizacji przedsiçwziçc sluz^cych rozwojowi ratownictwa wysokosciowego na lata 2009-2012.
ZASrpCA PAÑSTWC
nadbry.
^NTAGLOWNliGO ZYPOZARNEI M
'kulich
PLAN
realizacji przedsiçwziçc Stuz^cych rozwojowi ratownictwa wysokosciowego na lata 2009-2012
О ?0
о >
2
Ñ >
О £
£ я
N >
О
N >
2 И
(73 H
н w
О о
N W
kwartat
It к wartat
1П kwartat
IV kwartat
I kwartaj
II kwartat
III kwartat
IV kwartat
l kwartai
II kwartat
IV kwartai
I kwartat
Posiedzenle zespotu ds. Ratownictwa W ysokosciowego_
Zadania do realizacji
Organkacja ratownictwa
_ Л . - " '. ч*_
Propozycja docelowego mods!u
1 rozmieszczenia grup ratownictwa _wysokoéciowsgo na terenie kraju
Wspótpraca z LPR. Wykorzystanfe
2 ratowników wysokoáciowych z ирг, smtgtowcowymi do szkoleñ strazaków PSP_
s Konferencja/sympozjum na 30 lat ratownictwa wysokoácíowego
Unifikacja Enstruktorska роЦсгопа г ^ elementami szkoienía
specjalistycznego i zgmpowaniem kondycyjnym
Centra Ina unifikacja liderów/dowódców SGRW
„ Egzamin na tytut instoiktora ratownictwa wysokoéciowego
OgólnopoEskje manewry ratownictwa wysokoéciowego día pojedynczych przedstawitieli wojewodztw i szkót PSP oraz organizaqi wspóktziatajqcych
_ Aktualfzacja wykazu specjalistów i ekspertów Rat-Wys
8 Ogólnopofskie zawody wysokoáciowe
9 Centralny kurs émigtowcowy
Dofinansowanie SGRW wchodz^cych w sktad COO ze Srodków pozabudletowych z uwzglçdnïeniem wniosków г wojewódzkich analiz zabezpieczenia operacyjnego
11 Opracowanie standardu sprzetowego i szkolenlowego w zakresie podstawowym ■
12 Opracowanie standardu sprzetowego w zakresie specjalistycznym i
13 Reafizacja zadania nr 6 projekiu wsp6fpracy THW i PSP Q ■
14 15 przygotowanie zestawu cwlczeri dla SGRW w COO i ich oceny ■
Przygotowanie zalecen dla zespotow Inspekcyjnych w zakresie SGRW |
16 Przygotowanie standardu bazy szkoleniowej dla szkolenia pods tawowego straiaka oraz w zakresie szkolenia ratownik6w wysokoSciowych na potrzeby ksr-g
17 Analiza wojewodzkich 1 szkolnych pian6w realizacji przedst^wzi^c slui^cych rozwojowi ratownictwa wysko6ciowego na lata 2010-2012 ■ ■H
Legeftda
A 28-29.10.2009 B 20-26.09.2010 (SA PSP Krakow) C 26.09-4.10.2009 D 27-29.09 2010 [S.A PS? KrakAw) E 16-18.11.2010 F 8.12.2010 (SGSP)
G od 1.06.2007 do 31.05.2010 ( w tym fiwiczeriia: 27-30.05.2009 - Dolnoiinska KW PSP; 24-30.08.2009, Lubuska KW PSP: Mi tydzieil marca 2010 - Zachodniopomoreka KW PSP) aktualizacja : lipiec 20O9r
o ?d
O >
2
N >
O
£ £
?d
N >
O
N >
2 3
Ifl H
£ H
w O
O N 2 w
ZASTSPCA DYREKTQRA Z.ASTEPCA OVRF.KTORA
tvrajowcgo Centrum Koordynacji Ratownictwa /.II v's.'h Gi.Lr"A
i Ochrony Ludnosci y^V^
bryg, n-Mita. Iemasz \AL'jLAS ml. bryg. mgr tnz. Mariusz FEITYNOWSK1 {
