CC BY
9
УДК 83.3(0)4 ББК 8И(Хцнд)
ТАЛМЕХ ДАР Гаффорова Замира Абдуллоевна, доктори илщои
ЭЦОДИЁТИ филология, мудири шуъбаи пажууиши тамаддуни Шарци
АБУЛФАЙЗИ Институти улуми цомеашиносии МДТ "ДДХ ба номи
ФАЙЗИ академик Б.Гафуров" (Тоцикистон, Хуцанд)
ПОЭТИЧЕСКАЯ Гафарова Замира Абдуллоевна, доктор филологических
ФИГУРА ТАЛМЕХ В наук, заведующая отделом цивилизации стран Востока
ТВОРЧЕСТВЕ Институа гуманитарных наук ГОУ "ХГУ имени
АБУЛФАЙЗА ФАЙЗИ академика Б.Гафурова" (Таджикистан, Худжанд)
THE POETICFIGURE Gaforova Zamira Abdulloevna, Dr. of Philology, head of the
OF TALMEH IN department of Civilization of Oriental Countries attached to the ABULFAIZ FAIZFS Institute of humanitarian sciences under the SEI "KSU named CREATIONS after acad. B.Gafurov" (Tajikistan, Khujand) E-mail: zamira_g6767@mail.ru
Вожауои калиди: Абулфайзи Файзй, адабиёти форсизабони Хиндустон, асри XVI, талмеуоти цуръонй, талмеуоти Эрони бостон, талмеуоти таърихй, талмеуоти достонй
Мацола ба баррасии санъати талмеу дар ашъори Файзии Фаёзи ихтисос ёфтааст. Тазаккур рафтааст, ки Абулфайз Файзии Файёзй (1547-1595) аз маъруфтарин суханварони форсизабони асри XVI мебошад, ки бо осори гаронмояи худ дар ривоцу равнаци илму адабиёти форсизабони Хинд, фаруангу уунар, таблиги дустй ва уамфикрии цавму нажодуои Хиндустон сауми арзанда гузоштааст. Бар ин хотир адабиётшиносон Абулфайзи Файзиро пас аз Амир Хусрави Деулавй бузургтарин шоири форсигуи Хинд донистаанд. Хотирнишон шудааст, мауорати Файзии Файёзи дар корбурди санооти бадей ба мацоми уунарй ва андешауои пурбори шоир ишорат доранд. Талмеу аз цумлаи санъатуои бадеии серистифода дар ашъори Файзи ба шумор меравад. Шоир бо истифода аз ин санъат, ки бештар ба циссауои цуръонй ва достону воцеоти таърихй дар онуо ишорат мешавад, маъниуои тозае дар сурудауои хеш офаридааст, ки ин амр ба уунари суханварии шоир таъкид меварзад. Вобаста ба шеваи истифодаи ин санъат мацмуан талмеуоти девони шоирро метавон ба талмеуоти цуръонй, талмеуоти Эрони бостон, талмеуоти таърихй ва талмеуоти достонй цисмат намуд.Тауцицу баррасии истифодаи санъати талмеу аз цониби Абулфайзи Файзи имкон медиуад, ки зиёдатар ба дарунмояи шеър ва андешауои Файзй ворид гардида, уунари шоирй, сарчашмаи андешауои ирфонй ва назароти орифонаи шоирро бештар шиносем.
Ключевые слова: Абулфайз Файзи, персоязычная литература Индии, XVI век, художественные средства изображения, поэтическая фигура реминисценция (талмех)
Статья посвящена анализу художественной фигуры талмех (реминисценция) в поэзии Файзии Файёзи. Отмечается, что Абулфайз Файзи (1547-1595), как один из известных представителей персоязычной литературы Индии XVI века, своим богатым творчеством оказал огромное влияние на развитие поэзии своего времени и последующих веков. Упоминается, что он как один из известных представителей индийского стиля не только сыграл важную роль в его развитии, но также проявил высокое мастерство в использовании художественных средств изображения, в его творчестве наряду с другими поэтическими фигурами в большом объеме использована реминисценция (талмех)- - в художественном произведении намек на исторический или литературный факт, на действия или состояние какого-либо литературного героя, который должен быть общеизвестным. Отмечается, что в поэзии Абулфайза Файзи широко используются талмехи, созданные на основе образов восточных поэм, таких как Фархад и Ширин, Лейли и Меджнун, Юсуф и Зулейха, при применении которых изображаемая действительность или лирические переживания приобретают еще большую идейно-художественную глубину. Подчеркивается, что Абулфайзом Файзи достигнуты значительные успехи в использовании талмехов, связанных с историческими личностями, мифологическими героями, такими как Заратуштара, Джамшед, Рустам, Мансур Халладж и др., к которым Файзи довольно часто прибегает с целью показать глубину мысли и значения. На основе анализа
выявлено, что в поэзии Абулфайза Файзи также особую значимость приобретает система классических талмехов, связанных с кораническими героями, а примеры, приведенные в статье, свидетельствуют о достижениях Абулфайза Файзи в этом направлении.
Key words: Abulfayz Faizi, Persian literature of India, the XVI-th century, belles-lettres means of image, poetic figure of reminiscence (talmeh)
The article dwells on the analysis beset with belles-lettres figure of talmeh (reminiscence) in Abulfayz FaizVs poetry. It is underscored that Abulfayz Faizi (1547-1595) as one of the outstanding representatives of the Persian literature of India referring to the XVI-th century, by his rich creations exerted a huge influence on the poetry development of his time and subsequent centuries. The author of the article lays an emphasis upon the idea that he as one of the famous representatives of the Indian style, not only occupied an important role in his development, but showed high mastership in reference to the usage of belles-lettres means of images either. Alongside with other poetic figures was used a large considerable number of talmeh in completed volume in his creations. In the belles-lettres productions it is a kind of hint of historical or literary fact, to the actions or fortunes of any literary protagonist who must be commonly known. It is noted that in Abulfayz Faizi's poetry talmehs are widely used and created on the basis of images of the following Eastern poems: Farhad and Shirin, Leily and Mejnun, Yusuf and Zuleikha, while applying the reality is depicted or lyrical experiences are taken more greater ideological-artistic depth. It is asserted that Abulfayz Faizi has made significant advances in the usage of talmehs associated with historical personalities, mythological protagonists, namely Zaratushtara, Jamshed, Rustam, Mansour Hallaj, etc., which Faizi quite often resorts to aimed at accommodation of deep meanings and thoughts. Proceeding from the analysis the author of the article elicits that in Abulfaiz Faizi's poetry the system of classical talmehs dealing with Qoran heroes which is of a particular importance as well. The adduced examples testify Abulfaiz FaizVs achievements in the relevant direction.
Номи Шайх Абулфайз ибни Муборак мутахаллис ба Файзии Файёзй (1547-1595) дар радифи машхуртарин сохибназарон ва мутафаккирони забардасти асри XVI карор дорад, ки бо осори гаронбахои худ дар ривочу равнаки илму адабиёти форсизабони Х,инд, фархангу хунар, таблиги дустй ва хамфикрии кавму нажодхои Х,индустон сахми арзанда гузоштааст. Адабиётшиносон дар салосати сухан ва матонату истехкоми шеърй Файзиро пас аз Амир Хусрави Дехлавй бузургтарин шоири форсигуи Х,инд донистаанд. Дар баробари нуфузи вежагихои сабкии ашъори Файзй корбандии хунармандонаи санооти бадей дар шеъри у омили муассири таквияти сабки нигориши у гардидааст. Дар ашъори шоир мо ба чилваи мачмуи санъатхои маънавию лафзй, аз чумла, ташбеху истиора, тавсифу сифатчинй, тазоду мукобала, тамсилу талмех ва амсоли ин дучор меоем, ки хамагй нуфузи арзишхои хунарии каломи шоирро ифода мекунанд. Талмех аз чумлаи санъатхои бадеии серистифода дар ашъори Файзй ба шумор меравад. Шоир бо истифода аз ин санъат, ки бештар ба киссахои куръонй ва достону вокеоти таърихй дар онхо ишорат мешавад, маънихои тозае дар сурудахои хеш офаридааст, ки ин амр ба хунари суханварии шоир таъкид меварзад. Вобаста ба шеваи истифодаи ин санъат мачмуан талмехоти девони шоирро метавон ба талмехоти куръонй, талмехоти Эрони бостон, талмехоти таърихй ва талмехоти достонй кисмат намуд.
Дар талмехоти куръонй шоир бештар бо ишорат ба киссахои Хизр, Сулаймон, Исо, Мусо, Нух ва дигар паёмбарон маъниофарихое намуда, каломи хешро чаззоб ва шоирона мегардонад. Аз чумла, бо ишорат ба киссаи Хизр, ки оби хайвонро пайдо кардаву чоми абадият нушидааст, Файзй таъкид мекунад, ки оби майкадаи ирфони мо чонбахштар аз оби бакост ва мурочиатан ба Хизр мегуяд, ки оби хакикии човидониро бояд аз майхонаи ирфони мо бинушй:
Оби ин майкада цонбахштар аз оби бацост, Бирас, эй Хизр, ки сарманзили сайр аст ин цо (3, 131).
Бо ишорат ба табиати зебои сарманзили хеш, ки он чо бод дар чилваву мургони чаман дар чушанд, Файзй ба киссаи Сулаймон ишорат мекунад ва зимнан даъват мекунад, ки акнун биёву хама забони мургонро аз ин чо шунав, чун Сулаймон донандаи забони мургон буд:
Бод дар цилваву мургони чаман мецушанд, Ку Сулаймон, ки х,ама мантищ тайр аст ин цо?! (3, 211)
Бо таъкид ба киссаи Хизр Файзй дар каломи худ он гуна маъниофарй мекунад, ки ман ба сони Сикандар оби Хизрро ба замин хохам рехт, зеро ин об андухи пириро афзун гардонад.
Манзури шоир аз "оби Хизр" расидан ба абадияти инчахонй ишорат аст, ки пеши орифон аслан бебакост. Аз ин ру, Файзй махсули нушидани оби инчахониро афзудани андухи пирй мешуморад:
Ман оби Хизр бар хоки сия% резам чу Искандар Ки меафзояд ин об анду^и пиронасолиро (3, 141).
Дар чанд байти дигар Файзй ба киссаи Исои Масех ишорат мекунад, ки дар осмони чахорум карор дорад ва баробари ин муъчизаи чонбахшй ба вай тааллук мегирад:
Ба мацлисе, ки Масе^о пиёла мегирад,
Намеравад зари хуршед дар ба^ои када% (3, 181).
***
Он гунчаи лаббастаи гулзори ^аё'тем,
К-аз боди равонбахши Масе^о накушудем (3, 250).
***
Хар нафас мекунад Масе^и лабат Аз забонатривояти хубй (3, 273).
Ишорати дигар, ки чавхари талмехи Файзиро ба вучуд овардааст, ба киссаи Нух ва туфони у марбут аст, ки дар байти зер тачассуми он чилваи зебои санъати мазкурро бозтоб мебахшад:
Эй Ну%, ройгон машав ин цо, ки суди туст, Гар ним катра ашк ба туфон фурухтем (3, 246).
Киссаи маъруфи фариштагон, ки ба замин омаданд ва мачмуи фитнахоро дар руи замин барандоштанд, яъне достони Х,орут ва Морутро низ шоир мавриди истифода карор дода, ду чашми сохири маъшукаро ба Х,орут ва Морут шабех мекунад, ки ин чо хам талмех ва хам ташбех ба мушохида мерасад:
Зи^й лаълат ба афсун ру^ро кут, Ду чашми со^ират Хоруту Морут (3, 179).
Достони Мусо ва оташи Тур, инчунин тачаллии дидори Худованд дар кухи мазкур низ дар талмехоти Файзй пайваста барои маъниофарихои тозаи вай ба кор рафтааст. Аз чумла, Файзй ишоратан ба ин кисса ба худ таъкид мекунад, ки вакте Мусо бо он макоми паёмбарй тоби дидори тачаллии Худовандро дар кухи Тур наёфт, туро чй гуна захраи дидан ба суи мазхари тачаллии Офаридгор бошад:
Туро чй закраи дидан ба суи у, Файзй, Ки тоби цилваи дидор кори Мусо нест (3, 172).
Дар чанд мавриди дигар бо ишорат ба ин кисса Файзй талмехоти шоиронае офаридааст, ки бештар хамоно вачхи тачаллй, барафрухтани оташи кухи Турро дар худ чилва бахшидаанд:
Гар шацар монд саломат, чй ацаб, к-оташи Тур
Оташе буд, ки аз вай дили Мусо месухт (3, 149).
***
Тасаввур чун тавонам кард х;усни у зи сар то по,
Ки Мусо гаштам аз андешаи муи миёни у (3, 262).
***
Ё Раб, ба сафои суб^и исонафасон, Ё Раб, ба фуруги шоми мусокабасон (3, 308).
Дар бахши талмехоти таърихй Файзй асосан ба достони орифи номовар Мансури Х,аллоч ва казияи ба дор кашида шудани у бар асари ифшои роз ишоратхо мекунад. Аз чумла, дар шохи дарахт сурудани булбулро ба аналхак задани вай монанд мекунад, ки мастии Мансурро дар сари дор ба хотир меоварад:
Магар бар шохи гул бонги аналхак мезанад булбул, Ки чун Мансур он сармастро бар дор мебинам (3, 241).
Бо ишорат ба киссаи Мансур матлаби дигари ирфонии хешро шоир ба гунаи зайл тафсир мекунад, ки куштани ошик дар рахи ишк мучиби сарфарозии уст, ончунон ки дар майдони ишк дор барои у роят бошад:
Куштани ошик бувад ба^ри сарафрозияш, Дор ба майдони ишк рояти Мансур буд (3, 202).
Достони таърихии Махмуд ва канизи у - Аёз аз чумлаи маъруфтарин талмехотест, ки дар шеъри форсй нуфузи фаровон касб кардаву баёнгари садокат ва ихлосу иродат дар рохи ишк мебошад. Аз ин ру, Файзй садокати хешро нисбат ба маъшуки хеш хамингуна тафсир
мекунад, ки руи Махмуд ба суи Аёз аст:
Чуз ба руи ту набинам уаргиз, Чашми Махмуд бувад суи Аёз (3, 215).
Аз ин ру, дар рохи ишк Файзй ба худ насибаеро чуз он намебинад, ки ба Махмуд аз мухаббати Аёз расидааст:
Он расид аз ту дилфиреб ба ман, Ки ба Махмуд аз Аёз расид (3, 205).
Хдмчунин, аз талмехоти таърихии дигаре, ки дар ашъори Файзй ба чашм мерасанд, ишороте ба киссаи Хусрави Парвиз ва аспи у Шабдиз, Чингиз ва аспи Хусрав мебошанд, ки дар як шеър ба гунаи зайл мучассам шудаанд:
Лаъли ту афсона кард ишрати Парвизро, Чашми ту аз ёд бурд фитнаи Чингизро. Шоусаворони уусн цилва ба тамкин кунанд, Гарм марон бар сарам ин уама Шабдизро (3, 134).
Аз маъруфтарин талмехоти тоисломии ашъори Файзй ишорахо ба чоми Ч,амшед, Рахши Рустам, оташи Зардушт ва амсоли ин ба шумор мераванд, ки хар яке дар ифодаи маънихои шоиронаи Файзй ба кор рафта, матолиберо шарху тафсир мекунад. Аз чумла, бодаи чигарсузи лаби маъшукро шоир ба хадде сифат мекунад, ки хатто чоми Ч,амшед чунин маи ноб надорад:
Сад цигар сузад аз он бода, ки дар лаб дори, Чоми Чамшед бад-ин гуна маи ноб надошт (3, 177).
Дар байти дигар гармиву шуруи бодаро ба гармчавлонии Рахши Рустам монанд карда, аз ин рох хам талмех ва хам ташбехи тозаи шоиронаеро ба зухур мерасонад:
Дигар ид омад, эй турки париваш, азми майдон кун, Кумайти бодаро чун Рахши Рустам гармцавлон кун (3, 258).
Дар байти зер доги ишкро ба даруни дили хеш амсоли фурузон гардидани оташи Зардушт дар Каъба мешуморад ва аз ишк мехохад, ки дар хонаи Каъбаи мо, яъне дар дили мо дог -оташи зардуштй маяфруз. Шоир ин чо талмехро бо тамсил баробар ва шоирона ба кор бурдааст:
Эй ишк,, манеу бар дили мо доги цигарсуз,
Дар Каъбаи мо оташи Зардушт маяфруз (3, 216).
^иссаи маъруфи пас аз марги Сухроб расидани нушдору дар адабиёти форсй ба фаровонй талмех шудааст, ки аз чумла Файзй низ онро шоирона ба кор бурдааст:
Зинда май нуш, ки бефоида буд Нушдору, ки ба Сууроб расид (3, 205).
Талмехи достонхои ишкие, амсоли Хусрав ва Ширин, симои Фарход дар ин достонхо, кух кандани у, инчунин симохое, амсоли Саломон ва Абсол низ истифода шудаанд, ки аглаб дар шарху баёни садокат дар рохи ишк чойгохи намоёне касб намудаанд:
Аз мо магусил силсилаи меур, ки бастанд
Пои дили Абсол ба занцири Саломон (3, 253) .
***
Раунавардони бало бурданд уар як рау ба васл,
По ба санг омад дар ин рау з-он миён Фаруодро (3, 134).
***
Ошик аз неруи гайрат куу бардорад зи пеш,
Бигзар, эй Хусрав, ки натвон роу бар Фаруод баст (3, 151).
***
Номи Фаруод мабар, к-он уавасандухтаро Хона дар куу гирифтан зи гаронцони буд (3, 202).
Ч,узъиёти достони «Лайлию Мачнун» ва хам симои ин ду шахсияти асосии он дар каломи Файзй аз чумлаи пуркорбурдтарин киссахо махсуб мешавад, ки тавассути он шоир маонии фаровон ва тозаи шоирона офаридааст. Чехраи Лайлй дар сурудахои Файзй низ чун дигар шоирон тимсоли зебоиву ишк ва рамзи мухаббати бузург чилвагар аст, ки аз боиси он дар «дили Мачнун» бори беандозаи ишк тахмил гардидаву гулгулаи занчири ишки Мачнун нокахои корвонро ба суи максад ба ракс хохад овард:
Сорбон аз маумили Лайли, ки бар цаммоза баст, Бар дили Мацнун зи уицрон бори беандоза баст.
Fулгули занцири Мацнун нокаро дорад ба рацс, Сорбон чандин царас бехуда бар цаммоза баст (3, 152).
Мачнун агарчи нисбати Лайлй садокати бепоён дорад, Лайлй низ аз ишки Мачнун месузад ва хамеша хамрохии Мачнунро ба дил меварзад. Аз ин ру, агарчи зангулаи занчири ишки баста дар пойи Мачнун паёме барои Лайлист, ки дар байти дигар Файзй ин маъниро чунин тавзех мебахшад:
Гар на Лайлй хаваси хамрахии Мацнун дошт, Нокаро бехуда дар рох гаронбор чй кард?! (3, 189).
Лайлй ва Мачнун харду барои хамдигар тимсоли ишк ва оинаи мучаллои садокат хастанд. Каъбаи максуди Мачнун Лайлист ва барои Лайлй Мачнун. Аз ин чост, ки Файзй таъкид мекунад, ки Мачнунро ба дари Каъба мабаред, зеро имшаб у ба Каъбаи максуди худ расидааст:
Мабаредаш ба дари Каъба, Худоро, к-имшаб
Дасти Лайлй шуда дар гардани Мацнун таъвиз (3, 210).
Бо ин хама дар сурудахои Файзй гохо Лайлй тимсоли васл ва мурод аст, ки дар дурдасттарин нукот карор дорад ва аз ин чо шоир боз хам бо ин хама садокат таъкид бар он медорад, ки маъшукро аз холи ошик кай хабар бошад, ончунон ки аз холи Мачнуни нолон Лайлй кай хабар дорад:
Ба бонги даро гуши Лайлй чу пур шуд, Чй донад, ки чун аст Мацнуни нолон (3, 253).
Лайлй тимсоли човидонй ва мазхари тачаллии ягона аст, ки хамаи ошикон ба суи он ба харакат меоянд. Лайлй рамзи муроди ошикону содикон аст ва хар гох, ки чароги кабиларо фурузон мекунад, чони Мачнун ба суи вай худро мекашонад. Аз ин чост, ки Мачнун ин чо тимсоли ориф, ошики рохи хак аст, ки ба таъбири Файзй агарчи чахоне аз Мачнун пур шавад, на хама кас вафодориву садокат дар ин рох пайдо мекунад:
Чу афрухт Лайлй чароги кабила, Шуд аз риштаи цони Мацнун фатила. Чаконе шавад пур зи Мацнун, валекин Чамоли вафо нест дар хар цамила (3, 268).
Ч,олиб аст, ки Файзй маънии «Дар хар дил вафову садокат нест»-ро тавассути таркиби шоиронаи «Ч,амоли вафо нест дар хар чамила» баён кардааст, ки баробари шоиронаву мавзун будан шеваи чолиби ифодаро дар худ инъикос намудааст. Манзури Файзй он аст, ки дар хар нафари зебо чамоли вафо тачассум надорад, яъне хар зеборухе оини вафодорй надорад.
Дар мавриди дигар, як киссаи марбут ба достони «Лайлию Мачнун»-ро, ки хеле тулонист ва ишорат ба садокати Мачнун мекунад, шоир дар як байт гунчоиш медихад. Аз хамин як байти Файзй ба асли ин кисса метавон расид, ки чун Лайлй боре Мачнунро бигуфт, ки ман чое бояд биравам ва баргардам, аммо Мачнунро фаромуш кард ва баъди соле баргашт. Мачнун хамоно мунтазири Лайлй дар ин чой бимонд, то холе, ки парандагон дар сари у лона гузоштанд. Ин кисса муфассири садокати Мачнун аст, ки онро хеле шоирона Файзй ба таври зайл тафсир намуда, яъне барои он ки як номае аз чониби мурод, яъне Лайлй бирасад, мургон бар сари Мачнун ошёна гузоштанд, аммо вай хамоно мунтазир бимонд:
Гохе зи суи Лайлй, то номае биёранд, Мургон ба фарки Мацнун карданд ошёна. Файзй, сарири килкат бисёр дилхарош аст, Гардун ба чарх омад з-ин савти ошикона (3, 268).
Аз достонхои дигари пуркорбурд, ки аносири он дар ашъори Файзй нуфуз дорад, киссаи Юсуф мебошад. Файзй хам чузъиёти мухталифи киссаи Юсуфро барои шархи максад ва андешахои орифонаи хеш истифода намудааст. Маълум аст, ки хусни Юсуф хамеша тимсоли покист ва харгиз ба гарди кудурате олуда намешавад, хатто ба таъбири Файзй «пардадари исмати Зулайхо» намешавад:
Ба покдомании хусни юсуфй нозам,
Ки ишк пардадари исмати Зулайхо нест (3, 172).
Аммо бо ин хама Юсуф тимсоли хусни мутлак аст, ки ба таъбири пешиниён «нисфи хусни чахониён бар у дода шуда». Файзй хамоно Офаридгори якторо хусни мутлак мепиндорад, ки хусни Юсуф, яъне, тимсоли хусни инчахонй бар асоси он сурат баста:
Даврон накашид накщи Юсуф, То лавуи ту дар канор нануод. Осуда сабукраве, ки дар ишк Бар души умед бор нануод (3, 184).
Аз чузъиёти дигари достони «Юсуф ва Зулайхо» киссаи пирохани Юсуф аст, ки баробари нишони Юсуф будан паёме аз у меоварад, то чашмони Яъкуб равшан шавад. Файзй бо истифода аз ин чузъиёти киссаи Юсуф маънии тозае меофарад ва таъкид медорад, ки Худованде, ки пирохани хубй бар тани Юсуф духта бар тани он голиябу низ чунин хилъате духтааст. Фалсафаи байти шоир ишоратгари он аст, ки мачмуи хубихои рузгорро Худованди бузург ба инсонхо ба андозаи химмат ва кисмати онхо насиб мегардонад:
Он ки пироуани хуби ба тани Юсуф духт, Х,олиё хилъати он голиябу медузад (3, 191). Дар мавриди дигар бо ишорат ба хамин киссаи пирохан Файзй таъкид медорад, ки ба андози як паёми кутох аз инояти илохй кофист, ки соликони рохи хакикат, яъне юсуфталабон дар худ каноат кунанд ва аз ин лутфу карами илохй шукргузорй намоянд:
Буй аз дуст басандаст, ки юсуфталабон Ба уамин роиуаи пирауане сохтаанд (3, 194). Бо истифода аз лахзаи ба зиндон афтодани Юсуф Файзй маънии тозае меофарад ва таъкид бар он мекунад, ки айшу нишоти зиндагонии инчахонй ба зиндон баробар аст, яъне, одамй дар он айшгох побанди занчири нафс мебошад, аз ин гирифтори ин нафси чахонй баробар ба он аст, ки Юсуфи муроди хешро мо ба хирмон фурухтаем. Х,ар кй ба айшу нишоти зиндагонй побанд аст, у муроди аслии зистан ва буданро аз даст додааст:
Бустонсарои айш ба зиндон баробар аст, То Юсуфи мурод ба уирмон фурухтем (3, 246). Хусни Юсуф хамоно тимсоли хусни мутлак аст, ки дигар хуснхои чахонй ва бо таъбири Файзй «шохидони бозорй» аз он хира мешаванд. Аз ин ру, у талкин дорад, ки эй хусни мутлак, дар чашмхои мардум боре тачаллй кун, ки онон аслу хакикати зебоиро бишносанд ва аз назокатхои инчахонй даст бардоранд:
Ки бошад Юсуф? Аз хилват бурун о, ¥урури шоуиди бозор бишкан (3, 257). Аз назари Файзй ба хохишхои инчахонй ё ба таъбири худи у заминии дил ва таманнохои инчахонй зиндагонй кардан монанди ин аст, ки Юсуферо бар чох нихода бошй. Яъне, Юсуф ин чо ба андешаи шоир тачассуми хакикати маънавй ва рухонияти инсонй аст, ки хадафи аслии зистан ва будани инсонро тафсир мекунад. Аз ин ру, Файзй тавассути истифодаи ин рамзи шоиронаи тимсоли Юсуф кушиши офаридани маънихои тозаи шоирона мекунад:
Дили худ мабар дар таманно фуру, Чунон Юсуфе сар дар ин чау мадеу (3, 266). Дар мачмуъ, Файзй низ чун суханварони дигари форсу точик тавассути корбурди киссахои маъруфи куръонй ва достонхои паёмбарон маънихои тозаи шоирона офарида, чузъиёти ин достонхоро барои исботи андешахои хеш ва тафсири акоиди орифона ба кор бурдааст. Дар канори ин зимни истифода аз чузъиёти киссахои мазкур шоир ба офаридани маънихои нав муваффак шудааст, ки хамагй ишорат ба камоли хунарии шоир мекунанд.
ПАЙНАВИШТ:
1. Файзй/Девон /- Дехлй: Матбааи Ифтихори Мухаммад Иброхим, бидуни соли нашр. - 168 с.
2. Файзй /Девон / Бо тасхех ва тахкики Э.Д.Аршад. Бо мукобила ва мукаддимаи Хусайн Охй. - Техрон: Интишороти Фуругй, 1362. - 552 с.
3. Файзй /Мунтахаби ашъор / Мураттиб ва муаллифи мукаддимаву тавзехот Замира Fаффорова - Душанбе: Адиб, 2015. - 368 с
REFERENCES
1. Fayzi/ Divan/- Delhi: The publishing-house of Iftikhar Muhamad Ibrahim. - 168 p.
2. Fayzi/ Divan / Under the editorship of E.D.Arshad. Supplement and comments Muhamad Ahi. -Tehran: Furooghi, 1362. - 552 p.
3. Abulfaiz Faizi. Selected Poems / Compiler and the author of Introduction and Commentary Gaforova Z. - Dushanbe: Man-of-Letters, 2015. - 368 p.
