Научная статья на тему 'The discussion of the main causes of death of newborns in the Republic of Kazakhstan'

The discussion of the main causes of death of newborns in the Republic of Kazakhstan Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
60
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
НәРЕСТЕ өЛіМі / БАЛАЛАР / өЛі ТУУ СЕБЕПТЕРі / ЭНДОГЕНДіК СЕБЕПТЕР / АУРУШАңДЫЛЫқ / МЛАДЕНЧЕСКАЯ СМЕРТНОСТЬ / INFANT MORTALITY / ДЕТИ / CHILDREN / МЕРТВОРОЖДЕНИЯ / STILLBIRTHS / ЭНДОГЕННЫЕ ПРИЧИНЫ / ENDOGENOUS CAUSES / ЗАБОЛЕВАЕМОСТЬ / MORBIDITY

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Жанибекова М.П.

In the structure of the causes of infant mortality in the Republic of Kazakhstan for 2017, the 1st place is occupied by the conditions arising in the perinatal pre-event, congenital malformations. In the Southern region, seasonal variations (in July, August, September, September) are observed in the mortality rate of children in the 1st year of life.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Разбор основных причин смерти новорожденных в республике казахстан

In the structure of the causes of infant mortality in the Republic of Kazakhstan for 2017, the 1st place is occupied by the conditions arising in the perinatal pre-event, congenital malformations. In the Southern region, seasonal variations (in July, August, September, September) are observed in the mortality rate of children in the 1st year of life.

Текст научной работы на тему «The discussion of the main causes of death of newborns in the Republic of Kazakhstan»

Vestnik KazNMU №1-2018

РАЗДЕЛ 4. ОРГАНИЗАЦИЯ ЗДРАВОХРАНЕНИЯ CHAPTER 4. PUBLIC HEALTH

Э9Ж 314.4-053.2.

М.П. Жанибекова

Х.А. Яссауи aTbiHAaFbi хальщаралык; ;a3a;-TYpiK университет

КАЗАХСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БОЙЫНША НЭРЕСТЕ 8Л1М-ЖГПМ1НЩ НЕГ1ЗГ1

СЕБЕПТЕР1НЕ ТАЛДАУ

Цазакстан Республикасында нэрестелер вл1м1н1ц себептершц курылымында 2017 жылы 6ipiHmi орында перинаталдык кезецде дамыган, туа бiткен кемiстiктер алып отыр. Оцтустк вцiрде вмiрдiц бiрiншi жылында балалар влiмiнiц маусымдык взгеруi (шлде, тамыз, кыркуйек, кыркуйек) байкалды.

TyrnHÖi свздер: нэресте влiмi, балалар, влi туу себептерi, эндогендiк себептер, аурушацдылык,

бзекпшп. К^аз1рп ^огамдагы балалар денсаулыгы ;огамныц стратификация жэне жаца элеуметтж ;атынастар кезец мен терец элеуметтж-экономикалы; езгер^тердщ ар;асында ;алыптасуда. Осыган байланысты, на;ты элеуметтж-демографиялы; топ рeтiндe балалардыц денсаулыгы ;огам мен мeмлeкeттiц элeyмeттiк эл-ау;атыныц мацызды интегралды кврceткiшi болып табылады. Осы жастагы тургындардыц денсаулы; жагдайыныц взгeрicтeрi элeyмeттiк саралау Yрдiciндe бiрдeн кврiнeдi [1.2].

Жеке элеуметтж-демографиялы; топ рeтiндe балалар ез денсаулыгыныц на;ты индикаторлары бар: биологиялы; психологиялы; физиологиялы; жэне элeyмeттiк. Элeyмeттiк керсеткштерге девиантты мшез-;улык;тыц тYрлi нысандары, олардыц емiрлiк бeлгiлi бiр бiлiм мен дагдыларды мецгеру ;аркындыльиына балалардыц ;алыптасуын ай;ындайды [3].

Балалар сыр^аттанушылыгыныц сипаттамаларыныц езгeрicтeргe ушырауы балалардыц тэндiк жэне рухани дамуына алып кeлeтiн ;огамныц тура;ты элeyмeттiк ceбeптeрi мен медициналы; ;ызметтерге тiкeлeй байланысты.

Когам мен мемлекеттщ элeyмeттiк эл-ау;атын дeцгeйiн керceтeтiн концентратты керiнicкe балалардыц мYгeдeктiк дeцгeйiн алып ;арастыруга болады. Бул керceткiш агзаныц функционалды; ;улдырауы мен бeйiмдeлy реакциялары мен ;оргау ;ызметтершщ жагдайын ай;ын керceтeдi. «Соцгы бес жылда мYгeдeк балалардыц саны 4 есеге ест жэне (OцтYCтiк Казахстан облысыныц 16 жас;а дeйiнгi мYгeдeк балалардыц саны 10 мыцнан астам) республикалы; керсеткш бойынша 56 мыцга жeттi. МYгeдeк балалар саныныц мундай еciм бeрyi тутастай бюджетке зор ауыртпалыгын типзедЬ [4].

Элeyмeттiк acпeктiдe балалардыц денсаулы; жагдайын езгeрicтeр элeyмeттiк дифференциацияныц YPДici керceтeдi. Осы YPДicтeргe мыналар жатады: медициналы;

керceткiштeрдiц жалпы темeндeyi [дене дамуыныц нашарлауы, аз ;амтылган отбасылардыц, туа бiткeн ауыткулар саныныц артуы, ЖYKтi эйeлдeрдiц денсаулыада кeрi керсеткштерь жаца туган нэрестелерден бастап мектепке дешнп балалардыц сыр^аттанушылыгы) жэне эр тYрлi элeyмeттiк топтар мен халы;тыц топтары балаларды сыр;аттанушылы; сипаттамаларыныц айырмашылы;тары жатады. Тeрic YPДicтeрдi жецу Yшiн балаларга арналган денсаулы; са;таудыц жаца мoдeлi дамытуды ;ажет eтiп отыр. Бала денсаулыгын децгеш мен сапасын арттыру: осы Yлгiнiц жалпы ма;саттарына ;ол жeткiзyгe багытталган мYмкiндiктeр мен ;огам жэне мемлекеттщ оцтайлы ;амтамасыз eтyiнe сэйкес болуы тиic. Сонымен ;атар, ;ажетт тYзeтy шаралары, аурулардыц алдын алу Yшiн бiлiм беру багдарламалары, балаба;шаларда дене шыны;тыру ЖYргiзy эдicтeрiн жeтiлдiрy болып табылады [1.3]. Зерттеу мандаты. Балалар денсаулыгын ;оргауды жeтiлдiрy ма;сатында аурушацды;тыц алдын алу бойынша жаца технологияларды пайдалана отырып, медициналы;-элeyмeттiк мэселелерш кeшeндi тYPдe зерттеу. Зерттеу дeрeктeрi мен эдiетeрi. Зерттеу дeрeктeрi ретшде КР статистика aгeнттiгi мен ОКО бойынша статистика Департаментшен жэне жыл сайынгы ОКО бойынша денсаулы; са;тауды дамыту орталыгы дeрeккездeрi ;олданылды.

Зерттеу нэтижелерi жэне талдау. КР ¥лтты; экономика министрлИ Статистика кoмитeтiнiц дeрeктeрiнe CYЙeнceк, 2017 жылгы 1 желто^сандагы 18 137,3 мыц адамды ;урады, соныц iшiнде ;алалы;тар - 10 413,2 мыц [57,4%), ауылды;тар - 7 724,1 мыц адамды [42,6%) ;урады. 2016 жылгы 1 желто;санмен салыстырганда халы; саны 231,3 мыц адамга немесе 1,3% естi.

2017 жылгы ;ацтар-;арашада республикада 1 жас;а дешнп 2896 нэресте елiмi тiркелдi. 2016 жылгы ;ацтар-;арашамен салыстырганда 1 жас;а дейiнгi шетiнеген нэресте саны 10,9% азайды.

10,0

50,2

I п 2 р и н эТЗ/1 ьдь: ке 3 ЕН ДЕ балзтын ж^дейлерден

z эргзндЕрь1 зурул = рь-н=н

ИЧфЕКЦИЧЛЫКЖЭНЕ

ларээитзрль: эурул^рдьн ■ туэ 6 ¡7К5 Н ЗуЬГТ1^уЛ = рД=Н

в иэдагмли

[КБРДЗЙДЗН, уЛЭНУДЕН [КЗ НЕ

ж=рэнагттэн EL кзрьгту itiyHELi аурулэрь:НБН

Сурет 1 - 2017 жылгы ;ацтар-;арашадаFы нэресте eлiм-жmмшщ Heri3ri ce6enTepi, %

Вестник Ка^НМУ №1-2018

Нэресте eлiм-жmмiнiц Heri3ri ce6e6i - перинаталды; кезецде пайда болатын жагдайлар, будан 2017 жылгы ;ацтар-;арашада 1455 нэресте ;айтыс болып, нэрестелер арасындагы жалпы eлiм саныныц 50,2% ;урады. Туа бггкен ауыткулардан 682 немесе 23,5%, тыныс органдары ауруларынан - 177 немесе 6,1% жэне жазатайым жагдайдан, уланудан жэне жара;аттан - 156 немесе 5,4% нэресте ;айтыс болды. 2017 жылгы ;ацтар-;арашада нэресте eлiм-жтмшщ коэффициетi 1000 тугандарга шааданда 8,05 ;урады.

Цорытынды. ДYниeжYзiлiк денсаулы; са;тау уйымыныц дeрeктeрiнe сай, жылына элемде 15 миллион сэби айы-^ш

толмай дYниeгe кeлeдi. Олардыц 1,1 миллионы туа сала шетшеп кeтeдi. Статистика комитетшщ eceбiншe, 2011 жылы 100 мыц тiрi туган балага шааданда, 14.84 сэби шeтiнece, 2015 жылы 9,4 нэресте ;айтыс болтан. Ягни, eлiм-жiтiм 30 пайызга азайган. Eлiмiздe балалар влiмiн азайтуга мемлекет бар ^шш салуда. Мeмлeкeттiк багдарламалар ар;асында Цаза;стан бойынша перинатальды орталы; саны 46-га жeтiп, олар 100% соцгы медициналы; ;урал-жабды;тармен жэне инновациялы; технологиялармен ;амтылган.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Байсеркина Ф. Д. Основные тенденции младенческой смертности в Казахстане // Клиническая медицина Казахстана. - 2014. -№2. - С. 55-61.

2 Баранов А.А, Альбицкий В.Ю. Младенческая смертность: уроки истории и перспективы снижения // Казанский мед.ж.. - 2011. -№5. - С. 22-27.

3 Статистический сборник. Здоровье населения республики казахстан и деятельность организаций здравоохранения в 2016 году. - Астана: 2017. - 18 с.

4 Миролюбов Л. М., Калиничева Ю. Б. Совершенствование диагностики ВПС у новорожденных как резерв снижения младенческой смертности // ПМ. - 2004. - №1(6). - С. 52-54.

М.П. Жанибекова

Международный Казахско-Турецкий университет им. Х.АЯссави

РАЗБОР ОСНОВНЫХ ПРИЧИН СМЕРТИ НОВОРОЖДЕННЫХ В РЕСПУБЛИКЕ КАЗАХСТАН

Резюме: В структуре причин младенческой смертности в РК за 2017 год I место занимают состояния, возникающие в перинетальном преиоде, врожденные пороки развития. В Южном регионе отмечается особенности сезонных колебаний (июнь, июль, август, сентябрь) смертности детей на 1-ом году жизни.

Ключевые слова: младенческая смертность, дети, мертворождения, эндогенные причины, заболеваемость.

M.P. Zhanibekova

International Kazakh-Turkish University them. H.A. Yassaui

THE DISCUSSION OF THE MAIN CAUSES OF DEATH OF NEWBORNS IN THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN

Resume: In the structure of the causes of infant mortality in the Republic of Kazakhstan for 2017, the 1st place is occupied by the conditions arising in the perinatal pre-event, congenital malformations. In the Southern region, seasonal variations (in July, August, September, September) are observed in the mortality rate of children in the 1st year of life. Keywords: infant mortality, children, stillbirths, endogenous causes, morbidity

УДК 003.076

У.М. Датхаев, А.С. Саятова

Казахский Национальный медицинский университет им.. С. Асфендиярова

ПЕРЕХОД КАЗАХСКОГО ЯЗЫКА НА ЛАТИНСКИЙ АЛФАВИТ: СТУДЕНТЫ-МЕДИКИ ГОЛОСУЮТ «ЗА»

В данной работе представлено мнение студентов-медиков о переходе национального языка на латиницу и доводы в пользу нового алфавита.

По первичным архивным документам ЦГА РК изложена история отказа казахской письменности от арабского шрифта в 1929 году, введение латинского алфавита и его функционирование в 1929-1940 годы. Дословно приводятся подлинные тексты документов о переходе казахской письменности на русский алфавит, т.е. кириллицу в 1940 году. Ключевые слова: Постановление, комиссариат, декрет, алфавит, комитет, коллегия, резолюция.

Впрограммной статье Президента республики Н.А. общественного сознания»представлено видение нашей

Назарбаева «Взгляд в будущее: модернизация страны, указаны конкретные направления развития

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.