ТАШАККУЛИ САЛОҲИЯТИ ИРТИБОТӢ ДАР ТАЪЛИМИ ЗАБОНИ ТОҷИКӢ Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

ТКБ 37.0

DOI:10.51844-2077-4990-2022-2-201-206

ТАШАККУЛИ Каримова Дилором Отахоцаевна,

САЛО^ИЯТИ ИРТИБОТЙ сармуаллими кафедраи методикаи таълими

ДАР ТАЪЛИМИЗАБОНИ забон ва адабиёти тоцики МДТ «Донишгоци

ТОЦИКЙ давлатии Хуцанд ба номи академик Б.Гафуров (Тоцикистон, Хуцанд)

РАЗВИТИЕ Каримова Дилором Отаходжаевна, старший

КОММУНИКАТИВНОЙ преподаватель кафедры методики

КОМПЕТЕНЦИИ ПРИ преподавания таджикского языка и

ОБУЧЕНИИ ТАДЖИКСКОМУ литературы ГОУ «ХГУ имени акад.

ЯЗЫКУ Б.Гафурова» (Таджикистан, Худжанд)

DEVELOPMENT Karimova Dilorom Otakhodzhayeva, senior

OF COMMUNICATIVE lecturer of the department of methods of teaching COMPETENCE IN TRAINING Tajik language and literature under the SEI

"KhSU named after acad. B.Gafurov" (Tajikistan, Khujand)

TAJIK LANGUAGE

Вожа^ои калиди: салоцият, салоцияти иртиботи, салоцияти касби, матщои тахассуси Дар мацола сухан дар борам шаклгирии салоцияти иртиботи дар омузиши забони тоцики меравад.Кайд мешавад, ки цадафи асосии омузиши забони тоцики ташаккул додани салоцияти коммуникатсионии донишцуён мебошад, ки асоси малакацои забони ба цисоб меравад. Тазаккур меравад, ки дар таълими забони тоцики унсурцои салоцияти иртиботи, аз цабили таваццуци бештар ба оцанги цироати матни назми ва насри, риояи одоби бацс, муколама, саволу цавоб ва монанди инцо истифода мешаванд. Дар таълими забони тоцики ташаккули салоцияти коммуникативи бидуни омода намудани малакацои нутци шифоци ва хатти гайриимкон аст. Муаллиф дар натицаи баррасии ин мавзуъ ба ин натица расидааст, ки донистани маводи лугавй ва грамматики ташаккули малакацои муоширатро таъмин намекунад. Ин малакацо тавассути цалб кардани донишцу ба раванди таълим, афзоиши омили цавасмандгардони, цалли мушкилоти муайяни педагоги дар раванди таълим, цобилияти кор бо маводи таълими бо мацсади истифодаи он дар соцацои муайян ташаккул меёбанд.

Ключевые слова: компетентность, коммуникативная компетентность, профессиональная компетентность, тексты по специальности

В статье говорится о формировании коммуникативной компетенции при изучении таджикского языка. Отмечается, что основной целью изучения таджикского языка является формирование коммуникативной компетенции студентов, которая считается основой языковых навыков. Следует отметить, что при обучении таджикскому языку используются элементы коммуникативной компетенции, такие как уделение большего внимания интонации, декламации поэтических и прозаических текстов, соблюдение этикета обсуждения, диалога, вопроса и ответа и т.п. В обучении таджикскому языку невозможно развитие коммуникативной компетенции без подготовки навыков устной и письменной речи. В результате изучения данной темы автор пришел к выводу, что знание лексики и грамматики не обеспечивает развития коммуникативных навыков. Эти умения формируются за счет вовлечения студентов в образовательный процесс, повышения мотивационного фактора, решения определенных педагогических задач в образовательном процессе, умения работать с учебными материалами с целью их использования в определенных областях.

Key words: competence, communicative competence, professional competence, specialized texts In her article the author speaks about communicative competence formation in the study of the Tajik language. It is underscored that the main goal beset with the Tajik language teaching is considered to be students' communicative competence formation being the basis of language skills. It is worth mentioning that while teaching the Tajik language, elements of communicative competence are resorted to, such as paying more attention to recitation of poetic and prose texts intonation, observing the etiquette of discussion, dialogue, question and answer etc. In teaching the Tajik language, communicative competence development is impossible without oral and written speech skills preparation. As a result of studying the theme explored, the author came to the conclusion that knowledge of vocabulary and grammar does not

ensure the development of communication skills. These skills are formed by involving students in the educational process, increasing the motivational factor, solving certain pedagogical problems in the educational process, and the ability to work with educational materials in order to use them in certain areas.

Муносибати босалохият дар таълим падидаи нав набуда, онро мардуми точик хазорсолахо инчониб истифода мебаранд. Чи тавре ки таърих гувох аст, шахсони сохибкасб тачрибаи худро ба насли наврас инти;ол медоданд ва онро аз як насл ба насли дигар ба мерос мегузоштанд. Мохияти муносибати босалохият хамин аст: хонандаи бомаърифат дорои малака ва махорат мегардад.

Аз ин ру, мактаби муосир дар назди омузгор ма;сад ва вазифахои нав, ба мисли такмили махорати касбй, истифодаи технологияи нави педагогй, рушди тафаккур, инкишофи нут;, ташаккули ;обилияти ягон амалро ичро карда тавонистан ва истеъдоди эчодии хонанда, хавасманд намудани толибилм ба худомузй, аз болои худ кор кардан, худташаккулдихй, хамкорй, омузиш аз манъбахои иловагй, ташаккули босалохият, истифода аз меъёрхои бисёрхолаи баходихй ва гайраро мегузарад. Дар раванди дарс дар муносибати таълими салохиятнокй вазифаи омузгор донишчуёнро наомузонида, балки амалиёти онхоро рахнамойй кардан ва хавасманд гардонидан, инчунин фаъолияти таълимиро ба танзим даровардан мебошад. Президенти Чумхурии Точикистон Эмомалй Рахмон ба рушди сохаи маориф ва таълиму тарбияи насли чавон ва ояндасози чомеа таваччухи хамешагй зохир менамоянд. Сарвари давлат дар бораи вазифа ва ма;оми омузгор чунин баён кардаанд: «Хддафхои созандаи давлат ислохоти бо мароми маориф, бехтар кардани сифати таълим, баланд бардоштани маъсулияти омузгор мебошад, зеро калиди хамагуна дастовардхо, пешравй ва исти^лолияти фикри омузгор ва хазинаи маънавию илмии у ба шумор меравад. Аз ин ру, самаранок ба рох мондани корхои таълиму тарбия имкон фарохам меоварад, ки сатхи мафкура ва донишу чахонбинии толибилмон боло равад ва онхо хам;адами замон гарданд".

Ба андешаи профессор Негматов С.Э. "Мохияти салохиятмандии хонанда, чунин аст: татби;и амалии донишхои фаннй (аз чумла забони русй) рукни асосй ва мухими раванди таълим махсуб меёбад; салохиятмандй харгиз таълим дода намешавад, балки ташаккул додаву рушд меёбад; - дар синфхои ибтидой салохиятмандй махорати дарк ва дуруст фахмидани маводи таълим аст; он хамчунин махорати истифодаи воситахои забон (калима, ибора, чумла) дар баёни матлаб шуморида мешавад;салохиятмандии хонанда дар фахмидан ва дарки ;оидаву ;авоиди забон (овоз, харф, зада, интонатсия) инъикос мегардад; салохиятмандии муаллим дар интихоби роху усули самарабахши баёни маводи таълим аст".

Дар шароити имруза хатмкардаи муассисаи олиро лозим аст, ки ба хаёти муста;илона омода бошад, тачрибахои ичтимой, маънавй ва маърифатии гирифтаашро дар хаёт истифода карда тавонад, дарси дурусти муносибат, рафтор ва амалро интихоб карда тавонад. Ташаккули муносибати босалохият пеш аз хама, мазмуни ма;садгузорй ва натичахои ба дастоваранда интихоби мазмуни таълимй вобаста мебошад. Яке аз роххои асосии ташаккули муносибати босалохият дар хонандагон бедор намудани хавасмандй ва хисси масъулиятшиносй дар истифодаи малакаву махорати таълимй дар халлу омузиши силсилаи масъалахо ва маводи амалию назариявй мебошад. Муносибати босалохият ба таълим тамоюли мухим дар фазои ягонаи тахсилот ба шумор рафта, барои аз байн бурдани мухолифати байни талаботи барнома бо эхтиёчоти чомеа, инчунин талаботи шахсро дар натичаи омузиш ;онеъ мегардонад. Талаботи нав барои баланд бардоштани сифати тахсилот дар сатхи стандартхои байналмилал тахия ва татби;и муносибати босалохият ба таълимро ба вучуд меорад. Яке аз махсусияти муносибати босалохият ба таълим дар он зохир мешавад, ки он хамчун мачмуи ягонаи истифодаи дониш, малака ва махоратхо мебошад.

Хдр як донишчу ба дарс бо сатхи гуногуни салохиятхо меояд. Аз ин лихоз, омузгор барои ташаккули натичахои таълими хар як донишчу аз лихози касбй ва ахлокй низ масъул мебошад.

Ахамияти таълими фанни забон, аз чумла, дар факултетхои гайрифилологй ва накшу макоми он, пеш аз хама, барои хаёти хамарузаи одам, дар омухтани фанхои дигари таълимй ва рушди тамаддун ифода

меёбад. Бинобар ин, маълумоти ибтидой дорои ду вазифаи асосй—амалй ва маънавию маърифатй мебошанд.

Ахамияти амалии таълими фанни забон дар ин зина дар фахмиши олами во;ей, унсурхою шаклхои муносибати фазой ва мивдорй мансуб меёбад. Таълими забон дар муассисахои олй

имкон медихад, ки донишчУëн кобилияти зехнию мантикии xешро ташаккyл дихднд. Маеъалахои аеоей аз инхо иборанд:

— ташаккул додани тасаввyрот оид ба забон, малакахои устувори xондан, навиштан ва дар амал татбик кардан;

— фарогирии тачрибахои аввалини уетодон;

— ташаккул додани малакахои ибтидоии шархи амалиëти фардй ва инкишофи малакахои шифохй, таълими иетифодаи аломатхо ва номхои аеоей;

— муеоидат ба инкишофи шаxсияти донишчу, рушди тафаккур, ташаккули фаъолии зехнй ва иртиботии донишчУëн;

— кумак ба ташаккули таеаввурот оид ба забон хамчун илм, ба чамъбаети ходиеахо ва дарки мухити во;ей;

— инкишофи дониш, майорат ва малакахое, ки барои донишчyëн дар хаëт ва давом додани тахеил дар мактаби аеоей заруранд.

Омузиши забони точикй дар чомеаи муоеир барои тайëр кардани мyтаxассисони еохахои гуногун лозим буда, он ба болоравии минбаъдаи каебиашон аз бисëр чихат таъеир мераеонад. Аз ин ру, донишгох бояд ба мухаееилин дониши муайяни забониро таъмин еозад, вале набояд фаромуш кард, ки муваффакияти таълим аеоеан аз уеули таълими забони точикй дар аеоеи халли маеъалахои мyшаxxаси забонй еурат мегирад. Ташаккули еалохияти иртиботй ба омузиши забони точикй муеоидат мекунад, иетифодаи он кобилияти донишчуро ташаккул медихад, ки имруз дар байни xатмкардагони донишгоххои гайрифилологй пурра дониетани забони точикй муебат арз0бй мешавад.

Дар макола аеоехои назариявй ва амалии зарурат ва ахамияти ташаккули еалохияти иртиботй таваееути омузиши забони точикй, инчунин роххои бартараф кардани мушкилот дар раванди таълим оварда шудаает.

Аеоехои илмй ва назариявии муноеибати иртиботй дар аеархои олимони ватанй K|.Мyxторй, А.Алиев, Б.Нуератов, НДодиров, М.Иргашева, К^Зи&в, Э.Ч,онмирзоев, Ф. Мирниëзов китобат шудаает.

Бояд таъкид намуд, ки муноеибати боеалохият ба таълим аелан маеъалаи нав неет, он хануз дар еарогози рушди бонизоми назарияхои илми педагогика ба вучуд омада буд, дар даврахои гуногуни инкишофи ин еоха дар кишвархои гуногуни олам, аз чумла еоби; Иттиходи Шуравй, ки чомеаи имрузаи мо низ меросxyри бевоеитаи низоми илмиву таълимии он мебошем, аз чониби педагогхо, олимони чудогона иетифода мешуд ва он дар аеархои чудогонаи онхо таъкид мегардид.

Омузиши забони точикй мархилаи бевоеитаи инкишоф ва xyдинкишофдихии дониши мухаееилин мебошад, аз ин еабаб ба забони точикй бояд хамчун ба фанне муноеибат кард, ки он ташаккулдихандаи махорату малакахои амалй мебошад. Хддафи аеоеии омузиши забони точикй ташаккул додани еалохияти коммуникатеионии донишч^н мебошад, ки аеоеи малакахои забонй ба хиеоб меравад. Рушди еалохияти коммуникатеионй аз дониш ва малакахои ичтимоию фархангй ва ичтимоию лингвиетй вобаета ает, ки робита бо чомеаро таъмин мееозад ва хамчун шаxсият дар чомеа шиноxта шудан еахм мегузорад. Маеалан, жанрхои нут; дар фанни забон хамчун унеурхои еалохияти иртиботй таълим дода мешаванд, дар еалохияти иртиботй таваччух бештар ба оханги кироати матни назмй ва наерй, риояи одоби бахе, муколама, еаволу чавоб ва монанди инхо равона карда мешавад. Аз ин ру, фарки унеурхои еалохияти коммуникативиро дар ин ее зина чунин нишон додан мумкин ает:

Салохиятхои коммуникативии аеоей "Махорати истифодаи усулцои гуногуни коммуникатсия: цабул ва интицоли иттилоъ (шифона, хатта, аёна-графика, гайризабони, бо истифодаи алоцщои рацама) щнгоми муоширати хусуса, таълима, цамъията ва касба"-ро дар бар мегиранд[5,е.21]. Салохияти иртиботии аеоей

> махорати танзим, мутобикеозии уеулхо ва воеитахои муошират вобаета ба ваxъияти нутк (макеад ва мавзуи коммуникатеия, имкониятхо ва маxсyсияти дарк аз чониби хамеухбат ва м. инхо);

> вобаета ба мавзуъ мохирона иетифода кардани мафхумхо, иетилохот ва уелуби муошират, ки ба еохахои илм, теxникава фарханг манеубанд;

> махорати равшан ва некбинона (аз нигоxи равонй газабнок нашуда) иброз намудани эътикодот, эхеоеот, арзишхо, манфиатхо ва талаботи xyд;

> хангоми мубохиеа, мухокима, гуфтугухо муетакилона баëн кардани мулохизахо ва андешахои xyд дар аеоеи далелхои дакик ва равшан;

> кобилияти ба тарзи интикодй бахо додан ба мазмyн ва усули мyошират дар шароити коммуникативии гуногун.

> махорати ибрози норизоии xyд нисбат ба фикри дигарон бо риояи эхтиром, эътирофи арзишмандии нуктаи назархои гуногун;

> кобилият ва xохиши фаъолона хамкорй намудан дар рушди фарханги муколама дар гурух ва чомеа, муносибати некбинона ва эродхои танкидй;

Салохияти забонй-иртиботй асосан ба инкишофи нутки шифохй ва xаттй равона шуда, дар ин чо таваччухи асосй ба табдили нутки xаттй ба шифохй ва баръакс, шифохй ба xаттй аст[7,с.116]. Салохиятхои адабй-иртиботй бояд бо салохияти иртиботии асосй ва забонй алокамандии мустахкам дошта бошанд ва онхоро таквият диханд. Мо онхоро ба тарики зайл пешниход менамоем, ки албатта, хануз ниёз ба такмил доранд: Салохияти адабй-куоммуникативй

> махорати танзим, мутобиксозй, мувофиксозии кисматхои чумла;

> баёни мунтазам, пай дар пайи максад, риояи тартиби содиршавии вокеахо хангоми накл;

> окилона истифода намудани вохидхои лугавии забон, истифодаи калимахои арxаистй ва таъртай вобаста ба замони вокеахо, калимахои адабии китобй ва муродифхои умумиистеъмоли онхо хангоми баёни фикр;

> накли озодона ва окилонаи (дониста, дарк намуда) зарофатхо, латифахо; бо максади фикр алокаманд карда тавонистани порчахои назмй ва насрй, бамаврид, вобаста ба мавзуи сухбат иктибос кардани гуфтахои шоиру нависандагон, панду хикматхои мардумй;

> махорати ифодаи эхсосоти мусбат ва манфй хангоми накли сужети асари бадей, хангоми

;ироати шеър;

> хангоми мубохиса, мухокима, гуфтугухо мустакилона баён кардани мулохизахо I андешахои xyд бо и;тибосхо аз осори назм ва наср.

Салохияти иртиботй (коммуникатсионй) гаркшавии донишчуро ба умки забономузй водор мекунад, хадафи асосии он бедорсозии завку хаваси донишчуён аст, аввал бо забони точикй озодона сyxан гуфтан, сипас бо он фикр карданро меомузонад. Имкониятхои татбики салохияти коммуникативй дар факултетхои филологй нисбат ба факултетхои гайрифилологй зиёдтар аст. Барои касе пушида нест, ки дар факултетхои гайрифилологй хангоми омузиши забони точикй як катор мушкилот бо чунин сабабхо ба миён меоянд:

1) бештар ба таълими фанхои таxассyсй таваччух зохир карда мешавад ва хангоми омузиши забони точикй, аксарияти донишчуён хаваси азxyдкyнии забони точикро надоранд;

2) дар факултетхои гайризабонй, аксар вакт дар як гурух донишчуёне тахсил мекунанд, ки сатхи гуногуни забономузй доранд, аз ин лихоз донишчуёне, ки меxоханд бештар забон омузанд хавасмандй паст гардида, шавки донишчуёни заиф ба забономузй мушохида карда мешавад;

3) микдори соатхое, ки барои омушани забони точикй дар донишгоххои гайризабонй чудо карда шудааст, имкон намедихад, ки забони точикй дар сатхи зарурй аз xyд карда шавад.

Таълими самарабаxш муаллимонро даъват мекунад, ки дар раванди таълим муайян намояд, ки кадом корхоро ба анчом расонанд. Тибки андешаи Ричардс, бисёр чиз аз махорату малака ва сифатхои шаxсии омузгор вобаста аст [3, с. 45].

Хдмин тавр, омузгори факултетхои гайризабонй бояд роххои халли мушкилоти дар боло зикршударо дар раванди таълим муайян кунад. Ин масъалахо бояд аз чониби муаллим бартараф карда шаванд, то ки дар донишчуён махорати навоварона ташаккул ёбад, xyсyсиятхои хар як мухассилин дар чараёни таълим аз чихати интикодй муайян карда шавад. Роххои бехтарнамоиии сифати таълим мавчуд аст ва таваччухи донишчу дар раванди таълим бояд ба забономузй бештар гардад. Муносибати коммуникативй ба он асос ёфтааст, ки муваффакияти омузиши забон ба истифодаи бевоситаи он алокаманд аст. Вактте ки донишчуён ба муоширати вокей машгул мешаванд, xохиши азxyдкyнии забон пайдо мешавад - махз хамин ба онхо имкон медихад, ки забонро истифода баранд. Яке аз омилхои мухими омyxтани забони точикй щавку хавас буда, хаваси доxилй ба муваффакияти тулонй оварда мерасонад. Хдваси беруна бештар ба комёбии кутохмуддат оварда мерасонад. Дар асоси омилхои дар боло зикршуда, муаллим бояд шавки омузишро дар байни донишчуён бедор кунад ва ба xyдтакмилдихии донишчуён дар раванди таълим мусоидат намояд. Дар асоси имкониятхо омили хавасмандкунй, роххои халли масъалаи наxyстинро баррасй xохем кард, яъне тагийр додани хавасмандии беруна ба доxила:

- таъсиррасонй ба рафтори мустаким нисбат ба хадафхои мyшаxxас (дурнамои вазифа);

- хавасмандкунии босубот дар фаъолияти таълимй (хавасмандии иловагй);

- баланд бардоштани еалохияти маърифатй (донишчуёне, ки ба фаъолияти касбй хавас доранд, маълумотро аз манбаъхои иловагй, сомонахо истифода мебаранд), ки ин дар навбати худ боиси инкишофи салохияти коммуникативй мегардад.

Халли масъалахои марбут ба тафовути маърифати мухассилинро метавон тавассути сатхи дониши онхо бо ташкили гуруххо, ки аз инхо иборатанд :

- интихоби донишчуён аз руи сатхи дониш (гурухи A, B, C);

- банакшагирии раванди таълим тавассути дарачаи инкишофи нущи донишчу;

- имкони интиколи донишчу ба гурухи дорои сатхи баланди дониш;

Халли масъалаи сеюмро бевосита тавассути истифодаи унсурхои салохияти коммуникатсионй хангоми кор бо матн пешниход кардан мумкин аст. Муносибати коммуникатсионй ба забон хусусиятхои мухталиф дорад, ки онро аз усулхои каблй фарк мекунанд:

-фахмиш тавассути хамкории фаъолонаи донишчуён бо забони точикй, бо чалби чунин усулхо баланд бардоштани малакахои муошират, ба монанди видео, тахтаи электронй, бозихои грамматикй ба амал меояд;

-омузиш бо истифодаи матнхо сурат мегирад;

-донишчуён на танхо забонро меомузанд, балки онхо дар раванди аз худ кардани забон дониши иловагии лингвистй ва маърифатй низ пайдо мекунанд;

-истифодаи забони нав дар заминаи такрори сохторхои гуногуни нутк барои омузиши беруназсинфй барои худинкишофдихй имконият фарохам меорад [2. с. 15] (имконияти муоширати беруназсинфй).

Барои пурсамар гардидани раванди таълим муаллим бояд дар раванди гузаронидани дарсхо дастурхо ва тавсияхои методиро риоя кунад:

- такрори муттасилаи мавод шарти зарурии азхудкунии вохидхои лугавию грамматикй мебошад.

- маводи таълим ба забони точикй бояд кисм ба кисм, дар хамчоягй бо махфилхои таълимй ва бозихои грамматикй пешниход карда шавад.

- бояд ба машкхо ва шартхои матнхои иртиботй таваччух кард, зеро он забономузиро хамчун воситаи муошират таъмин мекунад.

- ташкили кори гурухй дар дарсхои забони точикй мархилаи хеле мухим дар инкишофи салохияти коммуникативии донишчуён мебошад (музокира). Дар лахзахои гуногуни дарс, хадафхо метавонанд вобаста аз мавод фарк кунанд, ки ба донишчуён барои истифодаи забон мусоидат мекунанд, аммо бояд бештари вактро ба кор бо матн чалб кард, ки дар навбати худ имконияти ташаккул додани малакахои донишчуён мегардад. Аксарияти донишчуён хангоми мутолиаи матн гайрифаъол мешаванд. Омузгор машкхои одиро метавонад пешниход кунад, машкдои мушкилро хам интихоб карда метавонад, аммо омили хавасмандкуниро набояд фаромуш кард. Интихоби матн набояд тасодуфй бошад, матн бояд ба талаботи мухассилин чавобгу бошад. Донишчуён инчунин бояд дониши базавй дошта бошанд, мавзуъхо бояд ба самти касбияти онхо равона бошад. Истифодаи кисмхои хурди матн, калимахои калидй, иборахо, нигохдории лугат ба фаъол сохтани малакахои лугавй дар лугатомузй ва дарки маъно мусоидат мекунад. Сархатхо дар хар як матн бояд аник муайян карда шаванд. Муаллим бояд хамеша дар хотир дошта бошад, ки хадафи асосй муошират ва кобилияти шархи вазъ мебошад. Пас, хангоми кор бо матн метавонад аз чунин усулро истифода барад: -ба донишчуён матни тахассусй пешниход намоед, то ки дар бораи масъалаи мушаххас маълумоти муфид гиранд.

-машкро барои баркарорсозии мазмуну мундаричаи матн бо воситаи иваз кардани вохидхои лугавй анчом дихед, ки ин дар навбати худ ба инкишофи хотира, ки хам дар хотир доштани вохидхои лугавй ва хам иборахои рехта мусоидат мекунад.

- тести бисёрчавоба имкон медихад, ки малакахои забонй такмил ёбад, кобилияти донишчуён барои фахмиши матн, унсурхо ва сохторхои грамматикй арзёбй гардад;

-машкхо бо шартхои пурра намудани чумлахои нопурра ё иваз кардани ибора барои инкишофи тафаккур кумак мекунад, фахмиши мувофикати чумлахо ва кисматхои матнхои якдигарро меомузонад;

-машки мувофикат намудан: тафсири калима, шархи калимахои душворфахм кобилиятхои маърифатиро тамрин намуда, ба рушди хотира мусоидат мекунад.

-посух ба саволхои мушаххас фикру мулохизахоро дар гурух бармеангезад, малакахои иртиботиро фаъол месозад.

- супоришхои марбут ба халли масъалахои бавучудомада (симулятсияхо), ки дар холатхои касбй имконпазиранд, рохи самараноки ба даст овардани малакахои касбй мебошанд.

Хамин тарик, ташаккули салохияти коммуникативй бидуни омода намудани малакахои нутки шифохй ва хаттй гайриимкон аст, аммо донистани маводи лугавй ва грамматикй ташаккули малакахои

муоширатро таъмин намекунад. Ин малакахо тавассути чалб кардани донишчу ба раванди таълим,

афзоиши омили хавасмандгардонй, халли мушкилоти муайяни педагогй дар раванди таълим, ^обилияти

кор бо маводи таълимй бо мавдди истифодаи он дар сохахои муайян ташаккул меёбанд.

ПАЙНАВИШТ:

1. Арзёбй дар низоми таълими салохиятнокй (Дастур барои омузгор). Модули 1. Мураттибон: Ниёзов Ф., Алиев А., Нусратов Б., Ч,онмирзоев Э., Кодиров Н., Иргашева М., Зиёев К. -Душанбе, 2016.-65с.

2. Банак;шагирии дарс дар асоси стандартхо, китоби дарсй ва замимахо (Дастур барои омузгор). Модули 2. Мураттибон: Ниёзов Ф., Алиев А., Нусратов Б., Ч,онмирзоев Э., Кодиров Н., Иргашева М., Зиёев К.- Душанбе, 2016.-73с.

3. Лутфулоев М. Педагогикаи миллии хал^и точик (Осори педагогй , чилди 6).-Душанбе. -2015,-704 с.

4. Методика дар низоми таълими салохиятнокй (Дастур барои омузгор). Модули 3. Мураттибон: Ниёзов Ф., Алиев А., Нусратов Б., Ч,онмирзоев Э., Кодиров Н., Иргашева М., Зиёев К.- Душанбе, 2016.-141,-с.5.

5. Мухторй К., Сафин Д., Кабиров Н... Татбики муносибати босалохият дар таълими фанхои табий ва технологияи информатсионй.-Душанбе, 2018.-С.21.

6. Низоми таълими салохиятнокй (Дастур барои омузгор). Модули 1. Мураттибон: Ниёзов Ф., Алиев А.,Нусратов Б.,Ч,онмирзоев Э.Додиров Н.,Иргашева М.,Зиёев К.-Душанбе, 2016.-36с.

7. Сафин Д., Мусина Р., Мухторй К., Курбонов С. ва диг. Усулхои таълим ва омузиши хамфаъол. Дастури таълимй . -Душанбе, 2007.- с. 37

8. Стандарт ва барномаи забони точикй барои синфхои 5-11"-Душанбе, 2018.-116 с.

9. Шербоев, С. Методикаи таълими забони точикй.(Барои донишчуёни факултетхои филологии мактабхои олии Точикистон). Нашри 2, Бо Тахрир ва иловахо.-Душанбе: Сабрина,-2012, 458 с.

10. Шогунбек Б, Имомназаров Б. Усули муосири таълим ва истифодаи он дар дарсхои забон ва адабиёти точик.-Душанбе. -2017, 111 с.

11. Эмомалй Рахмон "Суханронй ба муносибати Рузи дониш ва ифтитохи бинои нави Академияи Вазорати корхои дохилй" 30.08.2017с. шахри Душанбе [манбаи электронй]. URL: http://www.prezident.tj (санаи истифода: 11.10.2017).

REFERENCES:

1. Assessment in the competence education system (Teacher's Book). Module 1. Authors: Niyazov F., Aliyev A.,Nusratov B.,Jonmirzoev E.,Kadirov N.,Irgasheva M.,Ziyoev K.- Dushanbe, 2016. - 65 p.

2. Lesson planning based on standards, textbook and supplements (Teacher's Book). Module 2. Editors: Niyazov F., Aliyev A., Nusratov B., Jonmirzoev E., Kadirov N., Irgasheva M., Ziyoev K. -Dushanbe, 2016. - 73 p.

3. Lutfuloev M. National pedagogy of the Tajik people (Pedagogical works, volume 6). - Dushanbe. -2015, - 704 p.

4. Methodology in the competence education system (Teacher's Book). Module 3. Editors: Niyazov F., Aliyev A.,Nusratov B.,Jonmirzoev E.,Kadirov N., Irgasheva M., Ziyoev K.-Dushanbe,2016.-141 p.

5. Mukhtori K., Safin D., Kabirov N... Application of competent approach in teaching natural sciences and information technology. - Dushanbe, 2018. - P. 21.

6. Competency training system (Teacher's Book). Module 1. Editors: Niyazov F., Aliyev A., Nusratov B., Jonmirzoev E., Kadirov N., Irgasheva M., Ziyoev K. - Dushanbe, 2016. - 36 p.

7. Safin D., Musina R., Mukhtari K., Qurbanov S. and others Methods of teaching and interactive learning. Educational guide. - Dushanbe, 2007. - p. 37

8. Tajik language standard and program for grades 5-11"-Dushanbe, 2018. - 116 p.

9. Sherbaev S. Methodology of Tajik language teaching. (For students of philological faculties of higher schools of Tajikistan). The second edition. With Editing and additions. - Dushanbe: Sabrina, - 2012, 458 p.

10.Shogunbek B, Imomnazarov B. Modern teaching method and its use in Tajik language and literature classes. - Dushanbe. -2017. - 111 p.

11. Emomali Rahmon "Speech on the occasion of the Day of Knowledge and the opening of the new building of the Academy of the Ministry of Internal Affairs" 30.08.2017 p. Dushanbe [electronic resource]. URL: http://www.prezident.tj (date of use: 11.10.2017).