TARBIYA FANI ORQALI 5-9-SINF O‘QUVCHILARINING IJODIY – TAFAKKURINI RIVOJLANTIRISHNI AMALIYOTDAGI HOLATI Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

Original peper

©M.X£shpulatovlB_

1 Nizomiy nomidagi Toshkent Davlat pedagogika universiteti, Toshkent, O'zbekiston.

Annotatsiya

KIRISH: ijodiy fikrlash bugungi ta'lim muhitida talabalar uchun hal qiluvchi mahorat sifatida tobora ko'proq a'tirof эtilmoqda. Ushbu tadqiqotda 5-9-sinf o'quvchilarida ta'lim-tarbiya tadbirlari orqali ijodiy fikrlashni rivojlantirishning amaliy yondashuvlari va muammolari ko'rib chiqiladi.

MAQSAD: ushbu tadqiqot 5-9-sinf o'quvchilarida ta'lim-tarbiya usullari orqali ijodiy fikrlashni rivojlantirishning amaliy holatini o'rganishga qaratilgan. U ijodiy fikrlash ko'nikmalarini rivojlantirishga qaratilgan turli pedagogik strategiyalar, o'quv dasturlari va sinf amaliyotlarining samaradorligini o'rganadi.

MUHOKAMA VA NATIJALAR: adabiyot va эmpirik topilmalar sintezi orqali tadqiqot ijodiy fikrlashni rivojlantirishga qaratilgan turli ta'lim asoslari va tashabbuslarini muhokama qiladi. U ijodiy fikrlashni rivojlantirish dasturlarining o'quvchilarning bilim qobiliyatlari, muammolarni yechish ko'nikmalari va innovatsion qobiliyatlariga ta'sirini baholash uchun amaliy tadqiqotlar va ta'lim natijalarini tahlil qiladi.

MATERIALLAR VA METODLAR: tadqiqotda ta'lim amaliyotining sifat tahlili, o'quvchilar faoliyatining miqdoriy bahosi va ishtirokchilarning kuzatuvlarini o'z ichiga olgan aralash usullardan foydalaniladi. Usullar o'quv dasturlarini tahlil qilish, o'qituvchilar bilan suhbatlar, talabalar so'rovlari va ijodiy fikrlashni rivojlantirish tashabbuslari samaradorligini baholash uchun sinfda kuzatishlarni o'z ichiga oladi.

XULOSA: topilmalar 5-9-sinf o'quvchilarida ijodiy fikrlashni rivojlantirish uchun tuzilgan ta'lim tadbirlarini birlashtirish muhimligini ta'kidlaydi. Tadqiqot innovatsion o'qitish usullari, qo'llab-quvvatlovchi o'quv muhiti va o'quv dasturlarini moslashtirishning o'quvchilarning ijodiy qobiliyatini rivojlantirish va ularni kelajakdagi muammolarga tayyorlashdagi rolini ta'kidlaydi.

Kalit so'zlar: ijodiy fikrlash, ta'lim, o'quvchilarni rivojlantirish, pedagogik strategiyalar, o'quv dasturlarini loyihalash, muammolarni hal qilish qobiliyati, innovatsion ta'lim.

Iqtibos uchun: Eshpulatov M.X.lTarbiya fani orqali 5-9-sinf o'quvchilarining ijodiy -tafakkurini rivojlantirishni amaliyotdagi holati. // Inter education & global study. 2024. №5(1). B. 357-366.

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

ПРАКТИЧЕСКАЯ СИТУАЦИЯ РАЗВИТИЯ ТВОРЧЕСКОГО МЫШЛЕНИЯ УЧАЩИХСЯ 5-9 КЛАССОВ ЧЕРЕЗ ОБРАЗОВАНИЕ_

© М.Х.Эшпулатов1Н

Ташкентский государственный педагогический университет имени Низоми, Ташкент,Узбекистан_

Аннотация

ВВЕДЕНИЕ: креативное мышление все чаще признается как важнейший навык для учащихся в современной образовательной среде. В данном исследовании рассматриваются практические подходы и проблемы развития творческого мышления учащихся 5-9 классов посредством учебной деятельности.

ЦЕЛЬ: исследование направлено на изучение практической ситуации развития творческого мышления учащихся 5-9 классов средствами педагогической деятельности. В нем рассматривается эффективность различных педагогических стратегий, учебных программ и аудиторных практик, направленных на развитие навыков творческого мышления.

ОБСУЖДЕНИЕ И РЕЗУЛЬТАТЫ: путем синтеза литературы и эмпирических данных в исследовании обсуждаются различные образовательные структуры и инициативы, направленные на развитие творческого мышления. В нем анализируются тематические исследования и результаты обучения, чтобы оценить влияние программ творческого мышления на когнитивные способности учащихся, навыки решения проблем и инновационные способности.

МАТЕРИАЛЫ И МЕТОДЫ. в исследовании использованы смешанные методы, включающие качественный анализ образовательной практики, количественную оценку успеваемости учащихся и включенное наблюдение. Методы включают анализ учебной программы, интервью с учителями, опросы учащихся и наблюдения в классе для оценки эффективности инициатив творческого мышления.

ЗАКЛЮЧЕНИЕ: результаты подчеркивают важность интеграции структурированной учебной деятельности для развития творческого мышления у учащихся 5-9 классов. В исследовании подчеркивается роль инновационных методов обучения, благоприятной среды обучения и адаптации учебных программ в развитии творческих способностей учащихся и подготовке их к будущим задачам.

Ключевые слова: творческое мышление, образование, развитие учащихся, педагогические стратегии, разработка учебных программ, решение проблем, инновационное обучение.

THE PRACTICAL SITUATION OF DEVELOPING CREATIVE THINKING OF 5-9

Для цитирования: Эшпулатов М.Х. Практическая ситуация развития творческого мышления учащихся 5-9 классов через образование // Inter эс^юп & global study. 2024. №5(1). S. 357-366.

ISSN 2992-9024 (online) 2024, №5 (1)

Ilmiy-nazariy va metodik jurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

CLAS S STUDENTS THROUGH ЭDUCATЮN

© Maruf X.3shpulatovlH ^Tashkent State Pedagogical University named after Nizomi, Toshkent, Uzbekistan._

Annotation

INTRODUCTION: spiritual and moral values play a decisive role in the psychological development of students, in the formation of their character, decisionmaking processes and general well-being. The "Haft Shuaro" complex, an important cultural and literary center, presents rich эxamples of these values through its deep poetic and philosophical works. This article эxamines the influence of spiritual and moral values on the development of students' psychology, given as an эxample of the "Haft Shuaro" complex.

AIM: the purpose of this study is to analyze the influence of spiritual and moral values obtained from the "haft shuaro" complex on the psychological development of students. Research seeks to understand how these values contribute to students' эmotional, moral, and cognitive development.

MATERIALS AND METHODS: the study uses mixed methods combining qualitative and quantitative research methods. Materials include literary works from the Haft Shuaro complex, psychological assessment tools, and эducational surveys. The methods include textual analysis of Haft Shuaro literature to identify the main spiritual and moral themes. In addition, surveys and interviews are conducted with students to assess the impact of these topics on their psychological development. Quantitative data are collected through standardized psychological tests that measure students' эmotional and moral development before and after эxposure to Haft Shuaro literature.

DISCUSSION AND RESULTS: revealing deep themes such as love, kindness, sympathy in the literature of "Haft Shuaro" increases the эmotional awareness and sensitivity of students. demonstrate эmotional intelligence, including better recognition and management of their own and others' эmotions.

CONCLUSION: according to the results of the research, spiritual and moral values obtained from the "Haft Shuaro" complex contribute significantly to the psychological development of students. These values эnhance эmotional intelligence, moral reasoning, cognitive abilities, and cultural identity. The inclusion of such literary works in эducational programs can be of great benefit to the psychological growth and development of students. Future research should эxplore the use of other cultural and literary sources in promoting similar developmental outcomes in different эducational settings. The results эmphasize the importance of including spiritual and moral эducation in the comprehensive development of students.

Key words: value, student, worldview, moral dialogue, selfovaluation, goal, upbringing, эducation, psychology.

© intereduglobalstudy.com

2024, ISSUE 5 (1)

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

For citation: Maruf X. Eshpulatov. (2024) 'The practical situation of developing creative thinking of 5-9 class students through education', Inter эducation & global study, (4(2)), pp. 357-366. (In Uzbek).

21 -asrning jadal rivojlanayotgan manzarasida ijodiy fikrlash qobiliyati muhim

mahoratga aylandi. Jamiyat MHHOBa^yalar va muammolarni hal qilishni qadrlayotgani sababli, butun dunyo bo'ylab ta'lim tizimlari o'quvchilarda ushbu qobiliyatlarni rivojlantirish uchun o'z o'quv dasturlarini moslashtirishga intilmoqda. O'rta maktab yillari, ayniqsa 5-9-sinflar kognitiv rivojlanish uchun muhim davr bo'lib, o'quvchilar aniq onepa^on fikrlashdan mavhum va kontseptual fikrlash shakllariga o'tishni boshlaydilar. Shu sababli, ushbu shakllanish yillarida ta'lim strategiyalarida ijodiy fikrlashni rivojlantirishga urg'u berish juda muhimdir.

Ijodiy fikrlash yangi g'oyalarni yaratish, muammolarga yangi nuqtai nazardan yondashish va MHHOBa^on achimlarni ishlab chiqish qobiliyatini o'z ichiga oladi. Bu ko'nikma nafaqat shaxsiy va akademik o'sish uchun, balki talabalarni murakkab, dinamik dunyoda harakat qilish va hissa qo'shishga tayyorlash uchun ham muhimdir. Talabalarda ijodiy fikrlashni rivojlantirish an'anaviy asdalikdan ko'proq narsani talab qiladi; kashfiyot, qiziquvchanlik va intellektual tavakkalchilikni rag'batlantiradigan ta'lim muhitini talab qiladi.

Ushbu maqolada 5-9-sinf o'quvchilarida turli ta'lim yondashuvlari orqali ijodiy fikrlashni rivojlantirishning amaliy holati o'rganiladi. Mavjud amaliyotlar, o'qitish metodologiyalari va o'qituvchilarning rolini o'rganib chiqib, biz samarali strategiyalarni aniqlash va o'rta maktab ta'limida ijodkorlikni rivojlantirishda duch keladigan muammolarni ta'kidlashni maqsad qilganmiz. Ushbu tadqiqotdan olingan tushunchalar o'qituvchilar, siyosatchilar va manfaatdor tomonlarga ijodiy fikrlashni o'quv dasturiga qanday qilib yaxshiroq integratsiya qilish haqida ma'lumot beradi, natijada talabalarning MHHOBa^yalar va muammolarni hal qilish qobiliyatini oshiradi.

Ushbu tadqiqotning ahamiyati uning ta'lim muassasalarida ijodiy fikrlashni rivojlantirishni nazariy tushunish va amaliy qo'llash o'rtasidagi tafovutni bartaraf atish potentsialidadir. Haqiqiy dunyodagi sinf amaliyotlari va o'qituvchilar tajribasini tahlil qilish orqali biz o'rta maktab ta'limidagi ijodkorlikning hozirgi holatini to'liq ko'rib chiqishimiz va takomillashtirish bo'yicha amaliy tavsiyalar berishimiz mumkin.

Ushbu kirish o'rta maktab o'quvchilarida ijodiy fikrlashni samarali rivojlantiradigan usul va amaliyotlarni batafsil o'rganish uchun zamin yaratadi. Keyingi bo'limlarda adabiyotlar tahlili, metodologiyasi, topilmalari, muhokamasi va tavsiyalari ko'rib chiqiladi, mavzuning yaxlit ko'rinishi va ta'limda ijodkorlikni oshirish uchun amaliy tushunchalar taqdim atiladi.

3. Pol Torrancening ijodkorlik tadqiqotiga qo'shgan hissalari, xususan, Torrance Creative Thinking Tests (TTCT) orqali ijodkorlikni baholash uchun ampirik vositalarni taqdim atdi. Torrance ijodiy fikrlashning asosiy komponentlarini aniqladi: ravonlik,

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

moslashuvchanlik, o'ziga xoslik va ishlab chiqish. Ushbu эlementlar o'quvchilarning ijodiy salohiyatini baholash va rivojlantirish uchun mezon bo'lib xizmat qiladi. Torrancening ishi ta'lim tizimlariga ijodkorlikning ushbu jihatlarini oshiradigan faoliyatni o'z ichiga olishi zarurligini ta'kidlaydi.

Mark Runko va Selchuk Acar ijodkorlikni rivojlantirishda qo'llab-quvvatlovchi o'quv muhitining rolini ta'kidlab, divergent fikrlash kontseptsiyasini yanada rivojlantirdilar. Ularning tadqiqotlari shaxsiy va akademik rivojlanishda o'zini namoyon qilish imkoniyatlari va ijodkorlik qiymatining ahamiyatini ta'kidlaydi. Runko va Acarning fikriga ko'ra, ijodkorlikni kashfiyotga, tavakkal qilishga va yangi g'oyalarni qabul qilishga undaydigan ta'lim amaliyotlari orqali rivojlantirish mumkin.

Ko'plab эmpirik tadqiqotlar ijodiy fikrlashni rivojlantirishda loyihaga asoslangan ta'limning (PBL) samaradorligini ko'rsatdi. Masalan, Bell (2010) tomonidan olib borilgan tadqiqot shuni ko'rsatdiki, PBL talabalarni chuqur o'rganishga va bilimlarni MHHOBa^on usullarda qo'llashga undaydi. Haqiqiy muammolar va loyihalar ustida ishlash orqali talabalar tanqidiy fikrlash va ijodkorlikni rivojlantiradilar, chunki ular turli yechimlar va yondashuvlarni o'rganishlari kerak.

Hamkorlikdagi o'quv muhiti ham ijodiy fikrlashni kuchaytirishi ko'rsatilgan. Jonson va Jonson (1994) ta'kidlaganidek, hamkorlikda o'rganish strategiyalari o'quvchilarga turli nuqtai nazar va g'oyalarni baham ko'rishga imkon berish orqali ijodkorlikning yuqori darajalariga yordam beradi. Ushbu hamkorlikdagi yondashuv ijodiy fikrlash uchun zarur bo'lgan jamoa va o'zaro hurmat tuyg'usini rivojlantiradi.

San'atning asosiy o'quv dasturiga integratsiyalashuvi ijodkorlikni rivojlantirishning yana bir samarali strategiyasidir. DeMoss va Morris (2002) tomonidan olib borilgan tadqiqot shuni ko'rsatdiki, san'at, musiqa va dramani fan va matematika kabi fanlarga kiritish o'quvchilarning ijodiy qobiliyatlarini oshirishi mumkin. San'at integratsiyasi talabalarga murakkab tushunchalarni ifodalash va tushunishning turli usullarini taqdim эtadi va shu bilan ijodiy fikrlashni rivojlantiradi.

Ta'limda ijodiy fikrlashni rivojlantirishdagi muhim to'siqlardan biri standartlashtirilgan testlarga tftibor berishdir. Amabile (1996) va Robinson (2006) tomonidan olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, yuqori darajadagi sinov muhitlari MHHOBa^on fikrlashdan ko'ra эslab o'rganish va yodlashni birinchi o'ringa qo'yib, ijodkorlikni bo'g'adi. Standartlashtirilgan testlarda yaxshi natijalarga эrishish uchun bosim ko'pincha o'qituvchilarni ijodiy izlanishdan ko'ra testlarga tayyorgarlik ko'rishga olib keladi.

Maktablardagi cheklangan resurslar, jumladan, yetarli materiallar, texnologiya va moliyalashtirish ijodiy o'qitish amaliyotini amalga oshirishda qiyinchiliklar tug'diradi. Hennessey va Amabile (20l 0) tomonidan olib borilgan tadqiqot shuni ko'rsatadiki, resurs cheklovlari ijodiy loyihalar va faoliyatlarning rivojlanishiga to'sqinlik qilishi va shu bilan talabalarning ijodiy fikrlash imkoniyatlarini cheklashi mumkin.

Ijodkorlikni rivojlantirishda o'qituvchilarning roli juda muhim, ammo ko'plab o'qituvchilar ijodiy fikrlash strategiyalarini o'qitishga samarali kiritish uchun zarur tayyorgarlikka эga эmaslar. Beghetto (2010) tomonidan o'tkazilgan tadqiqotga ko'ra,

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

ijodkorlikka yo'naltirilgan kasbiy rivojlanish dasturlari o'qituvchilarni o'quvchilarda ijodiy fikrlashni rivojlantirish uchun ko'nikma va bilimlar bilan jihozlash uchun zarurdir.

Metodologiya

Ushbu tadqiqot 5-9-sinf o'quvchilarida ijodiy fikrlashni rivojlantirish uchun qo'llaniladigan amaliyotlar bo'yicha ma'lumotlarni to'plash uchun sinfda kuzatishlar, o'qituvchilar bilan suhbatlar va o'quvchilar so'rovlarini o'z ichiga olgan sifatli yondashuvdan foydalanadi. Namuna turli mintaqalardagi 10 ta o'rta maktabni o'z ichiga oladi, bu ta'lim amaliyotlarining xilma-xilligini ta'minlaydi.

Natijalar va tahlillar

Ushbu bo'limda 10 ta o'rta maktabda o'tkazilgan sinf kuzatuvlari, o'qituvchilar bilan suhbatlar va o'quvchilar so'rovlari natijalari keltirilgan. Yig'ilgan ma'lumotlar 5-9-sinf o'quvchilarida ijodiy fikrlashni rivojlantirishda turli ta'lim amaliyotlarining samaradorligi haqida tushuncha beradi.

Sinfdagi tadbirlar

Loyihaga asoslangan ta'lim (PBL)

Loyihaga asoslangan ta'lim ijodiy fikrlashni rivojlantirishning эng samarali strategiyalaridan biri sifatida paydo bo'ldi. PBL faol amalga oshirilgan maktablarda:

Talabalarning faolligi: Talabalarning 85% PBL qo'llanilgan fanlarga yuqoriroq qiziqish va qiziqish bildirgan. Ular real muammolar va loyihalar ustida ishlash o'rganishni yanada mazmunli va qiziqarli qilishini ta'kidladilar.

Ijodkorlikni rivojlantirish: O'qituvchilar o'quvchilarning muammoni hal qilish ko'nikmalarini yaxshilaganini va qutidan tashqarida fikrlashga moyilligini kuzatishdi. Loyihalar ko'pincha talabalardan bilimlarni ijodiy qo'llashni va bir nechta эchimlarni o'rganishni talab qiladi.

Hamkorlikda o'rganish

Birgalikda o'rganish amaliyotlari ham yuqori samarali deb topildi:

G'oyalar almashish: Talabalarning 90% guruh faoliyati ularga mustaqil ravishda ko'rib chiqmagan yangi g'oyalar va yondashuvlarni yaratishga yordam berishini his qildi.

Tengdoshlarni o'rganish: O'qituvchilar talabalar turli nuqtai nazarlarni qadrlashni o'rganganliklarini va ijodiy fikrlashning muhim tarkibiy qismlari bo'lgan muloqot va jamoada ishlash ko'nikmalarini yaxshilaganliklarini ta'kidladilar.

San'at integratsiyasi

San'atni o'quv dasturiga kiritish istiqbolli natijalarni ko'rsatdi:

Ijodiy ifoda: San'at bilan birlashtirilgan darslarda qatnashgan talabalar yuqori darajadagi ijodkorlikni namoyish atdilar. Talabalarning 75% san'at, musiqa yoki dramani o'z ichiga olgan darslarni yoqtirar эdi va bu mashg'ulotlar ularga tushunchalarni yangi yo'llar bilan tushunishga yordam berishini his qildi.

Kengaytirilgan tushuncha: O'qituvchilarning ma'lum qilishicha, san'at integratsiyasi o'quvchilarga turli fanlar o'rtasida aloqa o'rnatishga, ularning umumiy tushunchasini oshirishga va bilimlarni ijodiy qo'llashga yordam bergan.

O'qituvchilarning roli

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

Qo'll ab-q u vvatlovch i o'qitish muhiti

Ijodiy ta'lim muhitini yaratishda o'qituvchilarning roli juda muhim эdi:

Rag'batlantirish va fikr-mulohazalar: Savol berishni faol qo'llab-quvvatlagan va konstruktiv fikr-mulohazalarni bildirgan o'qituvchilar o'quvchilarning ijodkorligining yuqori darajasini ko'rdilar. O'qituvchilari qo'llab-quvvatlovchi muhit yaratganida, talabalarning 80 foizi o'z g'oyalarini ifoda эtishda o'zlarini ishonchli his qildilar.

Kasbiy rivojlanish: O'qituvchilarning ijodiy o'qitish usullarini o'rganishlari uchun kasbiy rivojlanishga sarmoya kiritgan maktablar ijodiy faoliyatning muvaffaqiyatli amalga oshirilishi haqida xabar berishdi. O'qituvchilar ijodkorlikni rivojlantiruvchi tadbirlarni loyihalash va osonlashtirish uchun ko'proq tayyorlanishdi.

O'quv dasturlari integratsiyasi

Yaxlit yondashuv

Ijodiy fikrlash mashqlarini muayyan fanlar bilan cheklash o'rniga, o'quv dasturi bo'ylab integratsiyalashgan maktablar yaxshi natijalarga эrishdi:

Fanlararo loyihalar: Maktablarning 70 foizi o'quvchilar turli fanlar bo'yicha muammolarni hal qilish uchun ijodiy fikrlashni qo'llaydigan fanlararo loyihalar ayniqsa samarali эkanligini ma'lum qildi.

Balanslangan o'quv rejasi: Ijodiy mashqlar STEM va gumanitar fanlar bilan birlashtirilgan muvozanatli yondashuv talabalarga ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish uchun ko'proq imkoniyatlar yaratdi.

Qiyinchiliklar

Standartlashtirilgan sinov bosimlari

Standartlashtirilgan testlarni yaxshi bajarish uchun bosim muhim to'siq sifatida aniqlandi:

Cheklangan ijodkorlik: 65% o'qituvchilar standartlashtirilgan testlarga э'tibor berish ularning ijodiy o'qitish usullarini amalga oshirish imkoniyatlarini cheklashini his qilishdi. Sinov bilan bog'liq materiallarni yoritish zarurati ko'pincha ijodiy izlanishlarga soya soladi.

Stress va tashvish: Talabalar o'zlarini stress va tashvish his qilishlari haqida xabar berishdi, bu ularning ijodiy fikrlash qobiliyatiga to'sqinlik qildi.

O'qituvchilar tayyorlashning atarli эmasligi yana bir muhim muammo эdi:

Ko'nikma bo'shliqlari: 60% o'qituvchilar ijodiy fikrlash strategiyalarini o'qitishda samarali integratsiya qilish uchun ko'nikma va bilimga эga эmasligini his qildilar. Ular ijodkorlikka yo'naltirilgan ko'proq kasbiy rivojlanish imkoniyatlari zarurligini bildirdilar.

Qo'llab-quvvatlash tizimlari: O'qituvchilarni tayyorlash uchun kuchli qo'llab-quvvatlash tizimiga эga bo'lgan maktablar talabalar orasida ijodiy fikrlashni rivojlantirishda yaxshi natijalarga эrishdi.

Topilmalar shuni ko'rsatadiki, o'rta maktab o'quvchilarida ijodiy fikrlashni rivojlantirishning samarali strategiyalari loyihaga asoslangan ta'lim, hamkorlikda o'rganish va san'at integratsiyasini o'z ichiga oladi. Bunday yondashuvlar talabalarning faolligini oshiradi, turli nuqtai nazarlarni rag'batlantiradi va ijodiy ifoda uchun imkoniyatlar yaratadi. Biroq, ijodiy fikrlashni rivojlantirishni optimallashtirish uchun standartlashtirilgan test

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

bosimi, resurslarning cheklanganligi va o'qituvchilarning atarli darajada tayyorlanmaganligi kabi muammolarni hal qilish kerak.

Sinfdagi tadbirlarning ta'siri: PBL, hamkorlikda o'rganish va san'at integratsiyasining o'quvchilar ijodiga ijobiy ta'siri bu usullarni o'quv dasturiga kiritish muhimligini ta'kidlaydi. Ushbu faoliyatni birinchi o'ringa qo'ygan maktablar ijodiy fikrlash uchun qulay muhit yaratadi.

•Pedagoglarning roli: Ijodkorlikni rivojlantirishda o'qituvchilarning muhim roli doimiy kasbiy rivojlanish zarurligini ta'kidlaydi. O'qituvchilar ijodiy ta'limni samarali qo'llab-quvvatlash uchun vositalar va bilimlar bilan jihozlangan bo'lishi kerak.

•O'quv dasturlari integratsiyasi: Ijodiy fikrlashni alohida fanlar bo'yicha эmas, balki o'quv dasturi bo'ylab integratsiyalash talabalarning umumiy kognitiv rivojlanishiga foyda keltiradigan yaxlit yondashuvni ta'minlaydi.

•Muammolarni hal qilish: To'siqlarni эngib o'tish uchun ta'lim tizimlari tftiborni standartlashtirilgan testlardan ijodkorlikni qadrlaydigan yanada muvozanatli yondashuvga o'tkazishi kerak. Bundan tashqari, resurslar va o'qituvchilar malakasini oshirishga инвестициyalarni ko'paytirish muhim ahamiyatga эga.

Tahlil shuni ko'rsatadiki, ijodiy fikrlashni rivojlantirish uchun samarali amaliyotlar mavjud bo'lsa-da, tizimli muammolarni hal qilish kengroq amaliyot va muvaffaqiyat uchun hal qiluvchi ahamiyatga эga.

O'rta maktab yillarida o'quvchilarda ijodiy fikrlashni rivojlantirish ularni zamonaviy dunyoning murakkabliklarida harakat qilishga tayyorlash uchun juda muhimdir. Ushbu tadqiqot turli ta'lim strategiyalari orqali 5-9-sinf o'quvchilarida ijodiy fikrlashni rivojlantirishning amaliy holatini o'rganib chiqdi. Topilmalar loyihaga asoslangan ta'lim (PBL), hamkorlikda o'rganish va san'at integratsiyasining sinfda ijodkorlikni oshirishda samaradorligini ta'kidlaydi.

Asosiy tushunchalar

Samarali strategiyalar: Loyihaga asoslangan ta'lim, hamkorlikda o'rganish va san'at integratsiyasi ijodiy fikrlashni rivojlantirishning yuqori samarali usullari sifatida paydo bo'ldi. Ushbu strategiyalar talabalarni faol ravishda jalb qiladi, turli nuqtai nazarlarni targ'ib qiladi va ijodiy ifoda va muammolarni hal qilish imkoniyatini beradi.

O'qituvchilarning roli: Ijodiy ta'lim muhitini shakllantirishda o'qituvchilarning roli juda muhimdir. Savol berishni rag'batlantiradigan, konstruktiv fikr bildiradigan va qo'llab-quvvatlovchi muhit yaratadigan o'qituvchilar o'quvchilarning ijodiy qobiliyatlarini sezilarli darajada oshiradi. O'qitishning ijodiy usullariga yo'naltirilgan malaka oshirish o'qituvchilarni zarur vositalar va bilimlar bilan jihozlashda muhim ahamiyatga эga.

O'quv dasturlari integratsiyasi: o'quv dasturi bo'ylab ijodiy fikrlashni muayyan fanlar bilan cheklashdan ko'ra, integratsiyalashuviga yaxlit yondashuv foydali bo'ladi. Ijodkorlikni STEM va gumanitar fanlarni o'z ichiga olgan fanlararo loyihalar va

Xulosa

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

muvozanatli o'quv dasturlari talabalarga ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish uchun ko'proq imkoniyatlar yaratadi.

Qiyinchiliklar: Ijodkorlikni rivojlantirish uchun muhim to'siqlar standartlashtirilgan testlarga a'tibor berish, resurslarni cheklash va o'qituvchilarning atarli darajada tayyorlanmaganligini o'z ichiga oladi. Talabalarda ijodiy fikrlashni rivojlantirishni optimallashtirish uchun ushbu vazifalarni hal qilish kerak.

3'tiborni standartlashtirilgan testdan o'tkazish: Ta'lim siyosati diqqatni standartlashtirilgan testdan ijodkorlik va tanqidiy fikrlashni qadrlaydigan muvozanatli yondashuvga o'tkazishi kerak. Ushbu siljish o'qituvchilar va talabalarga bosimni kamaytiradi, ijodiy izlanishlar uchun ko'proq joy beradi.

Resurslarga инвестициya qilish: Ta'lim resurslariga инвестициyalarni ko'paytirish muhim ahamiyatga aga. Maktablar ijodiy loyihalar va tadbirlarni qo'llab-quvvatlash uchun atarli materiallar, texnologiya va moliyalashtirishga muhtoj. Ushbu manbalardan foydalanishni ta'minlash ijodiy o'qitish amaliyotini yanada samarali amalga oshirish imkonini beradi.

O'qituvchilar malakasini oshirish: ijodiy o'qitish usullariga yo'naltirilgan doimiy kasbiy rivojlanish dasturlari juda muhimdir. O'qituvchilarga uzлюксiz ta'lim olish imkoniyatlarini taqdim atish ularga ijodiy fikrlash strategiyalarini o'qitishda yanada samaraliroq kiritishga yordam beradi.

Ota-onalarning faolligini rag'batlantirish: ota-onalarni ta'lim jarayoniga jalb qilish ijodiy fikrlashni rivojlantirishga yordam beradi. Ota-onalarni turli tadbirlar orqali uyda ijodkorlikni rivojlantirishga undash o'quvchilarning maktabda o'rganganlarini mustahkamlaydi.

O'rta maktab o'quvchilarida ijodiy fikrlashni rivojlantirish ularning shaxsiy va akademik o'sishi va ularni инновациyalar va muammolarni hal qilish ko'nikmalari bilan kelajakdagi muammolarni hal qilishga tayyorlash uchun muhimdir. Loyihaga asoslangan ta'lim, hamkorlikda o'rganish va san'at integratsiyasi kabi samarali strategiyalar amalga oshirilayotgan bo'lsa-da, tizimli muammolarni hal qilish kengroq muvaffaqiyat uchun juda muhimdir. Ta'limda ijodkorlikka ustuvor ahamiyat berish, zarur resurslar bilan ta'minlash va o'qituvchilarni kasbiy mahoratini oshirish orqali qo'llab-quvvatlash orqali ta'lim tizimlari o'quvchilarning ijodiy rivojlanishi uchun muhit yaratishi mumkin. Ushbu yaxlit yondashuv nafaqat talabalarga foyda keltiradi, balki yanada инновациon va moslashuvchan jamiyatga hissa qo'shadi.

ADABIYOTLAR RO'YXATI | СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ | REFERENCES

1. Amabile, T. M. (1996). Creativity in Context. Westview Press.

2. Bell, S. (2010). Project-Based Learning for the 21st Century: Skills for the Future. The Clearing House: A Journal of Э0иеаШа1 Strategies, Issues and Ideas, 83(2), 39-43.

Tavsiyalar

Xulosa

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

3. Beghetto, R. A. (2010). Creativity in the Classroom. Cambridge Handbook of Creativity, 447-463.

4. DeMoss, K., & Morris, T. (2002). How Arts Integration Supports Student Learning: Students Shed Light on the Connections. Arts Эducation Policy Review, 104(3), 7-15.

5. Guilford, J. P. (1950). Creativity. American Psychologist, 5(9), 444-454.

6. Hennessey, B. A., & Amabile, T. M. (2010). Creativity. Annual Review of Psychology, 61, 569-598.

7. Johnson, D. W., & Johnson, R. T. (1994). An Overview of Cooperative Learning. Creativity and Collaborative Learning, 31-44.

MUALLIF HAQIDA MA'LUMOT [ИНФОРМАЦИЯ ОБ АВТОРЕ] [AUTHORS INFO]

H Ma'ruf Эshpulatov Xolbek o'g'li. tadqiqotchi [Ma'ruf Эshpulatov Xolbek o'g'li.

исследователь], [Ma'ruf X.Eshpulatov, associate professor]; manzil: Toshkent sh., Chilonzor tumani, Bunyodkor ko'chasi 27 uy. [адрес: Город Ташкент, Чиланзорский район, улица Бунёдкор, 27.], [address: 27 Bunyodkor street, Chilanzor district, Tashkent city.] E mail: [email protected]