CC BY
36INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Original paper
© A.K. Normurotova1^_
1Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti, Denov, O'zbekiston
Annotatsiya
KIRISH: tez sur'atlar bilan o'sib borayotgan to'rtinchi "ta'lim" inqilobi an'anaviy ta'limiy talablarni mukammallashtirish hamda ular ustida qayta ishlashni talab qilmoqda, bunday "samarali ta'lim", "obektiv o'rganish" kabi tushunchalar ustida qayta ishlash o'qituvchidan bilimlarni o'quvchiga yetkazish ta'lim modelidan tashqariga chiqishni nazarda tutmoqda. Ushbu omillar ta'lim tizimini rivojlantirish yondashuvlarini o'zgartirish yoki amalga oshirilayotgan harakatlar zarurligi to'g'risida asosli xulosalar chiqarish texnologiyalariga bo'lgan ehtiyojni keltirib chiqaradi. Ushbu maqolada biz yuqoridagi ma'lumotlarni inobatga olgan holda tabiiy fanlarni o'qitish mexanizmlarini takomillashtirishning mazmun mohiyatini ko'rib chiqamiz.
MAQSAD: tabiiy fanlarni o'qitish mexanizmlarini takomillashtirishning mazmuni eng o'z yaratilgan o'qitish usullari va texnikalari bo'yicha. Bu, talabalar uchun tabiiy fanlarni o'rganish va tushunish jarayonlarini osonlashtirish uchun foydalaniladigan har qanday usul va texnikalardir.
MATERIALLAR VA METODLAR: tadqiqot olib borilayotgan fanni Tabiiy fanlarni o'qitishda materiallar va metodlar o'quvchilar uchun tushunarli va samarali bo'lishi uchun juda muhimdir. Materiyallar va metodlar, o'quvchilar uchun tabiiy fanlarni o'rganish jarayonini qiziqarli va samarali qilishda kritik ahamiyatga ega. O'qituvchilar bu vositalardan foydalanish orqali o'quvchilarning tushunish darajasini oshirish va o'rganishni osonlashtirishlari mumkin.
MUHOKAMA VA NATIJALAR: O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 12.08.2020-yildagi 4805-son "Kimyo va biologiya yo'nalishlarida uzluksiz ta'lim sifatini va ilm-fan natijadorligini oshirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi qaroriga muvofiq maktablarda tabiiy fanlarga yo'naltirilgan variativ o'quv rejalari joriy etilishi belgilandi. Ya'ni, maktablarda asosiy o'quv rejasidan tashqari, kimyo va biologiyaga qiziqqan yigit-qizlar bitta sinfga jamlanib, ularga ushbu fanlarni ko'proq o'qitishga maktablarga imkoniyat berildi. Ikkinchisi, maktablarda kimyobiologiya fanlarini o'qitish dasturi ko'rib chiqildi. Lekin birinchi bosqichdagi eng asosiy ish bu - birinchi va oltinchi sinflarda tabiiy fanlarni o'qitishning yo'lga qo'yilganidir.
ISSN 2992-9024 (online) 2024, №4 (1)
Ilmiy-nazariy va metodik jurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
XULOSA: tabiiy fanlar bir necha ming yillik tarixi davomida insoniyat hayotida katta ahamiyat kasb etgan. Bugungi SCIENCE fanining joriy etilishi yosh o'quvchini fanga bo'lgan qiziqishini oshiradi.
Kalit so'zlar: STEAM, PISA, TIMSS, "to'rtinchi ta'lim", integratsiya, mexanizm, evalyusiya.
Iqtibos uchun: Normurotova A.K. Tabiiy fanlarni o'qitish mexanizmlarini takomillashtirishning mazmun mohiyati. // Inter education & global study. 2024. №4(1). B. 29-36.
СОДЕРЖАНИЕ СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ МЕХАНИЗМОВ ПРЕПОДАВАНИЯ ЕСТЕСТВЕННОСТИ_
© А.К. Нормуротова1^_
1Предпринимательско-педагогического института, Денова, Денов, Узбекистан
Аннотация
ВВЕДЕНИЕ: четвертая «образовательная» революция, стремительно нарастающая, требует уточнения и пересмотра традиционных образовательных требований, такое «эффективное образование», «объективное обучение», работающее по таким концепциям, предполагает выход за рамки образовательной модели передачи знаний от учителя. студенту. Эти факторы создают потребность в технологиях, позволяющих делать обоснованные выводы о необходимости изменения подходов к развитию образовательной системы или предпринимаемых
W v П w
действий. В данной статье мы рассмотрим содержание совершенствования механизмов преподавания естественных наук с учетом изложенной информации.
ЦЕЛЬ: содержание совершенствования механизмов преподавания естественных наук базируется на наиболее развитых методах и приемах обучения. Это любые методы и приемы, используемые для облегчения изучения и понимания естественных наук студентами.
МАТЕРИАЛЫ И МЕТОДЫ: материалы и методы очень важны в преподавании науки, чтобы изучаемый предмет был понятен и эффективен для учащихся. Материалы и методы имеют решающее значение для того, чтобы сделать изучение естественных наук увлекательным и эффективным для учащихся. Используя эти инструменты, учителя могут улучшить понимание учениками и облегчить обучение.
ОБСУЖДЕНИЕ И РЕЗУЛЬТАТЫ: в соответствии с постановлением Президента Республики Узбекистан от 12.08.2020 № 4805 «О мерах по повышению качества непрерывного образования и эффективности науки в областях химии и биологии», естественные науки в школах было решено ввести ориентированно-вариативные учебные программы. То есть, помимо основной учебной программы, мальчики и девочки, интересующиеся химией и биологией, были собраны в один класс, и школам была предоставлена возможность преподавать им больше по этим предметам. Во-вторых, рассматривалась программа преподавания химической биологии в школах.
© intereduglobalstudy.com 2024, ISSUE 4 (1)
ISSN 2992-9024 (online) 2024, №4 (1)
Ilmiy-nazariy va metodik jurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Но самой важной работой на первом этапе является введение преподавания естественных наук в первом и шестом классах.
ВЫВОД: в заключение можно сказать, что естественные науки приобрели большое значение в жизни человечества на протяжении нескольких тысячелетий истории. Внедрение сегодняшней НАУКИ повысит интерес молодых студентов к науке.
Ключевые слова: STEAM, PISA, TIMSS, «четвертое образование», интеграция, механизм, оценка.
Для цитаты: Нормуротова А.К. Удержание совершенствования механизмов преподавания естественности. // Inter education & global study. 2024. №4(1). C. 2936.
THE CONTENT OF THE IMPROVEMENT OF NATURAL SCIENCE TEACHING MECHANISMS_
© Aziza K. Normurotova1^_
1Denov Entrepreneurship and Pedagogical Institute , Denov, Uzbekistan
Annotation
INTRODUCTION: the fourth "educational" revolution, which is rapidly growing, requires the refinement and revision of traditional educational requirements, such "effective education", "objective learning" working on such concepts implies going beyond the educational model of imparting knowledge from the teacher to the student. These factors create the need for technologies to make reasonable conclusions about the need to change the approaches to the development of the educational system or the actions being taken. In this article, we will consider the content of improving the mechanisms of teaching natural sciences, taking into account the above information.
AIM: the content of improving the mechanisms of teaching natural sciences is based on the most developed methods and techniques of teaching. These are any methods and techniques used to facilitate students' learning and understanding of science.
MATERIALS AND METHODS: materials and methods are very important in teaching science so that the subject taught is understandable and effective for students. Materials and methods are critical to making science learning fun and effective for students. By using these tools, teachers can improve student understanding and facilitate learning.
DISCUSSION AND RESULTS: in accordance with the Decree of the President of the Republic of Uzbekistan dated August 12, 2020 No. 4805 "On measures to improve the quality of continuing education and the effectiveness of science in the fields of chemistry and biology", natural sciences in schools, it was decided to introduce oriented-variable curricula. That is, in addition to the core curriculum, boys and girls interested in chemistry and biology were brought together in one class, and schools were given the opportunity to teach them more in these subjects. Secondly, the program for teaching chemical biology in
© intereduglobalstudy.com 2024, ISSUE 4 (1)
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
schools was considered. But the most important work in the first stage is the introduction of science teaching in the first and sixth grades.
CONCLUSION: in conclusion, we can say that natural sciences have acquired great importance in the life of mankind over several thousand years of history. The introduction of today's SCIENCE will increase the interest of young students in science.
Key words: STEAM, PISA, TIMSS, "fourth education", integration, mechanism, evaluation.
Jahonda fan - texnika taraqqiyoti davrida, zamonaviy innovatsion texnologiyalarni o'zlashtirish bilan bog'liq bo'lgan iqtisodiyotdagi raqobatlar, yangi innovatsiyalarning yetakchiligi, yuqori texnologiyali ishlab chiqaruvchilar tomonidan mehnat bozori va ta'limga bo'lgan yangi talablar, umumiy ta'limda tabiiy-texnik bilimlarning zaif berilishi va ilg'or texnologiyalarni o'zlashtirishning sustligi, o'z navbatida, ta'lim tizimiga nisbatan yangi talablarni qo'ymoqda. Bunday muammoning yechimi yo'lida STEM ta'limi yangi bir trend sifatida ta'limga kirib kelmoqda. AQSh da STEM ta'limini Tadqiqotlarning Milliy Kengashi (National Science Foundation) tomonidan targ'ib qilingani, Chikago universiteti professor-o'qituvchilari tomonidan "The STEM School Stadu", Yevropa davlatlari: Avstriya, Germaniya, Fransiya, Italiya, Buyuk Britaniya, Ispaniyada umumevropa darajasida STEM ta'limini joriy etish bo'yicha milliy va global ta'lim standartlari ishlab chiqilgani hamda xalqaro (In Genious, MASCIL, INSTEM, Mind the Gap, ER4STEM kabi) loyihalarning bajarilgani mazkur ta'lim yo'nalishida zamonaviy kompetentli kadrlar tayyorlash zaruriyati mavjudligini anglatadi.
Mamlakatimiz pedagog olimlari Sh.M.Mirzaaxmedova, R.Mavlonova, D.Sharipova, N.Raxmonkulova, K.Matnazarova, M.I.Nuriddinova, M.K.Shirinovning tadqiqot ishlarida umumiy o'rta ta'lim maktablarida "Atrofimizdagi olam", "Tabiatshunoslik" fanlarini o'qitish muammolari, A.K.Raximov, F.I.Ochilovlarning ilmiy tadqiqot ishlarida esa tabiiy fanlarni kompetensiyaviy yondashuv asosida o'qitish metodikasi masalalari o'rganilgan. O'quvchilarda texnik ijodkorlikni rivojlantirish muammolari Sh.S.Sharipov, O.A.To'ychiyev, N.M.Hamdamova va boshqalar tomonidan tadqiq qilingan.
Mustaqil davlatlar hamdo'stligi (MDH) mamlakatlari olimlari L.V.Sheptuxovskiy, M.M.Matveeva, I.G.Kroxina, N.A.Polyakova, L.P.Simonova, T.G.Nikolenko tomonidan tabiiy fanlarni o'qitish metodikasini takomillashtirish bo'yicha izlanishlar olib borilgan. Shuningdek, mustaqil davlatlar hamdo'stligi mamlakatlarida robototexnika, sun'iy intellektni rivojlantirishga alohida e'tibor qaratilmoqda. T.V.Volosoves, V.A.Markova, S.A.Averin tomonidan "Maktabgacha va kichik maktab yoshidagi bolalarga STEM ta'limi" parsial modul dasturida konstruktorlik, modellashtirish masalalari o'rganilgan. Ta'limda yangi STEM yondashuvi rivojlangan davlatlarda keng qo'llanilib, jahon hamjamiyati tomonidan ijobiy baholanmoqda va STEM ta'limi ko'plab tadqiqotchilar tomonidan
For citation: Aziza K. Normurotova. (2024) 'The content of the improvement of natural science teaching mechanisms', Inter education & global study, (4(1)), pp. 29-36. (In Uzbek).
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
o'rganilmoqda. Xorijiy davlatlarda kichik yoshdagi bolalarda STEM ta'limini tashkil etish muammolari Aaron D. Isabelle, Gilbert A. Zinn,1 Yehudit Judy Dori, Zemira R. Mevarech2, Sanders. M3, Robert M. Capraro, Mary M. Capraro, James R. Morgan4 tomonidan tadqiq qilingan va ular tomonidan mazkur ta'lim yo'nalishi bo'yicha didaktik ta'minotlar yaratilgan.
Adabiyotlar tahlilga ko'ra, STEM ta'limiga oid ilmiy va uslubiy ishlar amalga oshirilgan bo'lsada, "Tabiiy fanlar"ni o'qitish metodikasini pedagogik muammo sifatida o'rganish hamda uni takomillashtirish zarurati mavjud.
O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 12.08.2020-yildagi 4805-son "Kimyo va biologiya yo'nalishlarida uzluksiz ta'lim sifatini va ilm-fan natijadorligini oshirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi qaroriga muvofiq maktablarda tabiiy fanlarga yo'naltirilgan variativ o'quv rejalari joriy etilishi belgilandi. Ya'ni, maktablarda asosiy o'quv rejasidan tashqari, kimyo va biologiyaga qiziqqan yigit-qizlar bitta sinfga jamlanib, ularga ushbu fanlarni ko'proq o'qitishga maktablarga imkoniyat berildi. Ikkinchisi, maktablarda kimyobiologiya fanlarini o'qitish dasturi ko'rib chiqildi. Lekin birinchi bosqichdagi eng asosiy ish bu - birinchi va oltinchi sinflarda tabiiy fanlarni o'qitishning yo'lga qo'yilganidir.
Tabiiy fanlar yagona bir jamlanmaga olinadi, yagona SCIENCE yoki "Tabiiy fan" degan fan doirasida umumlashtiriladi, mantiqiy ketma-ketlik ta'minlanadi. Tabiiy fanlar 6-sinfgacha yagona, ya'ni bitta fan doirasida o'qitiladi. 7-sinfdan keyin esa biologiya, kimyo, fizika, geografiya fanlari alohida ajratilib o'qitiladi. Qarorda ko'zda tutilgan ikki asosiy jihatdan biri - maktablarda tabiiy fanlarga yo'naltirilgan variativ o'quv rejalari joriy etilishi belgilandi. Yangi fan o'quvchilarni kichik yoshidan tabiiy fanlarni o'qishga rag'batlantirish, ularda olam haqida yaxlit tasavvur paydo qilishga yordam beradi. Buning bilan bola fizikakimyo qiyin emas, qiziq fan ekanini anglaydi va uni o'rganishga o'zida rag'bat sezadi.
SCIENCE fani (tabiiy fanlar) qaysidir fandan voz kechish yoki qaysidir fanning o'rniga joriy etilayotgani yo'q. Aksincha, ta'lim sifatini oshirish uchun mavjud fanlarning integratsion tarzda o'qitilishini ta'minlaydi.
Masalan, hashoratlar haqida o'rganish jarayonida bola hayvonot olamida bu sinfni qiziq bir usulda tasavvur qilib o'rganadiki bunda mavzuni o'zlashtirmaslikni iloji yo'q. SCIENCE fani 1-2-sinfda "Atrofimizdagi olam", 3-4-sinfda "Tabiatshunoslik", yuqori sinflarda esa 4 ta alohida fan, geografiya, biologiya, fizika (6-sinfdan boshlab), kimyo (7-sinfdan boshlab) fanlarini o'zida birlashtiradi.
Bugungi kunda tabiiy fanlar 1-11 -sinflar kesimida o'qitilmoqda. 1 -6-sinfda tabiiy fanlar alohida alohida emas balki yaxlit SCIENCE fani sifatida o'qitiladi. Oliy ta'limda "Boshlang'ich ta'limda tabiiy fanlar" fan dasturi "Boshlang'ich ta'lim" yo'nalishi ta'labalari uchun ishlab chiqilgan va u barcha mavzularni qamarab olgan. Mavzular ketma ketligi boshlang'ich ta'lim
1 Aaron D. Isabelle and Gilbert A. Zinn. STEPS to STEM - Student Science Notebook. Boston. Sense Publishers. - Rotterdam, 2017. - P. 224.
2 Yehudit Judy Dori., Zemira R. Mevarech., Dale R., Baker. Cognition, Metacognition and Culture in STEM Education. Springer International Publishing. - AG, 2018. - P. 386.
3 Sanders M. STEM, STEM education // The Technology Teacher, 2009. - № 68. - P. 20-26.
4 Robert M.Capraro., Mary Margaret Capraro., James R.Morgan. STEM Project-Based Learning. SENSE PUBLISHERS ROTTERDAM. -BOSTON/TAIPEI, 2013. - P. 197.
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
maktab o'quvchisi tushuna oladigan sodda tilda yozilgan bo'lib bu bolada shu fanga bo'lgan qiziqish ortishiga turtki bo'ladi. "Boshlang'ich ta'lim"da biologiya, fizika, astronomiya, geografiya kabi fanlar mavzulari tabiat, o'simliklar, hayvonlar, odam, yashash joyi, bizning sayyora, ob-havo, tabiiy boyliklar, quyosh sistemasi, yil fasllari, energiya, issiqlik, yorug'lik, tovush va harakat kabi ketma ketlkda keltirilgan.
Biz mazkur maqolani tahlil qilish jarayonida quyidagi vazifalarni belgilab oldik: maktablarda "Tabiiy fanlar"ni asosini va o'qitish tarixini tahlil qilish; tabiiy fanlar mavzusiga mos ilmiy materiallarni to'plash va o'rganish; maktablarda "Tabiiy fanlar"ni o'qitishda dars soatlarining taqsimlanishi va asosiy mavzularni tahlil qilish; tabiiy fanlarning rivojlanishini va tabiiy fanlarning o'ziga xos jihatlarini ko'rib chiqish.
Barchamizga ma'lumki, tabiiy fanlarning o'rni bugungi ilm-fanning yuragi desak mubolag'a bo'lmaydi. Chunki tabiat qonuniyatlarni bilish genetika, evolyusion ta'limot, matematika, fizika, kimyo, o'simlik va hayvonot olami sistematikasi, antropologiya, geologiya, geofizika singari fanlar oldiga qo'yilgan muammolar tirik va o'lik tabiatni o'zaro munosabati masalalarini yechishda muhim ahamiyat kasb etadi.
Qolaversa, tabiiy fanlar - jamiyatimiz va dunyo ilm-fan taraqqiyotida muhim rol o'ynaydi. Ular bizga tabiatning qiziq va jarayonlarini tushunishga yordam beradi va barqaror bilim olishda muhim bo'lgan ko'nikmalar taraqqiy etadi. Tabiiy fanlarni o'qitish esa yoshlarning shuningdek, yangi ko'nikmalar, o'ylar va mustaqil fikrlashga oid mohiyatini ko'rsatadi.
Tabiiy fanlarni o'qitishning asosiy maqsadi tabiatning xususiyatlarini, uning qonuniylarini va jadal rivojlanib borayotgan jarayonlarini tushunishga yordam berishdir. Bu bilimlar o'quvchilarning dunyoni ko'rish, tushunish, muammolarni hal qilish va jadal fikrlash qobiliyatlarini oshirishga xizmat qiladi. Shuningdek, tabiiy fanlar o'quvchilarga jismoniy salomatlik, ekologik o'zgarishlar va dunyo ehtiyotkorligi muammolari bilan bog'liq masalalarni tahlil qilish, ularning o'zlarini ma'rifatli va mas'ul foydalanuvchilar sifatida o'rgatishga yordam beradi.
Tabiiy fanlarni o'qitishning takomillashtirishida o'qitish usullari va vositalari juda muhimdir. Amaliy mashg'ulotlar, laboratoriyalar, tabiatshunoslik safarlar, vizual materiallar va boshqalar o'quvchilarning teoritik bilimlarini amaliyotga o'tkazish va o'rganishlarini ta'minlashda yordam beradi.
Shuningdek, interaktiv darsliklar, video darslar va onlayn resurslar ham o'quvchilarning tushunish va bilimlarini mustahkamlashda katta ahamiyatga ega.
Tabiiy fanlarni o'qitishda o'qituvchilar va tashkilotlar o'rtasidagi hamkorlik muhim ahamiyatga ega. O'qituvchilar tabiatning muammolari va jarayonlarini tahlil qilish, o'quvchilarning tushunish darajasini aniqlash, va ularni ta'limni mustahkamlash uchun moslashtirishda bajarilishi kerak bo'lgan muammolarni aniqlashda hamkorlik qilishlari lozim. Shuningdek, shahar o'quv markazlari, muhit tashkilotlari va akademik institutlar o'quvchilarni tabiiy fanlarni o'rganishga rag'batlantirish, ularni laboratoriyalarga kirish, va yangi bilimlarini amaliyotda sinashga yo'nalishlantirishda hamkorlik qilishi kerak.
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Tabiiy fanlarni o'qitishda tajriba va innovatsiya muhim ahamiyatga ega. O'qituvchilar va tashkilotlar o'quv jarayonini kuzatish va uning samaradorligini baholash uchun tajribalarini o'rganish, yangiliklarni kuzatish va o'quv jarayonini takomillashtirishga intilishlari kerak. Shuningdek, yangi texnologiyalar va innovatsion usullar o'quvchilarni tabiatni o'rganishda qiziqtirish va ularga o'zlarini tushunishlari uchun qiziqarli va samarali vositalarni taqdim etishga yordam beradi. Tabiiy fanlarni o'qitish mexanizmlarini takomillashtirishning mazmun mohiyati, tabiiy fanlarni o'rganishni samarali va qiziqarli qilish uchun pedagogik, amaliy va innovatsion usullarni o'rganishni talab qiladi. Bu bilimlar o'quvchilarni tabiatning muammolari va jarayonlarini tahlil qilishga, o'zlarini dunyo ehtiyotkorlari sifatida o'rganishga, va jadal fikrlashlarini rivojlantirishga yordam beradi.
Ushbu tarkibiy qismlarni ko'rib chiqish orqali o'qituvchilar tabiiy fanlarni o'qitish mexanizmlarining sifati va samaradorligini oshirishi mumkin, natijada o'quvchilarga ilmiy tushunchalarni chuqur tushunish, muhim ko'nikmalarni rivojlantirish va tobora murakkab va o'zaro bog'liq bo'lgan dunyoga hissa qo'shishga tayyor bo'lgan bilimdon, tanqidiy fikrlovchilar bo'lish imkoniyatini beradi. Tabiiy fanlar zamonaviy tushunchada - fan, ularning munosabatlarida olingan tabiat haqidagi fanlar majmui bo'lgan fan. Shu bilan birga, tabiat ostida hamma narsa, butun dunyo uning shakllari variantida tushuniladi. Tabiiy fanlar zamonaviy tushunchada ularning munosabatlarida olingan tabiat haqidagi fanlar yig'ish. Zamonaviy tabiiy fan - bu tabiat haqidagi fanlarning murakkab majmui. Bu biologiya, fizika, kimyo, astronomiya, geografiya, ekologiya va boshqalarni o'z ichiga oladi. Tabiiy fanlar ularning o'qish mavzularidan farq qiladi.
Masalan, biologiya bo'yicha fan - tirik organizmlar, kimyo - moddalar va ularning o'zgarishlari. Astronomiya samoviy jug'rofiy jismlarni, geografiya - erning maxsus (geografik) qobiq, ekologiya - o'zlari va atrof-muhit bilan organizmlar o'rtasidagi munosabatlar. Har bir tabiiy fanning o'zi tabiiy fanlar rivojlanishining turli bosqichlarida yuzaga keladigan fanlar majmui. Shunday qilib, biologiya Botanika, zoologiya, mikrobiologiya, genetika, sitologiya va boshqalar kiradi. Shu bilan birga, Botanyani o'rganish ob'ekti o'simliklar, zoologiya -hayvonlar, mikrobiologiya - mikroorganizmlardir. Genetika irodasi va organizmlar, sitologiyalarning asosiy turlarini o'rganadi. Kimyo bir qator torshunosliklarga bo'linadi, masalan: Organik kimyo, noorganik kimyo, tahliliy kimyo. Jug'rofiy fanlar geologiya, frakografiya, geomorfologiya, iqtisodologiya, jismoniy geografiya kiradi. Ilmiy bilimlarning kichik sohalarida fanlarni tabaqalashtirish olib bordi. Masalan, biologiya fanlari zoologiya ornitologiya, entomologiya, geromologiya, etologiya, institut, inttiologiya va boshqalar kiradi. Ornitologiya - fan, o'quv qushlari, entomologiya - hasharotlar, geretologiya - sudraluvchilar. Etologiya - hayvonlarning xatti-harakati ilmi, iologiya tadqiqoti baliq. Kimyo sohasi - organik kimyo polimerlar, neft-kimyo va boshqa fanlarga bo'linadi. Noorganik kimyo, masalan, metallar kimyosi, geyogen kimyosi, koordinatura kimyosi kiradi.
Tabiiy ilmni rivojlantirishning joriy tendentsiyasi shuki, ilmiy bilimlarni farqlashning qarama-qarshi jarayonlari - individual bilimlar, sintetik ilmiy fanlarni yaratish. Shu bilan birga, ilmiy fanlar turli sohalarida ham, ular orasida ilmiy fanlar birligida birlashtirish ham muhimdir.
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
XULOSA: xulosa qilib shuni aytish mumkinki, tabiiy fanlar bir necha ming yillik tarixi davomida insoniyat hayotida katta ahamiyat kasb etgan. Bugungi SCIENCE fanining joriy etilishi yosh o'quvchini fanga bo'lgan qiziqishini oshiradi. Alohida biologiya, fizika, astronomiya, geografiya, kimyo fanlaridagi eng zaruriy va elementar bilimlar atrof-muhitni yanada oson anglashiga, bilimni hayotda qo'llab o'rganishiga turtki beradi. Endilikda kimyo fani qiyin emas, biologiya yanada qiziqarli, fizika esa oson bo'lib qoladi. (SCIENCE) biologiya, kimyo, geografiya va fizika fanlarining integratsion tarzda o'qitilishini taminlaydi. Amaliy mashg'ulotlar darsiga o'qituvchi puxta tayyorgarlik ko'rishi tavsiya etiladi.
ADABIYOTLAR RO'YXATI | СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ | REFERENCES
1. Umumiy o'rta ta'limning milliyo'quv dasturi. Tabiiy fanlar o'quv dasturi (https://t.me/dastur _ muhokamasi - 2020)
2. Suyarov K.T va boshqalar. Tabiiy fanlar. 1-sinf uchun darslik. - Toshkent. Respublika ta'lim markazi, 2021. - 88 b.
3. Suyarov K.T va boshqalar. Tabiiy fanlar. 2-sinf uchun darslik. - Toshkent. Respublika ta'lim markazi, 2021. - 112 b.
4. Sangirova Z. [va boshq.] Tabiiy fanlar: 3-sinf uchun darslik. - Toshkent: Respublika ta'lim markazi, 2022.- 136 b.
5. Umumiy o'rta talimning tabiiy fanlar (SCIENCE) milliy o'quv dasturi.
6. D.Sharipova, D.Xodiyeva, M.Shirinov Tabiatshunoslik va uni o'qitish metodikasi // Darslik. T.: «Barkamol fayz media», 2018, 456 bet.
7. G Sayfullayev, L Alimova, U Ollokova. Formation of environmental knowledge in pupils of second class in the lessons the world around us. Bridge to science: research works, 206-208.
8. M.Nuritdinova. Tabiatshunoslik o'qitish metodikasi. T.: O'qituvchi 2005.
9. Hamdamov I.H. Tabiat ilmining zamonaviy konsepsiyasi. Ma'ruza matni. Samarqand,
MUALLIF HAQIDA MA'LUMOT [ИНФOРМATSIЯ ОБ АВТОРЕ] [AUTHORS INFO]
Aziza Normurotova Karim qizi, o'qituvchi [Нормуротова Азиза Каримовна-
преподаватель], [Aziza K. Normurotova teacher]; manzil: manzil: O'zbekiston, Surxondaryo viloyati Termiz shahar Ibn Sino ko'chasi 53-uy [адрес: Узбекистан, 117036, Узбекистан, Сурхандарьинская область, город Термез, улица Ибн Сины, дом 53], [address: Uzbekistan, Surkhandarya region, Termez city, 53 ibn Sina Street]; e-mail: azizanormurodova68@gmail.com
2000y.
