CC BY
356
DOI:10.12845/bitp.37.1.2015.3
dr inz. Katarzyna Sienkiewicz-Malyjurek1 prof. dr hab. Barbara Kozuch2
Przyjçty/Accepted/Принята: 28.08.2014; Zrecenzowany/Reviewed/Рецензирована: 11.02.2015; Opublikowany/Published/Опубликована: 31.03.2015;
System zarz^dzania bezpieczenstwem publicznym w ujçciu teorii zlozonosci. Opracowanie modelowe
System of Public Safety Management in Context of Complexity System ^eory.
Development Model
Система управления общественной безопасностью в контексте теории сложности.
Модель разработки
ABSTRAKT
Cel: Jako cel niniejszej publikacji przyj^to zdefiniowanie systemu zarz^dzania bezpieczenstwem publicznym (SZBP) i opracowanie jego modelu w uj^ciu teorii zlozonosci.
Metody: Cel publikacji zostal osi^gni^ty na podstawie badan przeprowadzonych w ramach projektu naukowego pt. „Ko-ordynacja, komunikowanie i zaufanie jako czynniki skutecznej wspolpracy mi^dzyorganizacyjnej w systemie zarz^dzania bezpieczenstwem publicznym" sfinansowanego ze srodkow Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie decyzji numer DEC-2012/07/D/HS4/00537. Przeprowdzono w tym celu badania desk research literatury polskiej i zagranicznej, a takze 15 wywiadow swobodnych z pracownikami policji, strazy pozarnej oraz stacji ratownictwa medycznego. Wyniki: W wyniku przeprowadzonych badan i analiz zostal rozpoznany i opisany przebieg dzialan realizowanych w procesie zarz^dzania bezpieczenstwem publicznym. Zidentyfikowano rowniez grupy podmiotow realizuj^cych dzialania w tym procesie, a takze scharakteryzowano jednostki odpowiedzialne za prowadzenie przedsi^wzi^c. Na podstawie teorii zlozonosci zostal opracowany model SZBP. Zostal on nast^pnie scharakteryzowany za pomoc^ cech zlozonych systemow adaptacyjnych (CAS). Wnioski: W ramach zrealizowanych badan zidentyfikowano obszar badawczy wspolczesnego zarz^dzania bezpieczenstwem publicznym. Zdefiniowano rowniez SZBP jako dynamiczny uklad nieskonczonej liczby jednostek, ktorego celem jest za-pewnienie bezpiecznych warunkow funkcjonowania wszystkim podmiotom na danym obszarze administracyjnym przy wykorzystaniu posiadanych zasobow i w ramach obowi^zuj^cych regul formalnych i nieformalnych relacji, charakteryzuj^cy si§ niepowtarzalnosci^ i zmiennosci^ dzialan oraz ci^glym dostosowywaniem si§ do aktualnych warunkow i pojawiaj^cych si§ potrzeb. W systemie tym kompetencje poszczegolnych jednostek uzupelniaj^ si§, a podejmowanie przedsi^wzi^c wynika z uwarunkowan prawno-organizacyjnych, sytuacyjnych, a takze codziennej praktyki sluz^cej wzmocnieniu formalnych i nieformalnych relacji i zachowan poszczegolnych jednostek. Dalsze pogl^bione badania wymagaj^ zidentyfikowania i poddania analizie czynnikow wplywaj^cych na skutecznosc przedsi^wzi^c realizowanych w SZBP.
Slowa kluczowe: zarz^dzanie publiczne, bezpieczenstwo publiczne, system zarz^dzania bezpieczenstwem publicznym SZBP, teoria zlozonosci, zlozony system adaptacyjny (Complex Adaptive System - CAS) Typ artykulu: oryginalny artykul naukowy
Politechnika Sl^ska, Wydzial Organizacji i Zarz^dzania, Instytut Zarz^dzania i Administracji, Zabrze / Silesian University of Technology, Faculty of Organization and Management, Institute of Management and Administration, Poland; wklad merytory-czny/percentage contribution - 60%;
Uniwersytet Jagiellonski, Wydzial Zarz^dzania i Komunikacji Spolecznej, Instytut Spraw Publicznych, Kraków / Jagiellonian University, Institute of Public Affairs; e-mail: [email protected]; wklad merytoryczny/percentage contribution - 40%;
DOI:10.12845/bitp.37.1.2015.3
ABSTRACT
Aim: The purpose of this publication is to define the system of public safety management (PSM) and to create a model in accordance with complexity theory.
Methods: Purpose of the publication was achieved on the basis of research carried out under the project titled "Coordination, communication and trust as factors driving effective inter-organizational collaboration in the system of public safety management". This project was financed by the National Science Centre based on decision reference no. DEC-2012/07/D / HS4/00537. To achieve the aim a desk top exercise was performed, analysing Polish and overseas literature. Additionally, 15 unstructured interviews were conducted with members of the police service, fire service and emergency medical rescue staff. Results: As a result of research and analysis, the public safety management process was established. Entities participating in this process were identified as well as the formations responsible for performing tasks were typyfied. A model of the public safety management system was created based on the complex system theory approach and further enhanced by the features of a complex adaptive systems (CAS).
Conclusions: The performed analysis has revealed a research area covering contemporary public safety management. Additionally, PSM was defined as a dynamic structure of an infinite number of entities whose aim is to ensure the safety of all participants in a given administrative area, using existing resources within established formal rules and informal relationships. This system is characterized by a unique variety of activities and continuous adjustments to a current environment and emerging needs. Under PSM individual competencies of participating establishments complement each other. Operations are undertaken on the basis of legal, organizational and situational circumstances as well as daily practices, which strengthen formal and informal relationships and organisational behaviours of individual entities. Further studies need to identify and analyze the factors, which influence the effectiveness of operations implemented by PSM system.
Keywords: public safety management (PSM), public safety, PSM system, Complexity System Theory, Complex Adaptive System (CAS)
Type of article: original scientific article АННОТАЦИЯ
Цель: Целью данной публикации является определение, чем является система управления общественной безопасностью и разработка её модели в контексте теории сложности.
Методы: Цель публикации была достигнута с помощью исследований, проведённых в рамках научного проекта под названием „Координация, общение и доверие в качестве факторов, обусловливающих эффективное межорганизационное сотрудничество в системе управления общественной безопасностью", финансируемого Национальным Центром Науки, представленных на основе решения номер DEC-2012/07/D/HS4/0053. Проведённые исследования включали в себя так называемые исследования desk research (кабинетные исследования) польской и зарубежной литературы, а также 15 свободных (нестандартизированных) интервью с сотрудниками полиции, пожарной службы, а также сотрудниками подразделений скорой помощи.
Результаты: В результате проведённых исследований и анализов был выявлен и описан ход действий, реализуемых в процессе управления общественной безопасностью. Были также определены группы субъектов, осуществляющих деятельность в этом процессе, а также охарактеризованы органы, ответственные за реализацию проектов. На основании теории сложности была разработана модель Системы управления общественной безопасностью, которая позже была охарактеризована при помощи признаков комплексных адаптивных систем (CAS). Выводы: В рамках реализуемых исследований была определена сфера исследований современного управления общественной безопасностью. Была также определена Система управления общественной безопасностью, как динамическая система бесконечного числа единиц, целью которой является обеспечение безопасных условий функционирования всех субъектов на данной административной территории, при использовании имеющихся средств и в рамках обязующих формальных правил и неформальных отношений. Данная система характеризуется уникальностью и изменчивостью действий , а также непрерывной адаптацией к актуальным условиям и возникающим потребностям. В этой системе компетенции отдельных единиц дополняют друг друга, а реализация действий осуществляется в связи с правовыми, организационными и ситуационными условиями, а также в связи с повседневной практикой, направленной на укрепление формальных и неформальных отношений и поведений отдельных единиц. Дальнейшие расширенные исследования требуют идентификации и анализа факторов, влияющих на эффективность действий реализуемых в Системе управления общественной безопасностью.
Ключевые слова: общественное управление, общественная безопасность, система управления общественной безопасностью, теория сложности, комплексная адаптивная система (Complex Adaptive System - CAS) Вид статьи: оригинальная научная статья
ОРГАНИЗАЦИЯ И СТРАТЕГИЧЕСКОЕ РУКОВОДСТВО
1. Wstfp
W Polsce bezpieczenstwo publiczne jest rodzajem bezpieczenstwa, do ktorego przywi^zuje si£ najwi^ksz^ uwag^, co potwierdzaj^ zapisy w aktach prawnych [1, s. 89]. Tradycyjne podejscie do problematyki bezpieczenstwa publicznego koncentruje si£ na osi^ganiu jego poz^danego stanu jedynie poprzez formuiowanie od-powiedniej polityki publicznej. Wzi^wszy jednak pod uwagf liczbf podmiotow zaangazowanych w realizaj dziaian oraz dynamik^ i ziozonosc uwarunkowan to-warzysz^cych wspoiczesnym zagrozeniom, konieczne jest dokladniejsze rozwazenie zagadnienia zarz^dzania. Istnieje zatem potrzeba intensyfikacji badan w obszarze zarz^dzania bezpieczenstwem publicznym. Przydatna w tym celu moze byc teoria ziozonosci, ktora pozwala na systemow^ interpretaj bezpieczenstwa [2, s. 159] oraz koncepcja M. Gell-Manna organizacji jako zio-zonego systemu adaptacyjnego, w ktorej niezaleznie od tego, czy przedmiotem analizy jest panstwo, czy przedsi^biorstwo giownie podkresla si^ ich zdolnosc do adaptacji [3], [4]. Z tej przyczyny za cel niniejszej publikacji przyjfto zdefiniowanie SZBP i opracowanie jego modelu w uj^ciu teorii ziozonosci.
2. Metodyka badan
Wyniki badan przedstawionych w niniejszym ar-tykule zostaiy przeprowadzone w ramach projektu naukowego pt. „Koordynacja, komunikowanie i zaufa-nie jako czynniki skutecznej wspoipracy mi^dzyorga-nizacyjnej w systemie zarz^dzania bezpieczenstwem publicznym" sfinansowanego ze srodkow Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie decyzji numer DEC-2012/07/D/HS4/00537. Obejmowaiy one badania desk research literatury polskiej i zagranicznej przy wykorzystaniu takich baz danych jak: Scopus, ISI Web of Knowledge i Publish or Perish. Badania te zostaiy uzupeinione w wyniku wywiadow swobod-nych z 15 pracownikami sredniego i nizszego szczebla zatrudnionymi w jednostkach policji, strazy pozarnej oraz stacjach ratownictwa medycznego.
W artykule przedstawiono analizy wynikow badan dotycz^cych specyfikacji SZBP w uj^ciu teorii ziozonosci. W tym celu niezb^dne byio przedstawienie najwazniejszych elementow teorii ziozonosci, istoty zarz^dzania bezpieczenstwem publicznym i odpowie-dzialnosci w tym zakresie. Na tle podstawowych cech ziozonych systemow adaptacyjnych (CAS) zanalizo-wano uwarunkowania realizacji dziaian w bezpieczen-stwie publicznym i zdefiniowano SZBP. W rezultacie zostai opracowany graficzny model SZBP w uj^ciu teorii ziozonosci.
D01:10.12845/bitp.37.1.2015.3
3. Teoria ziozonosci w naukach o zarz^dzaniu
Teoria ziozonosci (complexity theory) stanowi inter-pretacyjny paradygmat wyjasniaj^cy okreslone zacho-wania systemow i ich czfsci skladowych. Zostala ona opracowana na podstawie obserwacji prowadzonych w biologii, a umocnila swoje istnienie w wyniku ci^gle-go wzrostu niepewnosci i zmiennosci srodowiska [5], [6]. Stanowi, ze wlasciwosci wspolczesnego swiata s^ rezultatem interakcji zachodz^cych pomifdzy wszystki-mi jego elementami - spolecznosciami, srodowiskiem, ekonomi^ i technik^. Wszystkie elementy wplywaj^ na formf tej calosci, ktora w kazdym momencie charakte-ryzuje sif innymi cechami, jest w stanie ci^glych zmian i zaburzen, ktore odgrywaj^ kluczow^ rolf w tworzeniu nowych wyzszych form porz^dku [7, s. 16]. W naukach
0 zarz^dzaniu teoria ziozonosci zostala zaadaptowana w latach 90. na potrzeby badania zachowan organizacji
1 jej jednostek [8, s. 855], [9, s. 68]. Doprowadzilo to do koncentrowania sif na srodowisku funkcjonowania organizacji, ktorego glownymi cechami s^ nieprzewi-dywalnosc i zmiana oraz ujmowania organizacji jako nieliniowego ukladu dynamicznego.
Teoria zlozonosci doprowadza do zrozumienia, jak systemy mog^ spontanicznie ewoluowac w kierunku bardziej zorganizowanych i zaawansowanych form. Powszechnie uwaza sif, ze maksymalna kreatywnosc i innowacyjnosc s^ mozliwe do osi^gnifcia „na krawf-dzi chaosu", gdy zarowno porz^dek, jak i chaos istnieje rownoczesnie [9], [10]. Teoria zlozonosci poszukuje wspolnych cech systemow zlozonych, w ktorych wiele elementow, podsysytemow i czynnikow wspoldziala w gfstej sieci powi^zan [11, s. 56]. Systemy takie mog^ byc zrozumiale jedynie w ujfciu calosciowym, ponie-waz relacje zachodz^ce pomifdzy ich elementami maj^ charakter nieliniowy i niezdeterminowany przyczy-nowo [12]. Uwzglfdniaj^c zarowno ich struktur^, jak i powi^zania z otoczeniem, w literaturze przedmiotu nazywane s^ one zlozonymi systemami adaptacyjnymi (Complex Adaptive System - CAS). Jednakze nie kazdy zlozony system jest adaptcyjny, jak rowniez nie zawsze adaptacja systemu zwifksza szanse na jego przetrwa-nie. O CAS mowi sif w przypadku, gdy adaptacyjnosc wplywa na elastycznosc systemu i poprawia jego sku-tecznosc funkcjonowania [13].
CAS stanowi^ otwarte, nieliniowe i ewolucyjne uklady dynamiczne, ktore tworz^ sif w wyniku interakcji zachodz^cych pomifdzy jego elementami [9, s. 68], [14]. Elementy CAS funkcjonuj^ wedlug wlasnych indywidualnych regul, a ich rozwoj przebiega nierow-nomiernie. Zachowania poszczegolnych elementow systemu mog^ byc zrodlem konfliktow i konkuren-cji, ktore w rezultacie doprowadzaj^ do wzajemnego
dostosowywania sif tych elementow [8, s. 855; 15, s. 485]. Pojedyncze elementy w ramach bezposrednich i intensywnych interakcji mog^ grupowac sif tworz^c nowy, wifkszy organizm. Struktury takie mog^ miec charakter staly b^dz tymczasowy. Wspoldzialanie, na podstawie procesu samoorganizacji, moze nieswiado-mie stworzyc nowe rozwi^zanie, now^ formf dzialania.
Wlasciwosci CAS maj^ charakter wielokierunkowy i sieciowy, a ich zachowanie wynika z oddzialywania wielu czynnikow i regul. Podstawowe charakterystyki zlozonych CAS obejmuj^ [16, s. 18]: duz^ liczbf elementow, zmiennosc, samoorganizacjf, roznorodnosc, dynamizm i zywotnosc, zdolnosci adaptacyjne, interak-cje, brak liniowosci i selekcjf. Obejmuj^ rowniez efekty sprzfzenia zwrotnego, a w tym kreatywnosc, adaptacjf i uczenie sif. Wzi^wszy pod uwagf powyzsze czynni-ki, mozna stwierdzic, ze CAS s^ scisle zwi^zane z ich srodowiskiem, wrazliwe na wszelkie zmiany w nim zachodz^ce i ewoluuj^ wraz z nim. Ich podstawowe charakterystyki sprawiaj^, ze stanowi^ odpowiedni fundament do analizy uwarunkowan zarz^dzania bez-pieczenstwem publicznym. Przy analizie organizacji publicznych w perspektywie CAS nalezy podkreslic, iz dla tego typu organizacji szczegolnego znaczenia nabieraj^ skutki funkcjonowania, czyli zmiany, jakie organizacja oraz jej produkty powoduj^ w otoczeniu. Najistotniejsze jest wifc, na ile organizacja publiczna zachowuje zdolnosc satysfakcjonowania odbiorcow uslug publicznych, a w tym bezpieczenstwa publicz-nego [13, s. 49].
4. Bezpieczenstwo publiczne pochodn^ realizowanej polityki panstwa
Bezpieczenstwo publiczne uwazane jest za podstawf zasobnego i dobrze funkcjonuj^cego spoleczenstwa [17, s. 234], gdyz jest pochodn^ realizowanej polityki panstwa. Jego wazn^ czfsci^ skladow^ jest podsystem bezpieczenstwa publicznego, ktorego szeroki zakres podmiotowy dotyczy zarowno organizacji panstwowej, wspolnot terytorialnych, jak i pojedynczych osob na danym obszarze administracyjnym, a jego celem jest ograniczanie zagrozen, zapewnienie niezaklocone-go funkcjonowania, a takze ochrona zycia, zdrowia i mienia wszystkim podmiotom tego podsystemu [18]. Podsystem ten odnosi sif do funkcjonowania jednostek, instytucji, organizacji, grup spolecznych i poszczegolnych obywateli. Okresla uwarunkowania istniej^ce w danym miejscu i czasie, w ktorych nie wystfpuj^ zagrozenia osob, srodowiska i mienia [19].
W literaturze przedmiotu wyroznic mozna szero-kie i w^skie podejscie do problematyki bezpieczenstwa publicznego [20], [21]. W szerszym znaczeniu
DOI:10.12845/bitp.37.1.2015.3
utozsamiane jest z bezpieczeñstwem narodowym i obejmuje ochronf przed wszelkimi rodzajami zagro-zeñ. Z kolei w^zsze uj^cie dotyczy zasad zycia spolecz-nego, które zapewniaj^ ochronf przed zagrozeniami
0 spolecznymi i o charakterze naturalnym. Generalnie bezpieczeñstwo publiczne definiowane jest jako „taki stan wewn^trz pañstwa, który umozliwia bez narazenia na szkody (wywolane zarówno zachowaniem ludzi, jak i dzialaniem sil natury, techniki itp.) normalne funkcjonowanie organizacji pañstwowej i realizacje jej interesów, zachowanie zycia, zdrowia i mienia jednostek zyj^cych w tej organizacji (nie tylko obywateli) oraz korzystanie przez te jednostki z praw i swobód zagwarantowanych konstytuj i innymi przepisami prawa" [22, s. 129-130]. Uznawane jest w kategoriach funkcji rz^du i obowi^zków róznych jednostek, które tworz^ charakterystyczny system administracyjny ukierunkowany na zapobieganie i zwalczanie zagrozeñ, katastrof i klfsk zywiolowych [23, s. 99]. Do podsta-wowych rodzajów bezpieczeñstwa publicznego nalezy [24, s. 37]:
• zabezpieczenie przez zamachami na zycie, zdrowie i mienie,
• bezpieczeñstwo w transporcie i komunikacji,
• bezpieczeñstwo sanitarno-epidemiologiczne,
• bezpieczeñstwo pozarowe,
• bezpieczeñstwo prawne,
• bezpieczeñstwo informacyjne,
• bezpieczeñstwo architektoniczne,
• bezpieczeñstwo srodowiskowo-technologiczne,
• bezpieczeñstwo imprez masowych i zgromadzeñ,
• bezpieczeñstwo obyczajowe. Bezpieczeñstwo publiczne obejmuje zatem ogól
przedsi^wzifc podejmowanych przez administraj publiczn^ w formie polityki regulacyjnej i dzialañ planistyczno-organizacyjnych w celu zapewnienia spo-leczeñstwu odpowiedniego poziomu bezpieczeñstwa
1 szybkiej pomocy w przypadku wyst^pienia okreslo-nego zagrozenia. Odnosi sif równiez do srodowiska, w jakim funkcjonuje dana spolecznosc i zalezy od infrastruktury fizycznej (np. sieci dróg, terenów zie-lonych, systemów alarmowych), które tworz^ warunki do prowadzenia dzialañ [25], [26].
Cech^ wyrózniaj^c^ systemu bezpieczeñstwa publicznego jest to, ze nawet ten sam typ zagrozenia w kaz-dym przypadku ma inny charakter, przebieg, inten-sywnosc i lokalizacjf oraz wymaga specyficznego dla danej sytuacji podejscia. Przykladowo przebieg pozaru budynku mieszkalnego bfdzie zalezal m.in. od takich czynników jak: rodzaj zabudowy, typ wykoñczenia wewnftrznego (np. drewno), rodzaj przechowywanych materialów (np. butle gazowe w piwnicy), pora roku. Podobnie dzialania interwencyjno-ratownicze w tym
ОРГАНИЗАЦИЯ И СТРАТЕГИЧЕСКОЕ РУКОВОДСТВО
przypadku bfd^ zalezaiy od powyzszych czynnikow, a takze od liczby osob zagrozonych i innych warunkow sytuacyjnych. Z tego wzglfdu bezpieczenstwo pub-liczne wymaga odpowiedniego zarz^dzania o niskim stopniu jego ustrukturyzowania, gdyz sama realizacja procedur moze byc niewystarczaj^ca.
5. Zarz^dzanie bezpieczenstwem publicznym. Model systemu
Zarz^dzanie bezpieczenstwem publicznym jest zorganizowanym dziaianiem realizowanym przy wykorzystaniu zasobow kadrowych, finansowych, technicznych oraz informacyjnych wielu organizacji, a niejednokrotnie takze spontanicznie uaktywniaj^-cych sif grup spoiecznych. Jest ono podejmowane w celu zmniejszania potencjalnych zagrozen, zapew-nienia niezakioconego przebiegu zycia spoiecznego, a takze ochrony zdrowia i zycia ludzi oraz mienia i srodowiska [27, s. 124]. Giownym celem zarz^dzania bezpieczenstwem publicznym jest uniemozliwienie przekroczenia dopuszczalnego poziomu ryzyka wy-st^pienia zagrozen i utraty kontroli nad nimi [28, s. 1263], [29, s. 499]. Stanowi ono proces ci^giy i dy-namiczny, ukierunkowany na zapobieganie i zwalcza-nie zagrozen, ktore mog^ miec swoje zrodio w [30]: zachowaniach ludzi (zagrozenia spoieczne), rozwoju technologicznym (zagrozenia techniczne) i zagroze-niach naturalnych (zagrozenia srodowiskowe). Proces zarz^dzania bezpieczenstwem publicznym ma na celu zapewnienie optymalnego poziomu bezpieczenstwa przy istniej^cych mozliwosciach i ograniczeniach oraz przy uwzglfdnieniu dynamiki otoczenia. Rozpoczyna sif od identyfikacji potencjalnych zagrozen i oceny ryzyka ich wyst^pienia. Na tej podstawie prowadzone s^ analizy potrzeb w zakresie organizacji dziaian i przygotowywane s^ plany operacyjne. Dziaiania te stanowi^ elementy procesu planowania. W czasie orga-nizowania prowadzony jest bilans sii i srodkow, pozy-skiwane s^ dodatkowe zasoby, nastfpuje podziai zadan i odpowiedzialnosci i przygotowanie zasobow. Z kolei proces realizowania obejmuje prowadzenie dziaian interwencyjnych, ratowniczych, zabezpieczaj^cych i pomocowych, a w tym komunikowanie sif i koor-dynowanie dziaian. Ostatnim etapem jest kontrola obejmuj^ca sprawdzenie poprawnosci realizowanych dziaian i identyfikacjf potencjalnych usprawnien. Stanowi ona podstawf doskonalenia dziaian w ramach adaptacyjnego uczenia sif.
Odpowiedzialnosc za zarz^dzanie bezpieczenstwem publicznym spoczywa na panstwie i wiasci-wych organach wiadzy panstwowej, a podstawowy-mi podmiotami w tym zakresie s^ gminy, powiaty
D01:10.12845/bitp.37.1.2015.3
i województwa [31-36]. Poziom centralny odpowiada za zarz^dzanie strategiczne i ci^glosc funkcjonowania calej administracji, spelnia rolf ustawodawcz^, moni-toruje i koordynuje przebieg przedsifwzifc, a w razie potrzeby przejmuje dowodzenie nad realizowanymi dzialaniami. Natomiast samorz^dy maj^ bezposredni^ mozliwosc oddzialywania na poziom bezpieczeñstwa publicznego poprzez podejmowanie odpowiednich inicjatyw. Przykladowo mog^ wdrazac programy prewencyjne, utrzymywac magazyny przeciwpowo-dziowe, wspierac formacje dzialaj^ce na rzecz bezpieczeñstwa poprzez dofinansowywanie dzialañ, wplywac ksztaltowac bezpieczne przestrzenie publiczne czy tez ukierunkowywac polityki spoleczne na przeciwdzia-lanie bezrobociu, promocjf i ochronf zdrowia, pomoc spoleczn^, politykf prorodzinn^, edukacjf i kulturf. Analiza ustawowych zadañ samorz^dów wskazuje, ze wplywaj^ one - nie tylko bezposrednio - na poziom bezpieczeñstwa publicznego. Poprzez realizacjf swoich pozostalych zadañ ksztaltuj^ one warunki zycia w regionie, przez co posrednio oddzialuj^ na bezpieczeñstwo. Warto równiez zaznaczyc, ze pod-stawowym poziomem zarz^dzania bezpieczeñstwem publicznym jest powiat (miasto na prawach powiatu) wraz z gminami, gdyz „znaczn^ czfsc przedsifwzifc w dzisiejszym swiecie mozna podj^c jedynie przy skali 50-150 tysifcy mieszkañców. Dopiero taka skala wytwarza warunki demograficzne, organizacyjne, intelektualne, instytucjonalne, takze gospodarcze do zarz^dzania" [37, s. 354]. Poziom wojewódzki z kolei ma mozliwosc wspierania i koordynowania dzialal-nosci powiatów.
Rola samorz^dów w zakresie zarz^dzania bezpieczeñstwem publicznym w glównej mierze polega na planowaniu i przygotowywaniu dzialañ w taki sposób, aby zapewnic ich sprawny przebieg. Na barkach samo-rz^dów spoczywa inicjowanie przedsifwzifc, zabez-pieczenie srodków finansowych na realizacjf zadañ, a takze monitoring przebiegu tych dzialañ oraz kontrola ich efektów. W ten sposób oraz poprzez zwierzchni-ctwo nad sluzbami, inspekcjami i strazami na danym obszarze administracyjnym samorz^dy wplywaj^ na przebieg dzialañ w przypadku wyst^pienia zagrozeñ. Jednakze sama realizacja zaplanowanych przedsifwzifc lezy w kompetencjach wlasciwych sluzb, inspekcji i strazy. Jednostki te s^ odpowiednio przygotowane operacyjnie, posiadaj^ wlasciwe umiejftnosci i wiedzf oraz dysponuj^ srodkami i narzfdziami adekwatnymi do sytuacji. Realizuj^ dzialania na podstawie obowi^-zuj^cych regulacji prawnych i rozwi^zañ systemowych, j ak na przyklad Kraj owy System Ratowniczo-Gasniczy, System 112 i System Pañstwowe Ratownictwo Me-dyczne. Przeprowadzone badania wlasne pozwolily
zidentyfikowac grupy jednostek tworz^cych w Polsce SZBP ze wzglçdu na realizowane przez nie funkcje. Nalez^ do nich:
1. Samorz^d terytorialny, ktory bezposrednio i posrednio wplywa na poziom bezpieczenstwa publicznego.
2. Jednostki interwencyjno-ratownicze, a w tym:
- jednostka glowna, w ktorej kompetencjach lezy podejmowanie dzialan w przypadku wyst^pie-nia okreslonego rodzaju zagrozenia; spelnia ona wiod^c^ rolç w przypadku okreslonego zdarzenia;
- jednostki pomocnicze, ktore pomagajq. w reali-zacji dzialan jednostce glownej;
- jednostki uzupelniaj^ce, ktorych wiedza i kompetencje s^ pomocne w okreslonej sy-tuacji; s^ to m.in. inspekcja farmaceutyczna, inspekcja sanitarno-epidemiologiczna, inspekcja weterynaryjna, inspekcja ochrony ro-slin, inspekcja transportu drogowego, inspekcja nadzoru budowlanego, inspekcja ochrony srodowiska, inspekcja handlowa, panstwowa agencja atomistyki, lasy panstwowe, generalna dyrekcja drog krajowych i autostrad, pogoto-wie gazowe, pogotowie energetyczne, sluzby
DOI:10.12845/bitp.37.1.2015.3
ochrony lotnisk i inne niezbçdne w okreslonej sytuacji.
3. Spoleczenstwo: spolecznosci lokalne i przed-siçbiorstwa funkcjonuj^ce na danym obszarze terytorialnym.
4. Media: radio, telewizja, prasa, internet.
5. Organizacje pozarz^dowe, ktore obejmuj^ ratow-nictwo ochotnicze (np. ochotnicze straze pozarne, wodne ochotnicze pogotowie ratunkowe, gorskie ochotnicze pogotowie ratunkowe), organizacje zajmuj^ce siç pomoc^ humanitarn^ (np. Polski Czerwony Krzyz), a takze stowarzyszenia i fun-dacje ukierunkowane na zwalczanie problemow spolecznych (np. przemocy, alkoholizmu) oraz ratownictwo komercyjne (np. pomoc drogowa).
6. Jednostki badawczo-rozwojowe funkcjonuj^ce przy jednostkach interwencyjno-ratowniczych (np. laboratoria), szkoly wyzsze prowdz^ce badania w zakresie bezpieczenstwa wewnçtrznego, a takze instytuty badawcze.
Wymienione grupy podmiotow stanowi^ zlozony i dynamiczny system, a ich rola zmienia siç w zalezno-sci od sytuacji i rodzaju zagrozenia [38, s. 96]. Model tego systemu przy uwzglçdnieniu uwarunkowan rea-lizacji dzialan zilustrowano na rycinie 1.
PLANOWANIE
Polityka panstwa
Regulacje prawne
Potencjalne zagrozenia
ORGANIZOWANIE
S R O D O W I S K O F U N K C J O N O W A N I A S Y S T E M U
SPRZÇZENIE ZWROTNE
Adaptacyjne uczenie siç
Dzialania podstawowe w przypadku okreslonec zdarzenia
Dzialania pomocnicze
Dzialania uzupelniaj^ce
ADAPTACJA
Podejscie sytuacyjne
KONTROLOWANIE
Rozwoj przestrzenny
REALIZOWANIE
ОРГАНИЗАЦИЯ И СТРАТЕГИЧЕСКОЕ РУКОВОДСТВО
SZBP stanowi zlozony uklad podmiotów zaan-gazownych w realizacjç dzialañ w okreslonych uwa-runkowaniach, w kazdym przypadku odmiennie, w zaleznosci od sytuacji i stanu zagrozenia. W okre-sie stabilizacji (planowanie i organizowanie dzialañ) samorz^d terytorialny odgrywa wiod^c^ rolç w SZBP na danym terenie administracyjnym. W tym okresie priorytet stanowi zapobieganie zagrozeniom, osi^gane poprzez edukacjç, wychowanie i przygotowanie do przeciwstawienia siç trudnym sytuacjom. Funcje te realizowane s^ przede wszystkim przez oswiatç, media, organizacje pozarz^dowe i samorz^dy w ramach ksztaltowania kultury i tozsamosci narodowej. Równiez Policja i Pañstwowa Straz Pozarna przygotowuj^ programy prewencyjne maj^ce na celu niedopuszczenie do wyst^pienia zagrozeñ.
Z kolei w okresie realizacji (interweniowanie, zwal-czanie zagrozeñ) wiod^c^ rolç przejmuj^ jednostki interwencyjno-ratownicze, a samorz^dy koordynuj^ prowadzone dzialania. Przeprowadzone badania po-zwolily równiez stwierdzic, ze podstawow^ funkcjç
DOI:10.12845/bitp.37.1.2015.3
w realizacji dzialañ interwencyjnych i ratowniczych spelniaj^: policja, straz pozarna (pañstwowa i ochot-nicza) i ratownicy medyczni. Jednostki te najczçsciej w pierwszej kolejnosci biorç udzial w dzialaniach. W zaleznosci od rodzaju zagrozenia i sytuacji angazo-wane s^ równiez inne podmioty. Podstawowe dzialania moze wspomagac m.in. straz gminna, straz granicz-na, straz ochrony kolei, Inspekcja Transportu Drogo-wego, wojsko, czy tez organizacje pozarz^dowe (np. OSP, WO PR, GOPR itp.). Z kolei Inspekcja Ochrony Srodowiska, Inspekcja Sanitarna, Inspekcja Nadzoru Budowlanego czy tez pracownicy pomocy spolecznej mog^ pelnic rolç doradcz^ i wspomagac podejmowanie decyzji, sluz^c wiedz^ specjalistyczn^ (dzialania uzu-pelniaj^ce). Zaangazowanie poszczególnych jednostek zalezy od poziomu zlozonosci danej sytuacji.
Na skutecznosc funkcjonowania SZBP wplywa zatem rodzaj zagrozenia, uwarunkowania sytuacyjne, srodowisko wewnçtrzne (np. regulaminy poszczególnych jednostek) i zewnçtrzne (np. polityka i strate-gia zarz^dzania pañstwem, obowi^zuj^ce regulacje
State policy
Legal regulations
Potential threats
ORGANISING
E N V I R O N M E N T O F S Y S T E M
FEEDBACK Adaptive Learning
Basic operations for a specific event
Support activities
Complementary activities
ADAPTATION Situational Approach
Ryc. 1. Model systemu zarz^dzania bezpieczeñstwem publicznym Fig. 1. Model of public safety management system Zródlo: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
Spatial development
National resources
Management strategy
prawne, potencjalne zagrozenia). Wyniki przepro-wadzonych badan wskazuj^, ze niemniej istotne zna-czenie posiadaj^ zachowania organizacyjne, a w tym zaufanie i zaangazowanie. Jakosc podejmowanych dzialan zalezy bowiem od chfci i dobrej woli poszcze-golnych jednostek i osob, a takze zrozumienia roli spelnianej w danej sytuacji. Z tego wzglfdu zarowno uwarunkowania formalne, jak i nieformalne odgry-waj^ istotn^ rolf w SZBP. Na kanwie charakterystyk CAS i przeprowadzonych badan mozna stwierdzic, ze SZBP posiada wszystkie cechy CAS, a mianowicie:
1. Duz^ liczbf elementow. Dzialania realizowane s^ przez organizacje z roznych sektorow, ktore same stanowi^ zlozone systemy. Organizacje od-grywaj^ce podstawow^ rolf w bezpieczenstwie publicznym (administracja publiczna, jednost-ki interwencyjno-ratownicze) funkcjonuj^ na wszystkich poziomach organizacji panstwa. Ich dzialania wspieraj^ pozostale podmioty systemu, a w tym organizacje pozarz^dowe, uniwersytety, media, sektor prywatny.
2. Zmiennosc. Do dzialan kierowanych jest wiele zasobow, w roznej ilosci i konfiguracji. W kaz-dym przypadku odmiennie, w zaleznosci od potrzeb.
3. Samoorganizacjf. Elementy systemu podlegaj^ nieustaj^cemu, spontanicznemu porz^dkowaniu. Struktury tworz^ sif pod wplywem relacji zacho-dz^cych pomifdzy elementami systemu oraz po-mifdzy tym systemem a jego otoczeniem.
4. Roznorodnosc. System ukierunkowany jest na zapobieganie i zwalczanie zagrozen spolecznych, naturalnych i technicznych. Skala i rodzaj zagrozen stanowi^ podstawf roznorodnosci podejmowanych dzialan.
5. Dynamizm i zywotnosc. Kazde zdarzenie, nawet tego samego rodzaju, jest odmienne - przebiega w innym czasie, w innym miejscu, obwarowane jest innymi warunkami, charakteryzuje sif inn^ dynamik^ i zmiennosci^ rozwoju, zagrozone sa inne osoby, odmienny jest przebieg zdarzen, a za-soby angazowane sa w innych proporcjach itd.
6. Zdolnosci adaptacyjne. Uwarunkowania realizacji dzialan stwarzaj^ potrzebf indywidualnego podej-scia do kazdego zagrozenia, adekwatnie do poja-wiaj^cych sif potrzeb i wymagan danej sytuacji. Elementy systemu l^cz^ czynniki niezalezne od siebie, ktore stwarzaj^ warunki do ci^glej i spon-tanicznej adaptacji do zmian otoczenia.
7. Interakcje. Jednostki SZBP prowadz^ dzialania w ramach wspolpracy mifdzyorganizacyjnej bu-dowanej na podstawie formalnych i nieformalnych relacji.
DOI:10.12845/bitp.37.1.2015.3
8. Brak liniowosci. Nigdy nie jest wiadome, jaki bfdzie wynik dzialan, a zaangazowane srod-ki nie s^ wprost proporcjonalne do osi^ganych rezultatow.
9. Selekcjf. W kazdym przypadku istnieje wiele moz-liwosci i strategii przeprowadzenia dzialan. Wybor najlepszego rozwi^zania lezy w kompetencjach jednostki wiod^cej w danej sytuacji, np. komen-danta strazy pozarnej w czasie zagrozenia pozaro-wego, komendanta policji w przypadku zamieszek i demonstracji.
Zastosowanie teorii zlozonosci w SZBP uzasad-nione jest koniecznosci^ kompleksowego i adapta-cyjnego podejscia do kazdej sytuacji indywidualnie, a takze potrzeby uczenia sif i doskonalenia dzialan. Zlozonosc SZBP wynika z jego zroznicowania, o czym swiadczy podkreslona juz liczba i roznorodnosc za-angazowanych jednostek, z interakcji zachodz^cych pomifdzy jego elementami, wspolzaleznosci tworzo-nej przez powi^zanie ze sob^ poszczegolne zadan, adaptacji do srodowiska bfd^cej podstaw^ uczenia sif oraz z powstaj^cych w trakcie jego funkcjonowania nowych, specyficznych cech. Powyzsze rozwazania pozwalaj^ stwierdzic, ze SZBP stanowi dynamiczny uklad nieskonczonej liczby jednostek, ktorego celem jest zapewnienie bezpiecznych warunkow funkcjonowania wszystkim podmiotom na danym obszarze administracyjnym przy wykorzystaniu posiadanych zasobow i w ramach obowi^zuj^cych regul formalnych i nieformalnych relacji, charakteryzuj^cy sif niepowtarzalnosci^ i zmiennosci^ dzialan oraz ci^-glym dostosowywaniem sif do aktualnych warunkow i pojawiaj^cych sif potrzeb.
6. Dyskusja nad metodami i wynikami
Przeprowadzona analiza desk research zarowno literatury polskiej, jak i zagranicznej wykazala trudnosci w sprecyzowaniu obszaru badawczego bezpieczenstwa publicznego. Wynikalo to w glow-nej mierze ze wskazywanych w literaturze rodzajow bezpieczenstwa, np. bezpieczenstwo panstwa, bez-pieczenstwo wewnftrzne, bezpieczenstwo spolecz-ne, bezpieczenstwo powszechne, bezpieczenstwo ekonomiczne, bezpieczenstwo polityczne itd., a takze miejsca bezpieczenstwa publicznego w ogolnej teorii bezpieczenstwa. Poglfbiona analiza wykaza-la, ze przyjfta terminologia zalezy od perspektywy prowadzonych badan. Po wzifciu pod uwagf, ze bezpieczenstwo publiczne stanowi kategorif zarz^-dzania publicznego, okreslono jego obszar badawczy, ktory obejmuje sposoby wlasciwej realizacji dzialan
ОРГАНИЗАЦИЯ И СТРАТЕГИЧЕСКОЕ РУКОВОДСТВО
przez podmioty tworz^ce SZBP na danym terenie administracyjnym.
Z kolei analiza aktow prawnych i dokumentow we-wnftrznych w kontekscie wynikow przeprowadzonych wywiadow wyeksponowaia ziozonosc problematyki zarz^dzania bezpieczenstwem publicznym. Ziozonosc ta wynika z duzej liczby jednostek bior^cych udziai w dziaianiach i charakteru relacji zachodz^cych mifdzy nimi, a takze zmiennosci, roznorodnosci i dynamiki zdarzen. Z tego wzglfdu do zrozumienia przebiegu procesow w zarz^dzaniu bezpieczenstwem publicznym uzasadnione okazaio sif zastosowanie teorii ziozonosci. Podejscie takie umozliwiio identyfikacjf uwarunko-wan w ksztaitowaniu struktury i zachowan w ramach SZBP. W rezultacie opracowano model SZBP, ktory umozliwia kompleksowe ujfcie problematyki zarz^-dzania bezpieczenstwem publicznym. Trudno bowiem dopatrywac sif zrodei skutecznosci dziaian jedynie w regulacjach prawnych czy rozwi^zaniach organiza-cyjnych. Poszczegolne uwarunkowania s^ wspoizalezne i jedynie kompleksowe uwzglfdnienie warunkow (orga-nizacyjno-prawnych, srodowiskowych i sytuacyjnych), angazowanych podmiotow i relacji zachodz^cych mif-dzy nimi, a takze realizowanych procesow umozliwia zrozumienie ziozonego charakteru SZBP.
7. Podsumowanie
Zarz^dzanie bezpieczenstwem publicznym jest jednym z podstawowych zadan panstwa, a realizowa-ne jest przede wszystkim przez instytucjf samorz^du
DOI:10.12845/bitp.37.1.2015.3
terytorialnego. Dzialania w tym zakresie ukierunkowa-ne s^ na zwalczanie zagrozeñ o charakterze spolecznym, technicznym i naturalnym. Dotycz^ one zarówno bez-posrednich, jak i posrednich dzialañ bçd^cych rezul-tatem i wplywem realizowanych polityk publicznych.
Bezpieczeñstwo publiczne ksztaltowane jest w wy-niku przedsiçwziçc podejmowanych przez wiele jednostek, które tworz^ SZBP. Zalezy od uwarunkowañ orga-nizacyjno-prawnych, sytuacyjnych, a takze srodowiska funkcjonowania tego systemu. W SZBP kompetencje poszczególnych jednostek uzupelniaj^ i wzmacniaj^ siç, a codzienna praktyka sluzy poglçbianiu formalnych i nieformalnych relacji, a takze ksztaltuje zachowania organizacyjne poszczególnych jednostek i ludzi. Po-nadto poprzez doswiadczanie i adaptacyjne uczenie siç SZBP ewoluuje. Punktem wyjsciowym jego skutecznosci jest zrozumienie zaleznosci pomiçdzy uwarunko-waniami w realizacji podejmowanych dzialañ. W tym zakresie pomocny moze okazac siç opracowany przy wykorzystaniu cech CAS model SZBP, który uwzglçd-nia podmioty, procesy i uwarunkowania realizacji dzialañ w badanym systemie.
Badania przedstawione w artykule przeprowadzo-no w ramach projektu badawczego „Koordynacja, komunikowanie i zaufanie jako czynniki skutecznej wspólpracy miçdzyorganizacyjnej w systemie zarz^-dzania bezpieczeñstwem publicznym" sfinansowanego ze srodków Narodowego Centrum Nauki przyzna-nych na podstawie decyzji numer DEC-2012/07/D/ HS4/00537.
Literatura
[1] Pieprzny S., Zródla zagrozen bezpieczenstwa i porzqdku publicznego (wybrane zagadnienia administracyjno-prawne), „Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej, Zarz^dzanie i Marketing" z. 11, 245, 2007, 87-100.
[2] Mesjasz C., Metody zarzqdzania zlozonymi za-grozeniami geopolitycznymi we wspólczesnym swiecie, w: Zarzqdzanie bezpieczenstwem, metody i techniki, K. Raczkowski, K. Sulkowski (red.), Difin, Warszawa 2014, 121-164.
[3] Gell-Mann M., Kwark i Jaguar - przygody zpro-stotq i zlozonosciq, Wydawnictwo CIS, Warszawa 1996.
[4] Nowak W.A., Rachunkowosc sektora publicznego. Koncepcje, metody, uwarunkowania, Wydawni-ctwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.
[5] Pascale R.T., Surfing the edge of chaos, Sloan Management Review, 1999, 83-94.
[6] Tetenbaum T., Shifting paradigms: from Newton to chaos, "Organizational Dynamics", Vol. 26 Issue 4, 1998, pp. 21-32.
[7] Keene A., Complexity theory: the changing role of leadership, "Industrial and Commercial Training", Vol. 32 Issue 1, 2000, pp. 15-18.
[8] Smith A.C.T., Graetz F., Complexity theory and organizing form dualities, "Management Decision", Vol. 44 Issue 7, 2006, pp. 851-870.
[9] Levy, David L., Applications and Limitations of Complexity Theory in Organization Theory and Strategy, w: Handbook of Strategic Management, Second Edition, J. Rabin, G.J. Miller, W.B. Hildreth (red.), Marcel Dekker, New York 2000, 67-87.
[10] Blomme R.J., Bornebroek-Te Lintelo K., Existentialism and organizational behaviour: How existentialism can contribute to complexity theory and sense-making, "Journal of Organizational
Change Management", Vol. 25 Issue 3, 2012, pp.405-421.
[11] Espinosa A., Porter T., Sustainability, complexity and learning: insights from complex systems approaches, "Learning Organization", Vol. 18 Issue 1, 2011, pp. 54-72.
[12] Wulun J., Understanding complexity, challenging traditional ways of thinking, "Systems Research and Behavioral Science", Vol. 24 Issue 4, 2007, pp. 393-402.
[13] Kozuch B., Zarzqdzaniepubliczne w zarysie, Wy-dawnictwo Fundacja Wspólczesne Zarzqdzanie, Bialystok 2003.
[14] Tilebein M., A complex adaptive systems approach to efficiency and innovation, "Kybernetes", Vol. 35 Issue 7-8, 2006, pp. 1087-1099.
[15] Palmberg K., Complex adaptive systems as metaphors for organizational management, "Learning Organization", Vol. 16 Issue 6, 2009, pp. 483-498.
[16] Benbya H., McKelvey B., Toward a complexity theory of information systems development, "Information Technology & People", Vol. 19 Issue 1, 2006, pp. 12-34.
[17] Choenni S., Leertouwer E., Public Safety Mashups to Support Policy Makers, w: Electronic Government and the Information Systems Perspective, K.M. Andersen, E. Francesconi, A.G.T.M. van Engers (red.), First International Conference, EGOVIS, 2010, Bilbao, Spain, August 31-Sep-tember 2, Springer-Verlag Berlin Heidelberg, 2010,234-248.
[18] Lisiecki M., Kwiatkowska-Basalaj B., Pojçcie bezpieczenstwa oraz prognostyczny model jego zapewnienia, w: Zarzqdzanie bezpieczenstwem: miçdzynarodowa konferencja naukowa, P. Tyrala (red.), Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoly Bi-znesu, Kraków 2000, 57-58.
[19] Smith M.E., What Future for "Public Safety" and "Restorative Justice" in Community Corrections?, National Institute of Justice, 2001 [dok. elektr.] https://www.ncjrs.gov/txtfiles1/nij/187773.txt [dostçp 7 lipca 2014].
[20] Kozuch B., Sienkiewicz-Malyjurek K., New Requirements for Managers of Public Safety System, "Procedia - Social and Behavioral Sciences", Vol. 149, 2014, pp. 472-478.
[21] Gromek P., Wróbel R., Gikiewicz M., Analiza systemu bezpieczenstwa publicznego i jego relacji z innymi podmiotami bezpieczenstwa panstwa w odniesieniu do Panstwowej Strazy Pozarnej, „Zeszyty Naukowe SGSP", Vol. 46 Issue 2, 2013, pp. 65-93.
BiTP Vol. 37 Issue 1, 2015, pp. 33-43 D01:10.12845/bitp.37.1.2015.3
[22] Zaborowski J., Administracyjnoprawne ujçcie pojçc bezpieczenstwo publiczne i porzqdek pub-liczny, „Zeszyty Naukowe ASW", Vol. 41, 1985, pp.129-130.
[23] Comfort L.K., Rethinking Security: Organizational Fragility in Extreme Events, "Public Administration Review", Vol. 62, 2002, pp. 98-107.
[24] Fehler W., Bezpieczenstwo publiczne, „Spoleczen-stwo i Polityka", Vol. 21 Issue 4, 2009, pp. 30-39.
[25] Fleischner J., von Hippel K., Barton F., Home-bound Security, Migrant Support for Improved Public Safety in Conflict-Prone Settings, A Report of the CSIS Post-Conflict Reconstruction Project, Center for Strategic and International Studies, Washington, 2009.
[26] Mroczko F., Problemy bezpieczenstwa iporzqdku publicznego, „Zeszyty Naukowe Walbrzyskiej Wyzszej Szkoly Zarzqdzania i Przedsiçbiorczo-sci", 14/1, 2010, 33-41.
[27] Sienkiewicz-Malyjurek K., Rola samorzqdôw lokalnych w ksztaltowaniu bezpieczenstwa publicznego, „Samorzqd Terytorialny", Issue 7-8,
2010,pp. 123-139.
[28] Reiman T., Rollenhagen C., Human and organizational biases affecting the management of safety, "Reliability Engineering & System Safety", Vol. 96 Issue 10,2011, pp. 1263-1274.
[29] Vinodkumar M.N., Bhasi M, A study on the impact of management system certification on safety management, "Safety Science", Vol. 49 Issue 3,
2011, pp. 498-507.
[30] Sienkiewicz-Malyjurek K., Niczyporuk Z., Bez-pieczenstwo publiczne. Zarys problematyki, Wydawnictwo Politechniki Sl^skiej, Gliwice 2010.
[31] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483).
[32] Ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rz^dowej w wojewodztwie (Dz.U. 2009 nr 31 poz. 206).
[33] Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorzqdzie po-wiatowym (Dz. U. 2001 nr 142 poz. 1592, ze zm.).
[34] Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorzqdzie wo-jewodztwa (Dz. U. 2001 nr 142 poz. 1590, ze zm.).
[35] Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorzqdzie gminnym (Dz. U. 2001 nr 142 poz. 1591, ze zm.).
[36] Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarzqdzaniu kryzysowym (Dz.U. 2007 nr 89 poz. 590, ze zm.).
[37] Kulesza M., Budowanie samorzqdu, Municipium, Warszawa, 2008.
[38] Niczyporuk Z.T., Sienkiewicz-Malyjurek K., Sy-stemy monitoringu wizyjnego w bezpieczenstwie publicznym, Wydawnictwo Politechniki Slqskiej, Gliwice 2008.
ОРГАНИЗАЦИЯ И СТРАТЕГИЧЕСКОЕ РУКОВОДСТВО D01:10.12845/bitp.37.1.2015.3
* * *
dr Katarzyna Sienkiewicz-Malyjurek - doktor nauk ekonomicznych, pracownik Instytutu Zarzqdzania i Administracji na Wydziale Organizacji i Zarzqdzania Politechniki Slqskiej. Zainteresowania naukowe skupia wokol zagadnien doskonalenia dzialan i wspolpracy miçdzyorganizacyjnej w zarzqdzaniu bezpieczenstwem publicznym i w zarzqdzaniu kryzysowym.
prof. dr hab. Barbara Kozuch - profesor nauk ekonomicznych, pracownik Instytutu Spraw Publicznych na Wydziale Zarzqdzania i Komunikacji Spolecznej Uniwersytetu Jagiellonskiego. Specjalizuje siç w teorii organizacji, systemach i me-todach zarzqdzania, zarzqdzaniu publicznym oraz zarzqdzaniu zasobami ludzkimi. W szczegolnosci bada podstawy teo-retyczne nauk o zarzqdzaniu, warunki sprawnego funkcjonowania sektora publicznego, zasady zarzqdzania publicznego w administracji publicznej i organizacjach obywatelskich, a takze wspoldzialanie organizacyjne i zarzqdzanie zmianami w systemie ochrony zdrowia, oswiaty i kultury, a takze ladu i porzqdku publicznego.
