Научная статья на тему 'СПЕЦЕФИЧЕСКИЕ ОСООБЕННОСТИ СООТВЕТСТВИЯ ЗНАЧЕНИЯ (СИНОНИМИИ) В ЦЕЛОМ И ОБЩНОСТЬ ВЫРАЖЕНИЯ МИСЛИ В КОСВЕННОЙ РЕЧИ В АНГЛИЙСКОМ И ТАДЖИКСКОМ ЯЗЫКАХ'

СПЕЦЕФИЧЕСКИЕ ОСООБЕННОСТИ СООТВЕТСТВИЯ ЗНАЧЕНИЯ (СИНОНИМИИ) В ЦЕЛОМ И ОБЩНОСТЬ ВЫРАЖЕНИЯ МИСЛИ В КОСВЕННОЙ РЕЧИ В АНГЛИЙСКОМ И ТАДЖИКСКОМ ЯЗЫКАХ Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
67
50
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
СИНОНИМЫ / СРАВНЕНИЯ / РАЗЛИЧИЯ / СХОДСТВА / ПЕРЕВОДЫ / АНАЛИЗ / СРАВНИТЕЛЬНЫЙ АНАЛИЗ / РАЗНО СИСТЕМНЫЕ ЯЗЫКИ

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Раззокбердиев Шараф Саидмуродович, Фатхуллоева Амина Абдусатторовна, Саидова Мавзуна Абдулхакимовна

В данной статье рассматриваются способы образования синонимов при помощи словообразовательных суффиксов и префиксов в таджикском и английском языках. Значение синонимов как слов, одинаковых или похожих по значению и употреблению, разными исследователями понимается по-разному. Разные ученые выразили разные взгляды на изучение синонимов и синонимов в лингвистике. Распространенная и традиционная точка зрения, с которой исследователи определяют синонимы, - это похожие слова и слова, которые внимательно рассматриваются с точки зрения значения. Следует отметить, что некоторые исследования в своих исследованиях по данной теме опираются на логическую интерпретацию, то есть рассматривают синонимы с точки зрения взаимной подстановки в одном тексте без каких-либо семантических изменений (с учетом стилистических различий). Другие ученые предположили, что синонимы должны включать только слова, которые легко взаимозаменяемы в тексте. Кроме того, с точки зрения лингвистов, синонимы рассматриваются как семантически похожие слова с разными стилистическими аспектами. Фактически, сам термин лексикография указывает на процесс построения оригинальных слов на основе слов или фраз в соответствии со способами и образцами языка, или, другими словами, процесс создания новых языковых единиц, которые напрямую связаны с исходной единицей. С этой точки зрения эта прямая связь содержания создает основу для появления новых единиц.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

SPECIFIC FEATURES OF CONFORMITY OF VALUE (SYNONYMY) IN GENERAL AND GENERAL EXPRESSION OF INDIRECT SPEECH IN ENGLISH AND TAJIK LANGUAGES

The article analyses the ways of forming synonyms using word-formation suffixes and prefixes in Tajik and English. The meaning of synonyms as words, the same or similar in meaning and use, is understood differently by different researchers. Different scholars have expressed different views on the study of synonyms and synonyms in linguistics. A common and traditional point of view from which researchers define synonyms are similar words and words that are carefully considered for meaning. It should be noted that some studies in their studies on this topic rely on logical interpretation, that is, they consider synonyms from the point of view of mutual substitution in one text without any semantic changes (taking into account stylistic differences). Other scholars have suggested that synonyms should only include words that are easily interchangeable in the text. In addition, from the point of view of linguists, synonyms are viewed as semantically similar words with different stylistic aspects. In fact, the term lexicography itself refers to the process of constructing original words based on words or phrases in accordance with the ways and patterns of language, or, in other words, the process of creating new linguistic units that are directly related to the original unit. From this point of view, this direct connection of content creates the basis for the emergence of new units.

Текст научной работы на тему «СПЕЦЕФИЧЕСКИЕ ОСООБЕННОСТИ СООТВЕТСТВИЯ ЗНАЧЕНИЯ (СИНОНИМИИ) В ЦЕЛОМ И ОБЩНОСТЬ ВЫРАЖЕНИЯ МИСЛИ В КОСВЕННОЙ РЕЧИ В АНГЛИЙСКОМ И ТАДЖИКСКОМ ЯЗЫКАХ»

УДК: 42:491.550 ББК: 81.2(анг+тадж)

П4ХЛУХОИ МУХИМИ МУВОФИЕДТИ MAЪНОГЙ (МУРОДИФОТ) BA УМУМИЯТИ ИФ0ДAИ НУЩИ MA3MYHAH НA^ЛШУДA ^AP ЗAБОНХОИ ТОНИКИ BA AНГЛИСЙ

Раззоцбердиев Ш. С, Фатхуллоева Ш. А.

Донишгоуи давлатш малш ва uymucadu Тaцuкucmaн Саидова М.А.

Дaнuшгa:u давлатш OM^apuu Тaцuкucmaн ба mMu С. Айни

Зaбoн ин cиcгемaи мушкил, терпа^^, бдоёр чабха ва тaшaккyлёбaндa аст, ки дар oн хамаи дж^^нш^ дар чамъият pyйдиxaндa arc меёбанд. Дар мархилаи зaмoнaвии ташаккули илми зaбoншинocb, зaбoн хамчун cиcтемaи aнтpoпoценгpb дар назар дoштa шудаяет, бинoбap хамин дар нимаи дуюми acpи XX ба вyчyдoмaдaни зaбoншинocии кoгнитивb ба пaйдoиши кaтегopияx,o дар илм мycoидaт намуд, ки ин имшнияти oмyзиши aлoкaмaндии зaбoн ва маданияти xanKpo, ки дар тафаккури дoнaндaгoни зaбoн ба вучуд oмaдaacт, фapoxaм меopaд.

Кaлимacoзй вocитaи ашши бoйшaвии таркиби лyFaвии зaбoн мебoшaд. Бo ин pox, таркиби лyFaвй 6o калимая^ нав пурра мешавад. Биcеp калимая^ наве, ки дар натичаи дж^рг^и^и ичтимoи, xoчaгй, илму маданият ва Faйpaxo пaйдo шудаанд, 6o poxи кaлимacoзй бавучуд oмaдaaнд ва 6o coxти грамматикй ва ^нун^и дoxилии зaбoн пурра мyвoфикaт мекунанд.

Тявяччухи зиёиён ба мacьaлaxoе, ки ба мyaммoxoи зaбoни миллЬ ва cимoи миллии ча^н дао дopaнд, xycycrara^ xocи кoнcептyaлb ва категарияшавии мaфxyмxoи мухити aтpoф ва инчунин, инъикocи om,o дар зaбoн ба вучуд меopaд. Аз ин py, тадкикати зaбoнxoи гyнoгyн ва мaфxyмxoи aлoxидa яке аз camx^ acocии илми зaбoншинocb дар дахоэлаи oxиp гардид.

Хам дар илми зaбoншинocии Рoccия ва хам xop^a мaктaбxoи тaткикатb ба вучуд oмаданд ва натичаи кopи orao дар acapxoи Н.П.Бабушкина, С.Г. Bopкaчевa, В.З. Демьянюэва, A.A.Зaлевcкoй, В.И. Кара^ка, Е.С.Кyбpякoвcкий, З.Д.Пoпoв, Ю.С.Степaнoвa, И.А.Стернина, A.Bежбицкoй, Р.Джaкендoффa, дЖ.Лaкoффa, Р.Лангакера, Л. Талми ва F^paxo инъикocи xyдpo ёфтанд [10, c.56].

Системаи кaлимacoзии хар як зaбoн аз ycyлxo ё xyд вocитaxoи кaлимacoзй таркибб ёфтaacт, ки ба xyди xaмoн зaбoн xoc мебoшaд. Дар умум ин шагема мураккаб ба шyмop рафта аз ycyлxoи кaлимacoзй ва вocитaxo ибopaт мебoшaд.

Пеш аз хама, бoяд таъкид coxт, ки кaлимacoзй бакши aлoxидaи илми зaбoн acт, вале нoвoбacтa аз ин, oн 6o бaxшxoи дигар ва aлoxидaи зaбoншинocй, аз oн чумла лекcикoлoгия аюкаи нoгycacтaнй дopaд. Мyвoфики андешаи oлимoн-зaбoншинocoн ибopaи кaлимacазй ду мaънoи acorä дopaд, ки дар мaънoи аввал oн дар ифoдaи раванди дoимии ташкили кaлимaxoи нав дар зaбoн меoяд. Дар мaънoи дуввум бaxши aлoxидaи зaбoншинocиpo ифoдa меcoзaд, ки ба oмyзиши раванди ташкили вoxидxoи зaбoнй capy кop дopaд [8, c.56] .

Астан xyди иcтилoxи кaлимacoзй бар oн дaлoлaт мекунад, ки раванди coxтaни кaлимaxoи acrä дар заминаи калима ё ибopaxo тибки poxxo ва кoлaбxoи дар зaбoн мавчудбуда acт ё ба таври дигар, раванди тавлиди вoxидxoи лингвиcтии нав, ки 6o вoxиди ибтидoй poбитaи бевocитaи мазмунй дopaд. Аз ин нукта, хамин po6m^ бевocитaи мазмунй заминаи cинoним шуда oмaдaни вoxидxoи нaвpo ба миён меopaнд.

Ташаккули вoxидxoи нави зaбoнй ва мaxcycaн вoxидxoи зaбoнй дар заминаи мoдyлxoи муайяни кaлимacoзии xaмoн зaбoн ба вучуд меoянд. ^»нутят ва xycycиятxoи ташкили вoxидxoи нав acocaн дар раванди тахлили кашмашзй муайян карда мешаванд. Дар раванди кaлимacазй тaFЙиpагxoи cемaнтикии кaлимaxo ва вучуд меoянд ва oнxo xycycrara^ гyнoгyнpo кacб менaмoянд [9, c.46].

Дар зaбoни тoчикй мавзуи калимашзй, аз чумла кaлимacoзии иcм аз тарафи зaбoншинoc Ш.Рycтaмoв мавриди тaдкикаги aлoxидa Kapop гиpифтaacт. Риcoлaи мухаккик яке аз пурарзиштарин мaнбaъxo дар чoдaи oмyзиши кaлимacазй ба хишб меравад, ки тавoниcтааcт пaxлУxoи мyxтaлифи кaлимacoзии зaбoни тoчикиpo тадкик ва тахлил нaмoяд.

Зaбoншинoc Ш.Рycтaмoв oид ба кaлимacoзии иcм дар зaбoни тoчикй зикр менaмoяд, ки «дар дом ycycлxoи зерини кaлимacoзй мyшoxидa мешаванд: 1. мopфoлoгй : a) 6o cyффикc, 6) 6o префищ 2. Синтaкcиcию мopфoлoгй: a) ^мщ мураккаб, 6) иcмxoи oмеxтa; 3. ЛyFaвию cинтaкcиcй - ба калимаи мураккаб гузаштани ибopaxo: мapдикop, pyйxaт, руидарича ва f» .

Оид ба poxy вocитaxoи кaлимacoзй зaбoншинoc Ф.Р. Aмoнoвa кайд мекунад, ки аффинация, кaлимacoзии кaлимaxoи мурракаб, тpaнcпoзитcия, яъне бе вocитaи aффикc coxтa шудани калимаи нав: чaвoн (дом) - чaвoн (cифaт), чангй (и) - чангидан (ф) ва Faйpaxo аз кабили poxxoи acocии калимашзй ба шyмop мераванд [1, c.76].

Бoяд зикр кард, ки раванди калимашзй ва вocитaxoи oн ба грамматика ашэкаи мycтaxкaм дopaд. Хар як калимаи нав дар навбати xyд хамчун вoxиди cypaтёфтaи грамматикй, хамчун калимаи мaнcyб

ба ин ё он хиссаи нутк ташаккул меёбад, ба категорияхои морфолога, вазифаи синтаксисии он молик мешавад. Аз ин нуктаи назар калимасозй яке аз воситахои ганй гардонидани хазинаи лугавии забон ба шумор меравад [8, с.78].

Таркиби лугавии хар як забон дар шароити махсус, доираи чудогона, бо вижагихои умумию хусусй падид омада, ба дарачаи лозимй инкишоф ёфта, ганй мегардад ва ба чомеаи муайяне хидмат мекунад. Храмин аст, ки дар давраи муайяни таърихй баробари чомеаю чомеадорон, давлату давлатдорон забоне инкишоф меёбаду забоне ру ба инкироз оварда, ногузир аз байн меравад. Барои он ки забон хамеша дар такмилу инкишоф бошаду хизмати ахли чомеаро ба чо оварад, сохибони он забон бояд шароиту зарурати мувофикеро мухайё созанд. Танхо дар хамон сурат забон чун бехтарин воситаи робитаи муоширати одамон хизмат карда метавонад. Барои ин таркиби лугавй ва хизмати хар як забон бояд аз имконоту конуниятхои дохиливу хоричй фаровону хаматарафа ва бомахсул бахраёб гардад. «Хусусан дар замони инкишофи босуръату бемайлони илму техника, кибернетикаю фарханг ва умуман тамаддуни муосир барои баркарор доштану инкишоф бахшидани хар як забон бояд аз тамоми воситаю имконоти мавчуда истифода бурд, вагарна дар ин галаёну талотуми чахонишавии илму техника забон метавонад зуд фано ёбад» [3, с. 121]. Яке аз роху воситахои баркарор доштану устувор гардонидан ва ташаккул додани забон истифодаи хубу коршиносонаи имконоти таърихи забон ва ногусаста доштани робитаи он бо забони имруза мебошад.

Бо воситаи асархои тарчумавй сахифахои торики таърихи халки точик ба хонандагони гайриточик равшан мешавад, аммо мухим он аст, ки воситахои тасвири бадей, асоси миллй, чанбаи умумибашарй дар тарчума дуруст инъикос гардад. Хусусан, барчастагй ва чазобии тасвири бадей ба забони тарчума бояд бо тамоми тобишхои маъноиашон гузаранд.

«F ановати хар забон бо мавчудияти беш ё ками муродифот ё синонимхо сахт марбут аст. Боиси хурсандист, ки забонхои точикй ва англисй аз хамин гуна калимахои синонимй бой мебошанд...» [2, с.7].

Муродифот ё маъношиносй диккати забоншиносони ин сохаро ба худ чалб намудааст. Боиси ифтихор аст, ки дар радифи тадкикотхои олимони хоричй, тадкикоти пурсамари забоншиносони точик низ бетараф нест.

Дар хамин маврид бояд зикр кард, ки бо усули морфологй ба вучуд омадани калимахо дар забонхои мавриди омузиш нисбатан сермахсул хастанд. Яъне тавассути истифодаи суффику префиксхо дар забон калимахои нав ва гуногун ба миён омадаанд, ки ба инкишоф муродифот низ дар забонхои мукоисашаванда замина гузоштаанд: оила - хонавода, хонадон; танаффус - истироуат, дамгири, нафасросткуни; chief (роубар, сардор) - leader ва f.

Мушохидахо нишон медиханд, ки ин тарзи ба вучуд омадани чуфтхои синонимй на танхо дар исмхо балки дар дигар хиссахои нутк низ хеле фаъоланд.

Пеш аз хам бояд зикр кард, ки системаи калимасозии хар як забон аз усулхои пурпечутоби калимасозй иборат аст, ки воситах,ои мувофики калимасозиро дар бар мегиранд. Дар х,амин раванд истифодаи суффиксх,ои исмсоз дар забонх,ои мукоисашаванда нисбатан сермах,сул буда, дар созмон ёфтани чуфт^ои синонимии забонх,о мусоидат намудаанд.

Дар забони точикй дар созмон ёфтани исмх,о як катор суффиксх,о серистеъмол ва сермах,сул ба х,исоб мераванд. Ба ин гурух, чунин суффиксх,оро метавон дохил намуд: -чи, -гар, -гор, -гар, -кор, -бон, -ор, -навард, - во/вой, -вода, -андар, -вар, -а, -ак, -ча, -она, -ок, -дон, - гоу, -зор, -истон, -сор, -бор, -ина, -шан, -но, -када, -и, -ги, -гари, -иш, -ор, -ат/ят, -ия, -ият,-анда, -янда, -каш, -манд ва г.

Дар забони англисй ба ин гурух як катор суффиксхои сермахсулро дохил кардан мумкин аст, ки онхо суффиксхои исмсоз ба хисоб рафта, дар созмон додани муродифоти исм иштирок менамоянд: -er, -or, -ee, -ete, -man, -ist, ness, -ism, -ity, -dom, -ship, - ation, -hood, acy,- ery, ment, age ,ite.

Дар забони англисй сифатхо баъд аз исмхо ба гурухи бештари калимахои забони англисй дохил мешаванд. Бояд таъкид созем, ки дар фарханги профессор Мюллер, ки аз 60 хазор калима иборат аст, 8600-тои он сифат мебошад. Шумораи суффиксхои сифатсоз ба 65 ва префиксхо ба 71 мерасад. Дар забони англисй тавассути суффиксу префиксхо калимахо хам аз худи сифатхо сохта мешаванд ва хам аз дигар хиссахои нутк ба миён меоянд. Суффиксхо аломати мансубияти калимаро муайян мекунанд, инчунин дифренсиатсияи калимаро аён месозанд [11, с.98].

Бояд таъкид созем, ки дар миёни хамаи суффиксу префиксхои дар боло ишораёфта намунахои зерин сермахсултар ва серистеъмол махсуб ёфта дар ташкили калимахои нав дар забон фаъол мебошанд. Суффиксхои асосии сифатсози забони англисй инхо махсуб меёбанд: ed, y, ish, en, less, ly, ful, some, fold, worthly, like, able(ible), ous, an, (ean, ian).

Префиксхои сифатсоз: un, in, non, a, self, well, ill [12, с.67].

Бояд тазаккур дод, ки дар забоншиносии муосир таваччух нисбат ба масъалахои гуногун, к ибо семантикаи калима алокамандй доранд хеле зиёд аст. Ин амал ба он далолат меунад, ки ин кисмати забон нисбатан камтар омухта шудааст. Бисёр масъалахо ба монанди такомули маъногии калимахо,

синонимия, омонимия, муносибатхои маъногй хангоми калимасозй асосан ба хусусияти семантикии алимахо алокамандй доранд.

Мухимияти калима нисбат ба чумла ва ибора аз он иборат аст, он хусусияти дар худ тачассум кардани маънохои зиёдеро дорад. Калима мавхуми асосии забон махсуб меёбад, азбаски он дар худ арзиши маъногиро дорад, он ном мегузорад, ифода мекунад, маълумот медихад, муносибати муайянеро ифода мекунад. Аммо бо ин хама хусусияти асосии он махдуд намешавад махсусан дар раванди калимасозй. Дар ташкил ва такомули калима омилхои семантикй таъсири мухим доранд. Аз онхо имконият доштан ва ё надоштани омехташавии кисматхои калима алокамандй доранд. Дар умум, дар забон конуниятхои муайяни семантикй мавчуданд, ки бо он раванди калимасозии хар як забон ба вукуъ меояндДангоми ба вучуд омадан калима танхо бо як маъно зохир мешавад. Охиста-охиста он маънохои гуногунро касб менамояд. Ин раванд инчунин факторхои сменатикй маънидод карда мешавад. Омузиши ин бахш дар илми забоншиносй ва умуман калимасозй ахамияти мухими хам назариявй ва хам амалй дорад. Омухтани чунин конуниятхо имкон медихад, ки равандхои калимасозиро аз худ намоем, имкон медихад, ки фаъол будани як катор аффиксхо ва гайри фаъол будани гурухи дигарро омухта, сабабхои онро муайян намоем. Ба ин хотир як катор сабабхоро пешнход менамоем ки онхо мухим будани факторхои семантикиро ошкор месозанд. Маводхои омухташуда нишон медиханд, ки миёни асли калима ва калимахои аз он бамиёномада алокаи маъногй вучуд дорад. Ин алока асосан тавассути аффиксхои калимасоз нигох дошта мешаванд. Масалан, суффикси сифатсоз дар забони англисй ly дар ифодаи маънои монандй, хусусият, аломат меояд. Ба ифодаи хамин маънохо монанди он метавонад, ки аз исмхо сифат созад brothely, sisterly, monthly, yealy ва гайрахо.

Суффикси сифатсози ful: hopeful, fearful, cheerful ва гайрахо.

Омилхои семантикй на танхо дар калимасозй тавассути аффиксхо накши мухим доранд, балки он дар усули конверсия низ мухим аст. Усули конверсия низ ба гурухи фаъоли усулхои калимасозй дохил мешавад. Аммо бояд зикр намуд, ки ин усул дар амали худ баъзе махдудиятхо низ дорад. Ин махдудият аз хусусиятхои семантикии калимахои сохта вобаста аст. Калимахое, ки конверсия мешаванд ба як гурухи мушаххаси маъно пайваст карда мешаванд. Масалан агар гурухи феълхои забони англисиро дар амали конверсия нишон дихем, тафовутхо муайян мешаванд: hammer-to hammer, knife-to knife, bomb-to bomb. Ба хамин монанд феълхои дигар дар гурухи муайяни худ мутахид мешаванд.

Бояд зикр намуд, ки феълхое, ки тавассути амали конверсия исм месозанд ба гуруххои муайян таксим мешаванд, масалан феълхои ифодакунандаи харакат, to jump-jump, to stap- a step, феълхои муошират-to chat- a chat, to talk-a talk, феълхои ифодакунандаи амалу холат- to make - a make, to cut-a cut, to break-a break ва гайрахо.

Баъзе аз забоншиносон ба ин ихтилофи фахмиши синонимхо ишора карда навиштаанд: «Забоншиносон дар таъриф ва тавзехи синонимхо ихтилофи назар доранд: гурухе аз онхо чун синоним танхо хамон калимахоеро мешиносанд, ки дар маъно ба хамдигар тамоман мувофикат кунанд» [3, с.20].

Аз руи хулосаи умумии забоншинос М. Мухаммадиев синонимхо барои ба фикри асосии худ илова намудани хусусиятхои эмотсионалй, диккати хонанда (шунаванда) ба ягон чихати мафхуми ифодашаванда чалб намудан, барои илова кардани тобишхои муайяни маъной ва услубй, нихоят барои равшану сахех намудани фикр ба кор бурда мешаванд [3, с.57].

Таъкид кардан зарур аст, ки омилхои семантикй инчунин дар такомули сермаъной низ мухиманд. Дар тадкикотхои пешин асосан сохторхои семантикии калимахои решагй мавриди тадкик карор гирифтаанд. Андешахои гуногун дар мавзуи роххои асоссии такомули калимахои гуфта шуданд ва бисёрихо бар он назар буданд, роххои асосии такомул ва пайдоиши калимахои нав ва сермаъногии онхо метафоризатсия ва метаномия мебошанд, аммо бояд зикр намуд, ки метаномия хамчун рохи такомул ва пайдоиши калимахои нав танхо дар калимахои решагй роич аст, дар калимахои сохта ин гуна восита хеле кам ба назар мерасад, натичахои тадкикотхо, махсусан конверсияшуда дар аксар маврид дар натичаи амали чандинкаратаи воситахои калимасозй ба вучуд омадаанд, аз руи коида дар як маънои калимаи сохта бо як аз маънохои калимаи аслй мувофикат мекунад, миёни калимаи аслй ва калимаи сохта алокаи зичи маъногй мавчуд аст.

Омилхои семантикй дар муайян намуани имкониятхои амали конверсия низ мухим арзёбй мешаванд, дар забони англисй амали конверсия на танхо хамчун воситаи ташкили калимаи нав истифода мешавад, балки хамчун воситаи эчоди маънохои нав мавриди истифода карор мегирад.

Храмин тарик, омузишхо нишон медиханд, ки бо рохи калимасозй ба вучуд омадани синонимхо дар созмон ёфтани чуфтхои синонимии он робитаи кавй дорад. Яъне робитаи ибтидоие, ки калимаи нав бо аслаш зохир мекунад, хусусиятхои наздикии маъногии худро нигох медорад.

АДАБИЁТ

1. Амонова Ф.Р. Языкознание: методическое пособие для студентов вуз. /Ф.Р. Амонова. - Д., 1992. - С.95-98.

2. Виноградов В.А. Лексикология английского языка : учеб. пособие для студ./ В.А Виноградов. - М.: Наука, 1977. -

312 с.

3. Джураев Р. Очерки по истории грамматики таджикского и персидского языка. / Р. Джураев Душанбе: Дониш, 1972. -

178 с.

4. Мачидов Х.. Современный таджикский язык: Лексикология. Ч,. 1./ Х.. Мачидов. - Душанбе, 2007. - С.70.

5. Ниёзмамадов Б. Забони адабии хозираи точик, к.1. / Б.Ниёзмамадов - Душанбе.: Дониш, 1973. - 350 с.

6. Рустамов Ш. Словообразование имени существительного в таджикском языке: методическое пособие (на таджязыке)/ Ш. Рустамов. - Душанбе.: Дониш, 1972. - С. 50-83.

7. ТуЙFунов Н. Грамматикаи забони англисй. / Н.ТуЙFунов - Душанбе.: Эр-граф, 2010. - 184 с.

8. Шанский Н.М. Лексикология современного русского языка: учеб. пособие/ Н.М. Шанский. - Москва, 1964. - 370 с.

9. Туйгунов Н. Сопоставительный анализ лексики, обозначающей части тела в таджикском и английском языках: дис. ... канд. фил. наук / Н. Туйгунов. - Душанбе, 2012. - С. 5-12.

10. ТуЙFунов Н. Англо-таджикский синонимический словарь: методическое пособие для студентов вуз./ Н.ТуЙFунов. -Душанбе, 2010. - 140 с.

11. New Webster's Dictionary of the English Language. College Edition, USA, Fifth Print, 1989. - 1856 p.

1.12. Laurence Urdang. Dictionary of synonyms and antonyms/ U.Laurence. - USA, 1985. - 441 p.

СПЕЦЕФИЧЕСКИЕ ОСООБЕННОСТИ СООТВЕТСТВИЯ ЗНАЧЕНИЯ (СИНОНИМИИ) В ЦЕЛОМ И ОБЩНОСТЬ ВЫРАЖЕНИЯ МИСЛИ В КОСВЕННОЙ РЕЧИ

В АНГЛИЙСКОМ И ТАДЖИКСКОМ ЯЗЫКАХ

В данной статье рассматриваются способы образования синонимов при помощи словообразовательных суффиксов и префиксов в таджикском и английском языках.

Значение синонимов как слов, одинаковых или похожих по значению и употреблению, разными исследователями понимается по-разному. Разные ученые выразили разные взгляды на изучение синонимов и синонимов в лингвистике. Распространенная и традиционная точка зрения, с которой исследователи определяют синонимы, - это похожие слова и слова, которые внимательно рассматриваются с точки зрения значения. Следует отметить, что некоторые исследования в своих исследованиях по данной теме опираются на логическую интерпретацию, то есть рассматривают синонимы с точки зрения взаимной подстановки в одном тексте без каких-либо семантических изменений (с учетом стилистических различий).

Другие ученые предположили, что синонимы должны включать только слова, которые легко взаимозаменяемы в тексте. Кроме того, с точки зрения лингвистов, синонимы рассматриваются как семантически похожие слова с разными стилистическими аспектами. Фактически, сам термин лексикография указывает на процесс построения оригинальных слов на основе слов или фраз в соответствии со способами и образцами языка, или, другими словами, процесс создания новых языковых единиц, которые напрямую связаны с исходной единицей. С этой точки зрения эта прямая связь содержания создает основу для появления новых единиц.

Ключевие слова: синонимы, сравнения, синонимы, различия, сходства, переводы, анализ, сравнительный анализ, разно системные языки.

SPECIFIC FEATURES OF CONFORMITY OF VALUE (SYNONYMY) IN GENERAL AND GENERAL EXPRESSION OF INDIRECT SPEECH IN ENGLISH AND TAJIK LANGUAGES

The article analyses the ways of forming synonyms using word-formation suffixes and prefixes in Tajik and English. The meaning of synonyms as words, the same or similar in meaning and use, is understood differently by different researchers. Different scholars have expressed different views on the study of synonyms and synonyms in linguistics. A common and traditional point of view from which researchers define synonyms are similar words and words that are carefully considered for meaning. It should be noted that some studies in their studies on this topic rely on logical interpretation, that is, they consider synonymsfrom the point of view of mutual substitution in one text without any semantic changes (taking into account stylistic differences). Other scholars have suggested that synonyms should only include words that are easily interchangeable in the text. In addition, from the point of view of linguists, synonyms are viewed as semantically similar words with different stylistic aspects. In fact, the term lexicography itself refers to the process of constructing original words based on words or phrases in accordance with the ways andpatterns of language, or, in other words, the process of

creating new linguistic units that are directly related to the original unit. From this point of view, this direct connection of content creates the basisfor the emergence of new units.

Keywords: synonyms, comparisons, synonyms, differences, similarities, translations, analysis, comparative analysis, different system languages.

Сведения об авторах:

Раззоцбердиев Шараф Саидмуродович - кандидат филологических наук, ассистент кафедры иностранных языков Таджикского государственного финансово-экономического университета Таджикистана. Адрес: Таджикистан, 734067, г. Душанбе, улицаН.Карабаева 64/14. E-mail: 2018.sharifova@mail.ru

Фатхуллоева Амина Абдусатторовна - старший преподаватель кафедры иностранных языков Таджикского государственного финансово-экономического университета Таджикистана,. Адрес: Таджикистан, 734067, г. Душанбе, улица Н.Карабаева 64/14. Email

Саидова Мавзуна Абдулхакимовна - соискатель кафедры споставительний типалогии языкознания Таджикского государственного университета им. Айни Адрес: Таджикистан, 734067, г. Душанбе, улица Н.Карабаева 64/14. E-mail: Atoev.a@inbox.ru

About the authors:

Fathulloeva Sharofat Abdusattorovna - senior teacher of the Department of Foreign Languages, Tajik state University of Finance and Economics. Address: 64/14, Nakhimova street, Dushanbe, 734067, Tajikistan. E-mail: tuygunovnosir@mail.ru

Razzoqberdiev Sharaf Saidmurodovich - candidate of Philological sciences, assistant of the Department of Foreign Languages, Tajik state University of Finance and Economics. Address: 64/14, Nakhimova street, Dushanbe, 734067, Tajikistan. E-mail: 2018.sharifova@mail.ru Saidova Mavzuuna Abdulhakimovna - assistant of the Department of Foreign Languages, Tajik state University of Finance and Economics. Address: 64/14, Nakhimova street, Dushanbe, 734067, Tajikistan.

УДК 81. 373 (09) ББК 83. 3 (0) 1 В 79

АЗ ТАЪРИХИ ТАШАККУЛИ ФРАЗЕОГРАФИЯИ ЗАБОН^ОИ ГУНОГУНСОХТ

Вохидова Н.А.

Донишгощ давлатии Хуцанд ба номи кадемик Б. Fафуров

Асри XXI дар сохаи илм ва технология навгоних,ои тоза ворид сохта, ба вусъати онх,о имкониятх,ои нав кушод. Аз чумла, аз руйи такозои айём дар забоншиносй чун падидаи нав тахкики хамчояи мукоисавй-типологии се ва ё зиёда забонх,ои гуногунсохт пайдо гардида, дар рушди бемайлони забоншиносии хусусй ва умумй мусоидат дорад. Аз чониби дигар, олимон дар натичаи тахкики мукоисавй-типологии забонх,ои гуногун аз роххои хоси инкишофи забонх,о огох мешаванд, бо дастовардхои илмй-тадкикотии хамкасбон шинос гардида, тачрибаи онхоро дар омузиши забони миллати худ ба кор мебаранд. Аз ин нуктаи назар, тахкики киёсии пайдоиш, рохи тахаввул ва ташаккули сохаи нави забоншиносй - фразеографияи забонх,ои точикй, русй ва англисй мух,им аст.

Аз таърихи фразеографияи точик. Дар забони точикй фархангнигорй таърихи кадима дорад. Назар ба маълумоти сарчашмахои илмй нахустин фархангномаи кадимтарин, ки таърих то ба айёми мо расонидааст, "Лугати фурс"-и Абумансур Алй ибни Ах,мади Асадии Тусй мебошад, ки ба асри XI тааллук дорад. Асар аз 1 200 вохиди лугавй иборат буда, асноди шохид аз 77 нафар суханвари Мовароуннахру Хуросон марбут ба номи ашхоси таърихй, асотирй, чугрофй, калимоти мансуб ба хаёти маишии мардум, маълумот дар бораи сарчашмахо мебошад.

Дарачаи вусъати фархангнигориро аз он хам дарк кардан мумкин аст, ки баъзе лугатномахо ба асрхои IX-X тааллук доштаанд. Аз он чумла, ба вучуд доштани лугати Абухафси Сугдй ва Хаким ^атрон дар сарчашмахо ишорат рафтааст. Назар ба маълумоти манбаъхо фархангнигорони минбаъда аз лугатх,ои номбурда хеле зиёд истифода кардаанд.

Фархангнигории точик дар таърихи лексикографияи чахонй вокеияти нодир аст. Пеш аз хама, теъдоди зиёди фархангх,о диккати олимонро ба худ чалб кардааст. Дар сарчашмахо микдори умумиятбахшидаи онхо 200 номбар шудааст.

Дар аксар лугатномахои давраи рушд (асрхои XVI-XIX) дар баробари калима таркибу иборахо

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.