CC BY
22СИСТЕМАИ ТА^СИЛОТИ ФОСИЛАВИ ДАМЧУН ОМИЛИ АСОСИИ РУШДИ СИФАТИ ТАДСИЛОТИ ОЛИИ КАСБЙ ДАР ЧУМДУРИИ ТОЧИКИСТОН
МИРЗОЕВ МАХ.МАШДРИФ САЙФОВИЧ
Доктори илмх,ои педагога, прафессори кафедраи технолога ва системаи информатсионии
Донишгох,и давлати омузгории Москва
ЧОНМАДМАДОВ ИСЛОМИДДИН ТЕШАЕВИЧ
Докторанти PhD-и кафедраи Технологияи иттилоотй ва методикаи таълими информатикаи
Донишгохи давлатии Бохтар ба номи Н. Хусрав
Аннататсия. Дар мацолаи мазкур раванди ташкил намудани системаи тщсилоти фосилавиро дар системаи тщсилоти олии касбии Цущурии Тоцикистон татбиц гардидааст. Дар шароити имруза раванди таълимро бе истифодаи системаи тщсилоти электронии таълим ва технология^ ои муосири таълимй тасаввур кардан гайриимкон мебошад Системаи тщсилоти фосилавиро дар замони муосир яке аз метощои таълими инноватсионии дарацаи олй барои таълим гирифтани хонандагон цабул намудаанд ва инчунин тщсилоти фосилавй яке аз мавзу^ои актуалии со^аи методии таълим ба %исоб меравад. Курси таълими фосилавй системаи дидактикии кушод мебошад, ки фаъолияти он ба консепсияи муаллиф оид ба омузиши фанни мушаххас асос ёфтааст ва цузъи педагогии курси таълими фосилавй бошад цамавацт афзалиятнок буда метавонад. Дар мацолаи мазкур мо раванди ташкил намудани курси таълими фосилавиро дар платформаи LMS Moodle татбиц намудем. LMS Moodle ин платформаи махсусе мебошад, ки му^ити васеъи мувофиц барои ташкил намудани тщсилоти фосилавй пешбинй шудааст, он инчунин платформаи ройгонро барои омузгорону хонандагон таъмин менамояд. Дар раванди ташкили курси тщсилоти фосилавй мо структураи мазкури платформаи LMS Moodle - ро махсус барои ташкил намудани системаи тщсилоти фосилавй ба тартибрасонидемва дар баробари ин якчанд мадещои таълими электрониро истифода намудем.
Калидвожао: системаи тщсилоти фосилавй, платформаи LMS Moodle, таълими электронй, та^силот олии кабй, структура, мадел, кейс - технологищо, таълими корреспонденты, омузишишабакавй, таълимот^оимобилй.
СИСТЕМА ДИСТАНЦИОННОГО ОБРАЗОВАНИЯ КАК КЛЮЧЕВОЙ ФАКТОР РАЗВИТИЯ КАЧЕСТВА ВЫСШЕГО ОБРАЗОВАНИЯ В РЕСПУБЛИКЕ
ТАДЖИКИСТАН
МИРЗОЕВ МАХМАШАРИФ САЙФОВИЧ
Доктор педагогических наук, прафессор кафедры технологических и информационных систем Московский педагогический государственный университет
ДЖОНМАХМАДОВ ИСЛОМИДДИН ТЕШАЕВИЧ
Докторант PhD, кафедры Информационные технологии и методика преподавания информатики Бактрийского государственного университета имени Н. Хусрав
Аннотация. В данной статье описывается процесс становления системы дистанционного образования в системе высшего образования Республики Таджикистан. В современных условиях невозможно представить образовательный процесс без использования систем электронного обучения и современных образовательных технологий. Курс дистанционного обучения представляет собой открытую дидактическую систему,
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
деятельность которой основана на авторской концепции изучения конкретного предмета, а педагогическая составляющая курса дистанционного обучения всегда может быть приоритетной. В этой статье мы реализовали процесс организации курса дистанционного обучения на платформе LMS Moodle. LMS Moodle - это специальная платформа, разработанная для широкого спектра сред организации дистанционного обучения, она также предоставляет бесплатную платформу для преподавателей и студентов. В процессе организации курса дистанционного обучения мы разработали данную структуру платформы LMS Moodle специально для организации системы дистанционного обучения, и одновременно использовали несколько моделей электронного обучения.
Ключевые слова: система дистанционного обучения, платформа LMS Moodle, электронное обучение, высшее образование, структура, модель, кейс-технология, корреспондентского обучения, сетевое обучение, мобильное обучение.
DISTANCE EDUCATION SYSTEM AS A KEY FACTOR IN THE DEVELOPMENT OF THE QUALITY OF HIGHER EDUCATION IN THE REPUBLIC OF TAJIKISTAN
MIRZOEV MAHMASHARIF SAIFOVICH
Doctor of Pedagogical Sciences, Professor of the Department of Technological and Information
Systems, Moscow Pedagogical State University
JONMAHMADOV ISLOMIDDIN TESHAEVICH
PhD candidate, Department of Information Technology and Methods of Teaching Computer
Science, N. Khusrav Bactrian State University
Abstract. This article describes the process of formation of the distance education system in the higher education system of the Republic of Tajikistan. In modern conditions, it is impossible to imagine the educational process without the use of e-learning systems and modern educational technologies. The distance learning course is an open didactic system, the activity of which is based on the author's concept of studying a specific subject, and the pedagogical component of the distance learning course can always be a priority. In this article, we have implemented the process of organizing a distance learning course on the LMS Moodle platform. LMS Moodle is a dedicated platform designed for a wide range of distance learning environments, and it also provides a free platform for teachers and students. In the process of organizing a distance learning course, we developed this structure of the LMS Moodle platform specifically for organizing a distance learning system, and at the same time used several e-learning models.
Keywords: distance learning system, LMS Moodle platform, e-learning, higher education, structure, model, case technology, distance learning, network learning, mobile learning.
Дар шароити имруза раванди таълиму тарбияро бе истифодаи васеи воситауои техники ва технологиях,оимуосир тасаввур кардангайриимкон аст. Имрущо вацти он расидааст, ки ба усули анъанавии тахсили гоибона тагйирощо ворид карда, дар баробари он системаи тахсилоти фосилавро низ ба рох гузоштан лозим аст.
(Эмомали Рахмон)
Системаи тахсилоти фосилавй дар рушд ва навгонихои тахсилоти инноватсионй роли асосиро мебозад. Мувофики карори Вазорати маориф ва илми Ч,умх,урии Точикистон аз 7.02.2015 тах,ти №3/6 оиди ташкили маркази тахсилоти фосилавй, истифодаи технологияи тахсилоти фосилавй, тарзи назорат хангоми таълим бо ёрии технологияи тахсилоти фосилавй метавон тахсилотро дар шакли фосилавй ташкил намуд.
Системаи тахсилоти фосилавй - мачмуи технологихое мебошад, ки барои таъмин ва дастрасй намудани маводи асосии омухташаванда дар рафти таълим хамкории фаъоли таълимгирандаю омузгор ва бо мак;сади азхудкунии маводи омухташаванда ва инчунин ба таълимгиранда имкони ичрои кори мустак;илона намуданро дарбар мегирад.
Истифодаи воситахои тахсилоти фосилавии электронй имкон медихад, то ки ба хонандагон дар мухити инноватсионии таълим дониши инноватсиони омузонида шавад. Системаи тахсилоти фосилавй яке аз усулхои бехтарин барои баланд бардоштани сатхи сифати дониши донишчуён ба хисоб меравад. Ин система ягона системает, ки барои донишчуёни тахсилоти гоибона таълими на танхо дар муддати махдуд ба рох мондашуда, балки тахсилоти кули солонаро таъмин менамояд.
Дар системаи мазкур имконияти бо истифодаи технологияхои муосири иттилоотй таълимро дар мухити инноватсионии ташкил намудан мумкин аст то хонанлагон истифода кардани технологияи инноватсиониро дар раванди таълим омузанд.
Тахсилоти фосилавй яке аз мавзуъхои актуалии сохаи методикаи таълими ба хисоб меравад ва инчунин методхои нави таълими инноватсионии тахсилоти фосилавиро барои хонандагон таъмин менамояд.
Таълими фосилавй хамчун методи навигатсионии таълим ба хисоб рафта, харчй бештар дар раванди таълим тадбики худро ёфта истодааст ва инчунин равандест, ки тамоми муассисахои таълимии чахони имрузаро фаро гирифтааст ва ба принсипхои зерини худ такя менамояд:
1. Интихоби озоди таълим ва мутобикати мувофики вакти таълимй;
2. Интихоби озоди макони таълимй дар дилхох масофа;
3. Интихоби озод ва васеъи маводи таълими курси мазкур;
4. Фазои кушодаи раванди таълимй дар самти пешбинишуда;
5. Дастрасй ба китобхонахои электрони чахонии маводи таълимй; илмй ва оммавй;
6. Сарфаи вакту маблаг барои кабули иттилооти зарурй;
7. Курси омузиширо дар дилхох муддати вакти зарури хатм кардан;
8. Ташкил намудани курси омузиширо бо методхои таълими хозиразамони технологй;
9. Омухтани курси омузиширо бо якчанд забони хоричй;
10. Ташкили web-бинарии дарсхои кушод бо иштироки омузгорони хоричй ва гайрахо.
Дар замони муосир дар ЧТ системаи тахсилоти фосилавй хамчун яке аз методхои таълими инноватсионии дарачаи олй барои таълим гирифтани донишчуён кабул шудааст, бинобар ин ворид намудани чунин система дар тамоми муассисахои тахсилоти олии касбй хатми шуморида шудааст.
Якчанд системахои махсуси барои ба тартиб даровардан ва идора намудани тахсилоти фосилавиро номбар менамоем, ки бо номхои зерин маъруфанд: LMS Moodle, Canvas, iSpring Market, iSpring Page, Teachbase, Atutor, Google Класс, Mirapolis LMS, MyLMS. Дар маколаи мазкур мо бо платформаи системаи тахсилоти фосилавии LMS Moodle шинос гардида, усули ташкили тахсилоти фосилавиро бо истифода аз он пешниход менамоем.
Таълими электронй хамчун шакли муосири таълим истифодаи васеи технологияхои таълими фосилавиро дар раванди таълим пешбинй мекунад. Яке аз вариантхои татбики чунин технологияхо дар донишгоххо ин пакети барномавии озод ва ройгон таксимшавандаи Moodle мебошад, ки системаи идоракунии омузишист, ки махсус барои ташкили курсхои таълими фосилавй ва инчунин ташкили хамкории омузгорон ва донишчуён пешбинй шудааст.
Moodle (Modular Object Oriented Dynamic Learning Environment - мухити таълимии объективй-нигаронидашудаи динамикй) ба синфи LMS (Learning Management
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
System - системахои идоракунии таълим) тааллук дошта, барои тахия, идоракунй ва пахн кардани маводхои таълимии онлайн бо вазифагузории омузиши пайдарпай, инчунин таъмин намудани дастрасй ба омузгор ва хам ба донишчуро доро мебошад.
Навгонихое, ки айни замон дар системаи тахсилоти олии Чумхурии Точикистон чорй шуда истодаанд, барои баланд бардоштани сатхи сифати тахсилот хеле зиёд кумак мерасонанд. Дар айни замон, дар системаи таълими кредитии Донишгоххои олии Чумхурии Точикистон шаклхои электронии таълим ва назорати раванди таълим маъмул гашта истодаанд. Moodle ба истифодабарандагон имкон медихад, ки маводи таълимиро дар форматхои гуногун тахия ва интишор диханд (аз намуди матнй то намуди мултимедиявй), инчунин бахри ташкил намудани муоширати педагогй бо донишчуён дар мухити виртуалй, мувофи; кардани вазифахои ташкилй ва маъмурй, гузаронидани санчишхо ва гайрахо воситахоро пешниход менамояд.
Яке аз бартарихои Moodle - ин фарохам овардани имкониятхои васеъи муошират мебошад. Системаи мазкур мубодилаи файлхои шаклхои гуногунро дастгирй мекунад ва хадамоти почта имкон медихдд, ки фавран хамаи иштирокчиёни курс ё гуруххои инфиродй аз руйдодхои чорй огох сохта шаванд. Барои ташкили муошират байни истифодабарандагони курс, инчунин аз почтаи электронй, форум, сухбат, паёмнависй, хидмати вебинар истифода бурдан мумкин аст.
Системаи стандартй форматхои зерини курсро дар бар мегирад: элементи ягона (SCORM, тест), форум, бахшхо аз руи мавзуъхо, бахшхо аз руи хафта. Мухаррири дарунсохти система HTML-ро барои кисматхои матнй истифода мебарад. Мачмуи блокхои калон (таквим, ахбор охирин, чорабинихои дар пешистода ва гайра) фаъолият ва кобилияти истифодабариро дар система васеъ мекунад. Дар холати зарурй, модулхои иловагии функсионалиро насб кардан мумкин аст.
LMS Moodle ин платформаи махсусе мебошад, ки мухити васеъи мувофи; барои ташкил намудани тахсилоти фосилавй пешбинй шудааст, он инчунин платформаи ройгонро барои омузгорону хонандагон таъмин менамояд.
Платформаи LMS Moodle дорои структурае мебошад, ки дар он структураи махсус тартиб дода шудааст ва он раванди таълимро ташкил ва идора мекунад. Лохиаи структураи таълими фосилавиро дар мисоли Донишгохи давлатии Бохтар ба номи Носири Хусрав пешниход менамоем, ки дар платформаи LMS Moodle тартиб дода шудааст.
Дар структураи мазкури платформаи LMS Moodle сохтори махсус барои ташкил намудани системаи тахсилоти фосилавй хеле кумак мерасонад. Ин структура дар худ раванди ташкил ёфтани система ва инчунин идора намудани системаи мазкурро доро мебошад. Дар баробари ин бошад структура истифодабарандагонро ба категориями алохддаи махсуси "Администратор (Маъмур),Тах,иягари курсх,о, Омузгор, Хонанда (донишч,у)" чудо мекунад, ки ба х,ар як категория муайяншуда мух,ити махсуси корй ва шароит барои омузишро доро мебошад.
Расми 1. Структураи тартибдодашуда дар палтформаи LMS Moodle.
Дар структураи мазкур мух,итх,ои интиколи иттилоот, шабаках,ои иттилоотй ва коммуникатсионй мебошанд, ки аз хама пах,нгаштаи он - воситаи истифодабарандагони Интернет мебошад. Усулх,ои хоси таълими аз воситаи интиколи иттилоот вобаста, аз инхо иборатанд:
1. Чат - дар раванди таълим - машгулиятхои омузишй бо истифодаи чат-технологияхо амалишаванда, яъне дар он донишчуён ва омузгорон ба захирахои иттилоотй дар як вакт дастрасй доранд ва имконияти таълим додан инчунин таълим гирифтанро дорост.
2. Омузиши Web-технологй - омузиши электронй, телеконфронсхо, вебинархо, бозихои иттилоотй-мантикй ва гайра. Дангоми ташкили веб-сессияхо веб-форумхоро истифода мебаранд - ин шакли хамкории истифодабарандагон дар мавзуи муайян дар шакли иттилооти дар сомона бо барномаи мувофики дар он насбшуда мебошад.
3. Телеконфронс - интиколи иттилоот дар шакли иттилооти аудио ё видеой мебошад ва имконият медихад, ки холати айёнии таълим дар системаи тахсилоти фосилавй ба рох монда шавад.
Веб - конфронс ё вебинар - гузаронидани дарсхои мавзуии онлайн, семинархо тавассути Интернет. Ин технологияи прогрессивии таълим аст, ки имруз хеле маъмул шудааст. Ин технология имкон медихад:
- Пешниходи намоиш дар речаи онлайн;
- Пешниходи намоиш дар шакли кадрй (слайд-намоиш);
- Истифода бурдани "VoIP" барои муоширати аудиой тавассути компютер дар речаи онлайн;
- Истифодаи тахтаи интерактивй барои тавзехи презентатсия;
- Истифода бурдани чати матнй дар речаи онлайн барои гузаронидани пурсишхои иштирокчиёни вебинар;
- Гузаронидани пурсишхои шифохй;
- Таъмин намудани иштирокдорони конфронс бо мизхои кории фосилавии идорашаванда;
- Ташкили WEB-тур - интиколи сурогахо ба дигар иштирокчиён сахифахо, шаклхои маълумот, скриптхо ва дигар маълумоти чаласа барои омузиши визуалй бо элементхои воридшавй, бо кликхо, гузаришхо байни экранхо. Ин намуди функсия барои намоиши сайт ё барномахо бо иштироки мустакими истифодабаранда амалй мегардад;
- Сабти намудани раванди баргузории конфронс ва пешниходи он ба талаботчиёни минбаъда.
Аз хама самараноктарин, дар системаи тахсилоти олии касбии Чумхурии Точикистон, аз он чумла дар Донишгохи давлатии Бохтар ба номи Носири Хусрав ин таълими фосилавй дар системаи LMS Moodle мебошад. Яке аз консепсияхои мухим дар системаи электронии таълими LMS Moodle курсест, ки дар навбати худ блокхо ва модулхоро дар бар мегирад.
Интерфейси LMS Moodle аз се модул иборат мебошад: воситахои иртиботй, маъмурй ва таълимй.
Воситахои маъмурй - барномахое мебошанд, ки барои идоракунии бахисобгирии донишчуён, огози курсхои омузишй аз каталог, пайгирии натичахои омузиши донишчуён, гузориш додани пешрафти таълим ва дигар вазифахои маъмурй истифода мешаванд.
Ба сифати воситахои истифодаи маъмурии LMS Moodle чунин блокхо дохил мешаванд:
- "Омузгорон" - ба шумо имкон медихад, ки дар бораи хайати омузгорон маълумот гиред ё ин ки омузгори мувофики худро барои курси тахсилоти фосилавй интихоб кунед;
-"Одамон" - дорои маълумот дар бораи хамаи иштирокчиёни системаи курс, сурогахои почтаи электронй мебошад, инчунин ин модул ба шумо имконият медихад, ки паёми шахсй равон кунед, аз сабти номи донишчу (профиль) дидан намуда, санаи охирини ташрифи дилхох иштирокчии курсро бинед ва гайра;
-"Курсхои ман" - руйхати пурраи курсхои омузиширо дар бар мегирад, ки иштирокчй ба он дастрасй дорад ва хонандагон имконияти интихоб кардани курси тахсилоти фосилавии худро доранд;
-"Менечмент/Идоракунй" - дорои пайвандхоест/истинодхоест, ки ба сахифа бо бахои курс, ба сафхаи профили худ бо имкониятхои тахрир, ба сахифа барои тагйир додани пароли (рамзи) худ ва дорои истиноди хорич кардани худ аз иштирокчиёни курс мебошад;
-"Таквим" - руйхати рузхои мохи чориро бо руйдодхои дар он нишондодашуда намоиш медихад, ки ба он диккати чиддй додан лозим аст;
-"Фаъолияти охирин" - навсозихои (навгонихои) охирини паёмро барои истифодабаранда аз форумхо, руйхати сух батхое, ки холо кор мекунанд ва аъзои онхо, тагйироти охирини элементхои курсро намоиш медихад;
-"Истифодабарандагон дар сайт" руйхати истифодабарандагонеро намоиш медихад, ки дар вактхои охирин ба курси тахсилоти фосилавии худ ташриф овардаанд;
-"Вокеахои (руйдодхои) оянда" руйхати руйдодхои чориро дар муддати муайян (одатан 21 руз) дар бар мегиранд [1, с .14].
- "Мачалла" - натичахои омузиши мундаричаи курсхои таълимиро нишон медихад (фоизхо, холхо, холхои умумй). Х,амзамон, хар як донишчу ба натичахои мустакили омузиши курсхои омузишй дастрасй дошта метавонад. Ин восита, инчунин имкон медихад, ки барои натичаи нихой вазни иттилооти хар як бахо муайян карда шуда, балхои мукофотй ба инобат гирифта ё нагирифта шуда, балхои паст хорич карда шавад ва гайрахо.
Воситахои муоширати (коммуникатсионии) Moodle воситахое мебошанд, ки кобилияти гузаронидани муоширати яквакта ва гайрияквактаро байни истифодабарандагони курси таълими электронй таъмин мекунанд. Инчунин, воситахои коммуникатсионй метавонанд хам дар курси пурра ва хам модули алохида ё блок истифода шаванд. Баъзе аз онхоро дида мебароем:
-"Форум"-элементи курси омузишй мебошад, ки имконияти саволу чавоб намудан, дар раванди омузиш мубохисахо гузаронидан, инчунин василаи афзалтарини муоширати байни донишчуён ва омузгор мебошад. Огохинома оиди паёми нав дар форум ба таври худкор ба иштирокчиёни курс тавассути почтаи электронй фиристода мешавад. Инчунин, як форуми хабарй мавчуд аст, ки паёмхои онро танхо омузгор эчод карда метавонад, хизматрасонии мазкур имконият медихад, ки паёмхое фиристанд, ки ба диккати хамаи донишчуён расонида мешавад.
Якчанд сенарияхо барои истифодаи ин элемент мавчуд аст, мисол: форуми умумй, форум барои омузгорон, форуми ахборй, хучуми зехнй, ва гайра.
-"Паёмнависй" - элементи курси омузишй мебошад, ки кобилияти мубодилаи паёмхои шахсиро бо иштирокчиёни курси электронй фарохам меорад. Дар ин блок ба донишчу имконият дода мешавад, ки руйхати алокахо, иштирокчиёни курси омузиширо, ки дар сайт хастанд назар намоянд. Гайр аз он, паёмхои нав метавонанд ба таври худкор ба почтаи электронии корбар фиристода шаванд.
-"Чат" - ин модул имконият медихад, ки мубохисахои муштарак дар вакти вокей, барои иштирокчиёни курс тавассути Интернет гузаронда шавад [2, с. 131]. Чат шакли озоди иртибот ба хисоб меравад ва инчунин бо мавзуи мушаххасе махдуд намешавад, чуноне ки чат одатан дар форум мукаррар карда мешавад. Чатро хамчун воситаи коммуникативй истифода бурдан мумкин аст, инчунин онро хамчун элементи таълимй барои мухокимаи супоришхои таълимй, хамчун як кисми кори мустакилонаи донишчуён истифода бурдан мумкин аст. Сипас, мо элементхои фаъолиятии системаи
автоматикунонидашудаи LMS Moodle-ро, ки хамчун воситаи таълимй тавсиф мешаванд ва вазифаи тарбиявй доранд дар чат баррасй хохем кард.
-"Супориш" - ин восита барои тахияи вазифае истифода мешавад, ки талабагон бояд дар шакли электронй чавоб омода карда, ба Moodle бор кунанд, бо кобилияти интихоби якчанд файл ё супоридани супориш бе ёрии система, хангоми вохурй бо омузгор [2, с. 97].
-"Лексия" - ин модул аз сахифахо иборат буда, кисмхои мантикии пурраи маъноиро дар бар мегирад ва онхоро шартан ба сафхахое таксим кардан мумкин аст, ки маводи назариявй доранд.
Дар мархилаи омода кардани маводхои таълимй дар курси тахсилоти фосилавй дар ЧТ маводи пешбинишударо ба талаботхои платформаи LMS Moodle мутобик намоем хеле хуб мебошад.
Мархилаи зарурй дар тархрезии курси фосилавй ин омода намудани маводи таълимй барои чойгиркунии минбаъда дар Moodle мебошад. Маводи таълимие, ки барои тахияи курси фосилавй пешбинй шудааст, бояд ба модулхо таксим карда шавад. Шакли пешниходи маводи таълимии интихобшуда дар хар як модул бояд имкониятхои дидактикй ва коммуникатсионии системаи Moodle-ро ба назар гирад.
Файлхо (матн, графикй, мултимедия ва f.) бояд мувофики накша (сенария)-и курси таълими фосилавй омода карда шаванд. Системаи Moodle имкони эчод, чойгиркунии захирахои гуногунро пешбинй менамояд, ки барои раванди таълим дастгирии иттилоотй мерасонанд ва дар шакли файлхои шакл (формат)-хои гуногун, ки дар системаи файлии курс нигахдорй мешаванд ва ё пайвандхо ба веб-сахифахои берунии дар Интернет чойгирбуда мебошанд.
Дар чараёни омода кардани маводхои таълимй руйхати маълумотномахо, мачмуахои истинодхо ба захирахои интернетиро тартиб додан лозим аст. Чалби захирахои беруна имкон медихад, ки тачрибаи бехтарини назариявй ва амалй дар таълими фан, ки яке аз принсипхои таълими фосилавй мебошад, чамъгирй карда шавад. Дангоми табдил додани файлхои омодашуда ба форматхое, ки системаи Moodle дастгирй мекунад, тавсия дода мешавад, ки аз маводхои дар мухити-«Хусусиятхои мултимедиявии Moodle» оварда шуда истифода карда шавад.
Дар баробари ин мархилаи чойгиркунии маводхои таълимй дар Moodle хамчун мархилаи чойгиршавй формат ва параметрхои асосии курси таълими фосилавиро интихоб ва ба танзим дароварда, блокхои функсионалй ва иттилоотиро илова намудан лозим аст. Тибки накшаи курси тахсилоти фосилавй, маводи таълимию методй хамчун захирахо ва элементхои интерактивй ба модулхои дахлдори курси фосилавй илова карда мешаванд. Элементхои зарурй барои муошират бо иштирокчиёни курс, инчунин системаи назорат ва баходихии курси таълими фосилавй бояд чойгир карда шаванд.
- "Санчиш/Тест" - модулест, ки ба тахиягари система имкон медихад, ки барои санчиши худомузии донишчуён ё ташкили ташхиси фосилавй, назорати нихой -супоришхо эчод кунад [3, с.17].
- "Китоби корй"-ин модул ба донишчу имкон медихад, ки сабтхои таълимиро пеш барад. Ба мундаричаи китоби корй танхо омузгор дастрасй дошта метавонад.
- "ЛуFатнома"-ин модул дорои руйхати истилохот ва мафхумхое мебошад, ки дар давраи омузишй истифода мешаванд [2, с.114].
- "Пойгохи додахо"- ин модулест, ки ба омузгорон ва донишчуён имкони воридоти иттилооти таълимиро дар мавзуи муайян фарохам меорад [4, с. 19].
- "Вики" - мачмуи сафхахоест, ки донишчуён якчоя эчод мекунанд. Ин манбаъ ба истифодабаранда имкон медихад, ки шархи коллективй ва пешниходи намуди интихобкардаи фаъолияти таълимй-супоришро нависед.
- "Китоб" - маводи таълимй дар намоиши бисёрсатрае мебошад, ки як кисми таълимро дар бар мегирад.
- "Вебинар" - воситаи таълимии системаи LMS Moodle мебошад, ки имкон медихад тавассути муоширати видеой бо донишчуён муошират карда шавад (Гузаронидани дарсхои назаряви электронй).
- "Саволнома/Анкета" - манбаи иттилоотй зарурй барои гузаронидани пурсишхо дар шакли саволнома.
Х,амин тавр, аз маълумоти дар боло овардашуда ба чунин хулоса омадан мумкин аст, ки платформаи таълимии электронии LMS Moodle дорои имкониятхои васеъ барои эчоди мундаричаи таълимй, муаррифй ва идоракунии он мебошад, ки дар навбати худ имконияти ин мухити электрониро барои оптимизатсия, баланд бардоштани самаранокии раванди таълим ва мутобикшавии онро тасдик мекунад.
Курси таълими фосилавй, ки бо истифода аз воситахои Moodle тахия шудааст, метавонад мачмуи зиёди захирахо ва элементхои гуногунро дар бар гирад: файлхо, сахифахои интернетй, форумхо, тестхо, супоришхо, лугатхо, назарсанчй, сухбатхо, маърузахо, китобхо, семинархо, вики, SCORM-объектхо.
Афзалияти мухими система - ин кобилияти кор дар дастгоххои мобилй, истифодаи интерфейси кулай барои истифодабарандагон дар равзанаи браузер мебошад. Moodle имкон медихад, ки руйхати бакайдгирии истифодабарандаи ягона сохта шуда, накшхои гуногун ва имкониятхои дастрасй ба курсхои фосилавй таъин карда шавад. Омузгор дар система хам барои маъмурият ва хам барои эчоди элементхои инфиродии таълим эътибори калон дорад. Танзимоти система имкон медихад, ки дар баробари навнамоии мундаричаи фанхо, сохтори курси таълими фосилавй дар вакти дилхох тагйир дода шуда, ба осонй нав карда шавад. Омузгор метавонад дар дохили курс системахои гуногуни бахогузорй созад ва аз он чун аз дафтари бахогузорй истифода намояд.
Moodle имкон медихад, ки давомот, фаъолияти донишчуён ва вакти кори таълимии онхо дар шабака назорат карда шуда, самаранокй ва кулай будани раванди кори мустакилонаи онхо таъмин гардад.
Принсипи асосии тахияи курсхои фосилавй-тасаввуроти мукаммалтарин ва айёни маводи таълимй, ки тахсили мустакили онхоро бо суръати инфиродй таъмин менамояд, инчунин фарохам овардани микдори кофии робитахои дохилй ва хоричй мебошад, ки ба донишчуён имкон фарохам меорад, то ки дастрасии самарабахш ва бо суръати баланд ба маълумоти заруриро дошта бошанд. Х,ангоми тахияи курсхои тахсилоти фосилавй аз васоити таълимй ва технологияхо васеъ истифода бурдан мумкин аст. Дар асоси равишхои умумии психологй ва педагогй, омузгорон метавонанд дар асоси тачрибаи кории худ усулхои максадноки таълимро бо роххои гуногун созанд. Бо назардошти шароити мушаххас, хар як омузгор метавонад мустакилона хачми маводи омодашуда, навъи супоришхо, роххои фаъол кардани раванди таълим ва назорат аз болои натичахои онро муайян кунад.
Дар баробари ин, на танхо интихоби воситахо ва технологияхои дуруст, балки муайян кардани сохтори чудонашавандаи курс низ мухим аст, ки ба шарофати он хадафи нихоии омузиши курси таълими фосилавй ба даст оварда мешавад. Мазмуни курси фосилавй бо имкониятхои захиранок ва фаъоли Moodle пур карда мешавад, ки гуногунрангии фаъолияти таълимй ва маърифатии донишчуёнро муайян мекунад.
Курси таълими фосилавй системаи дидактикии кушод мебошад, ки фаъолияти он ба консепсияи муаллиф оид ба омузиши фанни мушаххас асос ёфтааст. Чузъи педагогии курси таълими фосилавй хамеша афзалиятнок аст. Дар мархилаи тархрезии курси
фосилави тахиягар бояд аз мукаррароти асосии гоях,ои педагогии дар таълими электронй амалкунанда истифода барад:
АДАБИЁТ:
1. Мирзоев М. С. Информационно-образовательная среда формирования математической культуры будущего учителя информатики // AlmaMater - Вестник высшей школы. - 2014. -№5. - С. 109-112.
2. Мирзоев М. С. Электронные учебники как средства саморазвития личности // Информатизация как целевая ориентация и стратегический ресурс образования: материалы Международной научно-практической конференции. - Архангельск: Издательство «КИРА», 2012. - С. 287-290.
3. Мирзоев М. С. Нижников А. И. Джонмахмадов И.Т. Разработка электронного обучения на основе алгоритмической машины тьюринга. Современное состояние и пути развития информатизации образования. - 2019. - Выпуск № 2. - Режим доступа: http://iuorao.com/files all/ПРОГРАММА %20 КОНФЕРЕНЦИИ-2СУ18%2СХ1).рёГ
4. Мирзоев М. С. Джонмахмадов И.Т. Разработка электронного учебного курса по языку программирования python на основе «1с. электронное обучение. конструктор курсов».// новые информационные технологии в образовании. - 2019. - № 2. - с. 432 - 433.
5. Мирзоев М. С. Джонмахмадов И.Т. Джонмахмадов И.Т. Модульная технология создания электронного обучения по языкам программирования в системе кредитного образования в условиях Республики Таджикистан.// международный научной журнал инновационная наука АЭТЕРНА - 2019. - Режим доступа:
6. https://aeterna-ufa.ru/sbornik/IN 03 2019.pdf
7. Джонмахмадов И.Т. Амзаев О.О. Комили А.А. Разработка алгоритма администрирования компьютерных сетей с помощью языка python. // международный научной журнал инновационная наука АЭТЕРНА - Режим доступа: https://aeterna-ufa.ru/sbornik/IN 04 2019.pdf
8. Джонмахмадов И.Т. Амзаев О.О. Основные задачи исследования информационной системы таможенного контроля товарооборота между Республики Таджикистан и России. международный научной журнал инновационная наука АЭТЕРНА - Режим доступа: https://aeterna-ufa.ru/sbornik/IN 04 2019.pdf
9. Мирзоев М. С. Джонмахмадов И.Т. Организация тестового контроля знаний учащихся средствами LMS Moodle в школах Республики Таджикистан. Материал XI Международной научной конференции «Электронная Казань 2019»: Информационные технологии в современном мире», 21-22 мая 2019г. URL: http://ek2019.e-kazan.info/.
