Научная статья на тему 'РОЛЬ ЭЛЕМЕНТОВ ХУДОЖЕСТВЕННОГО СЛОВА В ЛЮБОВНО-РОМАНТИЧЕСКИХ ПОЭМАХ XV В (НА ТАДЖ.)'

РОЛЬ ЭЛЕМЕНТОВ ХУДОЖЕСТВЕННОГО СЛОВА В ЛЮБОВНО-РОМАНТИЧЕСКИХ ПОЭМАХ XV В (НА ТАДЖ.) Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
28
5
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ОБРАЗ / ЧЕЛОВЕК / СРАВНЕНИЕ / МЕТАФОРА / СВЕЧА / ВИНО / СОЛНЦЕ / ЛЕВ / ВОЛК / ЯГНЁНОК / БУТОН / СОЛОВЕЙ

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Махкамов С.Б.

В любовно-романтических поэмах XV века, в т.ч. «Саломон и Абсол», «Лайли и Маджнун», «Юсуф и Зулайхо» Абдуррахмана Джами, «Лайли и Маджнун», «Ширин и Хосров» Абдуллоха Хатифи и «Лайли и Маджнун» Мактаби Ширази широко использованы элементы художественного слова. Автор статьи в данных поэмах особое внимание обращает на использование художественных средств - аллегории, сравнении и метафоры.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «РОЛЬ ЭЛЕМЕНТОВ ХУДОЖЕСТВЕННОГО СЛОВА В ЛЮБОВНО-РОМАНТИЧЕСКИХ ПОЭМАХ XV В (НА ТАДЖ.)»

CONCEPTION CATEGORY OF SPATIALITY AND THE SPATIALITY

OF THE FSP IN LINGUISTICS

Yorova Mujda

Article is ordinate that the field "spatiality" - this functional and semantic field which part various lexical, morphological, word-formation and syntactic means in which this category "finds the embodiment and the concrete and language and concrete and speech realization are, and the category "spatiality" is "communicative and semantic category which differently finds itself at various levels of language"

Key words: FSP - a functional and semantic field of spatiality, space, place, residence, movement, multiple-valued words, lexical, morphological, word-formation and syntactic means.

Сведения об авторе: Ёрова Мужда Садриддиновна - ассистент кафедры английского языка и сравнительной типологии Таджикского государственного педагогического университета имени Садриддина Айни, тeл.: (+992) 918 678457, е- mail: mujdajon 1@mail.ru

Information about the author: Yorova Muzhda, assistant of the English Language and comparative typology chair in Tajik State Pedagogical University named after Sadriddin Aini tel. (+992) 918 678457, е- mail: muidaion 1@mail.ru

НА^ШИ САНЪАТХ,ОИ БАДЕЙ ДАР ДОСТОЩОИ ИШЦИИ РОМАНТИКИИ АСРИ XV

Махкамов С.Б.

Институти цумууриявии такмили ихтисос ва бозомузии кормандони соуаи маориф

Мавлоно Абдурах,мони Ч,омй, Мавлоно Абдуллохи Х,отифй ва Мавлоно Мактабии Шерозй дар офариниши симои инсон ва барои барчаста баромадани тасвирхои романтикй дар достонхои «Саломон ва Абсол», «Лайлй ва Мачун», «Ширин ва Хусрав» ва «Юсуф ва Зулайхо» аз аксари санъатхои бадей ба таври фаровон истифода бурдаанд. Ташбеху истиора, ташхису мачоз, тавсифу ручуъ, тазоду муболига, тачнису ихом, кинояву талмех, нидову тазмин, саволу чавоб, муаммову сифатчинй, тарсеъву мусаччаъ, илтизому такрор ва гайрахо аз чумлаи онхост, ки мо дар бораи серистеъмолтарини онхо - мачоз, ташбех ва истиора ибрози назар хохем кард.

Дар достонхои ишк;ии романтикии ин адибон санъати маънавии мачоз мак;оми хосса дорад. Зеро аксари калимахои достонхо духура буда, гайр аз маънои аслии худ боз ба маънои мачозй омадаанд. Масалан, саросари порчаи зерини достони «Саломон ва Абсол»-и Ч,омй, ки ба амалиёти Абсол мансуб аст, мачоз мебошад: Вак;ти хуфтан рост кардй бистараш, Сухтй чун шамъ болои сараш. Бомдод аз хоб чун бархостй, Хдмчу заррин луъбаташ оростй. Кач ниходй бар сараш зарринкулох, В-аз бараш овехтй зулфи сиёх (3,194).

Яъне дар мисраи аввал ифодаи рост кардани бистар ба маънои андохтани цойгау (бистар); дар мисраи чахорум ибораи луъбат оростан ба маънои хушрую зебо кардан ва дар мисраи шашум ибораи зулфи сиёу овехтан ба маънои цо ба цо кардани уалцаи муй омадаанд, ки мачоз мебошанд.

Дар байти зерини достони «Лайлй ва Мачнун»-и Ч,омй калимахои хас ва хор мачоз буда, ба маънои гайриаслй истифода шудаанд. Зеро ба маънои аслй хас - хошок ва кохреза ва хор - шохчаи нугдори халандаи наботот махсуб меёбанд:

Бесабpию бекаpоpие дошт, Бо хаp хасy хоp зоpие дошт (5,209).

Яъне Мачнун аз фиpоки Лайлй ба дод омада, бесабpию бекаpоpй дошт ва аз хаp хасy хоp (мачозан ба маънои шахси неку бад ва ё касy нокас) зоpию тавалло мекаpд, ки Уpо ба куйи Лайлй pасонад.

Даp байти дигаp:

ГуФто: «Зи кафи ту хypдам ин май В-ин бода ту додиям паёпай» (5,44) калимахои май (шаpоб) ва бода (май, шаpоб) ба маънои аслй наомада, балки ба маънои мачозй - гaмy гycca омадаанд. Яъне вакте ки Лайлй сабаби бехолию бемадоpии Мачнyнpо мепypсад, y посух медихад, ки баъди он ки ба ту дил бохтам, ба чунин хол гиpифтоp шудам.

Ибоpахои зоги шаб ва xypycu cyб%го% низ даp достони «Юсуф ва Зулайхо» на ин ки ба маънои аслй, балки ба маънои мачозй - торикй (сиё^й)-и шаб ва шоири xyшmaбъ истеъмол ёфтаанд. Яъне вакте ки тоpикии шаб ба поён pасид, сахаpй шоиpи хуштабъ (Ч,омй хyдашpо даp назаp доpад) овоз баpоваpд (калам ба даст гиpифт): Сахаp чун зоFи шаб паpвоз баpдошт, Хypyси субхгох овоз баpдошт (4,166).

«Мачоз,- мегуяд Шамси Кайс,- он аст, ки аз хакикат даpгyзаpанд ва лафзpо баp маъние дигаp итлок1 кунанд, ки даp асли вазъ на баpои он нихода бошанд. Лекин бо хакикати он лафз вачхи алокате доpад, ки бад-он муносибат мypоди мутакаллим2 аз он итлок фахм тавон каpд, чунонки гуйй: «Фалониpо баp ту дасте нест ва даp дустии ту пой надоpад». Яъне ypо баp ту кyдpате ва неъмате нест ва даp дустии ту суббот нанамояд. Ва дасту пой даp асли вазъ ба маънии кyдpатy неъмат ва суббот ва давом наниходаанд, илло3 он ки чун мулозимате4 миёни дасту кyдpат ва пою суббот хаст, аз ин истеъмол бо каpинаи5 таpокиби6 ин алфоз маънии кyдpат ва суббот маълум шавад» (7,100).

Бояд кайд каpд, ки мачоз яке аз мyхимтаpин санъатхои бадеии маънави буда, баpои пyppа ва чозибанок тасвиp намудани ашё ва ходисахо, алалхусус, баpои мyхтасаp баён намудани фикpy акида имконияти васеъ фаpохам меоpад. Чунончи, Х,отифй даp яке аз байтхои достони «Лайлй ва Мачнун» мегуяд: Хдо чашмае чашм бинад баp pyй, Чашмест пайи назоpаи куй (1,30).

Даp ин байт даp як чо калимаи чашма ва даp ду чо калимаи чашм истифода шудааст. Агаp калимахои чашма ва чашми дуюм (чашмесш) ба маънои аслй омада бошанд, пас калимаи чашм даp мисpаи аввал ба маънои мачозй, яъне одам истеъмол ёфтааст.

Даp байти зеpини достони «Ш^ин ва Хyсpав»-и Х,отифй: Кунам аз rnprara мастонаи хеш Fизолонpо саги девонаи хеш (2,70) калимаи наргис ба маънои номи гиёхи пиёзбехи хypдy нозук, ки гулхои хушбуйи сафед ё заpд доpад, набуда, балки мачозан ба маънои чашм (чашми шахлои Шиpин) омадааст.

Матлаи боби <^yp афтодани Лайлй зи китоб»-и достони «Лайлй ва Мачнун»-и Мактабй чунин аст:

Лайлй, ки зи Кайс монд махчyp, Чун шохи бypида гашт pанчyp (8,100).

Даp ин байт, шохи бypидa ба маънои аслй (шохи хазоншуда) набуда, балки мачозан ба маънои сар ва дacmy пойи ба^а истифода шудааст. Яъне вакте ки Лайлиpо аз Кайс чудо каpданд, вай даp хона гуё бо саp ва дасту пойи баста yмp ба саp мебypд.

Мачозpо ба ду навъ чудо каpдаанд: 1. Мачози лyFавй, ки онpо мачоз даp мyфpад низ ном мебаpанд. 2. Мачози аклй, ки онpо мачоз даp чумла хам мегуянд. Агаp мачози мyфpад танхо аз калимае (доиp ба ин навъи мачоз даp мисоли «фост», «хас», «хоp», «май», «бода», «чашм», «^preo мисолхо оваpда шуд) ибоpат бошад, пас мачози аклй

мачози мypаккаб мебошад. Мисоли баpчастаи мачози аклй поpчаи зеpини достони «Лайлй ва Мачнун»-и Ч,омист:

Саpфитнаи некувони офок, Чун абpyи худ ба некуй ток. Мансубакушои аpсаи ноз, Махчубанишини паpдаи pоз, Райхони хадикаи7 амонй, Гyлбаpги бахоpи зиндагонй, Охуи шикоpгиpи шеpон, Бозушикани сафи далеpон, Саччоданаваpди поpсоён, Дyppоаpабои худнамоён, Бозоpнехи ситамфypyшй, Аpзонкyни наpхи мехpкyшй (5,45) Даp поpчаи фавк ибоpахои «capфиmнaи некувони офоц», «мaнcyбa (насабнома)-кушои арсаи ноз», «ма^цубанишин (парданишин) -и пардаи роз», «райхони %адица (бог) -и амонй», «гyлбapги бауори зиндагонй», «о^уи шикоргири шерон», «бозyшикaни сафи далерон», «саццоданавард (нaмозгyзоpaндa, пешсаф) -и порсоён», «дyppоapaбо (цомаи ру)-и xyднaмоён», «бозорне^и cиmaмфypyшй» ва «apзонкyни нapxи меуркушй» на ин ки ба маънои аслй, балки ба маънои мачозй, яъне Лайлй истифода шудаанд.

Даp достонхои адибони номбypда санъати бадеии маънавии ташбех (аз калимаи шабех, шабохат гиpифта шуда, маънояш монандй аст) макоми хосса доpад. Масалан, даp байтхои зеpини достони «Саломон ва Абсол»-и Ч,омй: Як писаp чун охуи Чин мyшкбоp, Аз шикоpистони Fайбаш шуд шикоp. Чун нихоли шахвату шохи хаво, Ёфт даp обу гилаш нашъунамо (3,187) шоиp даp мисpаи аввал кахpамони маpказии достон - Саломонpо ба охуи Чин ва даp мисpаи сеюм ба нихоли шахват ва шохи даpахт ташбех додааст. Даp ин ташбехот як писар (Саломон) монандшаванда, оууи Чин, нихоли шa%вam ва шоxи уаво -монандкунанда, чун - ёpидихандаи монандй ва мушк6ору нашъунамо аломати монандист, чунки даp миёни монандшаванда ва монандкунанда мyштаpак аст. Яъне ин калимахо хислатхоеpо нишон медиханд, ки хам ба ташбехшаванда ва хам ба ташбехкунанда хос аст.

Ч,ойи дигаp шоиp Абсолpо ба моуи maмом, сарв, лyъбam, саф^аи гул, гав^ар, дурри xyшоб ва бадр (3,190-192) ва Саломонpо ба офmоб, кадашpо ба найза, чабха (пешонй)-ашpо ба бадр (моуи пурра), биниашpо даp зеpи мохи гиpифташаванда (мунхасиф) ба кофури алиф (мач. сафедpанги pост) ва чашмони масташpо ба оууи мардумшикор ташбех дода, аз чумла мефаpмояд:

Бо кади чун найза буд он дилписанд, Офтобе гашта як найза баланд. Найзавоpе кадди y чун саp кашид, Баp дили хаp кас аз-y захме pасид. Чдбхааш бадpy аз-y ниме нихон, Бо хилоли мунхасиф8 каpда киpон. Бинияш зеpи хилоли мунхасиф, Даp миёни мох кофypи алиф. Чашми масташ охуи маpдyмшикоp, Ч,илвагохаш даp миёни лолазоp (3,195). Ч,омй даp достони «Юсуф ва Зулайхо» баpодаpони хасyдхyp ва кинаандеши Юсyфpо, ки даp касди чони y буданд, ба гургони ниуоншуда ташбех медихад: Забон пypмехpy сина кинаандеш, Чу гypгони нихон даp сypати меш (4,214).

Шоир дар чойи дигар бародарони ЮсуФро ба гypгoн ва худи ЮсуФро ба барра ташбеx дода, байти зебое меофарад:

Чу Юсуфро ба он гургон супурданд,

Фалак гуфто, ки: «Гургон барра бурданд!» (4,215).

Х,отифй дар достони «Лайлй ва Мачнун» Лайлиро ба моу, oфmoб, моуи дyуафmа, 6ymu нозанин, гyли moза, сарв, mазаpв, оуу ва амсоли ищо монанд намуда, диккати хонандагон ва мухлисонро пайваста ба амалиёти y чалб месозад. Шоир ин санъатро на ин ки барои барчаста офаридани симоxои каxpамонони марказй, балки чеxpаxои дуюмдарача низ истифода менамояд. Масалан, дар байти поён симои шоx - Навфал ба шери гуррон ташбеx шудааст:

Навфал ба миён чу шери гуррон, Дар даст гирифта теги буррон (1,82).

Дар чойи дигар шоир ташбеxи тоза меофарад. У xангоми инъикоси яке аз амалиётxои Мачнун хонандаро бо симои богбоне ошно месозад, ки дар фасли сармои дай (зимистон) барои сузишворй ба пояи нахл (дарахт)-и навнщоли сарве арра мегузошт. Дили Мачнун ба xоли дарахти сарв месyзад ва ба богбон лаъл (санги Kиматбаxои сурхранги дурахшон)-е дода, аз нияти буридани ин нахли зебо бармегардонад. Мачнун ба богбон мегуяд:

Ин нахли хучаста беназир аст, Чун комати ёр дилпазир аст (1,84).

Аз мутолиаи досто^ои ишкии романтикй бармеояд, ки адибон симои ошикон, бахусус кади расои эшонро ба дарахти сарв ташбеx медщанд. Дар байти боло бошад, баръакс, нахли хучаста (сарви навнщол) ба комати ёр (Лайлй) монанд гардидааст.

Дар порчаи зайли боби «Нома навиштани Ширини шypангез дар вафоти падари Парвез»-и достони «Ширин ва Хусрав»-и Х,отифй низ Ширин ба гyнча, 6ул6ул, лола, абр ва гул ташбеx дода шудааст. Шоир дар номаи Лайлй ба Мачнун навиштааш аз номи Лайлй мефармояд:

Гаxе чун гунча пиpоxан даридам, Чу булбул rox афгон баркашидам. Чу лола чома бар тан чок кардам, Чу абр аз гиря гил намнок кардам. Чу гул паркола-паркола9 узорам, Чу лола гарки хуни дил канорам (2,44-45).

Мактабй дар порчаи зерини достони «Лайлй ва Мачнун» xyœy латофат ва зебоиву раъноии мактабиёнро инъикос намуда, писаронро ба фаpишmа, духтаронро ба уур ва чамъияти ощоро ба машъали нур монанд месозад: Як су писарони чун фаришта, Аз лутфу мулоимат сиришта. Як су сафи духтарони чун xyp, Гирд омада xамчy машъали нур (8,98).

Дар чойи дигар шоир xолати pyxии хубон (гypyxи духтарон) ва симои Лайлиро тасвир намуда, хандаи хубонро ба бауору гул ва худи Лайлиро ба бунафшаи сар ба зер афканда ташбеx додааст:

Хубон чу баxоpy гул ба ханда, Лайлй чу бунафша сар фиканда (8,124).

Истиора як намуди мачоз буда, ба чойи як калима истифода намудани калимаи дигар мебошад. Дар он дар асоси монандии ду xодиса калимае ба худ маънои мачозй мегирад. Истиора ба ташбеx хеле наздик буда, фарк дар он аст, ки дар он ташбеxшаванда зикр наёфта, тащо ташбеxкyнанда номбар карда мешавад. Масалан, агар «цади чун сарв» гуем, ин ибора ташбеx дорад, зеро кад ба сарв монанд карда шудааст. Вале агар гуем, ки «сарви moза» омад, ин ибора истиора аст. Чунки ба чойи калимаи «цавон» (маъшуца) омадааст.

Ч,омй дар достони «Саломон ва Абсол» ибораи мазкурро бо як калима - тозасарв ифода кардааст:

Тозасарве руяд аз обу гилам, К-аз вучуди у биёсояд дилам (3,186).

Дар ин байт калимаи «тозасарв» ба чойи калимаи фарзанд, ки аз обу гили одам ба вучуд меояд, омадааст ва истиорашаванда аст. Обу гил бошад, сохибистиора мебошад.

Дар байти дигари достони «Саломон ва Абсол»: Сурма кардй наргиси шахлои у, Чуст бастй чома бар болои у (3,194) ибораи «наргиси шауло» истиора буда, ба чойи чашм истифода шудааст.

«Ч,омй низ мисли аксари саромадони адабиёти классикии форсу точик ба чойи руй - гул, лолаи тар, зулф - сунбул, чашм - наргис, дахон - пистаи шур, сухан - дурри ноб, шакар, мухра, Лайлй - хаймагй, умр, гавхар, ахтар, мох,, хучастамох, офтоб, чарог, фаришта, хур, шамъи кабила, сарв, оби хаёт, Мачнун - ахтар, гавхар, подшохи дару дашт, рафики охуву гавазн, манзилгохи оши^у маъшук - дурч, бурч, гунча, оби дида -гухар, лаъли тар, рухи зард - сафхаи зар ва амсоли ин кор мефармояд. Хдмаи ин истиорахо анъанавианд ва фахмидани онхо душвор нест, зеро дар онхо байни маънии хакикй ва мачозй монандии равшан вучуд дорад (6,114-115). Чунончи, дар байти зерин ба чойи исми Лайлй калимаи «дилафруз» истифода шудааст, ки истиора аст: Чун ру ба диёри он дилафруз Шуд Кдйс равон ба расми хар руз (5,75).

Дар достони номбурдаи Ч,омй баробари истиорахои равшан истиорахои пушида мисли «шохи амал», «лабуои умед», «роуи умед», «домани вафо», «мауди вафо», «чашми дил», «лавуи дил», «парвонаи акд», «дари лутф», «саурои вуцуд», «буйи висол», «рухи ниёз», «дасти тамаъ», «дандони тамаъ», «цоми фирок», «кууи андуу» ва амсоли инхо фаровон истифода шудаанд. Чунончи, шоир дар порчаи зер истиорашаванда (Мачнун)-ро зикр накарда, ба чойи у сифату хислат ва хулку одоби онро ба риштаи назм кашидааст, ки хеле пурмухтавост:

Вайронанишини гори андух, Девонасавори куллаи кух, Ганчури10 хазонахои ифлос, Ранчури фасонахои васвос11, Осудаи сояи магилон, Саргаштаи водии залилон12, Дамсози муганниёни фарёд, Хдмрози мучаррадони озод, Хдмгардани охувони сахро, Хдмшевани булбулони шайдо, Торочрасидаи шахи ишк, Наълайн даридаи рахи ишк, Сангафгани шишахонаи акл, Бархамзани дому донаи акл. Яъне Мачнун, асири Лайлй, Шуридаи доругири Лайлй (5,49).

Дар достони «Юсуф ва Зулайхо» бародарони Юсуф уро дар назди падар «нури ду дида»-гуён мехоханд ба тамошои сахро бубаранд: Бародар Юсуф, он нури ду дида, Зи камсолй ба сахро кам расида (4,214).

Ибораи «нури ду дида» истиора буда, шоир тахти он Юсуфро дар назар дорад.

Дар достони «Лайлй ва Мачнун»-и Х,отифй низ истиорахо ба таври фаровон ба мушохида мерасанд. Бахри намуна, ду мисол меорем: Мекард бузург он писарро, Медошт азиз он гухарро (1,24)

ХХХ

К-эй нури ду дида ин чй кор аст, З-ин кор маро хазор ор аст (1,38). Дар ин мисолхо, дар байти аввал «гууар» истиораи равшан ва дар байти дуюм истиораи пушида - «нури ду дида» истеъмол гардидаанд, ки хар ду ба чойи исми ^айс омадаанд.

Дар яке аз бобхои ба симои Шопур дахлдоштаи достони «Ширин ва Хусрав»-и Х,отифй сохибистиора - Шопур зикр нагардида, ба чойи он танхо истиорашавандахо -сифатхои у зикр ёфтаанд:

Х,арифе хурдабину кордоне, Ч,ахонгардидае, бисёрдоне (2,23). Мактабй низ ба монанди Ч,омй ва Х,отифй барои чаззобу пуробуранг баромадани достони «Лайлй ва Мачнун» аз калимаву иборахои хаммаъно ба таври мачоз истифода мебарад. «Чунончи, ба чойи Лайлй - мох, мохпора, ситора, парй, фаришта, хур, лола, гул, акик, мардуми дида, ба чойи Мачнун - к-ошуфтахол, девона, хонахароб, шикастабол, чароги шабсуз, мардуми дида, мардуми чашмхона, гухари ягона ва амсоли инхоро истеъмол менамояд, ки ба шеър равониву хушохангй мебахшад. Масалан, дар байти зерин ба чойи Лайлй калимаи «мо%пора»-ро истиора намуда гуфтааст: Чун шаб зи фироки мохпора, Чашми сияхаш пур аз ситора. Ё худ ба чойи ибораи цомати Лайлй калимаи «сарв»-ро меоварад: Тарсам ба ту бод даст ёбад, Сарви ту аз он шикаст ёбад» (8,77). Хулоса, дар достонхои ишкии романтикии асри XV, аз чуцмла, асархои номбурдаи Ч,омй, Х,отифй ва Мактабй санъатхои бадей ба таври фаровон истифода шудаанд, ки санъатхои маънавии мачоз, ташбех ва истиора аз зумраи онхо махсуб меёбанд.

ТАВЗЕХ,ОТ:

1. Итлок - ифо да

2. Мутакаллим - гуянда, суханоро

3. Илло - гайр аз

4. Мулозимате - пайвастагй ва вобастагие

5. Кдринаи - сурати

6. Тарокиби - таркибхои

7. Хддика - бог; боги атрофаш ихота кардашуда

8. Мунхасиф - хусуфёбанда, гирифташаванда (дар бораи мох)

9. Паркола-паркола - хисса-хисса, лахта-лахта, пора-пора

10. Ганчур - хазинадор, хазиначй, мудир ва мутасаддии хазина

11. Васвос - фикру андеша ва хаёлоте, ки ба рохи бадй мебарад

12. Залил - хор, бекадр

Фехрист:

1. Абдуллохи Х,отифй. Лайлй ва Мачнун / Бо тасхех ва мукаддимаи С. Асадуллоев/.-Душанбе: УДТ ба номи В.И.Ленин/, 1962. - 121 с.

2. Абдуллохи Х,отифй. Ширин ва Хусрав /Мураттиб ва муаллифи сарсухан Ч,.Додалишоев. - Душанбе: «Дониш», 1981. - 116 с.

3. Абдурахмони Ч,омй. Осор. - Ч,.3 (Силсилат- уз- захаб, Саломон ва Абсол, Тухфат -ул - ахрор: Достонхо) / Ба чоп хозиркунандагон К. Айнй, А.Зухуриддинов.-Душанбе: «Адиб», 1987. - 288 с.

4. Абдурахмони Ч,омй. Осор.- Ч,.4 (Субхат-ул-аброр, Юсуф ва Зулайхо: Достонхо) / Ба чоп хозиркунандагон З. Ахрорй, М.Мамедова.- Душанбе: «Адиб»,1988.- 384 с.

5. Абдурахмони Ч,омй. Осор. - Ч,.5 (Лайлй ва Мачнун, Хирадномаи Искандарй: /Достонхо) / Ба чоп хозиркунанда А.Афсахзод.- Душанбе: «Адиб», 1988.- 384 с.

6. Афсахзод А. Достони "Лайлй ва Мачнун"-и Абдуррахмони Чомй.- Душанбе:

«Дониш», 1970. - 203 с.

7. Шарифов Х. Каломи бадеъ.- Душанбе: «Маориф», 1991.- 160 с.

8. Назриев Ч,. Мактабии Шерозй ва достони у "Лайлй ва Мачнун".-Душанбе:

«Дониш», 1983.- 188 с.

РОЛЬ ЭЛЕМЕНТОВ ХУДОЖЕСТВЕННОГО СЛОВА В ЛЮБОВНО-РОМАНТИЧЕСКИХ ПОЭМАХ XV В.

Махкамов С.Б.

В любовно-романтических поэмах XV века, в т.ч. «Саломон и Абсол», «Лайли и Маджнун», «Юсуф и Зулайхо» Абдуррахмана Джами, «Лайли и Маджнун», «Ширин и Хосров» Абдуллоха Хатифи и «Лайли и Маджнун» Мактаби Ширази широко использованы элементы художественного слова.

Автор статьи в данных поэмах особое внимание обращает на использование художественных средств - аллегории, сравнении и метафоры.

Ключевые слова: образ, человек, портрет, аллегория, сравнение, метафора, место, свеча, вино, глаза, нарцисс, кипарис, солнце, полнолуние, лев, газель, волк, ягнёнок, бутон, соловей, красивый.

ROLE OF THE ELEMENTS OF THE ARTISTIC SPEECH IN THE PASSION ABLE-ROMANTIC LEGENDS OF THE XV CENTURY

Ma^kamov S.

In the romantic legends of the XV century such as "Salomon and Absol", "Laily and Majnun", "Yusuf and Zulaykho" written by Abdurrahman Jomi; "Laily and Majnun ", "Shirin and Khusrav" written by Abdullohi Hotifi, and "Laili and Majnun" written by Maktabi Sherozi the fiction point is masterly used in a widely range.

While creating the following article the author pays a great deal of attention to the artistic usage of a spiritual metaphor, comparison and figurative meaning in the legends presented above.

Key words: image, person, drawing, metaphor, comparison, figurative meaning, tune, candle, wine, wind, eye, daffodils, slender beauty, the sun, lion, chamois, wolf, lamb, bud, nightingale, beauty (particle of the moon).

Сведения об авторе: Махкамов Сайфулло Бердиевич - кандидат филологических наук, доцент кафедры гуманитарных наук Республиканского института повышения квалификации и переподготовки работников сферы образования, тел.: (+992) 918 526973

Information about the author: Ma^kamov Saifullo Berdievish, PhD in philological sciences, associate professor of Humanitatian chair in Institute of development of teachers qualification and retraining of workers in sphere of education, tel. (+992) 918 526973

ЛЕКСИКО-СЕМАНТИЧЕСКОЕ МИКРОПОЛЕ

«КРУПНЫЙ РОГАТЫЙ СКОТ» В АНГЛИЙСКОМ И ТАДЖИКСКОМ ЯЗЫКАХ

Орипова Ф. М.

Таджикский государственный педагогический университет имени Садриддина Айни

Лексика языка, как совокупность внутренних систем, состоит из многочисленных взаимосвязанных друг с другом лексико-семантических микросистем (лексико-семантических полей). Лексико-семантические микросистемы (поля), в свою очередь, являются своеобразной системой в отношении к другим лексико-семантическим

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.