CC BY
737. Malika Ortikova and Alisher Sanaev. «Human Quality: Signs». Contemporary Innovation Assessment by Problems and Trends: Solutions and Perspectives 1.1 (2022): 415-419.
8. PN U&in, KB Murotmusayev «Psychological adju&ment factors of fir^-year &udents» Eurasian Journal of Humanities and Social Sciences. Brussels, Belgium -2022. P 115-121 https :// geniusjournals . org / index . php / ejhss / index
QO'RQUVLAR: UNING SABABLARI VA OQIBATLARI
Sanayev Alisher Komiljon o'g'li
O^zMUjizzax filiali Yoshlar Psixologiya kafedrasi o'qituvchisi
Bozorboyeva Ma mura Temur qizi,
O^zMU jizzax filiali Psixologiya fakulteti 1-bosqich talabasi Abdurazzoqova Dilnura Bahodir qizi
O^zMUjizzax filiali Psixologiya fakulteti 1-bosqich talabasi
Rezyume: Ushbu maqoladan siz quyidagilarni bilib olasiz, qo'rquv qaerdan keladi nega sizni qo'rqitadigan narsadan qochib qutula olmaysiz shuningdek, fobiya va tashvishlardan xalos bo'lishga yordam beradigan asosiy tamoyil.Maqola tashvish muammosini nazariy o'rganishga bag'ishlangan. Qo^rquv tushunchasi, uning turlari, sabablari va uni bartaraf etish bo'yicha tavsiyalar ko'rib chiqiladi.
Kalit so'zlar qo'rquv, tashvish muammosi, xavfga reaktsiya , qo'rquv sabablari
Аннотация: В этой статье вы узнаете: откуда берется страх; почему нельзя убежать от того, что тебя пугает; а также основной принцип, помогающий избавиться от фобий и тревожности.Статья посвящена теоретическому изучению проблемы тревожности. Рассмотрено понятие страха, его виды, причины и рекомендации по его устранению.
Ключевые слова: тревога, проблема тревоги, реакция на опасность, причины тревоги.
Annotation: In this article you will learn: where does fear come from; why you can't run away from what scares you; as well as the basic principle that helps to get rid of phobias and anxiety. The article is devoted to the theoretical tiudy of the problem of anxiety. The concept of fear, its types, causes and recommendations for its elimination are considered.
Key words: anxiety, problem of anxiety, reaction to danger, causes of anxiety.
Qo'rquvlar - bu psixologik xususiyat, odamning tashvish holatini boshdan kechirishga moyilligi. Ko'pincha tashvish uning muvaffaqiyatsizligi yoki muvaffaqiyatining ijtimoiy oqibatlarini kutish bilan bog'liq. Qorquv &ress bilan chambarchas bog'liq.
Zamonaviy ilm-fan tashvish muammosiga katta qiziqish bildirmoqda. Ushbu qiziqish ko'plab ilmiy tadqiqotlarda namoyon bo'ladi, bu yerda ushbu muammo muhim o'rin tutadi va psixologik jihatdan tahlil qilinadi.
Psixologiyada tashvish muammolari bilan quyidagi olimlar shug'ullangan: V.M. A&apov, V.R. Kislovskaya, E.V. Novikova, A.M. Parishionerlar va boshqalar. Ularning barchasi qo'rquv, qoida tariqasida barqaror xarakterli xususiyat emasligini, lekin bolalikdan yuqori darajadagi xavotirlik o'zgarmas bo'lib, shaxsiy xususiyatga aylanib ketishini ta'kidladilar, bu esa tabiiy ravishda ruhiy xavf tug'diradi.
Qo'rquvlar bir tomondan, tashvishlanishning o'zi bo'lib, unda odam o'zini noqulay his qiladi va shuning uchun imkon qadar tezroq bu tuyg'udan xalos bo'lishga intiladi. Boshqa tomondan, tashvish haqiqiy va mumkin bo'lgan "nosozliklar" haqida signal beradi. [8, 64-76-betlar].
Xavotirli odamlar qayerdan keladi?
Nima uchun ba'zi odamlar biron bir sababga ko'ra tashvishlanadilar, boshqalari esa xotirjam bo'lishadi?
Xavotirli odam qanday yashaydi va nima uchun uning hayotida hamma narsa juda qiyin?
Qo'rquvlar - bu yoqimsiz tuyg'u, ba'zida insonni butun hayoti davomida ta'qib qiladi. Bunday odamlar u bilan tug'ilganga o'xshaydi va hech qachon ajralishmaydi. Xuddi shu xulq-atvor skriptlari avloddan-avlodga o'tdi va qanday qilib o'sishni bilmagan juda ko'p odamlar.
Xavotirli ona - tashvishli bola. Bu qanday ishlaydi? Onaning bolasi uchun tashvishlanish xavfi nimada?
Xavotirli odamning hayoti
Birinchidan, tashvishli odamga dunyo qanday ko'rinishini tasvirlab beraylik. Bu xavf va tahdidlarga to'la dunyo. Hech narsa aniq bo'lmagan va hamma narsa qo'rqinchli dunyo. Tuzatib bo'lmaydigan, dahshatli narsa sodir bo'lishi mumkinligini kutadigan dunyo va o'zingizni himoya qilishning iloji yo'q. Ojizlik va nazoratsizlik hissi.
Bunday tashvishli odam o'z his-tuyg'ularini dunyoga uzatadi. U boshqa odamlar oldida zaif va ojiz, zaif va o'zini himoya qila olmaydigan sifatida namoyon bo'ladi. U rad etishdan qo'rqadi, nizolardan qo'rqadi.
Bunday tashvishli ona va uning bolasi o'rtasida nima bo'ladi? Ona o'z tashvishini bolaga bildiradi, tashvishli bog'lanishni shakllantiradi.
Umuman olganda, biz hammamiz u yoki bu darajada bolalarimiz haqida qayg'uramiz. Ammo tashvishli ona bo'lsa, bu tajribalar juda ko'p. Giper -vasiylik va giper -nazorat bunday onaning asosiy namoyonidir. Barcha mumkin bo'lgan xavf-xatarlarni kuzatib borish, bolani uning fikriga ko'ra unga zarar yetkazishi mumkin bo'lgan barcha narsalardan himoya qilishga harakat qilish kerak. Va uning fikricha , bu hamma narsa bo'lishi mumkin - qum qutisida o'ynashdan tortib, bolalik kasalliklarigacha. Shuning uchun u doimo yonida bo'lishi va bolani undan bir qadam ham uzoqlashtirmaslik yaxshiroqdir.
Onam bolaning barcha ishlariga kiradi, onasi hammajoyda va undan uzoqlashishning iloji yo'q. Bolada yashirish, o'zini undan ajratish i^agi bor. Bu uning uchun juda og'riqli holat. Shunday qilib, bola mu$;aqillikda cheklangan bo'lib qoladi, bu tabiatning o'zi bizga xosdir. Tabiatdagi hayvonlarni tomosha qiling, chunki rivojlanishning ma'lum bir bosqichining boshlanishi bilan bolalar oziq-ovqat izlash va o'z avlodlariga ega bo'lish i^agi bilan mu^aqil hayotga kirishadilar. Onasi tashvishli odam bolasi bunday imkoniyatga ega emas.
"Yugurma, sakrab tushma, yiqilma, bu yerga kel" - o'yin maydonchasida keng tarqalgan iboralar. Siz ularni shunday tarjima qilishingiz mumkin: "agar siz mendan uzoqlashsangiz, unda bir narsa albatta sodir bo'ladi".
Xavotirli bola esa tashvishli kattalarga aylanadi. Uning hayoti, u nima bo'lishidan qat'i nazar, muvaffaqiyatga erisha olmasligini his qilish bilan to'yingan. U xato qilishdan qo'rqadi, o'zgarishdan qo'rqadi. U o'zi uchun noqulay bo'lsa ham barqarorlikni tanlaydi, chunki barqarorlik bo'lmagan joyda bu juda qo'rqinchli va xavfli. U yerda g'ayrioddiy, tayanadigan hech narsa yo'q va ichkarida hech qanday yordam yo'q. Agar o'zingizda yordam bo'lmasa, unda siz kimdandir yoki biror narsadan yordam izlashingiz kerak: boshqa odamlarda, spirtli ichimliklar, giyohvand moddalar. Hamma oqibatlar bilan qaramlik shunday shakllanadi.
Xavotirli odamlar o'zlarini pa& baholaydilar, o'zlarini zaif his qiladilar. Ular kuchli bo'lishdan qo'rqishadi, chunki aks holda ularning yonidagi kimdir o'zini yomon his qiladi. Bu mu^aqil yashashga yana bir to'siqdir. [3, 17-25-betlar]
Psixologning tashvishli odam bilan qanday ishlashi.
Terapiyada biz ota-onalardan ajralish bilan ishlaymiz. Ajralish - bu ajralish. Inson onasidan ajraladi, mu^aqillikni o'rganadi. U bolaligida egallamagan ko'nikmalarni egallaydi. U yangi shaxs bilan tanishadi, o'z shaxsiyatini topadi, onasidan ajralgan, o'z shaxsiy hayoti bilan yashashga qodir.
Stressga chidamlilik rivojlanadi va tashvish uchun o'z-o'ziga yordam berish usullari to'planadi. O'z-o'zini hurmat qilish a^a-sekin o'sib bormoqda, chunki endi u ko'p narsani qila oladi va buni o'zi ham biladi. Harakat qilish uchun onasining roziligi va ruxsatiga muhtoj emas.
Jarayon uzoq va mashaqqatli, ammo juda qiziqarli. Psixologik jihatdan yetuk shaxsning o'sishi va kattalar erkin hayotiga kirish davri.
ADABIYOTLAR RO'YXATI:
1. Zaxarov, A.I. Farzandlarimizga qo'rquvdan xalos bo'lishga qanday yordam berish kerak. Sankt-Peterburg: Gippokrat, 1995. 126 b.
2. Parishoniylar A.M. Bolalar va o'smirlardagi tashvish: psixologik tabiat va yosh dinamikasi. M. Voronej, 2000.
3. Anksiyete va tashvish. O'quvchi / komp. V.M. A^apov. - SPb., 2001 yil.
4. Rabbimova U., Khasanova D., Sanaev A. Professional pedagogical ethics of a modern pedagogue // Problems and trends of modern innovation assessment: solutions and perspectives. - 2022. - Volume 1. - No. 1. - S. 422-426.
5. Malika Ortikova and Alisher Sanaev. «Human Quality: Signs». Contemporary Innovation Assessment by Problems and Trends: Solutions and Perspectives 1.1 (2022): 415-419.
6. PN U&in, KB Murotmusayev «Psychological adju&ment factors of fir^-year &udents» Eurasian Journal of Humanities and Social Sciences. Brussels, Belgium -2022. P 115-121 https :// geniusjournals . org / index . php / ejhss / index
TASAVVUF PSIXOLOGIYASI VA UNING SHAXS TARBIYASIDAGI O'RNI
Toirova Munavvar Murodulloyevna
BUXPXTI 2-bosqich magi&ri
Annotatsiya: Maqolada tasavvuf ta'limoti va uning shaxs shakllanishiga psixologik ta'siri haqida ma'lumotlar berilgan.Tasavvuf ta'limotida shaxsning irodaviy jarayonlarini tarbiyalash orqali komil inson g'oyasini ilgari surilgan.
Kalitso'zlar: tasavvuf, shaxs, nafsnitarbiyalash, tarkidunyo.
Аннотация: В статье представлена информация об учении суфизма и его психологическом влиянии на формирование личности В учениях суфизма выдвигается идея совершенного человека путем тренировки волевых процессов человека.
Ключевые слова: суфизм, личность, самосовершенствование, мироустройство.
Abtfract: The article provides information about the teachings of Sufism and its psychological influence on the formation of a person. In the teachings of Sufism, the idea of a perfect person is put forward by training the volitional processes of a person.
Key words: Sufism, personality, self-cultivation, world order.
Tasavvuf madaniyatimiz tarixidagi g'aroyib bir fan bo'lib, o'ziga xos yo'nalish va an'analarga egadir. U ko'pincha adabiyot va falsafa g'oyalarini irfoniy tarzda, ya'ni ma'rifiy qiyofada aks ettiradi, shu bois ba'zan mazkur ilmlar qatorida tilga olinib, ularning global bir qismi sanaladi. Masalan, X asrdan boshlab tasavvuf professional she'riyat g'oyalari bilan qo'shilib ketib, uning bir yo'la mazmunini aks ettirdi, adabiyotning eng go'zal va nafis tuyg'usi-orifona yo'nalishini boshlab berdi.
Shu bilan mumtoz adabiyotimiz mundarijasi bir necha tarmoqqa ajralib ketdi. Jumladan, adabiyotning maddohlik, diniy-mazhabiy, qahramonlik, ilmiy va siyosiy yo'nalishlari rivoj topgan bir paytda, uning ma'rifatomuz va pand-axloqqa boy g'oyalari tasavvufona ohang kasb etib, olamu odam qismati, koinot sirlari, ruhoniyat masalasi, vahdatul-vujud muammosi, birlik va analhaq g'oyasi-umuman alloh va uni idrok etish, tanish va bilishi haqida bahs etdi. Yuzlab madhiyaomuz qasidalar ohangida aytilgan maddohona ruhdagi she'rlarimiz, payg'ambarimiz Muhammad Mu^afo (s) va u kishining
