CC BY
0QAMISH SELLYULOZASIDAN PRESS MATERIAL OLISH VA EGILASHGA
SINASH
Baxtiyorov Q.B., Xamdamova D.SH., Umarova V.K., Primqulov M.T.
Toshkent kimyo-texnologiya instituti https://doi.org/10.5281/zenodo.10845904
Qog'oz va karton mahsulotlar ishlab chiqarish 2018-2025 yillar ichida 50-80 ming tonnadan 320 ming tonnaga yetkazish ko'zda tutilgan. Mahalliy xom ashyo qamish sellyulozasidan mikrokristallik sellyuloza olishga va uni pressmaterial olishda ishlatishga bo'lgan tadqiqotlar, ma'lum darajada dolzarb va shu rejani amalga oshirishda xizmat qiladi.
Presslash - xona haroratida (sovuq usul)da olib borildi. Bu usulni tegishli adabiyotlarda "sovuq sharoitda presslash" deb atashadi. Ikkinchi turi -issiq presslash, yuqori temperaturalarda olib borildi.
Namunalarni presslash, press apparatini imkoniyatini hisobga olib, dastlab 20; 80; 120; 160 va 200 oC da olib borildi. Fizik-mexanik ko'rsatkichlari, egilishga chegarali qarshilik kuchi va egilishga qarshilik modulini hisoblash formulalari quyidagi 1-jadvalda keltirilgan.
GOST 10633-2018 bo'yicha: P- yuk; d-tayanch va pichoqni silindr qismini diametri; L - namuna uzunligi; h-namuna qalinligi; t-tayanchlar orasidagi masofa.
Amalda
Psess namunalarining fizik-mexanik ko'rsatkichlari
1-jadval
*T,oC Egilishga chegarali qarshilik kuchi o, N Egilishga qarshilik moduli, Ye1, MPa
20 140 0,31
80 210 1,04
120 230 1,81
200 240 1,86
Hisoblash formulasi 3 G'l 0 2 bh2 E1 _ F(F2 -F1) 4bh3(S2-S1)
Namunalarni sinash YeTM - 10 priborida olib borildi.
YeTM - 10 universal test mashinasi.
Mebelsozlikda press material olishda yog'och qipig'idan foydalanildi. Yog'och qipig'idan press material olib, qamish sellyulozasidan olingan press material namunalariga fizik-mexanik xossalarini solishtirdik. Amalda farq qilmadi, demak, qamish sellyulozasini press material olishda xom-ashyo o'rnida qo'llash mumkin degan xulosaga kelindi.
Foydalanilgan adabiyotlara
1.Xamdamova D., Umarova V., Primqulov M. Mikrokristallik sellyuloza texnologiyasi". Monografiya. T.: "Tafakur tomchilari", 2021 yil.
2. Umarova V.K. Qamishdan turli modifikatsiya ko'rinishli sellyuloza olish va uning xossalarinianiqlash usullari. Guliston. "Ziyo nashr matbaa" nashiriyoti, 2022,100 bet.
