#<b> J >j>
1
;>q >
fcp
11>j
* >
! >S> )
! >>>
] >j>
J^) J
>
!'
1 J >: VT
>i> i >j>
* - i>
PYTHON DASTURLASH TILIDA SHART OPERATORIGA DOIR
MASALALAR
Alimova Rayhon Abdug'afforovna
Termiz davlat universiteti Axborot texnologiyalari fakulteti talabasi https://doi.org/10.5281/zenodo.6783714
Annotatsiya: Ushbu maqolada shart operatoriga oid bir nechta masalalarning pythonda dasturi tuzildi va natijasi olindi. Masalada keltirilgan har bir shart bo'yicha olingan natija ko'rsatildi.
Kalit so'zlar: if, butun son, haqiqiy son, elif, else, int, float, print.
1-misol. Butun son berilgan. Agar, berilgan son musbat bo'lsa, 1 ga oshirilsin, aks holda o'zgartirilmasin. Hosil bo'lgan sonni ekranga chiqaruvchi programma tuzilsin.
Dasturi: a = int(input("Butun sonni kiriting = "))
if (a>0):
b = a+1
print(b)
else:
print(a)
Butun sonni kiriting 16
Butun sonni kiriting = -A
2-misol. Butun son berilgan. Agar, berilgan son musbat bo'lsa, 1 ga oshirilsin, manfiy bo'lsa, 2 ga kamaytiring, agar 0 ga teng bo'lsa, 10 ni o'zlashtirsin. Hosil bo'lgan sonni ekranga chiqaruvchi programma tuzilsin. Dasturi:
a = int(input("Butun sonni kiriting = "))
if (a>0):
b = a+1
print(b)
elif (a<0):
c = a-2
print(c)
elif (a==0):
q
Mt<\')>
«äs
I>3*:
cJ
-^fV-liT --^SfV-^Y f.—
105
3 Ml i >>
i >;* % j>4:>;
s
3*1 >
3>3*
q
I M>
q >3*
q
#<b>
J>
;>q >
i ]>■ y.
>
>31
! >S>
! >>> <:>q )>
< >4>
>
\ j>1:>
J^) J
3^*
*q)> >>>
i >4>
>i>
< >j>
*s> »q i>
print("a=10")
Butun sonni kiriting
Butun sonni kiriting =
Butun sonni kiriting
3-misol. Uchta butun son berilgan. Shu sonlar orasidan nechta musbat son borligini aniqlovchi programma tuzilsin. Dasturi:
a = int(input(" a butun sonni kiriting = ")) b = int(input(" b butun sonni kiriting = ")) c = int(input(" c butun sonni kiriting = "))
if ((a>0 and b<0 and c<0) or (b>0 and a<0 and c<0) or (c>0 and a<0 and b<0)): print(" 1 ta musbat son bor")
elif ((a>0 and b>0 and c<0) or (a>0 and c>0 and b<0) or (b>0 and c>0 and a<0)): print("2 ta musbat son bor") elif (a>0 and b>0 and c>0): print("3 ta musbat son bor") else:
print("Musbat son yo'q")
q >j*
Mt<\')>
«äs
I>3*:
IKj )>
M *
cJ
>
a butun sonni kiriting =
b butun sonni kiriting =
c butun sonni kiriting 1 ta musbat son bor
a butun soinni kiriting b butun sonni kiriting c butun sonni kiriting 2 ta musbat son bor
a butun sonni kiriting b butun sonni kiriting o butun sonni kiriting 3 ta musbat son bor
a butun sonni kiriting b butun sonni kiriting c butun sonni kiriting Musbat son yo1q
4-misol. Ikkita butun son berilgan. Shu sonlarning kattasini aniqlovchi dastur tuzilsin.
Dasturi:
a = int(input(" a butun sonni kiriting = ")) b = int(input(" b butun sonni kiriting = ")) if a>b:
print("(a>b), a = ", a) elif b>a:
-^fV-iir j---^SfV-^Y f.—
106
q >j* slH >
v>^
i>j*
q >j*
i*4> q ;>>!>•
i*4> >
3>3* )>j*
q >j*
q >s*
q >j* q >j*
q >j*
>J* >>
#<b> J >j>
1> >
>>>
>3»
til'
>3*
>31 +H )>
>3*
! >5>
! >>>
] >j:>
\ j>1:>
m>
m
j
i >4* >
1 J>:iWi
£>q>
>4»
* - i> J>3*
print("(b>a), b = ", b) else:
print("Ular teng")
a butuin sonni kiriting =
b butuin sonni kiriting =
Ca>b }, a = 6 1
a butun son ni kiriting =
b butun son ni kiriting =
(b>a) , b = 13
>
5-misol. a va b butun sonlari berilgan. Agar o'zgaruvchilar o'zaro teng bo'lmasa, a va b o'zgaruvchilar 1 taga oshsin, agar teng bo'lsa, 0 ni o'zlashtirsin. a va b ning qiymati ekranga chiqarilsin. Dasturi:
a = int(input(" a butun sonni kiriting = ")) b = int(input(" b butun sonni kiriting = ")) if a!=b: a = a+1 b = b+1
print(f" a = {a}, b = {b}") elif a==b:
print(f" a = 0, b = 0")
>
♦ v )>
liBt
<\ j>
a butun sonni kiriting b butun sonni kiriting a = 0, b = 0
6-misol. Uchta son berilgan. Shu sonlarni kichigini aniqlovchi programma tuzilsin.
Dasturi:
a = int(input(" a sonni kiriting = ")) b = int(input(" b sonni kiriting = ")) c = int(input(" c sonni kiriting = ")) if (a>b and b>c) or (b>a and a>c): print("Eng kichik son = ",c) elif (a>c and c>b) or (c>a and a>b): print("Eng kichik son = ",b) elif (b>c and c>a) or (c>b and b>a): print("Eng kichik son =", a)
107
S1 >:<>
)>3*
HM>
]>3*:
i >3*
3 >1*
J>
3*1 > >
i y >p
|:H>
P4 >
q
3*1 >
#<b>
J >j> ] >}>
p4 ]>
<H >
:>q ■
>4> % )H#
a sonni kiriting = b sonni kiriting = c sonni kiriting = Eng kichik son = 1
a sonni kiriting = b sonni kiriting = c sonni kiriting = Eng kichik son = 2
a sonni kiriting = b sonni kiriting = c sonni kiriting = Eng kichik son = 5
7-misol. a, b, c haqiqiy sonlari berilgan. Agar berilgan sonlar o'sish tartibida joylashgan bo'lsa, sonlarni ikkilantiring, aks holda sonlarning ishorasi almashtirilsin. a, b, c ning qiymati ekranga chiqarilsin.
Dasturi:
a = float(input(" a haqiqiy sonni kiriting = ")) b = float(input(" b haqiqiy sonni kiriting = ")) c = float(input(" c haqiqiy sonni kiriting = ")) if a<b and b<c:
print(f'a={2*a}, b={2*b}, c={2*c}") else:
print(f'a={-a}, b={-b}, c={-c}")
a haqiqiy son ni kiritingi - a haqiqiy sonni kiriting =
b haqiqiy sonni kiritingi = b haqiqiy sonni kiriting =
c haqiqiy son ni kiritingi = c haqiqiy sonni kiriting
28, o = 10.32 a= 2.01, b=- 2.153, c -D . ¿558
jtt-d ¡>
8-misol. x haqiqiy soni berilgan. Quyidagi funksiya aniqlansin.
[2 • x, agar x < —2 yoki x > 2; —3 ■ x aks holda; Dasturi:
x = float(input(" x haqiqiy sonni kiriting = "))
if x<-2 or x>2:
print(2*x)
else:
print(-3*x)
x haqiqiy sonni kiriting = -8.3
«•q > *:
108
q >3*
Mt<\')>
M >
q >>
q >>; q >;* q
£H >
Hi
>
HM >
q
q >: > q >3*
q
>>
* : > >>
#<b> ' ^Sv J M
>3»
M >
r-5 J?
Talqin va tadqiqotlar respublika ilmiy-uslubiy jurnali №6
>
№
3 )H#
x haqiqiy sonni kiriting -3.Î41
9-misol. x haqiqiy soni berilgan. Quyidagi funksiya aniqlansin. / (x) f —x, agar x < 0; x2, agar 0 < x < 2 ; Dasturi: 4, agar x > 2;
x = float(input(" x haqiqiy sonni kiriting = "))
if x<=0:
print(-x)
elif x>0 and x<2: print(x**2) elif x>=2: print(4)
x haqiqiy sonrii kiriting =
0.54
x haqiqiy sonni kiriting =
l.M
x haqiqiy soinni kiriting =
4
q
m >
q
4:H i>
q > >
wi >
lös
Xulosa qiladigan bo'lsam, python dasturlash tilini o'rganish oson va qulay. Shuning uchun pythonda shart operatoriga doir masalalarning tahlili ushbu maqolada keltirib o'tildi. Bu esa mustaqil o'rganuvchilar, talabalar uchun tushunarlidir. Maqolada keltirib o'tilganlar barchamizning bilim - zakovatimizni oshirishga xizmat qiladi, deb ishonaman.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Python asoslari. Abbosbek. Ibragimov qo'llanma
2. http://dastur.uz
3. www.python.org
4. Sh. A. Mengliyev, O. A. Abdug'aniev, S. Q. Shonazarov, D. Sh. To'rayev: Python dasturlash tili. Termiz-2021
5. Anvar Narzullayev: "Python" da dasturlash asoslari
q
>
*
J>
5M>
UM >
q
j
! >)> i >j>
*q i>
q
M
j
-^fV-lrr --f.—
109
q q