CC BY
60CENTRAL ASIAN ACADEMIC JOURNAL ISSN: 2181-2489
OF SCIENTIFIC RESEARCH VOLUME 1 I ISSUE 1 I 2021
PSIXOLOGIK MASLAHAT GIPOTEZALARINI SHAKLLANTIRISH
Shahlo Saidmuratovna Abdusamatova Sirojiddin Amangeldiyev
Toshkent viloyati Chirchiq davlat pedagogika instituti
ANNOTATSIYA
Psixologik muammoni shakllantirish mijozning so'rovini psixologik tilga tarjima qilishdan iborat. Ko'proq gipotezalar paydo bo'ladi maslahatchi vaziyatga duch kelganda, u qanchalik professional jihozlangan bo'lsa, unga ishlash osonroq bo'ladi. Psixolog maslahatchi tomonidan og'zaki ifodalangan gipoteza - bu talqin. Ikkinchi bosqichning birinchi bosqichida psixolog -maslahatchi asosan passiv pozitsiyani egallashga harakat qiladi, bu esa mijozni faol va o'z -o'zidan (o'z -o'zidan, psixolog va mijozning irodasi ishtirokisiz) hikoyasiga undaydi.
Kalit so'zlar: Psixologik muammo, shakllantirish, mijoz, gipoteza, maslahatchi, vaziyat, psixolog, passiv pozitsiya, harakat.
FORMULATION OF THE HYPOTHESIS OF PSYCHOLOGICAL
COUNSELING
ABSTRACT
Forming a psychological problem involves translating the client's request into psychological language. The more hypotheses emerge that when a consultant is faced with a situation, the more professionally equipped he or she will be, the easier it will be for him or her to work. A hypothesis expressed orally by a psychologist counselor is an interpretation. In the first stage of the second phase, the psychologist-counselor tries to take a mostly passive position, which encourages the client to tell the story actively and spontaneously (spontaneously, without the involvement of the psychologist and the client's will).
Keywords: psychological problem, formation, client, hypothesis, consultant, situation, psychologist, passive position, action.
KIRISH
Psixologik muammoni shakllantirish mijozning so'rovini psixologik tilga tarjima qilinganda,ko'proq gipotezalar paydo bo'ladi, psixolog-maslahatchi bu vaziyatga duch kelganda, u qanchalik professional jihozlangan bo'lsa, unga ishlash osonroq bo'ladi. Psixologik muammoni shakllantirish mijozning so'rovini psixologik tilga tarjima qilishdan iborat. Ko'proq gipotezalar paydo bo'ladi maslahatchi vaziyatga duch kelganda, u qanchalik professional jihozlangan bo'lsa, unga ishlash osonroq bo'ladi.
132
UZBEKISTAN | www.caajsr.uz
Psixolog maslahatchi tomonidan og'zaki ifodalangan gipoteza - bu talqin. Ikkinchi bosqichning birinchi bosqichida psixolog -maslahatchi asosan passiv pozitsiyani egallashga harakat qiladi, bu esa mijozni faol va o'z -o'zidan (o'z -o'zidan, psixolog va mijozning irodasi ishtirokisiz) hikoyasiga undaydi. Shu bilan birga, u vaziyatni tushunishga va maslahat gipotezalarini shakllantirishga harakat qiladi.
ASOSIY QISM
Psixolog maslahatchi gipotezalarini sinab ko'rish uchun ikkita algoritmni tanlashi mumkin: Mijozga maslahatchining g'oyalarini aniqlashtirishga qaratilgan savollar berishni boshlashi kerak. O'z farazingizni (talqinini) mijozga taqdim eting va undan bu haqda nima deb o'ylayotganini so'rashingiz maqsadga muvofiq boladi.
Maslahatchi tomonidan og'zaki ifodalangan gipoteza - bu talqin.Boshqa odamning ichki dunyosini barcha semantik va hissiy nuanslari bilan sezgir idrok etish qobiliyati, bu psixolog-maslahatchining faol ish jarayoniga mos keladi.
1. So'rov bosqichida mijozning kontseptsiyasini qabul qilish. Bu shuni anglatadiki, psixolog bu bosqichda mijoz bilan janjallashmasligi, uni qoralamasligi, ayblamasligi, mudofaa javobini bermasligi kerak.
2. Suhbatni tuzish. Birinchi usul shundaki, savol berib, muhokama mavzusini o'zgartirib, maslahatchi mijozga nima uchun bunday qilayotganini va bunga nima sabab bo'lganini tushuntirishi kerak, shunda mijoz hech bo'lmaganda barcha o'tish mantig'ining ko'rini shini saqlab qoladi. suhbat. Ikkinchi usul - mijoz nima deganini qisqacha sharhlash, aytilganlarni muntazam ravishda umumlashtirish. Bu mijozga o'z nutqini aniqroq bo'lishga yordam beradi, bir xil narsani bir necha marta takrorlamaydi. Mijoz nima deyayotganini ko'rib chiqish. Bu mulohaza bir yoki bir nechta maslahat gipotezalarini shakllantirishga qaratilgan.
Psixolog maslahatchi gipotezasi tasdiqlanishi yoki rad etilishi uchun ikkita yoki uchta aniq vaziyatni muhokama qilish kerak:
1. mijozning asosiy shikoyatlari mazmuni bilan chambarchas bog'liq;
2. mijoz hayoti uchun odatiy;
3. munosabatlarning salbiy, ijobiy va neytral xususiyatlarini tasvirlab, vaziyatlarni batafsil bayon qilish maqsadga muvofiqdir.
Psixolog maslahatchi suhbatining ikkinchi bosqichida mijozni o'z his tuyg'ularini va boshqalarning his -tuyg'ularini tasvirlashga undash kerak. Psixolog maslahatchi o'z farazlarini sinab ko'rganidan so'ng, ta'sir ko'rsatishga o'tish mantiqan. Ta'sir qilish harakati maslahatlashuv suhbatining keyingi, uchinchi bosqichining boshlanishini ko'rsatadi. 3 -bosqich. Ta'sirdir.Bu bosqichning davomiyligi 5-10 daqiqa , maslahatlashuvning o'rtacha davomiyligi - 45 daqiqa - 1 soat 10 daqiqa. Bu bosqichni
taxminan ikkita kichik bosqichga bo'lish mumkin: a)mijoz sozlamalarini tuzatish. b) mijozlaming xatti -harakatlarini tuzatish.
Psixolog-maslahatchining vazifasi, agar mijozning ongida quyidagi voqealar zanjiri qurilgan bo'lsa, bajariladi: mijozning uzoq vaqtdan beri mavjud bo'lgan yoki rivojlanish mantig'iga bog'liq holda vaqti-vaqti bilan paydo bo'ladigan tuyg'usi yoki tajribasi. munosabatlar, uni maqsadlariga erishish va ehtiyojlarini qondirishga undash (sevgi, kuch, tushunish, hayot kechirishining qadr -qimmati va boshqalar) these Bu maqsadlarga erishish uchun tanlanmagan vositalar, munosabatlardagi qiyinchiliklarga olib keladi. Hamkorning salbiy munosabati, ko'pincha mijozning muammolarini kuchaytiradi.
Mijozning ongida yuqorida muhokama qilingan voqealar zanjirini shoshilinch ravishda qurish uchun psixolog -maslahatchi har xil vosita va usullardan foydalanishi mumkin. Masalan: Mijoz hikoyasidagi qarama -qarshiliklarni ta'kidlash, ya'ni ularni ta'kidlash, ularni seziladigan, idrok etiladigan, tahlil qilinadigan qilish; Sharhlar yordamida mijozni o'rab turgan voqelikni isloh qilish va qayta qurish - shaxsiy tajriba yoki nazariy bilimlar asosida mijozning holatini talqin qilish;Mijoz bilan ochiq qarama -qarshilik va uning vayronkor harakatlari, agar uning psixologik himoyasini boshqa hech narsa sindira olmasa va uning xatti -harakati boshqalarga zarar etkazsa; Mijozni halokatli munosabatini o'zgartirishga mo'ljallangan yangi mazmunli tajriba orttirishga yordam beradigan vaziyatga tushirish. Mijozga o'z harakatlarining vayronkorligini tushunishga imkon beradigan uy vazifasi ; Mijozga o'z hikoyasining asosiy voqeliklarini aytib berish, tez -tez rezyumelar (mijozning hikoyasida paydo bo'lgan asosiy faktlar va ular bilan bog'liq his -tuyg'ularning qisqartirilgan shaklda takrorlanishi.). Maqsad -mijozga o'z ahvoli haqida o'ylashi, unga chuqurroq kirishi va o'zi kerakli xulosalar chiqarishi uchun sharoit yaratish ; Nima bo'layotganining hissiy fonini tahlil qilish, mijozning hissiy hayoti voqeliklarini talqin qilish va muhokama qilish;Maslahatchi psixologning o'zini oshkor qilishi, bu mijozga o'z qiyinchiliklari haqidagi his-tuyg'ulari haqida xabar berishni, o'z muammolarini hal qilishning o'ziga xos yoki shaxsiy tajribasini aytib berishni o'z ichiga oladi.
Shunday qilib, birinchi navbatda psixolog -maslahatchi ishining natijasi: Psixologik maslahatning uchinchi bosqichining pastki bosqichi-bu qaysidir ma'noda muammoli vaziyatlarda o'zini tutishning eski usullarini, yangi, konstruktiv xulq-atvor usullarini izlashga munosabat. Xulq -atvorni tuzatishga o'tishning o'zi maslahat suhbatining uchinchi bosqichining ikkinchi bosqichining boshlanishini ko'rsatadi.
Рsixolog-maslahatchi psixologning ikkinchi bosqichdagi faoliyati-bu mijozlarning xatti-harakatlarini tuzatish. Ushbu bosqichda psixolog-maslahatchi mijozga odatiy xatti-harakatlarning muqobil variantlarini tuzishda yordam berishi va keyin mijoz uchun eng mos variantni tanlashi kerak. Mijoz o'zi do'stlarining, qarindoshlarining xatti -
harakatlarini kuzatib, madaniyat va san'at asarlarini tahlil qilib, o'zini tutishining konstruktiv alternativalarini topishi mumkin.
Psixolog-maslahatchi mijozning xatti-harakatlariga o'zi alternativa topishini ta'minlashga intilishi kerak, shunda aynan uning muqobillari bo'ladi, shuning uchun ular hayotiy tajribasidan organik ravishda chiqib ketadi. Aniq ijobiy javob berish rejasini ishlab chiqish, psixologik maslahatlashuvda psixolog va mijozning yangi konstruktiv xatti -harakatini qaerda, qachon, qaysi joyda va qaysi vaqtda, qanday shaklda batafsil rejalashtirishini nazarda tutadi. bo'lib o'tishi. Bu xatti -harakatlarning barcha tuzoqlari, mumkin bo'lgan to'siqlari muhokama qilinadi. Keyingi bosqich maslahatlashuv suhbatining yakunlanishi.Bosqichning davomiyligi 5-10 minut, maslahatlashuvning o'rtacha davomiyligi-45 daqiqa-1 soat 10 minut. Ushbu bosqichda odatda psixolog -maslahatchi quyidagi harakatlarni bajaradi: a) Suhbat natijalarini sarhisob qilish (qabul paytida sodir bo'lgan hamma narsaning qisqacha mazmuni. Buning sababi, suhbat oxirida takrorlanadigan narsa yaxshiroq esda qoladi. b) mijoz ning maslahatchi yoki boshqa kerakli mutaxassislar bilan kelajakdagi munosabat lariga oid masalalarni muhokama qilish. Boshqa mutaxassislarning manzili (masalan, narkolog) va tayinlanish vaqti ko'rsatilgan. Keyingi uchrashuvlar davomida qanday vazifalar hal etilishi va buning uchun qancha aniq uchrashuvlar kerak bo'lishi shakllantirilgan. Bu savolni noaniq qoldirishdan ko'ra, keyingi uchrashuvni oldindan tashkil qilish yaxshiroqdir. Uchrashuv joyi va vaqti doimiy bo'lgani ma'qul. Mijozni boshqa maslahatchiga yo'naltirish masalasi hal qilinmoqda. Psixolog-maslahatchi mijozni hech bo'lmaganda eshik oldiga olib borish kerak, xayrlashganda bir nechta iliq so'zlarni ayting. Bir mijozning darhol boshqasiga kirishi istalmagan.
S.A. Kapustin psixolog -maslahatchi bilan yaxshi ish olib borilgandan so'ng, mijoz qarama -qarshi tanlov, tanlov noaniqligi - muammoni hal qilishni boshlash yoki avvalgidek yashash kerakligiga ishonadi. Mijozning o'z muammolarini hal qilish istagi va xohishiga to'sqinlik qiladigan jiddiy holatlar mavjud:
a) mijoz o'z hayotining ma'lum ma'nosini (oldingi ideallari, turmush tarzi) his qilgan hamma narsadan voz kechishi kerak.
b) Mijozga nisbatan do'stona va hukm qilmaydigan munosabat.
v) Shaxsga nisbatan hukmsiz munosabat. Psixolog, mijoz bilan muloqotda, unga nisbatan baho shartlarini qo'ymaydi, lekin biz mijozni qanday bo'lsa, shunday tushunishga, qabul qilishga va sevishga harakat qilamiz.
g) Mijoz me'yorlari va qadriyatlariga yo'naltirish. Ish paytida psixolog ijtimoiy qabul qilingan me'yor va qoidalarga emas, balki tashuvchisi mijoz bo'lgan hayot tamoyillari va ideallariga amal qiladi.
d) Maslahatlarga ehtiyotkorlik bilan munosabatda bo'lish. S.A.Kapustinning fikricha, tanlov noaniqlik holatiga erishish psixolog -maslahatchi ishining sifat ko'rsatkichidir.
XULOSA
Biz bilamizki, psixologik maslahatning axloqiy tamoyillari mavjud. "Printsip" -asos, boshlanish. Bu so'z har qanday nazariya, ta'limotning asosiy, boshlang'ich pozitsiyasi sifatida tushuniladi; rahbarlik g'oyasi, faoliyatning asosiy qoidasi. Psixologik maslahat berish tamoyillari (Printsip) - bu sohadagi odamlarning amaliy faoliyati tajribasidan kelib chiqqan holda, bu ish qoidalarining mohiyati.Psixologik maslahat tamoyillari (Yu.E. Aleshinaga ko'ra):. bu tamoyilni qat'iyroq shakllantiradi - umuman maslahat berishni taqiqlash. Buning foydasiga u quyidagi dalillarni keltiradi: a) boshqasiga kafolatlangan maslahat berishning iloji yo'q - har kimning hayoti o'ziga xos va oldindan aytib bo'lmaydi; B) maslahat berayotganda, maslahatchi sodir bo'layotgan voqealar uchun javobgarlikni o'z zimmasiga oladi, bu esa maslahatlanadigan shaxsning shaxsiyatini va uning haqiqatga munosib munosabatini rivojlantirishga yordam bermaydi - mijoz bo'layotgan narsaga passiv va yuzaki munosabatni shakllantiradi; C) maslahatlarni amalga oshirishdagi har qanday muvaffaqiyatsizlik, odatda, maslahat bergan organga tegishli bo'lib, bu, tabiiyki, mijozga sodir bo'layotgan voqealarda o'z rolini tushunishiga to'sqinlik qiladi. Psixolog -maslahatchi mijoz bilan do'stona munosabatda bo'lishi va do'stlari va qarindoshlariga professional yordam ko'rsatishi tavsiya etilmaydi. Mijozni maslahat jarayoniga jalb qilish. Uchrashuv paytida mijoz suhbatda iloji boricha ko'proq ishtirok etayotganini his qilishi, maslahatchi bilan muhokama qilingan hamma narsani jonli va hissiy tarzda boshdan kechirishi kerak. Buning uchun quyidagilarni ta'minlash kerak: a) suhbatning rivojlanishi mijoz uchun mantiqiy va tushunarli ko'rinadi; b) mijozni qiziqarli qilish. v) anonimlik mijoz tomonidan psixologga berilgan har qanday ma'lumot mijozning roziligisiz hech kimga berilmasligi davlat tashkilotlari, shaxslar, shu jumladan qarindoshlari va do'stlari. Psixologik maslahatning axloqiy jihatlari mavjud. Psixolog-maslahatchi uchun etika qoidalariga amal qilish juda ob'ektiv sabablarga ko'ra oson emas. Psixologik maslahat berishda axloqiy xulq -atvorning quyidagi tamoyillarini shakllantirdi:
Psixolog -maslahatchi o'z ishiga doimo mas'uldir: Mijozingiz oldida uning oila a'zolari oldida, ishlayotgan tashkiloti oldida,umuman olganda, jamoatchilik oldida. Birinchi qabblda psixolog mijozga maslahat jarayoni haqida iloji boricha ko'proq ma'lumot berishga majburdir: Maslahat berishning asosiy maqsadlari haqida.Maslahat uchun to'lov haqida ma'lumot berilishi shart.
REFERENCES
1. Abramova G.S. Prakticheskaya psixologiya: Ucheb. Dlyastud. Vuzov. - M., 2001.
2. Abramova G. S. Psixologicheskoye konsultirovaniye: teoriya i opiyt. - M., 2000.
3. Aleshina Yu.Ye. Individualnoye i semeynoye psixologicheskoye konsultirovaniye.-M.,2000.
4. Yelizarov A.N. Osnovti individualnogo i semeynogo psixologicheskogo konsultirovaniya: Uchebnoye posobiye. - M., 2005.
5. Kolesnikova G.I. Osnovi psixologicheskogo konsultirovaniya dlya studentov vuzov. - Rostov n/D., 2004.
6. Psixologo-pedagogicheskiy praktikum: Ucheb posobiye dlya stud. viyssh ucheb. zavedeniy / Pod red. V.A. Slastenina. - M., 2005.
