CC BY
6Т Е Х Н И Ч Е С К И Е
НАУКИ
М.П. Алихонов, Р.Х. Хурбоева
ПРИМЕНЕНИЕ ГЕО ИНФОРМАЦИОННЫХ СИСТЕМ В МОНИТОРИНГЕ ОКРУЖАЮЩЕЙ СРЕДЫ ХИМИЧЕСКИХ ПРОМЫШЛЕННЫХ ПРЕДПРИЯТИЙ
Речь идет о функциональной системе геоинформационных систем городского и сельского хозяйства, интерактивных электронных картах, геоинформационных и геоинформационных системах для экологического мониторинга предприятий химической промышленности.
Ключевые слова: экологический мониторинг, геоинформатика, химическая промышленность, пищевая промышленность, экологический комплекс, дополнительные технологические приложения.
Kundan-kunga rivoj topib borayotgan yer yuzida aholining osishi sababli hom-ashyo va energetika resurs-lariga bolgan ehtiyoj ortib bormoqda.
Ehtiyojlarni qondirirsh uchun esa albatta sanoat korxonalari kopayib bormoqda. Bu holatdan ekologiya jiddiy zarar kormoqda.
Ekologik muammolarni hal qilish uchun ifloslantiruvchi moddalarni aniqlash va salbiy oqibatlarini bartaraf qilish boyicha chora-tadbirlarni amalgam oshirish hozirgi zamonning dolzarb muammolaridan biri hisoblanadi.
Shu maqsadda hududlarni ekologik monitoring qilish yuqori samarali ekanligini inobatga olib, geoaxborot tizimlariga ehtiyoj paydo boldi.
Geoaxborot tizimi ozi nima? Bu-maxsus dasturiy kompleks bolib, interaktiv electron xaritalar, malu-motlar bazasi va malumotlarni qayta ishlovchi tizimdan iboratdir.
Hozirgi kunda geoaxborot tizimlari nafaqat ekologik monitoring uchun, balki, fanning turli sohalarida ama-liy tadqiqotlarda, ijtimoiy sohalarda va logistikada keng qollaniladi.
Bu tizim uchun fazoviy axborot kerak boladi. Bu shahar va qishloq xojaligi uchun, maydonning malum qismiga yoki nuqtasiga qaratilgan mavzuli axborot va grafik axborotdan tuzulgan barcha turdagi kadastr tizimidir. Bunday tizimlardan arxitekturaviy rejalashtirish maqsadlarida kam foydalaniladi.
Geoaxborot texnologiyalari uchun axborotlarning asosiy turlari bolib, malumotlarning mavzuli bazasi hisoblanadi. Geoaxborot texnologiyalariga axborot elektron xaritalar, jadvallar, diagrammalar va matnli fayllar komplekti korinishida shakllantiriladi.
Geoaxborot tizimi tarkibida 3 ta yonalish mavjud:
-Axborotni kiritish-klaviatura, kompyuterning tashqi tizimlari, skaner electron geodezik priborlar, raqamli kosmik va electron geodezik priborlar, raqamli kosmik va turli aerosuratlar,
© Алихонов М.П., Хурбоева Р.Х., 2021.
-Axborotlarni saqlash va qayta ishlash ma lumotlarni mavzuli bazasi, visual tizim, qayta ishlash va boshqarish tizimi,
-Axborotlarni chiqarish-monitor, printer, modem, videofilmlar, tashqi tizimlar.
Atrof muhit muhofazasi shuni ko rsatadiki, hududning ekologik holatini real baholash uchun qo lla-niladigan amaliy ahamiyatga ega markazlashgan fundamental monitoring vositalari mavjud emas. Masalan hududning tuproq qatlami, suv havzalarini kompleks ekologik monitoring qilish uchun yetarli malumotlarni olish im-koni bolmagan holatlarda, zamonaviy geoaxborot tizimlaridan foydalanish ijobiy natija beradi.
Geoaxborot tizimlarini ekologik monitoringda qollanilishi boyicha olib borilgan tadqiqotlar asosida yuqor-idagi funksional harakat ishlab chiqilgan. Unga ko'ra kimyo sanoati va oziq-ovqat sanoati, jumladan neft-gaz qazib chiqarish va qayta ishlash tarmoqlari ekologik jihatdan monitoring qilishni va ishlab chiqarish korxonalarini atrof muhitga ta'sirini monitoring qilishini, statistik malumotlarga ishlov berishni va avariyalar natijasida yuzaga ke-ladigan iqtisodiy zararni aniqlash kabi dasturiy qismlarini o'z ichiga oladi.
Foydalanilgan adabiyotlar
1. Yormatova .D. Ubaydullayev. SH. "Ekologik monitoring" Fn va Texnologiya 2012,-212b
АЛИХОНОВ МУХАММАДЮСУФ ПАХЛАВОНЖОН УГЛИ - студент, Андижанский государственный институт, Узбекистан.
ХУРБОЕВА РОЗИЯХОН ХАЛИМЖОН КИЗИ - студент, Андижанский государственный институт, Узбекистан.
